طب و تزکیه
سال:1389 | دوره:- | شماره:76 |تعداد مقالات:12

زمینه: از اقدامات ضروری در نظام های سلامت، برآورد نیروهای تخصصی برای آینده است. زیرا در صورت کمبود نیرو، نیازهای مردم بدون پاسخ می ماند و در صورت تربیت نیروی مازاد نیز، هزینه های بی جهت به کشور تحمیل خواهد شد. بنابراین، برآوردها باید نسبتا قابل قبول باشند.هدف: هدف از این مطالعه، تحلیل محاسبات انجام شده برای برآورد نیروهای فوق تخصصی و تکمیلی تخصصی مورد نیاز برای تا 10 سال آینده (تا سال 1398) کشور توسط کمیته های تدوین برنامه است.روش: در این مطالعه، 400 نفر از خبرگان از 18 دوره فوق تخصصی و 16 دوره تکمیلی تخصصی، با استفاده از مدل های مختلف در کمیته تدوین برنامه تخصصی مربوطه، نیازهای 10 سال آینده کشور را به نیروهای متخصص در زمینه تخصصی خود تخمین زده اند و ما نتایح آن ها را با 13 مدل شناخته شده موجود برای برآورد نیروی انسانی مورد تحلیل قرار داده ایم.نتایج: در این مطالعه، کمیته های تدوین برنامه، نیاز به نیروهای فوق تخصصی را در 10 سال آینده مجموعا 3040 نفر در 18 دوره فوق تخصصی و تعداد نیاز به نیروهای دوره دیده در 16 دوره تکمیلی تخصصی را مجموعا 1180 نفر برآورد نموده اند. کمیته های مذکور، اکثرا (25 دوره از 34 دوره) با بهره گیری از نظرات خبرگان، از مدل های الگوبرداری (Bench marking) و نسبت نیروی انسانی به جمعیت (Workforce to population ratio) استفاده کرده اند.نتیجه گیری: اگرچه برای برآورد دقیق تر نیروی انسانی در کشور به یک نظام اطلاعاتی قوی و منسجم نیازمندیم، نتایج این مطالعه می تواند، حداقل جهت تنظیم ظرفیت پذیرش دستیار و فراهم ساختن بستر لازم برای گسترش دوره ها در دانشگاه های کشور مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: توجه فزاینده ای که به علل نابرابری های سلامت در جوامع شده است، ذهن همگان را متوجه تعیین کننده های اجتماعی سلامت ساخته است. اعتماد اجتماعی نیز می تواند تعیین کننده اجتماعی سلامت و بیماری سرطان باشد. علوم اجتماعی و پزشکی، در کنار هم می توانند درک بیماری را به سطوح بالاتری ارتقا دهند. هدف اصلی پژوهش حاضر، مطالعه نابرابری های سلامت و نقش اعتماد اجتماعی در ابتلا به سرطان های کلون، پستان و تیروئید در مراجعه کنندگان به انستیتو کانسر تهران است.روش کار: این پژوهش، مطالعه ای توصیفی – تحلیلی است و 176 نفر در دو گروه مساوی مبتلایان (مورد) و غیرمبتلایان (شاهد) مورد بررسی قرار گرفته اند. از روش نمونه گیری طبقه بندی شده استفاده شده است. سنجش میزان اعتماد اجتماعی بر اساس مقیاس بیست سوالی محقق ساخته صورت گرفته است. داده های بدست آمده از اجرای پرسشنامه ساختمند، با استفاده از نرم افزار SPSS و تحلیل تشخیصی، تحلیل همبستگی کانونی و تحلیل رگرسیون لجستیک تجزیه و تحلیل شده اند.نتایج: نتایج نشان داد که بین مجموعه مولفه های اعتماد اجتماعی و هر یک از سرطان های کلون، پستان و تیروئید همبستگی ضعیفی وجود دارد و تاثیر مولفه های اعتماد اجتماعی و رابطه آن با سرطان های کلون، پستان و تیروئید معنادار نیست. با این وجود، مولفه اعتماد سیستم تاثیر مثبت و معناداری بر عدم ابتلا به سرطان پستان دارد.نتیجه گیری: یافته ها نشان داد که اعتماد اجتماعی تعیین کننده اجتماعی معتبری برای نابرابری در ابتلا به بیماری سرطان نیست.

مقدمه: سند چشم انداز ایران 1404 و سند برنامه چهارم توسعه به عنوان برنامه ای برای حرکت به سمت چشم انداز باید برای برنامه ریزی راهبردی در همه بخش های توسعه ای و از جمله بخش بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد استفاده قرار گیرند. برنامه ریزی راهبردی در رشته های تخصصی بالینی نیز از این قاعده مستثنا نیست. لذا این مطالعه با هدف کلی تحلیل برنامه های راهبردی رشته های تخصصی بالینی و تبیین میزان انطباق آنها با سند چشم انداز ایران 1404 و برنامه چهارم توسعه انجام گرفت.روش کار: برای دستیابی به هدف مطالعه سه اقدام زیر انجام گرفته است. الف) چشم انداز ایران 1404 و برنامه چهارم توسعه مطالعه شدند و بندها و موارد مرتبط آنها استخراج شد. ب) از تاریخ 3/2/88 لغایت 5/2/88 به پایگاه استنادی علوم (آی-اس-آی) مراجعه شد و داده های مورد نیاز برای ارزیابی جایگاه روند توسعه علمی کشور استخراج گردید. ج) اجزای هر یک از برنامه های راهبردی رشته های تخصصی بالینی، شامل دورنما، رسالت، ارزش ها، اهداف راهبردی و برنامه های اجرایی سال اول بر اساس معیارهای تعیین شده ارزیابی و تحلیل شد.یافته ها: به نظر می رسد همه رشته های تخصصی بالینی برنامه راهبردی خود را با الهام از محتوای چشم انداز 1404 و برنامه چهارم توسعه تنظیم کرده اند. زیرا دورنمای رشته ها نه تنها کسب رتبه اول علمی در منطقه، بلکه بعضا فراتر از منطقه را شامل می شود. رسالت همه رشته ها نیز با دورنمای آنها همسویی کامل دارد. با این وجود، بین دورنما و رسالت از یک طرف و اهداف راهبردی و برنامه های اجرایی از طرف دیگر، انقطاع به وجود آمده است. به عبارت دیگر، اولا اهداف راهبردی از جهت گیری رشته ها حمایت نمی کنند، ثانیا به نظر نمی رسد که با اجرای برنامه های اجرایی تهیه شده تحقق اهداف راهبردی امکان پذیر باشد.بحث و نتیجه گیری: به طور خلاصه رشته های تخصصی بالینی چشم انداز ایران 1404 و راهبردهای برنامه چهارم توسعه، را در برنامه ریزی راهبردی خود مدنظر داشته اند. با این وجود، انقطاع بین دورنما و رسالت از یک طرف و اهداف راهبردی و برنامه های سالانه و اجرایی از طرف دیگر، مشکلی است که باید به جد مورد توجه قرار گیرد. علی رغم این کاستی ها، برنامه ریزی راهبردی در رشته های تخصصی بالینی درس های عملی خوبی به دنبال دارد. می توان از این درس ها به عنوان راهنمای برنامه ریزی راهبردی در دوره های بعدی استفاده کرد.

نماز در مکتب انسان ساز و حیات بخش اسلام مفهوم و اسرار عمیق و آثار پربرکت فراوانی دارد. ریسمان محکمی است که هستی و موجودیت آدمی را به ملکوت اعلا پیوند می دهد. نماز زنده کننده جان، صفابخش حیات جاودان، روشنی راه رهروان، تکیه گاه سالکان، راز و نیاز عارفان، سرمایه مستمندان، دوای دردهای بی درمان، فروغ دل های بیداران و مایه شادی سحرخیزان است. نماز اولین فرضیه ای است که در اسلام وارد شده و آخرین فرضیه که تا واپسین لحظات زندگی بر عهده آدمی است و به هیچ وجه ساقط شدنی نیست و در اهمیت آن همین بس که نبی مکرم (ص) می فرماید: نماز نور چشم و محبوب و مطلوب من است. از این بزرگ شخصیت عالم امکان و ائمه معصومین (ع) داریم که نماز چهره و پرچم دین، مایه فروریزی رحمت خدا و نزدیکی هر پرهیزکار به خدا، ستون دین و آخرین سفارش همه انبیا الهی است.نماز با همه فضیلت ها و تمام آثار تربیتی فوق العاده و غالبا منحصر به فرد، آثار بهداشتی بسیار مهم و شفابخشی دارد. آسایش روحی و روانی و نیز اثرات اخلاقی تربیتی آن بر انسان ها جلوه های زیبا از ویژگی های بهداشتی – درمانی نماز است. ساعات فضیلت اقامه نماز و اهمیت این لحظات از نظر دانش کرونوبیولوژی، واجبات و مستحبات وضو و آثار بهداشتی آنها، حتی شنیدن آوای جان بخش و روح افزای اذان و دعوت به نماز، مجموعا نماز را به عنوان داروی شفابخش برای بیماری های روحی و حتی جسمی و همچنین یک واکسن موثر در پیشگیری از اینگونه مشکلات مطرح می کند و این در حالی است که فلسفه تشریح این فرضیه الهی، فلسفه ای است بسیار بالاتر و کم نظیر. نماز هم وسیله پرواز روح است و هم روح خضوع و خشوع را در نمازگزار ایجاد می کند و نقش طغیانگر او را رام می سازد. نماز شخص نمازگزار را اصلاح می کند و از آلوده شدن به فحشا منکر باز می دارد. نماز حتی اگر بعضی از مراتب روح را با خود داشته است به همان اندازه اثر خواهد گذاشت. از برکات ناگفته یا کمتر مورد بررسی قرار گرفته نماز، نقش آن در شفای بیماری های روان و تن و یا کاهش عوارض ناگوار امراض جسمی و روانی است. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: علیکم بذکر الله فانه شفا که در حقیقت به استشفا از نماز توصیه نموده اند و در حدیثی دیگر از این بزرگوار داریم: بر شما باد به خواندن نماز شب که نماز شب گزاردن سنت پیامبر شما و شیوه و روش صالحان پیش از شما و دفع کننده دردها از بدن های شماست (علیکم بالصلوه الیل فانها سنت نبیکم و ...). به هر حال نماز دارای فواید بهداشتی – درمانی زیادی است از جمله اثرات آن بر سیستم ایمنی بدن، بهداشت خواب، شادابی جسم و روان و تاثیر بر بیماری هایی همچون افسردگی، فشارخون، عفونت های گوارشی، پوست و ... می باشد که یقینا فوائد و آثار آن به این وجیزه ختم نمی گردد.

مقدمه: از جمله مهم ترین دغدغه های ذهنی اقتصاددانان کشورهای در حال توسعه، یافتن و بررسی و تجزیه و تحلیل عوامل تسریع فرایند توسعه و شناخت موانع آن می باشد تا از این طریق بتوانند کشور خود را به عوامل تسریع جریان توسعه مجهز سازند و همچنین در حد توان موانع موجود در مسیر سرعت بخشیدن به روند توسعه را مرتفع سازند که البته استفاده از شاخص ها و ملاک های نوین توسعه در این راه بدیهی و ضروری به نظر می رسد. در بین شاخص ها و نماگرهای مطرح توسعه، شاخص توسعه انسانی از مقبولیت بیشتری بین اندیشمندان برخوردار است.روش کار: در این تحقیق کارایی شهرستان های استان کرمان در زمینه دستیابی به توسعه انسانی با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها در دو سال 1380 و 1386 مورد بررسی قرار گرفته است. سپس برای رتبه بندی شهرستان های از مدل (DEA) خروجی محور با فروض بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس استفاده می شود.یافته ها: نتایج بدست آمده نشان می دهد که در بین شهرستان های استان کرمان با توجه به سه مولفه شاخص توسعه انسانی در مجموع در سال 80 شهرستان سیرجان و در سال 86 شهرستان رفسنجان رتبه نخست را کسب نموده اند، در این سال ها به ترتیب شهرستان راور و بافت پایین ترین شاخص توسعه انسانی را داشته اند. شاخص توسعه انسانی همه شهرستان ها در سال 86 نسبت به سال 80 افزایش یافته است و در سال های 1386 میانگین کل شاخص توسعه انسانی شهرستان های 0.665 بوده که نسبت به 0.545 سال 1380، 0.12 افزایش نشان می دهد.بحث و نتیجه گیری: از آنجا که رسیدن به توسعه و خصوصا توسعه انسانی بالاتر از مهمترین اهداف دولت ها به شمار می رود و منابع و امکانات در اختیار آنها برای رسیدن به این هدف محدود می باشد و با توجه به اینکه در بین شهرستان های استان کرمان نابرابری در امر توسعه زیاد است، توصیه می گردد سیاست گذاران استان در امور مربوط به توسعه توجه بیشتری به شهرستان های محرومتر مبذول داشته و شکاف موجود بین امکانات در دسترس شهرستان ها را حذف نموده و یا به حداقل برسانند و از این راه همچنین باعث گسیل منابع بسوی مواردی با کارایی و در نتیجه بازدهی بالاتر گردند.

مرکز توسعه آموزش پزشکی در اواخر سال 68 در معاونت آموزش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هدف ارتقای کیفی آموزش در دانشگاه های علوم پزشکی تاسیس گردید. با توجه به این که یکی از اهداف اصلی این مرکز، ایجاد مراکز توسعه آموزش در دانشگاه ها بوده است، بتدریج با فراهم کردن بستر مناسب و تشویق و حمایت مرکز توسعه وزارت، مراکز توسعه در دانشگاه های علوم پزشکی ایجاد شدند. در حال حاضر در کلیه دانشگاه های علوم پزشکی کشور این مراکز با نام مراکر مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی (EDC) مسوولیت امور کیفری آموزش دانشگاه ها را بعهده دارند.با ایجاد مراکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی در دانشگاه های علوم پزشکی، تحولات شگرفی در آموزش دانشگاه ها صورت گرفته است و نگاه سنتی اعضای هیات علمی به آموزش تغییر کرده است. برگزاری سالیانه بیش از 200 کارگاه آموزشی در حیطه های مختلف آموزش پزشکی، بکارگیری روش های نوین آموزش و ارزیابی دانشجویان و دستیاران، انجام اصلاحات در برنامه آموزش رشته پزشکی عمومی، ارزشیابی فعالیت های آموزشی اعضای هیات علمی، برگزاری یازده همایش کشوری آموزش پزشکی، ایجاد دفاتر توسعه آموزش (EDO) در دانشکده ها و بیمارستان های آموزشی بمنظور تسری فعالیت های توسعه آموزش در کل دانشگاه ها، انتشار مجله علمی پژوهشی در دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی، اصفهان و کرمان، اجرای برنامه دانش پژوهی نمونه ای از دستاوردهای مراکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه های علوم پزشکی هستند.

بدون شک، پایش هدفمند و ساختار یافته عملکرد یکی از اجزای لازم برای ارتقا مداوم کیفیت است. سیستم آموزشی کشور نیز از این اصل مبرا نبوده و برای ایجاد تحرکی قوی و پایا، لازم است تا به صورت برنامه ریزی شده عملکردها سنجیده و با مقایسه امتیازات دانشگاه ها، فضایی رقابتی برای پیشرفتی سریعتر در راستای منافع کشور ایجاد گردد.با این باور، و به سفارش معاونت آموشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نظامی برای پایش عملکرد آموزشی دانشگاه های (طرح راد) علوم پزشکی کشور طراحی شد با خصوصیاتی مانند: 1) سادگی در پیاده سازی، 2) تکیه به شاخص های کلان و پرهیز از ورود به جزئیات، 3) دربرگیردنده فرایندهای اصلی آموزشی، 4) قابل بسط بودن برای آینده، 5) قابل ترکیب با مدلهای مشابه برای پایش عملکرد سایر معاونتهای وزارت بهداشت در راستای تولید ابزاری جامع برای پایش همه جانبه عملکرد دانشگاه ها و 6) منطبق بر اهداف کلان ترسیم شده برای نظام آموزش عالی کشور در اسناد بالادستیماحصل این مطالعه نظام یافته که با بهره گیری از حداکثر توان فکری کشور صورت گرفت، 20 شاخص ترکیبی است که یکی از این شاخص ها (تعداد اعضای هیات علمی تعدیل یافته) برای قابل مقایسه نمودن نتایج دانشگاه های مختلف کشور با اندازه های متفاوت می باشد. سایر شاخصهای تدوین شده برای سنجش کیفیت و کمیت آموزش دانشگاهها به شرح زیر می باشند1 و 2) تعداد رشته های موجود و نوگشایی شده و غیرمعتبر شناخته شده؛ 3) نوع و مدل برنامه ریزی بلندمدت و شیوه پایش آن؛ 4، 5 و 6) شیوه و تواتر برگزاری و مدیریت جلسات شورای دانشگاه، شورای آموزشی دانشگاه و جلسات کاری معاون آموزشی دانشگاه؛ 7) شکل و مدل مدیریت مالی و توزیع بودجه آموزشی؛ 8) شکل مدیریت فرایند جذب هیات علمی دانشگاه؛ 9) ثبات مدیریتی در حوزه آموزش؛ 10) شفافیت و جامعیت اطلاعات در وب سایتها؛ 11) ثبات نمرات دانشجویان در امتحانات پیشرفت تحصیلی؛ 12) میزان قبولی دانشجویان در مقاطع بالاتر؛ 13) عملکردهای کلیدی مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی دانشگاه در ارتقای کیفی آموزش؛ 14) عملکرد آموزش مداوم؛ 15) ارزیابی مدیران ارشد معاونت آموزشی وزارت در مورد عملکرد دانشگاهها؛ 16) شرکت دانشگاهها در جشنواره مطهری؛ 16) شرکت دانشگاهها در جشنواره مطهری؛ 17) فعالیتهای نوآورانه ویژه در هر دانشگاه متناسب با مختصات خود؛ 18) پاسخگویی آموزش به نیازهای جامعه و نهایتا 19) توجه به اخلاق حرفه ای در آموزشدر مدل طراحی شده، ابزارها و شیوه وزن دهی هر یک از این شاخصها تبیین و برای اجرایی نمودن مدل راهکارهای پیشنهادی ارایه گردیده است.

مقدمه: امروزه یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی، مواد زاید تولیدی در مراکز دندانپزشکی است که به علت دارا بودن عوامل خطرناک، سمی و بیماریزا از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی و آنالیز زباله های تولیدی در مراکز دندانپزشکی تخصصی شهر همدان انجام شد.روش کار: در این مطالعه توصیفی، از 23 مطب دندانپزشکی تخصصی موجود در شهر همدان، 8 مطب (از هر تخصص یک مطب) به صورت تصادفی ساده انتخاب و از هر مطب سه نمونه در انتهای سه روز کاری متوالی (روزهای یکشنبه، دوشنبه و سه شنبه هر هفته) برداشت شد. نمونه ها به صورت دستی جداسازی و به 65 جزء مختلف تفکیک و با استفاده از ترازوی آزمایشگاهی توزین شدند. در مرحله بعد اجزای توزین شده بر اساس ویژگی و پتانسیل خطرزایی دسته بندی شدند.نتایج: میزان کل زباله سالیانه تولیدی در مطب های دندانپزشکی تخصصی شهر همدان برابر با 2685.42 کیلوگرم می باشد. سهم تولید زباله های شبه خانگی، بالقوه عفونی، شیمیایی-دارویی و سمی به ترتیب برابر با 48.45، 43.85 ،7.33 و 0.37 درصد می باشد. اجزای اصلی تشکیل دهنده زباله های تولیدی در مطب های دندانپزشکی را تشکیل می دهند. بنابراین جهت انجام برنامه های کاهش، جداسازی و بازیافت زباله در مطب های دندانپزشکی می بایست بیشترین تمرکز را روی این اجزا داشت.نتیجه گیری: در رابطه با مدیریت بهینه زباله های دندانپزشکی پیشنهاد بر این است که علاوه بر آموزش دندانپزشکان جهت انجام فعالیت های مربوط به کاهش، جداسازی و یا بازیافت زباله در داخل مطب، جمع آوری، جمل و نقل و دفع هر بخش (بالقوه عفونی سمی، شیمیایی-دارویی و شبه خانگی) از زباله های دندانپزشکی به صورت جداگانه و مطابق با دستورالعمل ها و ضوابط مربوطه انجام گیرد.

ابو علی سینا، دانشمند ایرانی مسلمان، عارف و فیلسوف بزرگ سده چهارم است که شهرتی جهانی دارد. علی رغم بررسی های فراوان درباره آرای وی در زمینه های مختلف علمی، پژوهشی در خصوص نگرش اخلاقی این دانشمند بزرگ، کمتر صورت پذیرفته است. لذا در این مقاله سعی شده است تا با گذری بر شرح های معتبری که از دوران حیات بوعلی بجا مانده، و نیز با غور در بعضی از آثار مکتوب وی، منشوری اخلاقی تحت عنوان «منشور اخلاقی عملی ابن سینا» برای استفاده پزشکان و سایر علاقمندان و اخلاق پژوهان تنظیم گردد. بدیهی است شیوه پژوهش در چنین موضوعاتی کتابخانه ای و سند پژوهی است.مفاد این منشور در سه بخش: اخلاق علمی، اخلاق در سیره یا اخلاق عملی و اخلاق پزشکی ترتیت یافته است که فشرده آن چنین می باشد:در قسم نخستین، کوتاه سخن این که: از جدیت او در فراگیری تمام دانش های موثر زمان خود در سنین نوجوانی، فراست و دقتی که در یادگیری این علوم بخرج می دهد و رغبت وی در مصاحبت با سایر اندیشمندان و ... سخن به میان آمده است. در قسم دوم، توجه وی بر عناصری اخلاقی همچون ادب حضور در ساحت قدس خدا و پیامبر، قدرشناسی از نعم الهی، درایت و تدبیر عالمانه، توکل، تقوا و خلوص نیت، سفرهای مطالعاتی برای کسب دانش و تجربه بیشتر و ... و در قسم سوم، تاکید وی بر نقش ورزش در سلامتی جسم و جان آدمی، تاکید بر استنشاق هوای پاک، رعایت اعتدال در تامین نیازهای بدن، پایین آوردن سطح توقعات و چشم داشت های مادی از بیماران، پرهیز از هر نوع شتابزدگی در تشخیص، معاینه و ... مورد اشاره قرار گرفته است.