اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
سال:1397 | دوره:12 | شماره:2 (پیاپی 24) |تعداد مقالات:12

کمبود مدل های توصیفی از رفتار انسان ها یکی از چالش های قدیمی در ساحت علوم رفتاری به خصوص مدیریت رفتار سازمانی بوده و از آن به عنوان یکی از بزرگترین شکست های علمی بشر تعبیر شده است. زیرا از یک سو، تقاضای شدیدی نسبت به استفاده از این مدل های رفتاری در علوم مختلف وجود دارد، و از سوی دیگر ابعاد درونی انسان و شرایط محیطی موثر بر رفتار او به حدی پیچیده اند که مدل سازی رفتار او را دشوار می سازند. این پژوهش نمونه ای جدید از مدل های توصیفی رفتار انسان برگرفته از منبع الهی قرآن کریم معرفی و تبیین می نماید. این مدل رفتاری به تاثیر متفاوت شرایط مطلوب و نامطلوب بر حالات انسان و واکنش مستقل او در مواجهه با این شرایط می پردازد. انگیزه، تلاش فعالانه و نگرش مثبت انسان مربوط به مواجهه انسان با شرایط مطلوب بوده؛ و وابستگی، بی تابی و چاره جویی انسان در مواجهه او با شرایط نامطلوب بروز پیدا می کنند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی هشتصد و چهارده آیه از قرآن کریم شناسایی و سازماندهی شده، مورد بررسی و مفهوم یابی قرار گرفته و در سه سطح متفاوت انتزاع، کدگذاری شدند. بدین وسیله مدل دو ساحتی مطلوبیت-نامطلوب مبتنی بر تجزیه و تحلیل های لغوی آیات، دقت های ادبی (صرفی و نحوی) و همراه با استناد به منابع معتبر تفسیری و پس از تایید خبرگان توضیح داده شده است. مدل معرفی شده در چهارچوب نوع ایده آل مدل توصیفی رفتار انسان ارائه گشته و عرصه های نظری و کاربردی مرتبط با آن در علم مدیریت بیان شده است.

بدون شک پیش نیاز اداره هر چیزی شناخت آن است. یکی از شیوه های افزایش شناخت در خصوص پدیده پیچیده ای مانند سازمان استفاده از استعاره است. استعاره ها برای ساده سازی وکاهش ابهام از وضعیت ادراکی شناخت سازمان وجه خاصی از آن را مورد توجه قرار می دهند. انسان نیز به عنوان بازیگری فعال براساس زمینه ادراکی و سازوکار ادراک منحصر به فرد خود، تصویر ویژه ای از پدیده های پیرامون خویش را درک نموده و بر مبنای آن رفتار می کند. بدین سان، مدیر برای درک سازمان، استعاره ای را برمی گزیند که وجه خاص مورد تاکید آن استعاره، همان تصویر ویژه ادراکی وی را تبیین نماید. از مجموعه عوامل تشکیل دهنده حوزه ادراکی فرد، جهان بینی اهمیت بسزائی دارد؛ نوع جهان بینی، سیمائی از پدیده های هستی را معرفی می نماید که انعکاس ارزش ها واهداف آن است. در حقیقت، مدیر با بکارگیری استعاره ای خاص، وجهی از سازمان را مبنای عمل خود قرار می دهد که در راستای سیمای برآمده از جهان بینی وی باشد. این مقاله در پی آن است که با معرفی انسان جامع و کامل به عنوان استعاره ای برای تبیین سازمان، وجه غالب سازمان در رویکرد آن به اسلام معرفی نماید. به این منظور با روش تحلیل مضمون، شبکه معنایی انسان از دیدگاه آیت الله جوادی آملی تبیین گردید و سپس با استفاده از ابزار استعاره سازمان در قالب چهار مضمون سازمان دهنده با عناوین مراتب وجودی سازمان، ابعاد سازمان، هویت سازمان و تشکیل سازمان تبیین گردید. این چهار مضمون سازمان دهنده در خود چهارده مضمون پایه را جای داده اند که تصویر شفافی از سازمان را در دیدگاه اسلامی نمایان می سازند.

امروز امت اسلامی با مسائل زیادی روبه رو است که می تواند برای حل آن ها از معارف اسلامی بهره مند شود؛ اما توانایی کافی برای پژوهش همکارانه و میان رشته ای در حوزه مسائل انسانی-اجتماعی را ندارد. مروری بر پژوهش های مرتبط با علم دینی و روش اجتهادی نشان می دهد که با وجود طرح ایده ها و راهکارهای کاربردی، جامعه علمی همچنان نیازمند الگوهایی برای سامان دهی به پژوهش های گسترده تر و متنوع تر است. در این پژوهش الگویی نوین برای سامان دهی به پژوهش های مبتنی بر معارف اسلامی در حوزه علوم انسانی-اجتماعی پیشنهاد می شود. این الگو بر پایه شناخت نظری از روش شناسی و چالش های عملی تولید دانش دینی تدوین شده است. تدوین این الگو روش مند بوده و در چارچوب مفهومی ابداع آن، از روش تریز (نظریه حل ابداعانه مسئله) کمک گرفته شده است. دستاورد این پژوهش، الگویی انسجام بخش و ثبات آفرین است که ظرفیت مناسبی برای تولید و مدون سازی دانش فراهم می آورد.

بدلیل گستردگی عرصه تعلیم و تربیت، هرگونه تغییر و تحول در آموزش و پرروش دارای پیامدهای مستقیم در عرصه اجتماعی است. از این جهت، فهم تغییر مداخله ها و خط مشی های عمومی در این حوزه از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از خط مشی های مهم در این عرصه را می توان قانون «تاسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی» دانست که با اهداف مختلفی چون مشارکت مردم، رقابت بین مدارس و رفع مشکلات مالی به تصویب رسیده است. هدف پژوهش حاضر تبیین این تغییر خط مشی با استفاده از نظریه جریانات چندگانه کینگدون است. بدین منظور، این مدل به عنوان یکی از چارچوب های نظری فرآیند تغییر خط مشی مدنظر بوده و عناصر-جریان مسئله(Problem Stream)، جریان سیاست(Politics Stream) و جریان خط مشی(Policy Stream)-و مفروضات اصلی آن با نگاهی تطبیقی در قانون «تاسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی» مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. ازاین رو، روش مطالعه موردی(Case Study) بعنوان یکی از رویکردهای تحقیق کیفی، محور پژوهش قرار گرفت و در جمع آوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد، مصاحبه ها و گزارشات مختلف پیرامون این قانون استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحلیل نشانگر آن است که همزمانی و تقاطع سه جریان فوق با مصادیقی چون مشکل بودجه و تامین مالی در سطح آموزش و پرورش(جریان مسئله)، روی کار آمدن دولت جدید، ایدئولوژی بازارمحور و تمایل به خصوصی سازی(جریان سیاست)، ارتقای سطح آموزشی و معیشتی در عرصه تعلیم و تربیت(جریان خط مشی) و با محوریت سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت های مردمی، بعنوان کارآفرین خط مشی، توانسته است قانون فوق را با اتخاذ راهبردهایی متنوع به تصویب برساند.

هدف: هدف این پژوهش شناسایی ابعاد و مولفه های موثر بر توان دانشگاه ها در توسعه دیپلماسی علم و فناوری ج. ا. ایران، مبتنی بر نظر اساتید، خبرگان و متخصصان حوزه دیپلماسی علم و فناوری در دانشگاه های کشور است. روش: در این پژوهش با روش دلالت پژوهشی ابتدا منابع مرتبط مورد بررسی و پایش قرار گرفتند و از آنها 33 مولفه استخراج شد که منجر به احصای درخت اولیه دانش گردید و سپس توسط پرسشنامه دورهای دلفی فازی در دو دور تکمیل شد. در دورهای دلفی مواردی نیز علاوه بر موارد احصائی افزوده گردید، در گام بعد با دورهای دوگانه دلفی فازی درخت مذکور اصلاح، تکمیل و تایید گردید. یافته ها: با طی مراحل پژوهشی دلالت پژوهی و دلفی فازی مولفه های اساسی موثر بر ارتقای توان دانشگاه ها برای اثرگذاری بیشینه در توسعه دیپلماسی علم و فناوری کشور احصا شد و سپس در چارچوب ابعاد فرایند مدیریت استراتژیک بارنی جانمایی گردید.

بر سر تفاوت های ذاتی و عرضی سازمان های بخش دولتی و خصوصی بحث و جدل های فراوانی وجود دارد، زیرا مطالعات موجود همچنان به اجماعی کامل در باب شباهت ها و تفاوت های این دو بخش نائل نشده اند؛ از این رو مطالعات فعلی بر سه رویکرد کلی استوار است: 1-رویکرد سیاسی 2-رویکرد عمومی و 3-رویکرد حرفه ای. بر این اساس پژوهش حاضر درصدد آزمون تفاوت بین دو بخش دولتی و خصوصی بر اساس نوع اولویت های کارکنان به مشوق ها(مالی/غیرمالی، انگیزش درونی، محیط اجتماعی و حمایتی) است. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه استاندارد گردآوری شد. بیش از 1300 پرسشنامه توزیع و در نهایت تعداد 1021 پرسشنامه (519 پرسشنامه از بخش خصوصی و 512 بخش دولتی) در تجزیه و تحلیل نهایی به کار گرفته شد. نتایج نشان داد دیدگاه کارکنان بخش دولتی و خصوصی در خصوص اولویت دهی به مشوق های مالی، انگیزش درونی و محیط کاری و اجتماعی حمایتی تفاوت معنادار ندارد. در زمینه تاثیر متغیرهای جمعیت شناختی بر متغیرهای وابسته، زنان و افراد با تجربه تر اولویت بیشتری به توسعه خود و محیط کاری و اجتماعی حمایتی در هر دو بخش قائل شدند.

هدف این پژوهش، شناسایی الگوهای ذهنی کارکنان یک دانشگاه دولتی درباره خروج از خط رهبری سازمانی (افول ناخواسته رهبر سازمان به سبب موفقیت پایین تر از حد مورد انتظار یا رسیدن به موفقیت ولی شکست غیرمنتظره پس از آن) با استفاده از روش شناسی کیو بود. برای این کار، پس از مطالعه پیشینه پژوهش و انجام مصاحبه با مشارکت کنندگان پژوهش به تعداد 26 نفر از کارکنان قلمرو مکانی پژوهش-که با استفاده از نمونه گیری های بیشینه تنوع، مفهوم و گلوله برفی شناسایی و دعوت به همکاری شده بودند-در مجموع 86 گزاره شناسایی و سپس برای اولویت بندی طبق الگوی توزیع اجباری، در اختیار مشارکت کنندگان قرار داده شدند. برای شناسایی ذهنیت ها از تحلیل عاملی تاییدی و برای تفسیر آنها از برگه های یادداشت استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش، الگوهای ذهنی کارکنان دانشگاه یاد شده درباره خروج از خط رهبری به همراه استعاره های متناظر آنها عبارت بودند از رهبر منافق (مار خوش خط و خال)، رهبر خودشیفته (از دماغ فیل افتاده)، رهبر مکار (آب زیر کاه)، رهبر اسیر حاشیه (چوب دو سر نجس)، رهبر سفارشی (عروسک خیمه شب بازی)، رهبر پر طمطراق (طبل تو خالی)، رهبر نامعتدل (دمدمی مزاج)، رهبر فرمایشی (مترسک سر جالیز) و رهبر فزون خواه (چاه ویل).

هدف این پژوهش، شناسایی عوامل تخریب کننده دوستی در محل کار است. نوع پژوهش، توسعه ای است و به منظور استخراج عوامل از روش کیفی به شیوه مردم نگاری استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، یک یگان نظامی بزرگ است که به دلایل امنیتی از ذکر نام آن خودداری می گردد. داده های پژوهش توسط مصاحبه با 18 نفر از کارکنانی که دارای تجربه خدمتی بیش از 10 سال در سازمان مورد بررسی بوده و مایل به مصاحبه و گفتگو در این مورد بودند و مشاهده تعاملات روزمره کارکنان و نوشتن ویژگی این تعاملات توسط محقق که خود جزئی از جامعه مورد بررسی است، جمع آوری گردید. داده های مصاحبه با توجه به حجم نمونه به اشباع نظری رسید. تحلیل داده های گردآوری شده با رویکرد تحلیل تماتیک براون و کلارک (2006) انجام گرفت. پس از تحلیل اولیه داده ها، 36 کد اولیه به دست آمد که در سه عامل کلی فردی با 14 کد و دو زیرتم، سازمانی با 19 کد و 6 زیرتم و برون سازمانی با 3 کد و یک زیرتم، دسته بندی گردید. سپس به توصیف ضخیم عوامل تخریب کننده دوستی در محل کار پرداخته شده و سه متغیر عوامل فردی، سازمانی و برون سازمانی استخراج و ارائه گردید.

امروزه هنر از جایگاه ویژه ای در اقتصاد های جهانی برخوردار است و نقش مهم هنرمندان در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع کاملا پذیرفته شده است. بر این اساس وجود ساختارهای حمایت کننده در حوزه هنرضروری به نظر می رسد. یکی از این ساختارهای حمایتی، انکوباتورهای هنری هستند. البته به نظر می رسد انواع مختلف انکوباتور در راستای تحقق اهداف حمایتی خود چالش هایی نیز داشته باشند. در پژوهش حاضر با تمرکز بر انکوباتور هنری دانشگاه هنر اصفهان به شناسایی چالش های این انکوباتور در حمایت از کسب و کارهای هنری پرداخته می شود. روش این پژوهش کیفی است و انکوباتور دانشگاه هنر اصفهان به عنوان مطالعه موردی در نظر گرفته شده است. مشارکت کنندگان این تحقیق، 30 نفر و در قالب پنج گروه مسئولان و کارشناسان انکوباتور، استادان هنر، دانشجویان هنر، هنرمندان مستقل و واحدهای مستقر در انکوباتور دانشگاه هنر اصفهان هستند و داده ها نیز از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری شده اند. نتایج تحقیق نشان داد که مهم ترین چالش های این انکوباتور در حمایت از کسب و کارهای هنری از نظر گروه استادان هنر، هنرمندان مستقل و دانشجویان هنر، مشکلات اجرایی و ناکافی بودن حمایت های مالی و از دید گروه واحدهای مستقر در انکوباتور، رویکرد صنعتی این مرکز است. اهم چالش های این انکوباتور از دیدگاه گروه کارشناسان نیز عدم شناخت کافی و برداشت های نادرست از اهداف و عملکرد انکوباتور و موضع گیری جامعه هنری در ترکیب حوزه اقتصاد و هنر است. بر اساس یافته های تحقیق، بسیاری از چالش های انکوباتور دانشگاه هنر اصفهان، ناشی از نوپا بودن این مرکز است و گذر زمان به برطرف کردن چالش های آن کمک خواهد کرد. به طور کلی شناسایی چالش های این انکوباتور و انتخاب راهکارهای مناسب برای رفع آنها علاوه بر تضمین موفقیت بیشتر انکوباتور دانشگاه هنر اصفهان، مسیر انکوباتورهای هنری آینده کشور را هموار می کند و به سیاست گذاران چنین مراکزی دید روشن تری می دهد.

امروزه مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتی، از جمله مهمترین دغدغه های بسیاری از جوامع به شمار می رود و یکی از دلایل آن ناشی از این واقعیت است که مسئولیت اجتماعی شرکت بر جلب و حفظ وفاداری مشتریان اثر می گذارد. در جوامع اسلامی نیز توجه به رفاه عمومی جامعه در اصول اخلاقی، اعتقادات و ارزش های مذهبی وجود دارد. لذا این تحقیق به بررسی تاثیر مسئولیت اجتماعی با رویکرد ارزشهای اسلامی بر خرید مجدد مشتریان می پردازد و متغیرهای اعتماد، رضایت و وفاداری مشتری به عنوان متغیرهای میانجی در نظر گرفته شدند. جامعه آماری پژوهش مشتریان بانک ملت استان سمنان است و از این جامعه به صورت تصادفی ساده تعداد 103 پرسشنامه جمع آوری گردید. برای تعیین پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد. فرضیات پژوهش به کمک بخش ساختاری مدل معادلات ساختاری بررسی شد. مطابق نتایج به دست آمده، تاثیر مستقیم و معنادار مسئولیت اجتماعی بر اعتماد، تاثیر مستقیم و معنادار اعتماد بر رضایت و وفاداری مشتری، تاثیر مستقیم رضایت و وفاداری مشتری بر خرید مجدد مشتریان تایید شد.

امروزه جهانی سازی اقتصاد باعث آشنایی با دیدگاه های اسلامی درباره ی بازرگانی، برای درک عوامل شکل دهنده ی رفتارهای مصرف کنندگان مسلمان، به نیازی برای تجارت جهانی تبدیل شده است. در فعالیتهای بازاریابی توجه به نظام ارزشی به لحاظ نقش و تاثیر مهمی که دارند ضروری می باشد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی و اولویت بندی زیرآمیخته های بازاریابی با رویکرد بازاریابی اسلامی در کارخانجات گچ استان سمنان است. جامعه آماری، مدیران و کارکنان واحد بازرگانی کارخانجات گچ استان سمنان می باشند. نمونه آماری نیز 30 نفر از خبرگان بودند که از جامعه آماری به صورت هدفمند انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد و عوامل با استفاده از تکنیک AHPو با استفاده از نرم افزار Expert Choiceرتبه بندی گردید. طبق نتایج حاصل از پژوهش آمیخته های توزیع (اخذ نمایندگی خارجی قابل اعتماد، ارائه نمونه کالا، حذف واسطه های غیرضروری، تحویل به موقع محصول)، محصول (کیفیت محصول، استفاده از برند اسلامی، بسته بندی ایمن و مناسب، تطبیق طراحی و کاربرد محصول، توسعه محصول براساس نیاز مشتریان)، قیمت (عدم تبعیض قیمتی بین خریداران، قیمت مناسب و عادلانه و تطبیق قیمت با رقبا) و ترفیع (ترفیعات قیمتی و ترفیعات غیرقیمتی) به ترتیب بیشترین اهمیت را دارند. همچنین زیرمعیارها به ترتیب اخذ نمایندگی های خارجی قابل اعتماد، کیفیت محصول، ارائه نمونه کالا، عدم تبعیض قیمتی بین خریداران، استفاده از برندهای مناسب اسلامی، قیمت های مناسب و عادلانه، حذف واسطه های غیرضروری، تطبیق قیمت با رقبا، ترفیعات قیمتی، بسته بندی ایمن و مناسب، تحویل به موقع محصول، تطبیق طراحی و کاربرد محصول، توسعه محصول براساس نیاز مشتریان و ترفیعات غیرقیمتی اولویت بندی می شوند.

امروزه شرکت ها در محیطی پویا و غیرقابل پیش بینی برای دستیابی به مزیت رقابتی و عملکرد برتر با چالش های روبرو هستند؛ شرکت ها با استفاده از قابلیت های بازاریابی خود می توانند به عملکرد برتر دست یابند. در این پژوهش با استفاده از نرم افزار SmartPLSروابط سازه قابلیت های بازاریابی و عملکرد بازار با توجه به نقش تعدیل گری پویایی بازار در بین شرکت های تولیدی فعال در بورس مورد بررسی قرار گرفت. سازه های منعکس کننده قابلیت های بازاریابی؛ سازه های ارتباطات، توسعه محصول، قیمت، ترفیع و فروش، برنامه ریزی و اجرا می باشند و برای عملکرد از داده های موجود در تراز نامه شرکت ها استفاده شد. یافته ها نشان داد که رابطه سازه قابلیت های بازاریابی و عملکرد مثبت و معنادار است و هر چه محیط بازار پویاتر باشد رابطه قابلیت های بازاریابی و عملکرد قوی تر است. همچنین در بین سازه های منعکس کننده قابلیت های بازاریابی رابطه تمامی سازه به جز توسعه محصول معنادار است.