پژوهش های کاربردی روانشناختی
سال:1395 | دوره:7 | شماره:3 |تعداد مقالات:13

با توجه به کاهش سن تشخیص ناشنوایی و کاشت حلزون شنوایی به کمتر از یک سالگی، تدوین برنامه توانبخشی خانواده محور با توجه به ویژگی های مخاطبین ایرانی برای این گروه سنی ضروری می باشد. بررسی اثربخشی برنامه توانبخشی شنیداری تدوین شده با عنوان «نوایش» بر مهارت های ارتباطی کودکان کاندید کاشت حلزون شنوایی هدف پژوهش حاضر بوده است. 32 مادر به همراه کودکان ناشنوای زیر یک سال خویش تحت پوشش یک برنامه توانبخشی شنیداری تازه طراحی شده قرار گرفتند. مهارت های ارتباطی، ادراک شنوایی و تولید گفتار به ترتیب با استفاده از مقیاس نیمرخ رشدی رفتار نمادین و ارتباط/سیاهه کودک نوزاد (CSBSDP)، آزمون طبقه بندی عملکرد شنیداری (CAP) و مقیاس درجه بندی وضوح گفتاری (SIR) مورد بررسی قرار گرفتند. تحلیل داده ها نشان داد که برنامه بر افزایش توانمندی های ارتباطی، ادراک شنیداری و تولید گفتار کودکان ناشنوای شرکت کننده در مقایسه با گروه کنترل موثر بود. همچنین پیگیری نتایج پایداری اثربخشی این برنامه را نشان داد. با توجه به کاهش روزافزون سن تشخیص ناشنوایی، به کارگیری این برنامه در توانبخشی شنیداری کودکان ناشنوا می تواند اثربخش باشد.

تعلل ورزی پدیده ای است که با عوامل شناختی، هیجانی و انگیزشی زیادی ارتباط دارد، ولی هنوز تصویر روشن و واضحی در مورد این روابط وجود ندارد. هدف این مطالعه کاربرد اولیه عوامل مرتبط با تعلل ورزی بر اساس رویکرد شناختی، عاطفی و رفتاری الیس به منظور شناسایی زیر گروه هایی معتبر از تعلل ورزان از طریق تحلیل خوشه ای است. نمونه ای برابر با 900 نفر (447 زن و 453 مرد) از دانشجویان دانشگاه تهران به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب و به پرسشنامه تعلل ورزی سولومون و روثبلوم (1984) پاسخ دادند که از این تعداد 200 دانشجو که تعلل ورز بودند شناسایی، و به پرسشنامه یادگیری خودتنظیم گرین و میلر (2004)، پرسشنامه خودکارآمدی میدلتن و میگلی (1997)، مقیاس اندازه گیری باورهای ناامیدی هرینگتون (2005)، سیاهه باورهای غیرمنطقی کوپمنز و همکاران (1994) پاسخ دادند. دو خوشه شناسایی شد: خوشه اول با خودتنظیمی و خودکارآمدی متوسط و باورهای ناامیدی و نامعقول بالا (تعلل ورزان با باورهای نادرست) و خوشه دوم با خودتنظیمی و خودکارآمدی پایین و باورهای ناامیدی و غیرمنطقی پایین (تعلل ورزان با انگیزش پایین). بر اساس یافته ها می توان گفت که افراد تعلل ورز دارای نیمرخ انگیزشی متفاوت و باورهای مختلفی هستند و تحلیل خوشه ای می تواند منجر به شناسایی این نیمرخ ها شود.

خودتوسعه ای، از جمله مفاهیم مهمی است که در مبانی عقیدتی دین مبین اسلام و یافته های پژوهشی دهه اخیر پیرامون توسعه و تعالی انسان، مورد تاکید فراوان قرار گرفته است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیرپذیری سرمایه انسانی از سازوکارهای روانشناختی-رفتاری خودتوسعه اانجام شده است. روش پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی و روش تحلیل از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بوده است. جامعه پژوهش شامل کلیه کارکنان و اعضای هیات علمی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران به تعداد 126 نفر بوده که با روش سرشماری، از 118 نفر آنان پرسش نامه معتبر جمع آوری شد. خودتوسعه ای منابع انسانی توسط چهار پرسش نامه ابیلی و مزاری (1393)، شامل پرسش نامه خودنظم دهی (a=0.94)، خودمدیریتی (a=0.93)، خودرهبری (a=0.96) و خودراهبری یادگیری (a=0.95)، و سرمایه های انسانی آنان توسط پرسش نامه نادری (1390) با پایایی (a=0.95) مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد خودتوسعه ای منابع انسانی و سرمایه های انسانی آنان، بالاتر از حد متوسط بوده است. خودتوسعه ای (r=0.80) با سرمایه های انسانی رابطه مثبت و معناداری (p<0.01) داشته و از میان ابعاد خودتوسعه ای، خودرهبری، خودراهبری یادگیری و خودنظم دهی قابلیت پیش بینی سرمایه های انسانی را داشته است. مدل یابی معادلات ساختاری نیز حاکی از آن بود که خودتوسعه ای بر دانش و مهارت های شناختی (g=0.89)، مهارت های فراشناختی (g=0.91) و شایستگی های عاطفی-ارتباطی (g=0.97) تاثیرگذار بوده است.

مطالعات غالبا بر رابطه منفی سرکوب با سلامت جسمانی و سازگاری روانی تاکید دارند. اما پژوهش های جدیدتر ادعا می کنند که سرکوب و فرونشانی احساسات دو خصیصه جداگانه هستند که تاثیرات متفاوتی بر سلامت جسمانی و روانی دارند و با سازه های متفاوت شخصیت همراه می شوند. پژوهش حاضر با تکیه بر این یافته ها، ارتباط انواع فرونشانی احساسات را با سلامت روانی و جسمانی با توجه به نقش فرآیندهای خود نظم بخشی بررسی می کند. تعداد 220 دانشجو (مرد:95 و زن: 125) پرسشنامه انواع فرونشانی احساسات کیم و همکاران (2002)، خودشناسی انسجامی قربانی و همکاران (2008)، بهوشیاری براون و رایان (2003)، شفقت خود ریس و همکاران (2011)، خودمهارگری تاگنی و همکاران (2004)، جامعه پسندی بالارد (1992)، سرزندگی رایان و فردریک (1997)، سلامت عمومی گلدبرگ (1997) و چک لیست علائم جسمانی بارتون (1995) را تکمیل کردند. نتایج نشان داد فرونشانی اجباری احساسات با فرآیندهای خود نظم بخشی (خودشناسی انسجامی، شفقت خود، خودمهارگری و بهوشیاری) ارتباط منفی دارد و علائم منفی جسمانی و روانی را پیش بینی می کند، در حالی که فرونشانی خودمختار احساسات ارتباطی مثبت با خودشناسی انسجامی و خود مهارگری داشت. همچنین جامعه پسندی با تمامی فرآیندهای خود نظم بخشی ارتباط مثبت داشت و از طریق فرآیندهای خود نظم بخشی سلامت را پیش بینی می کرد. نتایج پژوهش به طورکلی نشان داد که فرونشانی احساسات فرآیند ناسازگاری نیست و اگر با فرآیندهای خود نظم بخشی همراه شود، می تواند مفید و سازنده باشد. مبانی نظری این یافته ها تحلیل و بررسی شده است.

هدف از پژوهش حاضر، تدوین یک بسته جامع سنجش توانایی های شناختی و روانی حرکتی معتبر و روا برای کودکان بر اساس الگوی نظریه ای کتل هورن و کارول بوده است. به این منظور نمونه ای به حجم 661 نفر در 6 گروه سنی 6.5 تا 12.5 ساله به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. مطالعه حاضر با کاربرد روش «سنجش بین آزمونی» و در چهار گام انجام شده است، 1) انتخاب مقیاس محوری، 2) انتخاب مقیاس های تکمیلی، 3) مطالعه تجربی مقدماتی و 4) اجرای مطالعه اصلی و بررسی روائی و اعتبار مقیاس نهایی. ضرایب همبستگی بازآزمایی مقیاس ها بین 0.76 (توانایی لامسه ای) و 0.98 (توانایی استدلال سیال) بوده است که بیانگر اعتبار مناسب مقیاس ها است. ضریب توافق متخصصین به منظور روائی محتوایی بین 0.6 تا 0.1 بوده است. به منظور بررسی روائی سازه به روش تمایز سنی، نتایج تحلیل واریانس چندگانه نیز نشان داده است که گروه های سنی مختلف در همه توانایی ها با هم تفاوت معنادار داشته اند. همچنین نتایج تحلیل عاملی، یک ساختار سه عاملی شامل توانایی های شناختی، روانی حرکتی و سرعت را مورد تایید قرار داده است. از این رو، می توان نتیجه گرفت آزمون نهایی از اعتبار و روائی مناسب برای سنجش توانایی های شناختی و روانی حرکتی کودکان (13 توانایی) برخوردار است.

هدف پژوهش حاضر بررسی توان پیش بینی بخشایش گری از میزان رضایت زناشویی مادران کودکان نارسایی های رشدی و هوشی بود. روش پژوهش از نوع همبستگی بوده و در این راستا 88 نفر از مادران کودکان نارسایی های رشدی و هوشی از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب و پرسشنامه های رضامندی زوجیت افروز و سیاهه بخشایش گری غباری و همکاران (1382) برای پاسخ دهی به آنان داده شد. تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین رضایت زناشویی و در هر سه بعد بخشایش گری (شناختی، عاطفی و رفتاری) همبستگی معناداری وجود دارد، به طوری که مادرانی که میزان بخشایش گری آنان در سطح بالا بود، از میزان رضایت زناشویی بیشتری برخوردار بودند. تحلیل داده ها همچنین نشان داد که در حدود 53 درصد واریانس رضایت زناشویی توسط ابعاد سه گانه بخشایش گری تبیین شد و هر سه بعد آن وارد معادله پیش بینی رضایت زناشویی از روی بخشایش گری شدند. داشتن ویژگی های بخشایش گری به واسطه رهایی از رنج های بین فردی در رضایت زناشویی موثر است و آموزش مهارت های بخشایش گری برای مادران این گروه از کودکان و نیز دیگر افراد توصیه می شود.

زندگی دانشجویی دوره ای بسیار متفاوت است. آغاز زندگی دانشجویی معمولا با فشار روانی زیادی همراه است، مواردی از قبیل دوری از خانواده و زندگی کردن به شکل مستقل، یافتن کار نیمه وقت و دست و پنجه نرم کردن با مشکلات گوناگون روحی. پژوهش حاضر با هدف ساخت و اعتباریابی مقیاس ملی سیمای زندگی دانشجویان صورت گرفته است. به منظور ساخت مقیاس ملی سیمای زندگی دانشجویان، برخی از ابزارهای مهم بین المللی و پرسشنامه های متعدد داخلی بررسی و مقیاس پیش مقدماتی با تعداد 95 سوال در جمعیت 70 نفری از دانشجویان اجرا شد. پس از بررسی اولیه داده ها و رفع خطاها، تحلیل عامل اکتشافی با رهنمود تئوری پشتوانه آن بر روی تعداد 1200 نفر از دانشجویان اجرا شد. پرسشنامه تهیه شده بر اساس مدل نظری شامل 7 بخش اصلی بود. نتایج تحلیل عاملی برای بخش های 2 تا 5 (نگرش، رضایت مندی و نگرانی ها، هیجانات و احساس ها و رفتارهای پرخطر) اجرا شده که در هر یک از بخش های مذکور به ترتیب 3، 2، 2 و 5 عامل استخراج شدند که با مدل نظری مطابقت داشت. در مجموع می توان اظهار نمود، نسخه اولیه مقیاس ملی سیمای زندگی دانشجویان از ویژگی های روان سنجی مناسبی برخوردار بوده و قابلیت استفاده در پژوهش های مرتبط با دانشجویان و جوانان را داراست.

یک بیماری مزمن و چند عاملی است. مکانیزم های عصب شناختی و رفتاری متعددی در خوردن بیش از اندازه غذا یا خوردن بیش از حد نیاز وجود دارد که ممکن است منجر به چاقی شود. افراد چاق از سوگیری توجه نسبت به سرنخ های مرتبط با غذا رنج می برند. روش های مختلفی برای تعدیل سوگیری توجه وجود دارد، مثل تحریک الکتریکی مستقیم از روی جمجمه. هدف این پژوهش بررسی اثربخشی روش tDCS بر عملکرد مغز افراد چاق بود. 19 نفر از افراد چاق و دارای اضافه وزن داوطلب مراجعه کننده به کلینیک آتیه بر اساس شاخص های BMI و سن به دو گروه آزمایشی (tDCS) و کنترل (Sham tDCS) تقسیم شدند. ابتدا از نظر متغیرهای دموگرافیک شامل سن، قد و وزن، سابقه چاقی و سایر اختلالات جسمی و روان شناختی مورد بررسی قرار گرفته و امواج مغزی آنها در حالی که یک تکلیف شناختی را انجام می دادند، جهت بررسی مولفه های ERP ثبت شد. سپس به مدت 10 جلسه طی 2 هفته در معرض روش های مداخله قرار گرفتند. نتایج نشان داد که روش tDCS باعث ایجاد تغییر معنادار در عملکرد مغز می شود که این تغییر از طریق کاهش دامنه مولفه های P200 و P300 و افزایش دامنه مولفه N200 رخ داد. از آنجا که این مولفه ها با عملکرد شناختی در ارتباط هستند، می توان نتیجه گرفت که عملکرد مغز افراد چاق در هنگام مواجهه با سرنخ های غذا در اثر tDCS تغییر یافته است.

هدف مطالعه حاضر مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان شناختی و رفتاری بر تعدیل طرحواره های ناسازگار اولیه در بیماران بی اشتهایی عصبی با توجه به پیوند والدینی بوده است. روش مطالعه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون، پیگیری با گروه کنترل می باشد. جامعه آماری شامل بیماران دارای اختلال خوردن مراجعه کننده به مراکز روان پزشکی، روان درمانی بالینی و مراکز درمانی چاقی و لاغری شهر تهران در رده سنی 16 تا 23 سال می باشد. روش نمونه گیری به صورت هدفمند بوده است. در غربال گری صورت گرفته 21 بیمار بی اشتهایی عصبی تشخیص داده شد. در نهایت بیماران در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل همتاسازی شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه، مصاحبه تشخیصی بر اساس ملاک های تشخیص اختلال خوردن و تشخیص روان پزشک بوده است و از دو پرسشنامه: 1- پیوند والدینی، 2- طرحواره های ناسازگار یانگ استفاده شد. بیماران در حوزه بریدگی و طرد، خودگردانی و عملکرد مختل بیشترین آسیب و سایر حوزه ها آسیب کمتری داشتند. در همه حوزه ها طرحواره درمانی در بیماران دارای پیوند بیش حمایت گر اثربخشی بالاتر داشته است. اما درمان شناختی و رفتاری فقط در حوزه بریدگی و طرد و خودگردانی اثربخش بوده است و عود برگشت بیماری در این درمان بالا بود. یافته های بدست آمده در سبب شناسی اختلال بی اشتهایی عصبی مبتنی بر دیدگاه سیستمی و روابط شیء حمایت می کند و راه را برای پژوهش بیشتر در این زمینه فراهم می نماید.

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر بازی های ویدیویی سه بعدی و دو بعدی بر سبک های حل مساله دانشجویان به اجرا در آمده است. جامعه آماری آن را کلیه دانشجویان دانشگاه خلیج فارس بوشهر که در سال تحصیلی 95-94 مشغول به تحصیل بودند، تشکیل می دهند و پس از اطلاع رسانی از طریق فراخوان، تعداد 45 نفر به صورت داوطلبانه انتخاب شدند. ابتدا در مورد همه 45 نفر آزمون هوش و پرسشنامه تجربه قبلی بازی های ویدیویی اجرا شد. پس از همسان سازی بر اساس نمره هوش و تجربه انجام بازی های ویدیویی، آزمودنی ها بر اساس همتاسازی تصادفی به سه گروه 15 نفره تقسیم شدند. دو گروه آزمایش به مدت 4 هفته در معرض بازی ویدیویی (گروه آزمایش 1 در معرض بازی سه بعدی و گروه آزمایش 2 در معرض بازی دو بعدی) قرار گرفتند و در مورد گروه کنترل هیچ بازی ای اجرا نشد. آزمون سبک های حل مساله کسیدی و لانگ ابزار اندازه گیری پژوهش حاضر بود. نتایج نشان داد، گروه های آزمایشی به طور معنی داری در نمرات سبک های حل مساله و در مولفه های درماندگی و خلاقیت به طور معنی داری با گروه کنترل تفاوت داشتند. بر اساس یافته های این پژوهش از بازی های ویدیویی می توان به عنوان ابزاری برای آموزش مهارت های حل مساله استفاده کرد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه نگرش نسبت به پدر و تعهد به خانواده با اهمال کاری تحصیلی در فرزندان جانبازان صورت گرفت. این پژوهش یک مطالعه همبستگی بود و جامعه آن را کلیه فرزندان جانبازان شهرستان های یزد و اردکان تشکیل می دادند. با توجه به محدودیت های دسترسی به جامعه، 144 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه های ادراک والدین گرول نیک (1991)، تعهد به خانواده فولیگ نی و همکاران (1999) و اهمال کاری تحصیلی سواری (1390) پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان داد که هر دو متغیر نگرش به پدر و تعهد به خانواده و ابعاد آن با اهمال کاری تحصیلی فرزندان جانبازان همبستگی معنی دار منفی دارند (p<0.01). نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که این دو متغیر در مجموع قادر به پیش بینی 17.4 درصد از واریانس اهمال کاری تحصیلی هستند (p<0.05). با توجه به این یافته ها می توان نتیجه گرفت که نگرش نسبت به پدر و تعهد به خانواده نقش معنی داری در پیش بینی اهمال کاری تحصیلی فرزندان جانبازان دارند و احتمالا ممکن است بهبود آن ها، خصوصا نگرش به پدر، با کاهش اهمال کاری تحصیلی در دانش آموزان فرزند جانباز همراه باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش آرام سازی به کمک بیوفیدبک بر اضطراب امتحان دانشجویان دانشگاه سمنان بود. در این مطالعه با بهره گیری از یک طرح آزمایشی تصادفی کنترل شده نمونه ای به تعداد 30 نفر انتخاب شدند و طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل انجام شد. ابتدا آزمودنی های دو گروه پرسشنامه اضطراب امتحان اسپیلبرگر را تکمیل کردند. سپس آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 10 جلسه تحت آموزش آرام سازی با بیوفیدبک قرار گرفتند، ولی گروه کنترل هیچ گونه آموزشی دریافت نکردند. در پایان آزمودنی های هر دو گروه مورد پس آزمون تست اضطراب قرار گرفتند. داده ها با استفاده از شاخص های آماری نظیر میانگین، انحراف معیار و تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میانگین نمرات اضطراب امتحان گروه مداخله نسبت به گروه کنترل در پس آزمون (p=0.01) به طور معناداری کاهش یافته بود. نتایج حاکی از کارایی آرام سازی توسط بیوفیدبک در کاهش اضطراب امتحان دانشجویان و بهبود عملکرد آنها بود.

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی بازی درمانی با رویکرد کودک محور بر مشکلات درونی سازی شده کودکان پیش دبستانی است. برای این منظور، 30 کودک با مشکلات رفتاری طی مصاحبه با والدین شناسایی شده و با استفاده از سیاهه رفتاری کودک (CBCL، 2007) مورد ارزیابی قرار گرفتند. از میان این دانش آموزان، 10 نفر نمره بالاتر از نمره برش را کسب کردند و در نهایت از این تعداد 5 نفر به صورت تصادفی در گروه آزمایشی و 5 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایشی تحت 16 جلسه بازی درمانی کودک محور قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که بازی درمانی با رویکرد کودک محور منجر به کاهش مشکلات رفتاری درونی سازی شده کودکان می گردد.