پژوهش و توسعه جنگل
سال:1398 | دوره:5 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

در این پژوهش با بهره گیری از چهار روش مدل سازی متداول در ارزیابی رویشگاه بالقوه گونه ها (مدل های خطی و جمعی تعمیم یافته، درخت طبقه بندی و جنگل تصادفی) و نقشه متغیرهای زیست اقلیمی و توپوگرافی، نقشه مطلوبیت رویشگاه گونه سرخدار در جنگل های هیرکانی تهیه شد. ارزیابی مدل ها با استفاده از معیار AUC (GLM=863/0، GAM=871/0، CTA=781/0 و RF=922/0) نشان داد که مدل جنگل تصادفی دارای بهترین عملکرد است که در آن، درصد شیب مهم ترین و شاخص تابش خورشیدی کم اهمیت ترین متغیرها هستند. این پژوهش نشان داد که احتمال حضور گونه سرخدار در منطقه مورد بررسی از شیب 30 درصد به بعد بیشتر می شود و بعدازآن ثابت می ماند. در شرایط کنونی، مساحت رویشگاه های مطلوب و بالقوه برای گونه سرخدار در حدود 5/10 درصد منطقه مورد بررسی را دربر می گیرد. نتایج این پژوهش نشان می-دهد که در حال حاضر و شرایط اقلیمی کنونی، قسمت های شرقی و مرکزی جنگل های شمال ایران پتانسیل بالاتری برای حضور گونه سرخدار دارند که این امر به مدیریت، احیا و حفاظت از این گونه با ارزش کمک خواهد کرد.

این پژوهش با هدف یافتن بهترین ریزنمونه و فصل نمونه برداری تحت تأثیر تیمارهای مختلف سترون سازی برای دست یابی به دستورالعمل مناسب و بهینه برای پژوهش های کشت بافت شمشاد خزری انجام شد. ریزنمونه های برگ و ساقه از بخش-های مختلف گیاه تهیه شدند. ابتدا پیش تیمارهای ضدعفونی ریزنمونه ها و شستشوی اولیه با آب معمولی دارای چند قطره مایع ظرف شویی به مدت چهار تا پنج دقیقه به منظور حذف آلودگی های سطحی انجام شد. سپس در زیر هود استریل سترون سازی با استفاده از 13 تیمار مختلف انجام شده و بعد از اعمال هر تیمار، پنج بار با آب مقطر استریل آبشویی و در پایان ریزنمونه های مناسب از مواد گیاهی جدا و روی محیط کشت PDA در داخل پتری های استریل در کنار شعله قرار داده شدند. برای اندازه گیری آلودگی، کشت ها در اتاق رشد با دمایی معادل 1± 26 درجه سانتی گراد با شدت نور 1000 تا 1500 لوکس و تاریکی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد ریزنمونه های فصل بهار نسبت به ریزنمونه های فصل پاییز دارای آلودگی میکروبی کمتری هستند. از طرفی ریزنمونه های برگی نسبت به ریزنمونه های ساقه درصد آلودگی کمتری از خود نشان دادند.

در این پژوهش اثر سطوح مختلف شوری، کود گاوی و ورمی کمپوست بر مقدار رشد و افزایش مقاومت به شوری نهال های دوساله مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، سه سطح از مواد اصلاحی (خاک زراعی، 80 درصد خاک زراعی + 20 درصد ورمی کمپوست، 80 درصد خاک زراعی + 20 درصد کود گاوی کاملاً پوسیده) و شوری آب آبیاری در سه سطح شامل (1، 4 و 7 dS. m-1)، هرکدام با سه تکرار درون گلخانه انجام شد. در این آزمایش بستر بدون کود به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. طول دوره اعمال تنش سه ماه بود. نتایج نشان داد که با افزایش شوری، شاخص های رشدی، کلروفیل، وزن تر و خشک گیاه به طور معنی داری کاهش و مقدار فعالیت آنزیم کاتالاز و جذب سدیم و کلر افزایش یافت. تیمار ورمی کمپوست بهتر از شاهد و کود گاوی منجر به افزایش وزن تر و خشک ساقه، محتوای نسبی آب برگ و مقدار پتاسیم شد. بیشترین وزن تر و خشک ساقه به ترتیب با مقادیر 83/239 و 53/143 گرم در سطح شوری متوسط (dS. m-1 4) و تیمار ورمی کمپوست حاصل شد.

هدف از این پژوهش تلفیق الگوریتم CART و شاخص های پوشش گیاهی برای ارتقاء صحت نقشه سازی جنگل های مانگرو با استفاده از تصویر ماهواره ای لندست 8 است. در این پژوهش هفت شاخص پوشش گیاهی DVI، NDVI، NDII، IPVI، MNDWI، SAVI و OSAVI محاسبه شد. سپس با استفاده از الگوریتم CART در نرم افزار R شاخص های مهم و حد آستانه آن ها شناسایی و سرانجام نقشه اراضی مانگرو و اراضی پیرامون آن با روش درخت تصمیم گیری تهیه شد. نتایج ارزیابی صحت انجام شده با استفاده از GPS و تصویر ماهواره ای SPOT 6/7 نشان داد که نقشه حاصل دارای صحت کلی 97/80 درصد و ضریب کاپا 74/0 است. تهیه نقشه اراضی مانگرو با دقت بالا توسط تصاویر ماهواره ای با قدرت تفکیک متوسط به-دلیل اثر بازتاب های زمینه (آب وخاک) و وجود پیکسل های مخلوط با توجه به شرایط محیط قرارگیری مشکل است. نتایج این پژوهش نشان داد که رویکرد معرفی شده می تواند اطلاعات مناسبی از وضعیت جنگل های مانگرو را برای انجام برنامه های مدیریتی و حفاظتی اکوسیستم های مانگرو در اختیار سیاست گذاران و برنامه ریزان قرار دهد.

هدف از این پژوهش، تخمین تولید میوه در طبقه های قطری مختلف تاج گونهزالزالک زرد، در بخشی از رویشگاه چهارطاق واقع در استان چهارمحال و بختیاری است. 30 قطعه نمونه دایره ای 15 آری به صورت منظم تصادفی برداشت شد. درختان اندازه گیری شده در همه قطعات نمونه به شش طبقه مساوی از نظر قطر متوسط تاج تقسیم و در هر طبقه محصول 10 درخت اندازه گیری شد. علاوه بر این برای هر درخت انتخاب شده ویژگی هایی شامل ارتفاع کل درخت، قطر برابرسینه، قطر متوسط تاج و نسبت تاج (درصد نسبت ارتفاع تاج به ارتفاع کل درخت) نیز اندازه گیری شد. نتایج تحلیل تولید میوه در طبقات قطری تاج نشان داد بین طبقه های مختلف قطری تاج از نظر تولید میوه تفاوت معنی داری وجود دارد. نتایج حاصل از مدل-سازی برآورد میوه زالزالک با استفاده از تحلیل واریانس یک طرفه نشان داد که مدل خطی با متغیرهای قطر برابرسینه و ترکیب قطر متوسط تاج و نسبت تاج، بهترین مدل از نظر معیارهای انتخاب مدل است. نتیجه اعتبارسنجی مدل نیز این نتیجه را تأیید کرد. نتایج تخمین این مدل نشان داد میانگین تولید میوه 7/150 کیلوگرم در هکتار است. برای این مقدار تولید در سطح 50 هکتار مورد بررسی تولید 7535 کیلوگرمی و درآمد 301400000 ریال را می توان تخمین زد.

این پژوهش با هدف بررسی اثر عوامل محیطی بر تیپ های گیاهی در جنگل های ارسباران انجام شده است. برای در نظر گرفتن شرایط مختلف، نمونه برداری ها بر اساس واحدهای شکل زمین انجام شد و اندازه قطعات نمونه مربعی شکل به روش حداقل سطح، 400 مترمربع تعیین شد. با توجه به واحدهای شکل زمین منطقه مورد بررسی تعداد 27 قطعه نمونه برداشت شد. سپس با استفاده از نرم افزار PC-ORD و به کمک آنالیز خوشه ای پوشش گیاهی منطقه تیپ بندی شد و سپس برای تجزیه وتحلیل عوامل محیطی در ارتباط با تیپ های گیاهی از نرم افزار XLSTAT و آنالیز مؤلفه های اصلی (PCA) استفاده شد. با استفاده از آنالیز خوشه ای 6 تیپ گیاهی در منطقه مورد بررسی تشخیص داده شد که برخی گونه ها مانند بلوط اوری (Quercus macranthera Fisch. & C. A. Mey. )، ممرز (Carpinus betulus L. )، گلابی وحشی (Pyrus glabra Boiss. )، زرشک (Berberis vulgaris L. )، آلوچه وحشی (Prunus cerasifera Ehrh. )، سیاه تلو (Palliurus spina-chiristi Mill. ) و ازگیل (Mespilus germanica L. )، گونه های غالب تیپ های رویشی بودند. همچنین نتایج آنالیز PCA نشان داد که سیلت، پتاسیم، تخلخل، وزن مخصوص ظاهری، فسفر و رس از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر پراکنش تیپ های گیاهی منطقه هستند. با توجه به اینکه، برای استفاده از گونه های گیاهی در احیای یک منطقه نیازمند داشتن اطلاعات از نیازهای رویشگاهی آن ها است، بنابراین از نتایج این پژوهش می توان در احیای مناطق مشابه استفاده کرد.

این پژوهش برای بررسی روش های نمونه برداری بدون قاب در برآورد ساختار و الگوی پراکنش مکانی رویشگاه های بلوط سیاه (macranthera Quercus) انجام شد. نمونه برداری زمینی به روش فاصله ای به عنوان یکی از روش های نمونه برداری بدون قاب در نه قطعه نمونه به مساحت یک هکتار و 81 نقطه به روش منظم تصادفی انجام شد. تراکم، سطح رویه زمینی، تاج پوشش درختان و شاخص های الگوی پراکنش مکانی محاسبه شدند. نتایج شاخص های پراکنش الگوی مکانی هاپکینز الگوی کپه ای و ابرهارت و جانسون-زایمر الگوی پراکنش یکنواخت را برای گونه مورد بررسی نشان دادند. شاخص های ساختار توده نشان دادند که مقدار شاخص های فاصله تا همسایه 45/4، تمایز ارتفاعی 28/0، تمایز قطری 17/0 بود و آمیختگی گونه ای برابر با 73/0 و نشان از آمیختگی بالای گونه بلوط سیاه با گونه های همراه در منطقه مورد بررسی داشت. مقدار متوسط شاخص زاویه یکنواخت نیز 52/0 به دست آمد. ویژگی های تراکم، سطح رویه زمینی و تاج پوشش حاصل از روش نمونه برداری دارای اختلاف معنی دار با مقادیر واقعی حاصل از آماربرداری 100 درصد بود.

از وابستگی های شدید جوامع محلی در جنگل های زاگرس مرکزی، استفاده از چوب جنگلی برای مصارف مختلف است. در این پژوهش به تحلیل مقدار تقاضای مصرف چوب در جنگل های ناحیه عرفی سردشت شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری پرداخته شد. روش پژوهش توصیف و تحلیل کمی با بهره گیری از مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. در همین راستا 170 پرسش نامه با مصاحبه از سرپرست خانوار تکمیل و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. برای برآورد حجم چوب مصرفی از رابطه برآورد حجم هوبر استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که به طور متوسط هر خانوار جنگلی سالیانه 08/18 مترمکعب چوب بلوط برای 12 مصرف مختلف شامل گرم کردن آب (استحمام و شست وشو)، پخت نان، بخاری، طبخ غذا، گرم کردن شیر و دوغ، ابزار کشاورزی، خانه سازی، ساخت انبار و طویله، حصارکشی، سرشاخه برای دام، زغال گیری و برداشت هیزم برای فروش استفاده می کند. مطابق نتایج به دست آمده همبستگی معنی داری بین متغیرهای سن سرپرست خانوار، هزینه خانوار، مقدار تحصیلات، تعداد دام و مقدار برداشت محصول زراعی با تقاضا برای مصرف چوب جنگلی در منطقه وجود دارد.

در این پژوهش عوامل مؤثر بر کارآفرینی و خلاقیت دانشجویان رشته های کشاورزی و منابع طبیعی مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا مؤلفه های مختلف کارآفرینی دانشجویان مورد بررسی قرار گفت تا نقاط قوت و ضعف ها مشخص شوند. با توجه به ماهیت موضوع و هدف پژوهش، این پژوهش ازنظر روش گردآوری داده ها، توصیفی-پیمایشی و از نظر هدف، کاربردی است. ابزار جمع آوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه استانداردشده سنجش استعداد کارآفرینی کردنائیج و پرسشنامه خلاقیت عابدی بود. جامعه آماری شامل 2454 نفر بود. برای تعیین پایایی پرسشنامه ها از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون اتا به منظور بررسی عوامل مؤثر استفاده شد. نتایج نشان داد، ارتباط سن و تعداد اعضای خانوار به ترتیب با ضرایب پیرسون 091/0 و 023/0-و سطح درآمد خانوادگی و مقطع تحصیلی به ترتیب با ضرایب اسپیرمن 041/0 و 089/0 با خلاقیت معنی دار نیست. همچنین ارتباط سن و تعداد اعضای خانوار به ترتیب با ضرایب پیرسون 040/0 و 039/0-و سطح درآمد خانوادگی و مقطع تحصیلی به ترتیب با ضرایب اسپیرمن 028/0 و 018/0 با کارآفرینی معنی دار نیست. ولی رشته تحصیلی و جنسیت به ترتیب با ضرایب اتا 521/0 و 487/0 با خلاقیت و به ترتیب با ضرایب اتا 628/0 و 620/0 با کارآفرینی ارتباط معنی دار دارد.

این پژوهش برای دست یابی به ابعاد بهینه شبکه آماربرداری در جنگل با استفاده از روش واریوگرافی در زمین آمار در حوزه آبخیز 30 جنگل صفارود رامسر به مساحت 100 هکتار انجام شد. نمونه برداری در یک شبکه منظم با شروع تصادفی به ابعاد 200×150 مترمربع انجام شد. برای تعیین همبستگی مکانی مناسب بین نمونه ها در فواصل کوتاه، از محل تقاطع اضلاع شبکه فوق، دو قطعه نمونه دیگر نیز به فاصله 50 متر در دو جهت اصلی نسبت به قطعه نمونه های مرکزی برداشت شدند. هر قطعه نمونه از دو بخش هم مرکز دایره ای به مساحت سه و هفت آر تشکیل شد. ترسیم مدل انتخابی برای برازش واریوگرام تجربی از مجموع قطعات نمونه زمین مرجع برای متغیرهای حجم و سطح مقطع برابرسینه در هکتار در سطح قطعه نمونه هفت آری نشان از وجود ساختار مکانی قوی و ارتباط معنی دار بین نمونه های اندازه گیری شده دارد. وجود ارتباط مکانی ضعیف بین نمونه ها برای متغیر سطح مقطع برابرسینه در هکتار در قطعه نمونه سه آری بیانگر ساختار مکانی ضعیف آن است.

در این پژوهش، دستورالعمل سریع و کارآمد باززایی درون شیشه ای گیاهک های سپستان با استفاده از ریزنمونه های مختلف بررسی شد. در این پژوهش از آزمایشی جداگانه برای بهینه سازی شاخه زایی، یک آزمایش برای پرآوری و یک آزمایش ریشه زایی استفاده شد. طرح آماری مورد استفاده در آزمایش شاخه زایی، فاکتوریل 7×3 در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار و طرح آماری مورد استفاده در آزمایش های پرآوری و ریشه زایی طرح پایه کاملاً تصادفی بود. نتایج نشان داد بیشترین شاخه زایی (33/4 شاخه از هر ریزنمونه) از ریزنمونه های لپه مستقر در محیط کشت MS حاوی 4 میلی-گرم در لیتر کینتین (KIN) به همراه 01/0 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید (NAA) به دست آمد. مدت زمان لازم برای آغاز شاخه زایی در حدود 21-15 روز به طول انجامید. برای پرآوری شاخه های تولیدی، ریزنمونه ها در محیط کشت MS حاوی غلظت های متفاوت دو نوع سیتوکنین (KIN یا BAP) به همراه 01/0 میلی گرم در لیتر NAA قرار گرفتند. بیشترین پرآوری شاخه در تیمار مشابه با شاخه زایی، در محیط کشت MS حاوی 4 میلی گرم در لیتر KIN به همراه 01/0 میلی گرم در لیتر NAA، به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که ایندول بوتریک اسید (IBA) با غلظت 1 میلی گرم در لیتر مؤثرترین تیمار برای ریشه زایی بود. گیاهک های ریشه دار شده با موفقیت توانستند مراحل سازگاری در شرایط گلخانه ای را سپری کنند.