مطالعات اجتماعی گردشگری
سال:1399 | دوره:8 | شماره:16 |تعداد مقالات:12

توان درآمدزایی گردشگری باعث شده توسعه آن مورد حمایت سیاست گذاران و جوامع میزبان قرار گیرد. تزریق مخارج گردشگران به اقتصاد مقصد، افزایش درآمد خانوار و شرکت ها را به همراه دارد. در این پژوهش با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390، اثر توسعه بخش گردشگری ورودی بر درآمد خانوارها و شرکت ها و توزیع آن ارزیابی شده است. ماتریس حسابداری اجتماعی به گونه ای اصلاح شده است تا بخش گردشگری را به عنوان بخشی واحد در کنار سایر بخش ها در حساب تولید دربرگیرد. همچنین، با به کارگیری رهیافت تحلیل مسیر ساختاری، مسیرهایی که این توسعه بر درآمد خانوارها و شرکت ها اثر می گذارند، شناسایی شده اند. نتایج نشان می دهد که شرکت ها، خانوارهای شهری و سپس روستایی به ترتیب بیشترین افزایش درآمد حاصل از توسعه گردشگری را تجربه می کنند. سهم چهاربرابری خانوارهای شهری نسبت به روستایی از این درآمد، حاکی از افزایش شکاف درآمدی در نتیجه رشد گردشگری ورودی است. همچنین بخش اقتصادی حمل و نقل بیشترین سهم را در انتقال درآمد گردشگری به خانوارها و شرکت ها داشته و مهم ترین عامل تولید در این انتقال درآمد به خانوارها و شرکت ها به ترتیب نیروی کار و سرمایه است.

در ادبیات مربوط به حوزه مدیریت و سازمان یکی از موضوعاتی که اخیرا مورد توجه قرار گرفته است، مدیریت حکمت محور است که با مباحث مختلفی از جمله رهبری تحول گرا بی ارتباط نیست. پژوهش حاضر، با هدف بررسی پیشایندهای مدیریت حکمت محور و نقش آن در رهبری تحول گرا انجام شده است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی، از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی-پیمایشی از نوع همبستگی است. برای تست فرضیات، از یک پرسش نامه 50 سوالی طبق طیف استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، مجموعه مدیران و کارکنان هتل های پنج ستاره در شهر تهران به تعداد 800 نفر است؛ حجم نمونه 260 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان، به روش طبقه ای نسبی، انتخاب شدند. پایایی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و اعتبار سازه با استفاده از نرم افزار لیزرل و از روش تحلیل عاملی تاییدی بررسی شد. به منظور تجزیه و تحلیل یافته ها از نرم افزار لیزرل و مدل تحلیل مسیر و برای تحلیل متغیر میانجی از آزمون سوبل استفاده شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که چهار متغیر تجربه، معنویت، احساسات و دانش تاثیر معنادار و مثبتی بر مدیریت حکمت محور و رهبری تحول گرا دارند. مدیریت حکمت محور نیز، تاثیر معنادار و مثبتی بر رهبری تحول گرا دارد و نقش میانجی گری را بین عوامل ذکرشده و رهبری تحول گرا ایفا می کند. مدیریت حکیمانه می تواند از طریق آموزش و تلاش، با ایفای نقش یک رهبر در سازمان، بر کارکنان خود نفوذ کرده و حکمت را از طریق مسیرهای تجربه، معنویت، احساسات و دانش کسب و به آن ها منتقل نمایند.

هدف پژوهش حاضر ارایه الگوی بازاریابی گردشگری روستایی در ایران است. فلسفه پژوهش تفسیرگرایی، رویکرد آن کیفی و استراتژی پژوهش، مطالعه موردی است. در این پژوهش با استفاده از روش مطالعه چند موردی و رویکرد کثرت گرایانه، هفت سازمان از سازمان های فعال ایران در صنعت گردشگری انتخاب و بررسی شد و در نهایت با هفت نفر از مدیران و نخبگان آنان مصاحبه به عمل آمد. در هر یک از شرکت ها، در راستای فرایند بازاریابی مقصدهای گردشگری، از روش های مختلفی مانند: مصاحبه نیمه ساختاریافته، مشاهده و مطالعه اسناد، داده های مورد نیاز جمع آوری گردید. سپس مفاهیم پیشنهادی برآمده از مصاحبه ها تحلیل شد و در نهایت الگوی پیشنهادی مذکور، پس از مقایسه با مبانی نظری پژوهش و تحلیل نهایی داده های حاصل از مصاحبه ها، ترسیم گردید. نتایج نشان می دهد که الگوی بازاریابی گردشگری روستایی در ایران شامل چهار بعد تحلیل محیطی (محیط عمومی و تخصصی)، برنامه ریزی بازاریابی (ماموریت، هوشمندی محیطی، ورود به بازار و ایجاد برند روستا/ سازمان)، برنامه ریزی عملیاتی (آمیخته بازاریابی و شبکه سازی) و پیامدها است که در راستای پیاده سازی عملی این الگو، توجه و جامع نگری به تمامی این ابعاد ضروری است.

صنعت هتل داری از زیربناهای اساسی توسعه گردشگری است، که یکی از نیازهای مهم مدیران هتل ها شناسایی راه هایی برا توسعه رفتارهای منطبق با برند در کارکنان است. این پژوهش با هدف تعیین تاثیر رهبری برندگرا بر رفتار شهروندی برند، با نقش میانجی تناسب فرد-برند و تعهد به برند انجام شد، که از نظر روش توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری را 1005 نفر از کارکنان هتل های پنج ستاره شیراز تشکیل دادند، که 278 نفر از طریق روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها، از پرسش نامه استاندارد رهبری برندگرا، تناسب فرد-برند، تعهد به برند و رفتار شهروندی برند استفاده شد، که روایی آن ها از طریق روایی محتوایی و روایی سازه، و پایایی آن ها از طریق آلفای کرونباخ و پایایی مرکب تایید شد. تحلیل داده ها از طریق مدل یابی معادلات ساختاری به کمک نرم افزارهای Amosو SPSS انجام شد. نتایج آزمون فرضیه ها نشان دهنده تاثیر مستقیم رهبری برندگرا بر رفتار شهروندی برند، تاثیر مستقیم رهبری برندگرا بر تناسب فرد-برند، و تاثیر مستقیم رهبری برندگرا بر تعهد به برند بود. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که تناسب فرد-برند و تعهد به برند در تاثیر رهبری برندگرا بر رفتار شهروندی برند، نقش میانجی ایفا می کنند.

امروزه نقش صنعت گردشگری در ایجاد زمینه های تعامل بین کشورهای دنیا مقوله ای پذیرفته شده است و کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه آن را یکی از رویکردهای محوری ایجاد اشتغال پایدار، افزایش درآمد سرانه و تنوع در منابع ایجاد درآمد می دانند. شاخص های مختلفی بر توسعه این صنعت و میزان گردشگران جذب شده توسط کشورها، تاثیر گذار است. باتوجه به اهمیت این موضوع، در این پژوهش تاثیر شاخص های رقابت پذیری سفر و گردشگری بر تقاضای گردشگری خارجی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا بررسی می گردد. جهت سنجش تاثیر این شاخص ها، از مدل پانل دیتا برای سال های 2019-2011 و برای 15 کشور خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) که اطلاعات مورد نظر آن ها در گزارش رقابت پذیری سفر و گردشگری موجود است، استفاده می گردد. مطابق نتایج این تحقیق سه متغیر "زیرساخت حمل ونقل هوایی"، "بازار کار و منابع انسانی" و "رقابت پذیری قیمتی" بالاترین تاثیر را در جذب گردشگران خارجی به کشورهای مورد بررسی، داشته اند.

اقامتگاه های بوم گردی یکی از مباحث جدید در گردشگری جهانی است، مسیولیت پذیری اجتماعی در صنعت گردشگری و این اقامتگاه ها، جذابیت هایی را برای افراد و سازمان ها به وجود آورده است. هدف این تحقیق کشف مولفه های مسیولیت پذیری اجتماعی در اقامتگاه های بوم گردی کشور است. این تحقیق دارای فلسفه تفسیری، رویکرد استقرایی، روش کیفی و استراتژی داده بنیاد با رویکرد ظاهرشونده است. تجزیه و تحلیل آن از طریق روش کدگذاری گلیزر انجام شد. جامعه مورد مطالعه اقامتگاه های بوم گردی کشور، خزانه کیفی مدیران اقامتگاه های درجه یک کشور، خبرگان دانشگاهی و مسیولین بالارتبه مدیریت گردشگری کشور بوده اند. نمونه مورد مطالعه نیز 25 نفر از این افراد بودند. این تحقیق از خرداد 1398 تا فروردین 1399 انجام شد. در مرحله کدگذاری نظری، مولفه ها و مقولات استخراج شده، بر اساس خانواده «ابعاد» مفهوم سازی شدند. نتایج نشان داد که مسیولیت اجتماعی در اقامتگاه های بوم گردی شامل 6 مولفه و 23 مقوله می باشد. این مولفه ها شامل فرهنگ اجتماع محور، قانون، کسب وکار اجتماع محور، توجه محیطی، خیرخواهی و پاسخ گویی به ذی نفعان داخلی است. هریک از این مولفه ها به مدیران کمک می کنند تا بدانند در اقامتگاه های بوم گردی باید بر چه ویژگی هایی تمرکز کنند تا بهتر بتوانند مسیولیت اجتماعی را پیاده سازی کنند.

در دنیای بسیار رقابتی امروز، سازمان ها در جستجوی شیوه های نوین جهت حداکثر نمودن عملکرد و تلاش کارکنان شان هستند. بزرگ ترین و اصلی ترین سرمایه هر سازمان، سرمایه انسانی آن است که سایر سرمایه گذاری های سازمان را تحت الشعاع قرار می دهد و دستیابی به اهداف سازمان ها تا حد زیادی در گرو عملکرد مناسب و صحیح کارکنان است. امروزه عملکرد سازمانی برجسته از طریق تلاش های کارکنان معمولی کسب نمی شود، بلکه از دلایلی که باعث موفقیت سازمان های بزرگ می شود وجود کارکنانی است که فراتر از وظایف رسمی خود تلاش می نمایند. تحقیق حاضر با هدف تاثیر هوش هیجانی بر رفتار شهروندی سازمانی در صنعت هتل داری در هتل پارسیان آزادی خزر چالوس در تابستان 1398 صورت پذیرفته است. داده های مورد نیاز برای این تحقیق با روش نمونه گیری تصادفی ساده و با ابزار پرسش نامه جمع آوری شده است. همچنین از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار اسمارت پی ال اس به منظور تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان هتل پارسیان آزادی خزر چالوس در نظر گرفته شده است. جهت تعیین حجم نمونه، از فرمول کوکران استفاده شد و حجم نمونه 89 نفر به دست آمد. همچنین، برای انجام نمونه گیری، از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده گردید. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که هوش هیجانی و هر یک از ابعاد آن تاثیر مثبت و معناداری بر رفتار شهروندی سازمانی دارند. همچنین نشان داده شد که متغیر آگاهی اجتماعی دارای بزرگ ترین مقدار ضریب مسیر است و تاثیر آن نسبت به سایر متغیرها بر رفتار شهروندی سازمانی بیشتر است.

با توجه به جایگاه صنعت گردشگری در دنیا، رقابت در جذب گردشگر در میان مقصدهای مختلف جهان چهره ای تنگاتنگ به خود گرفته است. امروزه همه دریافته اند که این صنعت همانند مخزن سوختی عمل می کند که پایان ناپذیر است و عایدی آن در مرور زمان، قالبی تصاعدی به خود می گیرد. در ایران باتوجه به پتانسیل بالای گردشگری، لازم است از این منبع درآمدی نامحدود در قالب ارزش در راستای رشد و توسعه پایدار، بهره گیری لازم گرفته شود. چرا که ارزش آفرینی برند مقصد موجب می شود یک مقصد در مقایسه با دیگری در جایگاه رقابتی بالاتر و نهایتا مورد انتخاب گردشگران قرار گیرد. در پژوهش حاضر، ابتدا به بررسی ادبیات موجود، پرداخته شد. سپس با تکنیک مصاحبه با 18 نفر از خبرگان داده های مرتبط با خلق ارزش برند مقصد استخراج شد. سپس با روش گراندد تیوری، مفاهیم استخراج و بعد مقوله بندی آنها صورت گرفت که در نهایت الگوی پاردایمی طراحی گردید. در نتایج حاصل عواملی چون رشد اقتصادی، توسعه پایدار مقصد، جذب سرمایه و شناخت تمدن جهانی کشور به عنوان مقولات علی خلق ارزش برند مقصد و مقولاتی چون طراحی هویت مقصد، تبلیغات، برنامه ریزی، تامین به عنوان راهبردها و مقولاتی مانند تنوع اقوام، ضعف قوانین و عدم الگوبرداری به عنوان مداخله کننده در تحقق راهبردها عنوان شد. در ادامه، عوامل زمینه ای تحقق راهبردها شامل ارث بری مدیران، مدیریت یکپارچه، همکاری بخش دولتی و خصوصی عنوان شد. برحسب این پژوهش، پیامدهای حاصل از خلق ارزش برند مقصد شامل رشد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، رونق گردشگری، توسعه پایدار و سایر موارد عنوان شده می باشد.

هدف از پژوهش حاضر توسعه بوم گردی و نقش آن در توسعه جاذبه های بوم گردی شهرستان آران و بیدگل می باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری مورد پژوهش شامل متخصصان، کارشناسان، اساتید مرتبط با حوزه بوم گردی در سطح شهرستان آران و بیدگل به تعداد 65 نفر می باشند. حجم نمونه بر اساس کل سرشماری و به شیوه دسترس به تعداد 65 نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه طراحی شده در زمینه بوم گردی با 12سوال، خلاقیت با 13سوال و توسعه اماکن بوم گردی به تعداد 21 سوال می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل معادلات ساختاری با نرم افزار ایموس استفاده شد. نتایج بیانگر آن است که بوم گردی بر توسعه اماکن بوم گردی شهرستان آران و بیدگل با نقش واسطه خلاقیت تاثیر داشته است به گونه ای که بوم گردی بر اماکن بوم گردی با ضریب مسیر 55/0 و مقدار T 91/3، بوم گردی بر خلاقیت با ضریب مسیر 32/0 و مقدار T 65/2، خلاقیت بر اماکن بوم گردی با ضریب مسیر 61/0 و مقدار T 32/2 اثرگذار بوده است. بنابراین بوم گردی از طریق خلاقیت توانسته است بر بهبود وضعیت توسعه اماکن بوم گردی اثرگذار باشد که میزان ضریب مسیر (61/0) خود بیانگر این امر می باشد، در حالی که رابطه مستقیم بوم گردی بر اماکن بوم گردی دارای ضریب 32/0 بوده است.

احیاء، حفظ و رونق بناهای تاریخی در ایران، وابستگی مستقیمی با حضور گردشگران میراث دارد؛ لذا هدف این تحقیق، تاثیر تصویر مقصد و رضایت مندی بر وفاداری گردشگران میراث، در قالب یک مدل مفهومی بر مبنای بازدیدکنندگان مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی در اردبیل، ایران بود. روش تحقیق، توصیفی-پیمایشی بوده و حجم نمونه به روش نمونه گیری در دسترس و با کمک فرمول کوکران (حجم جامعه نامعلوم) به تعداد 375 نفر تعیین شد. تحلیل داده ها با کمک نرم افزارهای اس پی اس اس و ایموس انجام شد. نتایج نشان داد، غالب پاسخ گویان رضایت مندی نسبتا مطلوبی بابت بازدید از مجموعه داشتند. مطابق نتایج تحلیل معادلات ساختاری، اثرگذارترین متغیرهای مربوط به وفاداری، تصویر مقصد و رضایت مندی گردشگر، به ترتیب متغیر بازدید مجدد گردشگران از مجموعه، آگاهی و علاقه و هزینه های گردشگری بود. تصویر مقصد نیز بر رضایت مندی اثر معنا داری دارد؛ اما تاثیر تصویر مقصد گردشگری بر وفاداری گردشگران میراث، از مسیر متغیر میانجی رضایت مندی معنا دار است. لذا، تمرکز برنامه های بازاریابی گردشگری میراث بر بهبود تصویر مقصد میان گردشگران میراث، الزاما منجر به افزایش بازدید مجدد گردشگران از مجموعه نمی شود. اما توجه به متغیر رضایت مندی به ویژه در زمینه کاهش هزینه های گردشگری و افزایش احساس امنیت، می تواند بر وفاداری گردشگران بیشتر اثرگذار باشد.

از جمله عوامل مهم در شکل گیری کیفیت ادراک ذهنی گردشگران از بنای تاریخی، کمیت و کیفیت عناصر معماری اعم از عناصر ملموس و غیرملموس است که گردشگر بعد از بازدید در ذهن خود نسبت به آن اثر قضاوت می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش عناصر معماری آثار تاریخی شهر همدان در شکل گیری کیفیت ادراک ذهنی گردشگران صورت گرفته است. روش تحقیق به صورت آمیخته (کیفی سپس کمی) است. نتایج یافته های کیفی تحقیق نشان داد که گردشگران با توجه به ویژگی های فردی خود، معانی مختلفی را از دیدن یک اثر تاریخی دریافت می کند. هم چنین، نتایج نشان داد که متغیرهای نقوش، کتیبه ها، گچ بری و کاشی-کاری بیشترین میزان تکرار در بین مصاحبه گردشگران داشته و از اثرگذاری زیادی در ایجاد کیفیت ذهنی برخوردار هستند. در بخش یافته های کمی، نتایج آزمون رگرسیون نشان داد به ترتیب متغیرهای نقوش و کتیبه ها 841/0R2=، سرگذشت تاریخی بنا 542/0=R2، گچ بری ها و کاشی کاری ها 509/0=R2، قدمت ساخت 489/0/0=R2، ورودی و پنجره ها 403/=0R2، مصالح، آجرچینی و شکل سازه 388/0=R2، چشم انداز 369/0=R2 و تناسبات سازه 610/0=R2 با کیفیت ادراک ذهنی ارتباط معناداری دارند. نتایج تحلیل واریانس یک طرفه نشان داد که نقش عناصر معماری در کیفیت ادراک ذهنی گردشگران به تفکیک سن، جنسیت، سطح سواد و تجربه قبلی گردشگر در بازدید از اثر تاریخی در تمامی ابعاد هشت گانه عوامل موثر بر کیفیت ادراک ذهنی گردشگران در سطح 000/0 معنی دار بوده است. در این میان متغیر سطح سواد با مقدار 478/12=F دارای بیشترین میزان انتظار از سوی سه گروه بود.

با توجه به ضرورتی که در اجرای طرح های توسعه گردشگری در مناطق تفرج گاهی مختلف وجود دارد، ارزیابی منافع حاصل از آن ها ضروری است. در این تحقیق برای ارزش گذاری اقتصادی منطقه توریستی موگرمون شهرستان لنده، از روش های ارزش گذاری مشروط و هزینه سفر فردی استفاده شده است. برای این منظور، تعداد 400 پرسش نامه در تابستان و پاییز 1398 در منطقه توریستی موگرمون توسط بازدیدکنندگان تکمیل گردید، نتایج روش ارزش گذاری مشروط نشان داد که میانگین تمایل به پرداخت هر فرد برای بازدید از این مکان 6752 ریال و ارزش تفریحی برای هر خانواده معادل 44/288. 445 ریال در سال بوده است. نتایج روش هزینه سفر فردی نیز نشان داد که ارزش تفریحی این مکان 1. 328. 670. 000 ریال برآورد شده است. مقایسه این دو روش نشان می دهد ارزش تفریحی این مکان در روش هزینه سفر فردی بیشتر برآورد شده است.