تعامل انسان و اطلاعات
سال:1396 | دوره:4 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

هدف: اگرچه شاخص های مبتنی بر استناد به طور گسترده جهت ارزیابی عملکرد پژوهشی و اثرگذاری علمی مورد استفاده قرار می گیرند، در سال های اخیر شاخص های مبتنی بر رسانه های اجتماعی نیز به عنوان ابزاری مکمل معرفی شده اند. این پژوهش با هدف بررسی میزان حضور و توجه به بروندادهای پژوهشی کشور در رسانه های اجتماعی انجام شده است.روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و با استفاده از شاخص های آلتمتریکس و علم سنجی انجام می شود. جامعه پژوهش شامل 43076 برونداد پژوهشی کشور است که در سال 2015 میلادی در پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه شده اند. علاوه بر اسکوپوس، از پایگاه آلتمتریک اکسپلورر جهت مطالعه شاخص های آلتمتریک استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بروندادهای پژوهشی کشور از پوشش آلتمتریک نسبتا کمی برخوردار بوده و تنها 5840 مدرک (13.55 درصد) از کل تولیدات علمی ایران در سال 2015 حداقل یک بار در رسانه های اجتماعی مورد اشاره قرار گرفته اند. این مدارک در مجموع 28517 اشاره از 14 رسانه اجتماعی مختلف دریافت کرده اند که بیشترین میزان اشاره مربوط به مندلی (87 درصد)، توییتر (77.91 درصد) و فیسبوک (17.87 درصد) بوده است. بررسی روند زمانی اشاره به بروندادهای پژوهشی کشور در رسانه های اجتماعی نشان داد که به طور کلی بیشترین میزان اشاره به مدارک مربوط به فاصله زمانی کوتاهی پس از انتشار آن ها بوده و بعد از آن حضور مدارک در رسانه های اجتماعی روند کاهشی در پیش می گیرد. حدود نیمی (49.24%) از بروندادهای پژوهشی دارای نمره آلتمتریک مربوط به حوزه موضوعی علوم پزشکی بوده اند. همچنین بروندادهای پژوهشی حاصل از مشارکت بین المللی از نمره آلتمتریک بالاتری در مقایسه با میانگین کلی کشور برخوردار بوده اند.نتیجه گیری: جامعه علمی کشور نیازمند آشنایی بیشتر با قابلیت ها و مزایای رسانه های اجتماعی در انتشار بروندادهای پژوهشی و سنجش اثرگذاری تولیدات علمی هستند.

تلویزیون جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنها رسانه فراگیر داخلی در چند سال اخیر با ورود فناوری های نوین رسانه ای و تغییر در مدل های ارتباطی در صدد راه اندازی رسانه تعاملی آی پی تی وی بوده است. اما این کار هزینه های زیادی به همراه خواهد داشت لذا این امر نیازمند روشی برای تضمین موفقیت آن است. این پژوهش درصدد شناسایی قابلیت های بازی وارسازی برای افزایش درگیری مخاطبان با آی پی تی وی است. پژوهش حاضر ابتدا با استفاده از روش فراترکیب و دلفی (در3 دور متوالی) سعی در شناسایی سرویس هایی که بیشترین قابلیت بازی وارسازی را دارند و همچنین شناسایی قابلیت های بازی وارسازی برای افزایش درگیری مخاطبان به آی پی تی وی داشته است. در ادامه پژوهش برای قابل لمس کردن قابلیت های احصا شده سعی شده است با استفاده از روش مصاحبه عمیق، نمونه های کارآمدی از بکارگیری این قابلیت ها را بیان دارد.برای دست یابی به هدف اصلی در این پژوهش سه هدف فرعی نشانه گذاری شد. در طی روند پژوهش در گام نخست لازم بود سرویس های که بیشترین قابلیت بازی وارسازی را دارند مشخص شوند بدین منظور، در دور دوم دلفی و بر اساس نظر کارشناسان از میان بیش از 35 سرویس اصلی آی پی تی وی 12 سرویس انتخاب شدند. در دور سوم و نهایی دلفی پژوهشگر درصدد دست یابی به هدف فرعی دوم یعنی شناسایی قابلیت هایی از بازی وارسازی که توانایی درگیر ساختن مخاطبان به رسانه آی پی تی وی را دارند برآمد. که از میان 24 قابلیت بازی وارسازی 13 قابلیت با نظر کارشناسان انتخاب شدند.مانند امتیاز، مدال، مرحله و... در انتهای پژوهش سعی شد به هدف فرعی سوم دست یافته شود. لذا با استفاده از روش مصاحبه با کارشناسان حوزه بازی وارسازی نمونه های کارآمد استفاده از قابلیت های بازی وارسازی جهت درگیری مخاطبان با رسانه آی پی تی وی شناسایی شدند.

زمینه و هدف: این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موثر بر مساله یابی پژوهش و توسعه مدل مفهومی آن به عنوان اولین گام در زمینه تولید دانش و افزایش کیفیت مساله یابی صورت پذیرفت.روش: در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار به توسعه مدل مفهومی برآمده از فراترکیب داده های منابع پیشین مساله یابی پرداخته شد. از این روش جهت تولید دانش جدید حول محور مساله یابی استفاده شد. جامعه پژوهش متشکل از 17 منبع پراستناد پژوهشی بود.یافته ها: در مجموع از میان منابع انتخاب شده، 22 مفهوم و 182 کد پیرامون چهار ویژگی مهم مساله یابی شناسایی شد. بنابراین مدل مفهومی مساله یابی در ویژگی شخصیتی در پنج بعد، در ویژگی روان شناختی در چهار بعد، در ویژگی فکری (تفکر خلاقانه) در شش بعد، در ویژگی فکری (تفکر انتقادی) در دو بعد و در ویژگی آموزشی در پنج بعد، توسعه داده شد.نتیجه گیری: عوامل شناسایی شده موثر بر مساله یابی در این پژوهش، بسیار فراگیرتر از پژوهش های پیشین بود. همچنین ارزش افزوده ای بر پژوهش های پیشین مساله یابی اضافه شد. همچنین مدل مفهومی توسعه یافته ای پیرامون مساله یابی پژوهش برای اولین بار طراحی شد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش همپوشانی موتورهای جستجوی بومی پارسی جو، یوز، پارسیک، و ریسمون و مقایسه توانمندی های این موتورها در پوشش دادن وب نمایه پذیر انجام گرفت.روش: پژوهش از نوع کاربردی ارزیابانه بود. برای گردآوری اطلاعات از روش مبتنی بر کلیدواژه بهره گرفته شد، بدین ترتیب ابتدا کلیدواژه های انتخاب شده به موتورهای جستجو ارائه و از رکوردهای بازیابی شده نمونه گیری و با توجه به وجود یا نبود این رکوردها در موتورهای جستجو، داده های لازم گرداوری شد، بر این اساس برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار استنباطی استفاده شده است.یافته ها: همپوشانی نسبی موتور جستجو پارسیک نسبت به پارسی جو و همپوشانی نسبی پارسی جو نسبت به یوز به طور متوسط 26 درصد بود و موتور جستجوی پارسیک بیش ترین بازیابی را داشت. موتور جستجو ریسمون هیچ رکورد مشترکی با موتورهای جستجو مورد آزمون نداشت. سه موتور جستجو پارسیک، پارسی جو و یوز از بین 225 رکورد، 27 رکورد مشترک را بازیابی کردند، تفاوت معنی داری بین همپوشانی نسبی موتورهای جستجو وجود داشت. همچنین به طور متوسط موتورهای جستجو پارسیک، پارسی جو، یوز و ریسمون به ترتیب 38 درصد، 31 درصد، 26 درصد و 6 درصد از وب قابل نمایه را پوشش می دادند. میان میزان پوشش پایگاه موتورهای جستجو نیز تفاوت معنی داری مشاهده شد.نتیجه گیری: ظاهرا هر کدام از موتورهای جستجو سیاست نمایه سازی متفاوتی داشتند و کاربران برای رسیدن به اطلاعات جامع درباره یک موضوع به جستجو در بیش از یک موتور جستجو نیاز دارند و می توان پیش بینی نمود که با جستجو در دو موتور جستجو پارسیک و پارسی جو، به حدود 70 درصد وب نمایه پذیر دسترسی داشت.

زمینه و هدف: این پژوهش، با هدف بررسی عوامل موثر بر پذیرش فناوری وب 2.0 در دولت الکترونیک از دیدگاه شهروندان مراجعه کننده به دفاتر پیشخوان دولت الکترونیک در استان همدان به روش توصیفی- پیمایشی به انجام رسیده است.روش پژوهش: این پژوهش به روش توصیفی- پیمایشی انجام شد. برای گردآوری داده های مورد نیاز پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. این پرسشنامه شامل 24 سوال در 7 بعد (عوامل اقتصادی، فرهنگی، فردی، فناورانه، سازمانی، انگیزشی و اجتماعی) و 4 سوال مربوط به اطلاعات جمعیت شناختی بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی شهروندان مراجعه کننده به دفاتر پیشخوان دولت، بخش عمومی و خصوصی در استان همدان است. حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با تخصیص متناسب، 518 نفر تعیین گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای spss-24 و Amos-24 انجام گرفت.یافته ها: یافته های منتج از پژوهش نشان داد که شش عامل اقتصادی، فرهنگی، فردی، فناورانه، سازمانی و انگیزشی به صورت معنی داری بر پذیرش فناوری وب 2.0 در پیاده سازی دولت الکترونیک موثر است و اما به علت این که در بررسی عامل فرهنگی و پذیرش فناوری وب 2.0 آماره آزمون کوچکتر از 1.96 است رابطه بین دو متغیر رد می شود. شاخص های نیکویی برازش مدل ارائه شده یعنی GFI، IFI، CFI و RMSEA به ترتیب برابر با 0.901، 0.902، 0.901 و 0.067 است. این شاخص ها نشانگر خوب بودن مدل است و اینکه مدل تحقیق دارای توانایی بالایی در اندازه گیری متغیر اصلی تحقیق است.نتیجه گیری: بر مبنای نتایج حاصل شده، جهت سرمایه گذاری در راستای پیاده سازی دولت الکترونیک بر مبنای فناوری وب 2.0 بیشترین تمرکز بایستی در زمینه عوامل اقتصادی، فرهنگی، فردی، فناورانه، سازمانی و انگیزشی صورت گیرد چرا که هر یک از عوامل فوق دارای زیرمولفه هایی هستند که با فراهم سازی زمینه های ایجاد و توسعه این عوامل، به صورت غیرمستقیم بر سایر عوامل موثر نیز ایفای نقش خواهند نمود.

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش میانجی سرمایه اجتماعی در رابطه بین کاربست شبکه اجتماعی مجازی و رفتارهای تسهیم دانش در فضای مجازی انجام گرفت.روش پژوهش: این پژوهش از نظر راهبرد اصلی، کمی، از نظر راهکار اجرایی، میدانی و از نظر تکنیک تحلیلی، توصیفی- پس رویدادی بود. جامعه آماری را دانشجویان تحصیلات تکمیلی کاربر شبکه اجتماعی تلگرام در دانشگاه محقق اردبیلی در سال تحصیلی 1395-1396 تشکیل می داد. روش نمونه گیری از نوع اتفاقی (در دسترس) بود. حجم نمونه با توجه به مدل کرجسی- مورگان و با در نظر گرفتن خطای a=0.05، 210 نفر در نظر گرفته شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه کاربست شبکه های اجتماعی مجازی (با پایایی a=0.70)، پرسشنامه سرمایه اجتماعی ناهاپیت و گوشال (1998) (با پایایی a=0.93) و پرسشنامه تسهیم دانش بهلول (1392) (با پایایی 0.93 =a) استفاده شد. روایی ابزارها با نظر اساتید علوم تربیتی و روانشناسی تایید گردید. داده ها با استفاده از دو نرم افزار Spss vs22. و lisrel 8.50 با روش مدل معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: نتایج نشان داد که مدل ارائه شده از برازش مناسب و مطلوبی برخوردار است (x2/df=2.96، AGFI=0.92 GFI=0.93، CFI=0.91، NFI=0.93، RMSEA=0.081) و مولفه کاربست شبکه اجتماعی مجازی به صورت مستقیم و غیر مستقیم از طریق مولفه سرمایه اجتماعی بر رفتارهای تسهیم دانش در فضای مجازی تاثیر معنی دار دارد (0.05>p).نتیجه گیری: شبکه اجتماعی تلگرام با اتکا به ظرفیت فرامتنی خود در ارتباط هایی که شکل داده است باعث توسعه رفتار اشتراک گذاری دانش کاربران در فضای مجازی شده است. بنابراین آموزش و نظارت کارشناسانه و مستمر بر فضای این شبکه ها و برنامه ریزی برای آینده می تواند پیشنهادی اساسی برای دست اندرکاران حوزه مجازی باشد.

زمینه و هدف: از آنجا که هر کسی می تواند هر نوع اطلاعاتی را در فضای مجازی آزادانه و بدون نیاز به هر نوع مجوزی، انتشار دهد و هیچ گونه مسوولیتی را در قبال صحت و درستی آن نمی پذیرد، پالایش اطلاعات معتبر از نامعتبر اهمیتی چند می یابد. در این مقاله، ضمن بررسی مفهوم اعتبار، به توصیف و تحلیل برخی از مدل های شناخته شده و مطرح ارزیابی اعتبار وب، پرداخته می شود.روش پژوهش: این پژوهش از بعد روش شناسی تحقیق، مروری و از منظر هدف، نظری است. همچنین گردآوری داده ها به روش مطالعه اسنادی صورت گرفته است.یافته ها: تحلیل و ارزیابی مدل های شناخته شده و مطرح اعتبار وب نظیر برجستگی-تفسیر فاگ، واتن و برکل برای چگونگی قضاوت اعتبار اطلاعات برخط، چارچوب یکپارچه ارزیابی اعتبار هیلیگاس و ریه، مدل MAIN ساندار، پردازش دوگانه متسگر، مدل 3 S بازبینی شده لوکاسن و همکاران و چارچوب ارزیابی اعتبار چوی، نشان می دهد مفهوم سازی نظام مند از ارتباط میان بعدهای کلیدی اعتبار و معیارهایی که می توان آن ها را در ارزیابی اعتبار وب مورد استفاده قرار داد در هیچ یک از این مدل ها غیر از مدل چوی، وجود ندارد و به این علت این مدل ها و نظریه ها قدرت تبیینی محدودی برای تفسیر جامع و منسجم از یافته های حاصل از مطالعه های تجربی دارند.نتیجه گیری: به دلیل عدم بررسی تجربی این چارچوب های نظری با ابزاری استاندارد در مقیاس وسیع، هیچ یک از پشتوانه تجربی برخوردار نیستند، بنابراین ضروری است تا پژوهشگران تلاش نموده تا پژوهش های تجربی زیادی در این زمینه انجام دهند و اعتبار هر یک از این چارچوب های نظری را با ارائه پشتوانه تجربی ارتقاء دهند.