توانمند سازی کودکان استثنایی
سال:1398 | دوره:10 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

هدف اختلال افسردگی، آسیب های روان شناختی، هیجانی و تحصیلی فراوانی برای دانش آموزان ایجاد می کند که ضروری است با بکارگیری درمان های روان شناختی مناسب نسبت به کاهش این آسیب ها اقدام شود. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افکار خودآیند منفی و مشکلات خواب دانش آموزان دختر دارای اختلال افسردگی انجام گرفت. روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش آموزان دختر مبتلا به اختلال افسردگی شهر تهران در سال تحصیلی 98-1397 بود. در این پژوهش تعداد 30 دانش آموز دختر مبتلا به اختلال افسردگی با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه های آزمایش و گواه گمارده شدند (15 دانش آموز در گروه آزمایش و 15 دانش آموز در گروه گواه). گروه آزمایش مداخله شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی (سگال، ویلیامز و تیزدل، 2013) را طی دو ماه در 8 جلسه 75 دقیقه ای دریافت نمودند. پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه افسردگی (گلدبرگ، 1972)، پرسشنامه افکار خودآیند منفی (هولون و کندال، 1980) و پرسشنامه مشکلات خواب (بویس و همکاران، 1989) بود. داده های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل کوواریانس چندمتغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نتایج نشان داد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افکار خودآیند منفی و مشکلات خواب دانش آموزان دارای اختلال افسردگی تاثیر معنادار دارد (p<0/001).

هدف پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت دو سازه برنامه ریزی راهبردی و مدیریت زمان در کودکان و نوجوانان مبتلا به ام اس صورت گرفته است. روش این پژوهش یک مطالعه علی-مقایسه ای با طرح پس رویدادی و گروه کنترل بود. جامعه آماری را تمامی کودکان و نوجوانان مبتلا به ام اس عضو انجمن ام اس ایران تشکیل می دهند. برای این منظور 30 نمونه مبتلا به ام اس و 30 نمونه غیر مبتلا که 18 سال و کمتر سن داشتند به روش نمومنه گیری دردسترس انتخاب و توسط نسخه والدین پرسشنامه بریف ارزیابی شدند. در آخر نتایج حاصله از نمونه های مبتلا با نمونه های غیرمبتلا مقایسه شد. (ابزار پژوهش حاضر پرسشنامه بریف (جیویا، اسکوییث، گای و کنورثی، 2000) بوده و داده ها با استفاده از آزمون t مستقل، تحلیل واریانس و همبستگی در نسخه 26 نرم افزار spss تحلیل شد) یافته ها تحلیل ها در مورد متغیر برنامه ریزی نشان داد که میانگین کودکان مبتلا به ام اس از کودکان غیر مبتلا به صورت معنی داری بیشتر است (758/5= t، 58= df، 000/0> p) و نیز همبستگی معنی داری میان این سازه و وضعیت تحصیلی این افراد مشاهده شده است (020/0>p). در بررسی متغیر مدیریت زمان نیز نتایج مشابه بود (394/5= t، 58= df، 000/0> p) با این تفاوت که همبستگی معنادار میان این متغیر با وضعیت تحصیلی تایید نشد (691/0> p). نتیجه گیری نتایج این مطالعه نشان داد که کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری ام اس در مقایسه با همتایان غیر مبتلایشان در مولفه های برنامه ریزی و مدیریت زمان، ضعف قابل توجهی دارند. از این میان ضعف در مولفه برنامه ریزی می تواند بر افت وضعیت تحصیلی آنان نیز تاثیرگذار باشد.

هدف پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر یک دوره تمرین فرایوگای مغز بر افزایش هوش، ادراک بینایی-فضایی و پیشرفت تحصیلی و تعادل ایستای کودکان پسر آهسته گام انجام شد. روش این پژوهش نیمه تجربی و به صورت پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان پسر آهسته گام مدرسه ابتدایی استثنایی شهید بهشتی شهر تهران بود. شرکت کنندگان پژوهش 20 نفر از پسران آهسته گام با میانگین و انحراف استاندارد سنی (76/0± 3/8 سال) بودند که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه 10 نفری آزمایش و کنترل قرار داده شدند. گروه آزمایش 12 جلسه تمرینات فرایوگای مغز را انجام دادند. ابزار جمع آوری اطلاعات آزمون هوش وکسلر برای کودکان ویرایش پنجم (کرمی، 1396) و آزمون لک لک اصلاح شده (سبزی، دامن پاک و ططری حسن گاویار، 1398) بود. برای تجزیه و تحلیل داده های از آزمون tمستقل استفاده شد. یافته ها بر اساس نتایج این پژوهش، تمرینات فرایوگای مغز تاثیر معنادار بر افزایش هوش سیال (81/0=P)، ادراک بینایی فضایی (16/0=P) و تعادل ایستا (11/0=P) نداشت، ولی بر پیشرفت تحصیلی کودکان تاثیر معنادار داشت (04/0=P). نتیجه گیری نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بهتر است در کنار سایر آموزش های متداول تحصیلی از تمرینات فرایوگای مغز در پیشرفت تحصیلی کودکان آهسته گام استفاده شود.

هدف اختلال نقص توجه و بیش فعالی سبب آسیبب به فرایندهای هیجانی، روان شناختی و ارتباطی کودکان مبتلا می شود. این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی آموزش والدین با رویکرد آدلر-درایکورس بر تنظیم هیجان و تعامل والد-فرزندی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی انجام شد. روش روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کودکان دبستانی مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی و والدین آنها در شهر اصفهان در سال تحصیلی 98-1397 بود. در این پژوهش تعداد 30 کودک دبستانی مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه های آزمایش و گواه گمارده شدند (در هر گروه 15 کودک). والدین گروه آزمایش به مدت 10 جلسه تحت آموزش رویکرد آدلر-درایکورس (امیری، علیزاده و فرخی، 1393) قرار گرفتند. در این پژوهش از پرسشنامه های اختلال نقص توجه و بیش فعالی کانرز فرم والدین (بروک و کلینتون، 2007)، تنظیم هیجانی (شیلد و کیکتی، 1998) و تعامل والد-فرزندی (پیانتا، 1994) استفاده شد. داده های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نتایج نشان داد که آموزش والدین با رویکرد آدلر-درایکورس بر تنظیم هیجان و تعامل والد-فرزندی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی تاثیر معنادار داشته است (p<0/001).

هدف هدف مطالعه حاضر بررسی نقش واسطه ای متغیر اهمال کاری در رابطه تاب آوری، سرزندگی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان با اختلال یادگیری می باشد. روش مطالعه حاضر از نوع همبستگی و تحلیل مسیر بوده و جامعه آماری آن شامل کلیه دانش آموزان مقطع ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 96-95 می باشد. از میان آن ها تعداد 150 نفر از هر دو جنس (70 دختر و 80 پسر) به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و به پرسشنامه های مقیاس تاب آوری تحصیلی، پرسشنامه سرزندگی تحصیلی، پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی پاسخ دادند. یافته ها نتایج نشان داد که تاب آوری رابطه مثبت و معنی دار با سرزندگی و عملکرد دانش آموزان دارد. همچنین اهمال کاری رابطه معنی دار و منفی با سرزندگی و عملکرد دارد. از طرفی نتایج نشان داد که اهمال کاری نقش واسطه ای معنی داری میان تاب اوری و عملکرد و همچنین سرزندگی و عملکرد دارد. نتیجه گیری اهمال کاری تحصیلی، تاب آوری تحصیلی و سرزندگی تحصیلی، بر زمینه های آموزشی-تحصیلی، اقتصادی، اجتماعی و بهداشت روان دانش آموزان با اختلال یادگیری تاثیرگذار است و اهمال کاری تحصیلی، نقش واسطه در رابطه بین سرزندگی، تاب آوری و عملکرد تحصیلی دارد.

هدف این پژوهش با هدف آزمون مدل علی سلامت روان بر اساس سبک زندگی و انعطاف پذیری شناختی از طریق کنترل تفکر منفی در مادران کودکان استثنایی انجام شد. روش روش تحقیق از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه مادران دارای کودکان استثنایی شهر اهواز در سال 1397 می باشد. از بین آنها نمونه ای به حجم 264 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. و به پرسشنامه های سلامت روان SCL-25 (دراگوتیس و همکاران، 1937)، سبک زندگی (میلر و اسمیت، 2002)، انعطاف پذیری شناختی (دنیس و وندروال، 2010) و کنترل تفکر منفی (ولز و دیویس، 1994)، پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار Amos تحلیل شدند. یافته ها نتایج نشان داد که بین سبک زندگی وکنترل افکار منفی، با سلامت روان رابطه مستقیم مثبت و معنی دار وجود دارد. رابطه مستقیم بین سبک زندگی و انعطاف پذیری شناختی با کنترل افکار منفی نیز مثبت و معنی دار بود همچنین کنترل افکار منفی رابطه سبک زندگی با سلامت روان را به طور جزیی و رابطه انعطاف پذیری شناختی و سلامت روان را به طور کامل میانجی گری کرد. نتیجه گیری با توجه به اهمیت سلامت روان مادران کودکان استثنایی طبق یافته های این پژوهش، میتوان با تغییر سبک زندگی و ارتقا انعطاف پذیری آنها هم به صورت مستقیم و هم از طریق کنترل افکار منفی سلامت روان بیشتری را پیش بینی کرد.

هدف پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های حل مساله بین فردی بر مهارت اجتماعی و عزت نفس نوجوانان آهسته گام انجام شده است روش این مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون، با گروه آزمایش و کنترل انجام شد جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان دختر آهسته گام شهرستان شهریار در سال تحصیلی 1397بود. از میان آن ها 30 دانش آموز به صورت دردسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) جایگزین شدند. مقیاس مهارت های اجتماعی-فرم معلم (1990) و مقیاس عزت نفس روزنبرگ (1979) به عنوان ابزارهای اندازه گیری متغیر وابسته استفاده شدند. برنامه مداخله حل مساله بین فردی برای گروه آزمایش به صورت گروهی طی 10 جلسه 60 دقیقه ای ارایه شد. یافته ها تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس در نرم افزار SPSS-22 نشان داد که برنامه مداخله در افزایش مهارت همکاری، جرات ورزی، خودکنترلی و به طور کل مهارتهای اجتماعی P<0/05، همچنین بهبود عزت نفس دانش آموزان گروه آزمایش موثر بوده و تفاوت میانگین های نمرات دو گروه به لحاظ آماری معنادار است P<0/05. نتیجه گیری بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که آموزش حل مساله بین فردی باعث افزایش مهارت های اجتماعی و عزت نفس نوجوانان آهسته گام می شود

هدف پژوهش حاضر با هدف طراحی برنامه هنردرمانی خانواده محور قابل اجرا در بیمارستان، و ارزیابی اثربخشی آن بر سازگاری کودکان مبتلا به سرطان انجام شد. روش این پژوهش یک مطالعه تک آزمودنی از نوع A-B است که نوعی پژوهش آزمایشی به شمار می-رود. جامعه آماری پژوهش شامل تمام کودکان 9 تا 14 ساله بستری در مرکز طبی کودکان از آبان تا بهمن 1397 بود که از میان آن ها تعداد پنج کودک به روش نمونه گیری هدفمند، انتخاب شدند. هر کودک همراه با مادر خود تعداد هشت جلسه هنردرمانی خانواده محور دریافت کرد. ابزار پژوهش حاضر، چک لیست نمودهای زیستی-روانی-اجتماعی ناسازگاری در بیمارستان (پوررضاییان، بشارت، کوچک زاده و فراهانی، 1397) و راهبردهای سازگاری کودکان-بازنگری نخست (آیرز و ساندلر، 1999) بودند. داده های پژوهش با استفاده از نمودارها و جدول های مخصوص طرح های تک آزمودنی مورد تحلیل قرار گرفتند. به علاوه، میزان اندازه اثر و شاخص تغییر پایا نیز گزارش شد. یافته ها یافته های پژوهش نشان داد که هنردرمانی خانواده محور به طور معناداری سبب کاهش نمودهای ناسازگاری و راهبرد اجتناب (05/0 > P) از یک سو، و افزایش راهبرد جست و جوی حمایت (05/0 > P) از سوی دیگر شده است. نتیجه گیری با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که هنردرمانی خانواده محور قادر است سبب کاهش ناسازگاری کودکان مبتلا به سرطان بستری در بیمارستان و تغییر راهبردهای سازگاری آن ها شود. بنابراین این روش را می توان به عنوان یکی از روان درمانی های مفید و کاربردی در بیمارستان به ویژه برای کودکان مبتلا به سرطان دانست.

در این پژوهش ابتدا برنامه آموزشی حل مسیله گروهی با رویکرد هنر طراحی و روایی آن توسط متخصصین مورد تایید قرار گرفت. سپس با استفاده از طرح پژوهش شبه آزمایشی به صورت پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری به ارزیابی اثربخشی برنامه در گروه نمونه پرداخته شد. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان نوجوان دختر 15 تا 18 سال تیزهوش شهر تهران بود. با استفاده از نمونه گیری در دسترس به صورت هدفمند بعد از اجرای مقیاس هوش استفورد-بینه نسخه پنجم، 30 دانش آموزان با بهره هوشی بالاتر از 120 به عنوان گروه نمونه انتخاب شده و یه صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل جایگزین شدند. سپس برنامه آموزشی تدوین شده طی 14 جلسه 90 دقیقه ای به صورت سه بار در هفته در گروه آزمایش برگزار شد. گروه کنترل برنامه ای دریافت نکرد. بعد از اتمام دوره پس آزمون در هر دو گروه به اجرا درآمد. سپس بعد از یک ماه و نیم پیگیری انجام شد. ابزار مورد استفاده پرسش نامه نگرش اجتماعی (افروز، 1393) و مقیاس نشاط معنوی (افروز، 1395) بودند. تحلیل یافته های پژوهش حاضر بعد از تحلیل داده ها با استفاده از مدل های آماری تحلیل کواریانس و اندازه گیری مکرر نشان داد که برنامه آموزشی حل مسیله گروهی با رویکرد هنر بر نگرش اجتماعی (01/0< P، اندازه اثر 46/0) و نشاط معنوی (01/0< P، اندازه اثر 5/0) نوجوانان تیزهوش موثر بوده است. اثربخشی آموزش حل مسیله گروهی با رویکرد هنر بر نگرش اجتماعی و نشاط معنوی نوجوانان تیزهوش پس از یک ماه و نیم نیز پایدار بوده است.

هدف پژوهش حاضر با هدف بررسی دلبستگی والد-کودک در ناشنوایان خردسالان در مقایسه با همتایان شنوا انجام شد. روش روش مطالعه توصیفی و پس رویدادی بود. جامعه پژوهش را تمامی خردسالان ناشنوای عمیق 24-10 ماهه تشکیل می دادند که درشش ماهه دوم سال 1397 به مرکز کاشت حلزون شنوایی ایران مراجعه کرده و در لیست انتظار نوبت عمل کاشت حلزون شنوایی قرار داشتند. با روش نمونه گیری تصادفی 37 خردسال ناشنوای عمیق با میانگین سنی 24/13 انتخاب و با 30 خردسال شنوا با میانگین سنی16/11ماهه به لحاظ دلبستگی والد-کودک مقایسه شدند. مقیاس دلبستگی پس از تولد کاندون و کورکیندال (MPAS) توسط مادران هر دو گروه تکمیل شد. تحلیل داده ها در نسخه 22 نرم افزار SPSS با روش تحلیل واریانس چند متغیره و تی مستقل صورت گرفت. یافته ها نتایج حاکی از عدم تفاوت معنادار در دلبستگی کلی و خرده مقیاس های کیفیت دلبستگی، نبود خصومت و رضایت از تعامل در گروه شنوا و ناشنوا بود (001/0