پژوهش های ارتباطی
سال:1398 | دوره:26 | شماره:4 (پیاپی 100) |تعداد مقالات:9

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی ضرورت های توجه به سیاستگذاری رسانه ای در سیاستگذاری عمومی است که ابتدا با بررسی جامع ادبیات پژوهش، 8 دسته از عوامل مرتبط با موضوع، شناسایی و سپس با استفاده از تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری، در 4 سطح، سطح بندی شدند. جامعه آماری 20 نفر از متخصصان دانشگاهی که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که معیار تضمین حقوق آحاد افراد و اقشار جامعه (سطح اول)؛ افزایش سواد رسانه ای، بازار رقابتی و خصوصی سازی، توجه به سطح کلان و راهبردی و اثرات متقابل رسانه بر سیاستگذاری عمومی (سطح دوم)؛ مسیولیت، پاسخگویی و آزادی عمل در چارچوب اصول و ارزش های عرفی جامعه (سطح سوم) و معیار نظام حقوقی پیش بینی شده، در پایین ترین سطح (سطح چهارم) قرار می گیرد. بر این اساس از بین سطوح چهارگانه؛ معیار سطح اول، درجه اثرپذیری بیشتری در سیاستگذاری رسانه ای دارند.

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی مفاهیم، حوزه های موضوعی و رویکردهای در پژوهش های داخلی در حوزه سیاستگذاری رسانه ای با تاکید بر سیاستگذاری رادیو تلویزیونی بوده است. این پژوهش با استفاده از رویکرد کیفی و روش فراترکیب انجام گرفته است. پژوهشگر پس از جمع آوری پارساهای (پایان نامه، رساله) مرتبط با حوزه سیاستگذاری رادیو تلویزیونی از 12 دانشگاه و همچنین مقالات این حوزه از پایگاه های علمی داخلی، به تحلیل آنها با استفاده از روش فراترکیب پرداخته است. برای انتخاب منابع، میزان مرتبط بودن با موضوع، نوع و همچنین سال انتشار مدنظر بوده است. به این ترتیب، 87 سند پژوهشی (پایان نامه، رساله و مقاله) یافت شد که به حوزه سیاستگذاری رادیو تلویزیون پرداخته اند. نتایج پژوهش نشان داد، بیشترین کارهای انجام شده در این حوزه، متعلق به سیاستگذاری محتوایی بوده است که علایق پژوهشگران را به این موضوع در سازمان صدا و سیما نشان می دهد. پژوهش ها همچنین به موضوع مالکیت و میزان کنشگری دولت در سیاستگذاری صنعت رادیو تلویزیون پرداخته اند اما بر اساس یافته ها، بی توجهی آنها به موضوع حقوق مخاطب (حریم خصوصی، حق مالکیت معنوی و. . . ) در صنعت رادیو تلویزیون مشهود است. موضوعاتی مانند قدرت تامین کننده محتوا نیز از مباحث دیگری هستند که با وجود اهمیت در ادبیات سیاستگذاری رسانه ای، پژوهش های داخلی توجهی به آنها نشان نداده اند.

با توجه به اینکه مهم ترین ویژگی جهان امروز را رقابت رسانه ای می دانند و سازمان صدا و سیما همواره درصدد مقابله با تهاجم فرهنگی و جنگ های روانی و رسانه ای بوده است، لذا وضعیت سازمان ایجاب می کند که اطلاعات محرمانه سازمان در اختیار همه نباشد، این کار می تواند باعث بهبود رضایت فرد نسبت به سازمان شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی ت‍ اثیر پنهان سازی منطقی دانش بر عملکرد با نقش میانجی رضایت شغلی کارکنان بوده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، از نوع پیمایشی است. جامعه آماری از 231 نفر تشکیل شده که به دلیل محدودیت، تمامی اعضای آن به عنوان نمونه، انتخاب شده اند و به صورت تمام شماری مورد مطالعه قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان داده است؛ پنهان سازی منطقی دانش به طور مستقیم، با ضریب مسیر 69/0 و به طور غیرمستقیم، با نقش واسطه ای رضایت شغلی با ضریب مسیر 66/0 بر عملکرد شغلی تاثیر مثبت دارد. علاوه بر این، پنهان سازی منطقی دانش با ضریب مسیر 91/0 بر رضایت شغلی و رضایت شغلی نیز با ضریب مسیر 73/0 بر عملکرد شغلی مثبت بوده است.

هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین عوامل موثر بر اصول سواد اخلاقی کاربران شبکه های اجتماعی در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های آزاد اسلامی سمنان در اردیبهشت 1398 است. روش پژوهش از نوع پیمایش و از جامعه 1500 نفری با استفاده از فرمول مورگان و کرجسی 306 نمونه به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مولفه های سواد اخلافی یعنی پتانسیل اخلاقی (371/0)، حساسیت های اخلاقی (302/0) و مهارت های استدلال ورزی (341/0) بر رفتار اطلاع یابی و بازنشر اطلاعات تاثیر معنا دار و مستقیمی داشته است. توجه و تقویت رفتارهای دغدغه مند زندگی اجتماعی، مشارکت اجتماعی برای ارتقای کیفیت زندگی اجتماعی، توسعه مهارت تفکر انتقادی و همچنین تولید رسانه های اخلاقی مبتنی بر تولید محتوای حفاظت شده با همراهی و همکاری متخصصان علم اطلاعات و سواد اخلاقی، بتواند سهم موثری در موفقیت نهادینه کردن مفهوم جایگاه اخلاق در رسانه های اجتماعی و در سطح جامعه داشته باشد.

سیاستگذاری رسانه ای به مثابه یک مسیله مهم مورد توجه پژوهشگران عرصه رسانه قرار گرفته است که در نحوه تدوین و اجرای آنها ازجمله شرایط و اقتضایات جغرافیایی و اصول کلان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر یک کشور بر رسانه های گوناگون تاثیر می گذارند. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش فعلی شناسایی عوامل کلیدی رسانه ای در سیاستگذاری برای رادیو تلویزیون جمهوری اسلامی ایران است. روش پژوهش از نوع کیفی (دلفی وتجربه زیسته) و جامعه آماری آن نخبگان و متخصصان رسانه هستند که به صورت تعمدی و گلوله برفی انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که رشته تحصیلی 64/3درصد از پاسخگویان علوم ارتباط و 3/48 درصد از پاسخگویان هییت علمی و 96/52درصد پاسخگویان دارای شغل های اجرایی و سازمانی هستند. نتایج تحلیلی حاکی از آن است که پنج مولفه رویکرد بازار آزاد یا قانونگذاری و تنظیم گری، چگونگی مخاطب شناسی، نوع هنجار حاکم بر رسانه، وضعیت سپهر رسانه ای حاکم بر ایران و ارتباطات محتوا محور و فنی محور از عوامل کلیدی رسانه ای در سیاستگذاری برای رادیو تلویزیون ایران محسوب می شوند.

مقاله حاضر با هدف گفتمان کاوی مفهوم خشونت در برنامه نود و درک عملکرد این برنامه در نقد خشونت و بازتولید گفتمان نقد در مسایل فوتبال کشور صورت گرفته و با استفاده از روش تحلیل انتقادی گفتمان و تلفیق رویکردهای لاکلا و موفه با فرکلاف و ون دایک، با روش نمونه گیری هدفمند، به تحلیل سه برنامه با موضوع خشونت پرداخته شده است تا ضمن شناخت نظام گفتمانی این برنامه، دال های مرکزی، وقته ها و همچنین اپیزودهای معنایی آن مشخص گردد. بر این اساس، نتایج پژوهش حاکی از آن است که سوء مدیریت، بی هنجاری اخلاقی، فقر فرهنگی و نبود مشارکت مردمی، دال های مرکزی گفتما ن های مختلف این برنامه هستند. علاوه بر این، تنها نشانه تثبیت شده و انسداد یافته گفتمان ها نیز، «فرهنگ» است. افراط، بی قانونی، دخالت مردم، نبود مسیولیت رسانه ای، نتیجه گرایی، قانون گریزی، نبود آموزش، زیرساخت نامطلوب، تبعیض، عمل گرا نبودن و اهمیت ندادن به مردم به عنوان وقته های گفتمانی مشارکت کنندگان در نظر گرفته شده اند که در یک زنجیره هم ارزی، گفتمان های مدنظر آنان و نظام گفتمانی برنامه را شکل می دهند. در نهایت بوروکراسی ضعیف، روشن نبودن دلایل، بی توجهی به مردم و جان آنها، سهل انگاشتن اتفاق، نبود برخورد جدی و نگاه تک عاملی نیز وقته های گفتمانی عادل فردوسی پور بوده اند. علاوه بر این در باب خشونت نمادین، این برنامه در همان حال که به نقد خشونت و تبعیض علیه زنان و گفتمان مردانه مسلط می پردازد، ناخواسته به صورت ضد گفتمانی عمل می کند و به دلیل استفاده از واژه «فوتبال بانوان» خود نیز به ابزاری برای بازتولید سلطه مردانه در فوتبال تبدیل می شود.

پژوهش حاضر که اثر بخشی آموزش سواد رسانه ای را بر کاهش اضطراب اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه تبریز مورد بررسی قرار داده، پژوهشی نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه گواه بوده است. جامعه پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه تبریز تشکیل می دهند که از میان آنها 30 نفر به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) انتخاب شده اند. ابزار پرسشنامه محقق ساخته اضطراب اطلاعاتی به عنوان پیش آزمون پس آزمون مورد استفاده قرار گرفته و برنامه آموزشی طراحی شده به عنوان متغیر مستقل، در 9 جلسه 2 ساعته، هفته ای دو جلسه اجرا شده است. در نهایت نیز داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس و در نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفته اند. در تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کواریانس تک متغیره و چند متغیری استفاده شده است. نتایج، کاهش معنادار میانگین نمرات پس آزمون اضطراب اطلاعاتی گروه آزمایشی را در مقایسه با نمرات گروه کنترل نشان می دهد. به طور کلی، آموزش سواد رسانه ای در سطح معناداری سبب کاهش اضطراب اطلاعاتی و مولفه های آن شده است؛ ازاین رو، پیشنهاد می شود که آموزش سواد رسانه بیش ازپیش مورد توجه مسیولان و سیاستگذاران آموزشی قرار گیرد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش کتاب تفکر و سواد رسانه ای در ارتقای ابعاد چهارگانه (بعد شناختی، بعد احساسی، بعد زیبایی شناختی و بعد اخلاقی) سواد رسانه ای دانش آموزان مدارس متوسطه دوره دوم شهر اردبیل بوده است. روش پژوهش از لحاظ دستیابی به هدف، کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات، از نوع پیمایشی بوده است. جامعه آماری، تمامی دانش آموزان سال دوم و سوم شهر را در برمی گیرد که در سال تحصیلی 97-1396 در مدارس متوسطه این شهر مشغول تحصیل بوده اند. یافته های پژوهش نشان داده است که کتاب تفکر و سواد رسانه ای در ارتقای سواد رسانه ای و ابعاد چهارگانه آن در میان دانش آموزان نقش دارد. بر اساس مدل مفهومی پژوهش و با رجوع به آرای اندیشمندان این حوزه می توان مدعی شد که بعد ادراکی و زیبایی شناختی سواد رسانه ای، کاملا حصولی و قابل آموزش است چنان که می توان با بهره گیری از کتاب «تفکر و سواد رسانه ای» در این زمینه به مهارت رسید؛ مهارتی که به طور قطع، در پرورش بعد احساسی و اخلاقی دانش آموزان موثر خواهد بود. از سوی دیگر، نهادهای تاثیرگذار در بحث آموزش، در ترویج بعد زیبایی شناختی سواد رسانه ای نقش بسزایی دارند و می توانند با بهره گیری از دانش و مهارت های تخصصی خود مروج و مبلغ این بعد از سواد رسانه ای باشند.

خبر جعلی، به دلیل اخلال در گردش اطلاعات صحیح در جوامع مدرن و دموکراتیک، تهدیدی جدی در مسیر انواع گزینشگری های عمومی از جمله انتخابات آزاد به شمار می رود؛ یکی از مهم ترین راه های مقابله با این تهدید، تجهیز کاربران به امکانات سواد رسانه ای است؛ توفیق خبرجعلی در هر جامعه، بستگی تام به شیوه، نوع و میزان بازنشر و مصرف آن از سوی شهروندان کاربر رسانه های جدید دارد؛ از این رو، بررسی چرایی مصرف و باورپذیری خبرهای جعلی از سوی کاربران موضوع مهمی است که می بایست، پیش از هرگونه برنامه ریزی برای طراحی نظام مقابله با خبرهای جعلی با رویکرد سواد رسانه ای، در پی یافتن پاسخ های مناسب برای آن بود. در این مقاله با بررسی جامع منابع علمی موجود و انجام مصاحبه عمیق، سه مضمون سازمان یافته «دلایل مربوط به کاربران»، «دلایل مربوط به خبر جعلی» و «دلایل مربوط به جامعه» را با کمک روش تحلیل مضمون ارایه دادیم. یافته ها نشان دادند عواملی چون واقع نمایی خبر جعلی و تطابق آن با منطق و باور افراد، تصدیق انبوه، فرکانس اکتشافی و شکل گیری حباب فیلتر اطراف کاربران، خلا اطلاعاتی، افزایش تعصب و تنزل اعتبار نهادهای رسانه ای، اجرایی و رسمی ازجمله دلایل مصرف و باورپذیری خبر جعلی در جامعه هستند.