مدیریت در دانشگاه اسلامی
سال:1397 | دوره:7 | شماره:2 (16) |تعداد مقالات:11

مفهوم حکمرانی خوب در سه دهه ی اخیر به طور جدی مد نظر محققان بوده است؛ به طوری که زمینه ساز بروز پارادایم جدیدی در مدیریت دولتی شده است. حکمرانی خوب تسهیل کننده مدیریت منابع یک کشور در راه رسیدن به اهداف تعیین شده است. پیش تر، مفهوم حکمرانی خوب به اعمال قدرت سیاسی برای مدیریت امور ملت اطلاق می شد؛ اما تقریباً پس از سه دهه و بر اساس جدیدترین تعاریف ارائه شده، این مفهوم در اتخاذ سیاستهای پیش بینی شده، آشکار و صریح دولت(با تأکید بر شفافیت فعالیتهای دولت)، بروکراسی شفاف، پاسخگویی دستگاههای اجرایی در قبال فعالیتهای خود، مشارکت فعال مردم در امور اجتماعی و سیاسی و نیز برابری همه ی این افراد در برابر قانون تبلور می یابد. در واقع؛ اگر هدف رهبری سازمان یا یک جامعه بالا بردن کیفیت زندگی افراد آن باشد، سنجش عملکرد حکمرانی خوب یکی از ابزارهای مهم در این راستاست...

حوزه ی دیپلماسی علم و فنّاوری(دعف) دارای قلمرو مفهومی نوپایی دارد و با وجود قوّت قلمرو کاربردی، فاقد ادبیات نظری درخور در متون علمی و دانشگاهی است. دانشگاههای علوم انسانی به دلیل تعامل بیشتر با مسائل سیاسی، همواره مدّ نظر دستگاههای سیاست خارجه ی کشورها بوده اند و قبل از ورود دانشگاههای فنی و مهندسی و علوم پزشکی، زمینه ساز تعاملات بین المللی تلقی شده اند. هدف: هدف از انجام پژوهش پیشِ رو، علاوه بر شناسایی عوامل مؤثر بر دعف، ارائه ی چارچوب توسعه ی آن از طریق ظرفیتهای دانشگاههای علوم انسانی ج. ا. ایران بود. روش: در این مقاله، نخست به شناسایی درخت دانش عوامل مؤثر بر تأثیرگذاری دانشگاههای علوم انسانی کشور بر توسعه ی دعف پرداخته شده، سپس با استفاده از رویکرد مدلسازی تفسیری-ساختاری به سطح بندی عوامل و در نهایت، با استفاده از نرم افزار دیمتل به اندازه گیری شدت روابط بین عوامل در سطوح مختلف اقدام شده است. یافته ها: پنج سطح کلی زمینه ها، موانع، علل و لوازم، راهبردها و پیامدها و شدت روابط بین آنها و متغیّرهای درونی آنها ارائه شده است.

هدف: بررسی وضعیت اشتغال دانش آموختگان رشته ی مدیریت آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی. روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی-پیمایشی انجام شد. جامعه ی آماری پژوهش، کلیه ی دانش آموختگان رشته ی مدیریت آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی طی سالهای 94-1390 به تعداد 338 نفر(191 کارشناس و 147 کارشناس ارشد) بودند. نمونه در دسترس طبقه ای، به ترتیب 123 و 108 نفر و ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه ی محقق ساخته بود. یافته ها: 4/53 درصد از دانش آموختگان بیکارند. اشتغال اکثر شاغلان از طریق شرکت در آزمون استخدامی و در سازمانهای خصوصی از نوع خدماتی بوده است. میزان رضایت شغلی و ارتباط شغل با رشته ی تحصیلی اکثر شاغلان، متوسط بوده است. تأثیر برند دانشگاه علامه طباطبایی بر اشتغال در حد متوسط متمایل به زیاد بوده است. از 53 عنوان درس تخصصی و اصلی مدیریت آموزشی در مقاطع کارشناسی و ارشد، تنها 7 درس برای شاغلان کاربرد داشته و از طرفی، بیشتر نیازهای آموزشی آنان برای انجام بهینه ی شغل، شامل مهارت آموزی، کارهای رایانه ای و نرم افزاری، دوره های آموزشی شغلی، زبان، مهارتهای نیازسنجی آموزشی و آشنایی با کارهای اداری است. نتیجهگیری: در ایران، بین نیاز جامعه به نیروی کار دانا و ماهر با کیفیتِ خروجی های دانشگاهی فاصله ی قابل توجهی وجود دارد. بنا به یافته های پژوهش، ضرورت تحول و دگرگون سازی محتوای آموزشی و برنامه ی درسی در رشته ی مدیریت آموزشی کاملاً احساس می شود. همچنین لازم است دو درس کار عملی در سازمانهای آموزشی با جدّیت و بهره وری بیشتر اجرا شود تا مهارت لازم برای دانشجو تا حدودی حاصل شود.

هدف: هدف مؤلفان در این مقاله، شناسایی شاخصهای آسیب شناسی مدیریت جهادی بود. روش: با روش تحقیق فراترکیب، داده های اصلی مقالات منتخب، تفسیر و دسته بندی و به صورت شبکه ی مضامین نمایش داده شد. این تحقیق از نظر نتایج، در زمرة تحقیقات توسعه ای و از حیث داده ها، کیفی است. یافته ها: یافته های تحقیق در دو گروه آسیبهای درونی و بیرونی عبارتند از: آسیبهای درونی، شامل دوری از خدا، وابستگی به دنیا و تغییر هدف؛ آسیبهای بیرونی، شامل دوری از شایسته سالاری، حاکمیت روابط به جای ضوابط، بوروکراسی، نفوذ فرصت طلبان و سست عنصران، جدایی و برون رفت سرمایه ی اصلی، ضعف نظارت و ارزشیابی، سستی در کادرسازی، بی توجهی به جایگاه نمایندگی ولی فقیه، عدم مشارکت مردم، عدم هماهنگی در امور و اهداف، عدم پایبندی به قانون و قانون گریزی، عدم تدوین مبانی و شاخصهای فرهنگ جهادی و سانسور. نتیجه گیری: یافته های پژوهش بیانگر این است که در تقسیم بندی منطقی می توان آسیبهای مدیریت جهادی را به دو دسته آسیبهای درونی و بیرونی تقسیم کرد. با توجه به ماهیت آفات درونی و بیرونی، آفات درونی نسبت به آفات بیرونی اهمیت بیشتری دارند؛ در میان ابعاد آفات بیرونی نیز بوروکراسی از بیشترین اهمیت برخوردار است. آسیبهای شناسایی شده در این مقالات در دو دسته آفات درونی و بیرونی، شامل 16 بُعد و 122 شاخص است.

هدف: هسته های علمی مفهوم جدیدی است که در حوزه ی آموزش عالی شکل گرفته است. فهم مختصات و ویژگی های هسته های علمی و کارکردهای آن، هدف اصلی پژوهش حاضر بود. روش: این پژوهش در بستر رویکرد تطبیقی انجام شد. با انجام نمونه گیری هدفمند، 17 هسته ی علمی منتخب در جهان، شناسایی و با روش تحلیل محتوا، اطلاعات آنها تحلیل شد. برای اعتبارسنجی نتایج تحلیلی نیز از روش دلفی فازی استفاده شد. یافته ها: با تحلیل محتوای هسته های علمی منتخب و به منظور تبیین مختصات و کارکردهای هسته های علمی، نتایج در قالب هفت بُعد و 38 مؤلفه و شاخص طبقه بندی و اعتبار آنها با روش دلفی فازی تأیید شد. نتیجه گیری: تشکیل هسته های علمی مختص دانشجویان دوره ی کارشناسی، یکی از اقدامات رایج و گسترده در نظام آموزش عالی است. تشکیل این هسته ها باعث می شود دانشجویان مستعد از لحاظ آموزشی، پژوهشی، اجتماعی و فرهنگی نسبت به سایر دانشجویان برتری خاص داشته باشند.

هدف: هدف محقق در این مقاله، بررسی مفهوم لبه ی تاریک رفتار سازمانی از نگاه اسلامی با مطالعه ی مدلها و الگوهای جهانی آن و تأکید بر نامه های امیرالمؤمنین علی(ع) بوده است. روش: تحلیل محتوای کیفی. بر اساس پژوهشهای انجام شده، رفتارهای انحرافی به دو دسته ی مثبت و منفی دسته بندی می شوند. پدیده ی لبه ی تاریک رفتارسازمانی در دسته ی رفتارهای انحرافی منفی قرار دارد که به دلیل ایجاد هزینه های مالی و غیر مالی هنگفت سالیانه برای سازمانها، مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. یافته ها: در متون دینی به ویژه ی متون اسلامی و نامه های نهج البلاغه که اغلب خطاب به فرماندهان و مدیران است، این رفتارها به طور مکرر توسط امیرالمؤمنین گوشزد شده است که در مطالعه ی انجام شده، 49 کد شناسایی و در دو سطح فردی و سازمانی طبقه بندی شد. نتیجه گیری: حضرت برای پیشگیری از این رفتارها، راهکارهایی همچون: شفافیت، عدالت سازمانی، عدم ایجاد اصطکاک اجتماعی، جلوگیری از رقابتهای ناسالم، شایسته سالاری و ایجاد فرهنگ سازمانی را بیان می کنند که برای این رهنمودها به مصداقهایی برگرفته از نامه های امیرالمؤمنین اشاره شده است.

هدف: پژوهش حاضربه منظور بررسی تأثیر تقوای الهی بر عدالت سازمانی مدیران دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. روش: در این پژوهش تعداد 104 نفر از کارکنان دانشگاه محقق اردبیلی، به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای سنجش عدالت سازمانی، از پرسشنامه ی استاندارد عدالت سازمانی(مورمن و نیهوف، 1993) و برای سنجش تقوا، از پرسشنامه ی محقق ساخته که روایی آن توسط اساتید و صاحب نظران تأیید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 78/0 تعیین شد، بهره گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آماری، ضریب همبستگی و رگرسیون استفاده شد. یافته ها: بین تقوای مدیران با عدالت سازمانی همبستگی مثبت معنادار وجود دارد و فرضیه ی اصلی پذیرفته شد. نتیجه گیری: تقوا با عدالت مراوده ای، بر خلاف عدالت توزیعی و رویّه ای، رابطه ی همبستگی مثبت و معنادار دارند و فرضیه ی آن نیز تأیید شد. با تحلیل نتایج مقاله می توان نتیجه گرفت که تقوای مدیران در دانشگاهها چنان که باید به تقویت و گسترش سازمانی کمک کند، مورد توجه قرار نگرفته است.

هدف: هدف محققان از اجرای این پژوهش، بررسی نقش هویت مذهبی در شکل گیری هویت ملی دانشجویان هوادار تیمهای ملی فوتبال و بسکتبال بود. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه ی آماری پژوهش، کلیه ی دانشجویان هوادار پسر دانشگاه تهران بودند که 597 نفر از آنان به طور در دسترس پرسشنامه ی تحقیق را تکمیل کردند. ابزار پژوهش، پرسشنامه های طراحی شده ی هویت مذهبی و ملی بر اساس چارچوب بوگدانوو بود که روایی آن توسط 12 نفر از خبرگان تأیید و ضریب آلفای کرونباخ برای دو پرسشنامه، به ترتیب 93/0 و 91/0 محاسبه شد. داده ها با معادلات ساختاری در نرم افزار وارپ پی. ال. اس. نسخه ی پنج تحلیل و شاخصهای برازش مدل اندازه گیری تأیید شدند. یافته ها: هویت مذهبی بر هویت ملی دانشجویان شیعه و سنی، دارای اثر مثبت معنادار است. همچنین در حالت کلی هویت مذهبی بر هویت ملی دانشجویان اثر مثبت معنادار دارد. مقدار ضریب تعیین نشان داد هویت مذهبی تنها می تواند 8/27 درصد از واریانس هویت ملی را تبیین کند. نتیجه گیری: با توجه ضعیف بودن هویت مذهبی در شکل گیری هویت ملی، محیط های ورزشی می توانند با کاهش محدودیتهای ساختاری، احساسات و تجارب مشترک را افزایش داده، منجر به تقویت هویت ملی شوند.

هدف: نیروی انسانی از مهم ترین ارکان سازمان در پیشبرد اهدافش است؛ لذا در ازای خدمتی که به سازمان ارائه می دهد، سازمان وظیفه دارد خدمت او را به نحوی شایسته جبران کند. هدف از نگارش پژوهش حاضر، استخراج الگوی عدالت در جبران خدمات در ادبیات مدیریت اسلامی بود. روش: روش تحقیق، تحلیل مضمون بود. با کمک نرم افزار Maxqda، از بین 473 عبارت، 196 کد بدون تکرار انتخاب شد که منجر به تولید 17 مضمون پایه و در نهایت، در سه مضمون سازمان دهنده جمع بندی شد. یافته ها: با تأکید بر مفهوم فراگیر و گسترده ی جبران خدمات(اعم از مؤلفه های مادی و معنوی)، مؤلفه های جبران خدمت عادلانه از متن نامه ها و خطبه ها و حکمتهای نهج البلاغه استخراج شد و الگوی شبکه ی مفهومی آن شکل گرفت. نتیجه گیری: نگاه امیرالمؤمنین(ع) در نهج البلاغه به جبران خدمت، در پرداخت خلاصه نمی شود. برای ایجاد نظام جبران خدمات عادلانه، باید همه ی ابعاد جبران خدمت اعم از رفتارها و تعاملات و همچنین رویّه های سازمانی نیز عادلانه باشند تا عدالت در جبران خدمت برای زیردستان به طور کامل محقق شود.

هدف: هدف از انجام این مقاله، بررسی جوانب مختلف مسجد و نماز جماعت و استنباط برداشتهای مدیریتی و سازمانی در خصوص دانشگاه اسلامی بود. روش: برای دستیابی به هدف، ابتدا سعی شد با رجوع به منابع مختلف اسلامی، با احکام و مسائل مربوط به مسجد و نماز جماعت آشنا شویم و سپس با دیدگاه جامع شکل گرفته، ابعاد دانشگاه اسلامی تبیین شود. یافته ها: با توجه به تعالیم اسلامی و احکام مطرح شده راجع به مسجد، ابعاد و کارکردها و مدل مطلوب دانشگاه اسلامی بیان شد. ویژگی ها و ابعاد وجودی امام جماعت و معیارهای انتخاب امام جماعت، مبنای مناسبی برای تعیین ملاکهای انتخاب افراد در دانشگاه اسلامی است. ایجاد رضایت در نیروی انسانی در مسجد و دانشگاه اسلامی برای اثربخشی و دستیابی به اهداف ضروری به نظر می رسد. احکام مسجد و نماز جماعت می تواند در اداره ی امور و چگونگی انجام فعالیتها و فرایندها دانشگاه اسلامی راهگشا باشد. نتیجه گیری: تجزیه و تحلیل تطبیقی نماز جماعت، مسجد و دانشگاه اسلامی، ما را در شناخت ابعاد دانشگاه اسلامی و دستیابی به مدل مطلوب یاری می دهد. برداشتهای مدیریتی و سازمانی از احکام مسجد و نماز جماعت، اصول کاربردی دقیقی را به دست می دهد که می توانند روند توسعه و تعالی را در دانشگاه اسلامی تسهیل کنند و تسریع بخشند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های سرمایه اجتماعی در بعد شناختی(ذهنی) از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) در کتاب صحیفه نور انجام گرفت. روش: روش پژوهش کیفی، از نوع تحلیل محتوای استقرایی بود. بدین منظور از مجموع کتاب22 جلدی صحیفه امام خمینی(ره)، تعداد 15 جلد انتخاب و با استفاده از فیش برداری به روش کتابخانه ای از طریق فرایندهای طبقه بندی نظام مند، کدبندی، و تم سازی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که "خدا محوری"، "اسلام محوری"، "اعتماد"، "قانون گرایی" و "خدمت برای خدا و اعتقاد به نظارت الهی"، مهمترین مؤلفه های بعد شناختی(ذهنی) سرمایه اجتماعی در بیانات امام خمینی(ره) بود که در این مقاله بدان پرداخته شده است. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که حضرت امام(ره) همواره مردم و مسؤولان را به خدمت به خلق و توجه به دستورات الهی و سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) سفارش و بر ضرورت افزایش اعتماد و انسجام در پرتو عمل به قوانین تأکید نموده بود.