علوم باغبانی
سال:1398 | دوره:33 | شماره:4 |تعداد مقالات:16

آویشن یکی از مهمترین گیاهان دارویی ایران و جهان است که به دلیل داشتن دو ترکیب تیمول و کارواکرول دارای خواص دارویی متنوعی می باشد. هدف از انجام این آزمایش بررسی خصوصیات میکروسکوپی و مورفولوژیکی آویشن باغی (Thymus vulgaris) در مقایسه با دو توده آویشن خراسانی (Thymus transcaspicus) در شرایط کشت شده آب و هوایی مشهد می باشد. بدین منظور آزمایشی به صورت طرح بلوک کاملً تصادفی با 3 تیمار و 4 تکرار و در هر تکرار 9 بوته انجام شد. تیمارها شامل آویشن باغی و دو توده آویشن خراسانی (A و B) بود. نتایج نشان داد که تنوع در خور توجهی از نظر صفات مهم اصلاحی گیاهان دارویی بین تیمارها وجود دارد. با توجه به نتایج بدست آمده از لحاظ خصوصیات مورفولوژیکی بزرگترین طول و عرض برگ، تعداد گل و طول گل، فاصله میانگره و طول گل آذین در توده Aآویشن خراسانی مشاهده شد و بیشترین عملکرد تر و خشک، ارتفاع گیاه، بزرگترین قطر تاج پوشش و درصد اسانس مربوط به بوته های آویشن باغی بود. نتایج آنالیز GC-MS نشان داد که اسانس آویشن باغی دارای 31 ترکیب و اسانس آویشن های خراسانی دارای 27 ترکیب بودند. با توجه به تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی در آویشن های مورد مطالعه دو نوع کرک غده ای و پوششی تشخیص داده شد که کرک غده ای از نوع سپری بدون پایه بود. در آویشن باغی میانگین اندازه کرک های سپری و کرک های پوششی به ترتیب 11/73 و 33/57 میکرومتر بود که در مقایسه با آویشن های خراسانی، تراکم کرک های پوششی و سپری بیشتر بود. در مجموع نتایج بدست آمده حکایت از وجود پتانسیل ژنتیکی مناسبی از لحاظ کلیه صفات در آویشن های خراسانی و باغی داشت که می توان با انتقال صفات از آویشن باغی در برنامه های اصلاحی به عنوان پایه به آویشن خراسانی حداکثر استفاده را به عمل آورد و می توان از این گونه بومی ایران به عنوان جایگزین مناسبی برای گونه اروپایی آویشن باغی جهت مقاصد مختلف، بالاخص کاربردهای دارویی استفاده کرد.

بمنظور بهبود رشد شاخه های باززایی شده گلابی رقم شکری آزمایشی در فضای نرم افزار Design Expert در قالب 20 نقطه شامل مقادیر تصادفی از سه فاکتور عناصر غذایی (NH4NO3، آهن و عناصر میکرو) اجرا شد. پاسخ ریزنمونه ها از نظر تعداد شاخه پرآوری شده، طول شاخه پرآوری شده، تعداد برگ، مقدار کلروفیل a برگ، کارتنوئید برگ و قدرت رشدی بعد از دو ماه ثبت گردید. فاکتورهای مورد بررسی در قالب مدل های حاصل از تجزیه آماری (مدل های خطی، چندجمله ای ساده و چند جمله ای درجه دوم) بر پاسخ های مورد ارزیابی بطور معنی داری موثر بودند. افزایش آهن تا یک و نیم برابر و کاهش NH4NO3 به نصف غلظت آن ها در محیط کشت MS باعث افزایش تعداد شاخه پرآوری شده (43/4 برابر) گردید. NH4NO3، آهن × عناصر میکرو رابطه ی خطی منفی با طول شاخه نشان دادند درحالیکه تعداد برگ بطور منفی متاثر از عناصر میکرو بود. با افزایش NH4NO3 از طول شاخه پرآوری شده کاسته شد و از طرف دیگر مقادیر 5/0× و1× محیط کشت MS به ترتیب برای آهن و میکرو باعث افزایش 5/1 برابری در طول شاخه شد. شاخه های رشد یافته در محیط کشت حاوی 1× مقادیر میکرو در محیط کشت پایه MS به میزان 5/1برابر برگ بیشتری نسبت به مقادیر 2× تولید کردند. محتوی کلروفیل a و کارتنوئید برگ در قالب مدل خطی تحت تاثیر مقادیر آهن (مثبت) و NH4NO3 (منفی) قرار گرفتند. افزایش آهن تا 5/1× برابر و کاهش NH4NO3 تا 5/0× برابر محیط کشت پایه MS باعث افزایش 2 برابری در میزان کلروفیل a و کارتنوئید شد. NH4NO3 و میکرو در قالب رابطه خطی منفی رشد رویشی را تحت تاثیر قرار دادند بطوریکه نصف مقادیر NH4NO3 با افزایش تعداد شاخه پرآوری شده و طول شاخه موجب افزایش قدرت رشدی شاخه تا 5/2 برابر شاهد گردید و کاهش مقادیر میکرو از طریق افزایش طول شاخه بر قدرت رشدی تاثیر مثبت داشت. محیط کشت بهینه شده برای گلابی شکری با استفاده از نرم افزار Design Expert محیط کشت MS تغییر یافته به ترتیب حاوی 9/0×، 1× و 5/0× مقادیر آهن، میکرو و NH4NO3 بود.

به منظور مقایسه اثر تنش ناگهانی دمای پایین ریشه و قسمت هوایی بر بازیابی صفات رویشی و فیزیولوژیکی گوجه فرنگی پژوهشی در آزمایشی در شرایط محیطی کنترل شده در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. این دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 10 تکرار شامل دو تیمار غلظت های مختلف عنصر بور (0، 5/0، 1 و 5/1 بر حسب پی پی ام) و دو سطح دمایی بخش های هوایی (10 درجه سانتی گراد دمای تنش سرمایی بخش هوایی و ریشه و 22 درجه سانتی گراد دمای بهینه و شاهد) انجام شد. نتایج نشان داد بیشترین میزان فتوسنتز، میزان وزن خشک ریشه و بخش هوایی از تیمار مصرف 5/0 پی پی ام بور در حین تنش ناگهانی دمای پایین بر روی ریشه بود. بیشترین میزان آنتی اکسیدان، فنول، پرولین ساقه و نشت الکترولیت نیز از تیمار مصرف 5/1 پی پی ام بور در حین تنش بر قسمت هوایی بدست آمد. به نظر می رسد تنش ناگهانی دمای پایین ریشه و قسمت هوایی میزان بازیابی صفات رویشی و فیزیولوژیکی گوجه فرنگی را کاهش می دهد اما زمانی که دمای پایین بر قسمت هوایی تحمیل شد گیاه متحمل خسارات بسیار بیشتری شد که این خسارات خود را در دوره بازیابی نشان داد. همچنین مصرف 5/0 پی پی ام از عنصر بور در حین تنش سرمایی با ایجاد شرایط بهینه جهت رشد، باعث خنثی سازی نسبی اثرات تنش دمای پایین در ناحیه ریشه شده و گیاه را در وضعیت مطلوبی نگه داشت به نحوی که پس از دوره بازیابی، گیاه توانست خود را به شرایط قبل از تنش سرمایی نزدیک کند.

به منظور مقایسه کیفیت سیب توسرخ بکران و برخی سیب های بهاره ایران، میوه های ژنوتیپ سیب توسرخ بکران از روستای بکران در شهرستان شاهرود و چند رقم سیب بهاره در مرحله رسیدن میوه از ایستگاه تحقیقاتی گلمکان شهرستان مشهد تهیه شدند. ویژگی های فیزیکی میوه شامل وزن تر، سفتی، وزن حجمی و ویژگی های شیمیایی شامل اسیدیته، اسید کل، مواد جامد محلول، شاخص طعم، میزان آنتوسیانین، محتوای فنل کل، فلاونوئید کل، قدرت ضد اکسایشی و همچنین شاخص قهوه ای شدن آنزیمی بافت میوه در ارقام انتخابی اندازه گیری شد. بیشترین مقدار قهوه ای شدن آنزیمی در سیب په پن و کمترین مقدار در سیب توسرخ بکران مشاهده شد. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بیشترین مقدار مواد جامد محلول در ژنوتیپ سیب توسرخ بکران (25 درجه بریکس) و کمترین مقدار در رقم گلاب صحنه (4/11 درجه بریکس) بود. بیشترین مقدار شاخص طعم میوه (TA/TSS) در ارقام په پن، گلاب صحنه، و گلاب کهنز و کمترین مقدار در ژنوتیپ سیب توسرخ بکران (38/8) مشاهده شد. کمترین مقدار اسیدیته (98/2) در ژنوتیپ توسرخ بکران و بیشترین مقدار (61/4) در رقم گلاب کهنز مشاهده شدند. بیشترین مقدار آنتوسیانین در سیب توسرخ بکران (50/88) و کمترین مقدار در رقم گلاب صحنه (44/8) یافت شد. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بیشترین قدرت ضد اکسایشی مربوط به سیب توسرخ بکران (73/93 درصد) بود. سیب توسرخ بکران با دارا بودن بیشترین مقدار مواد جامد محلول، بیشترین مقدار آنتوسیانین و فلاونوئید و بیشترین قدرت ضداکسایشی و دارا بودن طعمی مطلوب و ظاهری متمایز می تواند به عنوان یک میوه کاملاً بومی با مصارف تازه خوری و جهت تولید فراورده های مختلف مورد توجه قرار گیرد.

این تحقیق به منظور بررسی تغییرات آنزیم های آنتی اکسیدانی و پرولین در طی رکود جوانه گل گیلاس ارقام زودرس، سیاه شبستر، زرد مشهد و یک ژنوتیپ محلی از آلبالو در آزمایشگاه بیولوژی گلدهی و فیزیولوژی رشد و نمو گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال زراعی 95-1394 انجام شد. نمونه برداری از جوانه های درختان موجود در ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان بصورت ماهانه انجام پذیرفت. وضعیت جوانه ها از نظر تغییرات آنزیم های آنتی اکسیدانی (کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکساید دیسموتاز) در هر مرحله نمونه-برداری مورد بررسی قرار گرفت. سرماهای تجمعی در هر یک از این تاریخ های نمونه برداری بر طبق مدل یوتا محاسبه گردید. همچنین تغییرات وزن تر جوانه ها در طول دوره رکود بصورت هفتگی ارزیابی و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 5 تکرار تجزیه شد. نتایج نشان داد از نظر میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز در طی رکود جوانه گل، اختلاف آماری در سطح احتمال 1 درصد دیده شد. در سه آنزیم مذکور آلبالو دارای بیشترین و گیلاس رقم سیاه شبستر کمترین میزان را دارا بود بطوری که بیشترین و کمترین میزان فعالیت آنزیمی به ترتیب در 360 و 820 واحد سرمایی میزان دیده شد. از نظر میزان پرولین بین مراحل مختلف نمونه-برداری و بین ارقام مورد مطالعه اختلاف آماری در سطح احتمال 1 درصد مشاهده شد. نتایج بیانگر آن است که رقم گیلاس زود رس دارای بیشترین میزان پرولین و آلبالو کمترین میزان این اسید آمینه را داشته است.

نتیجه شناسایی و جمع آوری ژنوتیپ های ” به“ در استان اصفهان، دستیابی به ژنوتیپ های امید بخش” به“ بوده است. با توجه به اینکه ارزیابی خصوصیات انبارمانی و تعیین میزان مقاومت به نابسامانی های پس از برداشت در محصولات باغی از اهمیت وافری برخوردار است، این تحقیق با هدف تعیین مناسب ترین زمان برداشت و بررسی طول دوره انبارمانی برخی ژنوتیپ های امید بخش ” به“ حاصل از جمع آوری ژرم-پلاسم انجام گرفت. به این منظور میوه های ارقام ” به“ ویدوجا و ” به“ اصفهان به همراه ژنوتیپ های KVD2 و KVD4 به عنوان ژنوتیپ های امید بخش در تاریخ های 15، 23 و 30 مهر ماه سال 1395 از ایستگاه تحقیقات مبارکه برداشت شدند. میوه ها به سردخانه با دمای 1± 0 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 5± 90 درصد منتقل گردیدند. صفات مورد ارزیابی در زمان برداشت و نیز در فواصل یک ماهه به مدت پنج ماه پس از نگهداری در سردخانه طی آزمایش فاکتوریل در پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و 10 میوه در هر تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. طبق نتایج، بیش ترین کاهش وزن در ماه پنجم انبارمانی دیده شد. در این ماه، ” به“ اصفهان و ویدوجا به ترتیب بیش-ترین و کم ترین درصد کاهش وزن را نشان دادند. بیش ترین مواد جامد محلول و شاخص طعم در برداشت سوم و ماه پنجم و چهارم انبارمانی دیده شد. بیش ترین شاخص طعم متعلق به ” به“ اصفهان و ویدوجا بود. بیش ترین سفتی بافت میوه در زمان برداشت برای ” به“ اصفهان و ژنوتیپ KVD2 و کم ترین آن برای ژنوتیپ KVD4 و پس از پنج ماه انبارمانی به دست آمد. ژنوتیپ KVD4 در زمان برداشت، بیش ترین و ” به“ اصفهان، ویدوجا و KVD2 پس از انبارمانی پنج ماهه کم ترین محتوای فنول کل را نشان دادند. ژنوتیپ KVD4 و ” به“ اصفهان در زمان برداشت بیش ترین محتوای پکتین را نشان دادند. افزایش دوره انبارمانی مقدار پکتین و فنول را کاهش داد. قهوه ای شدن سطحی از ماه چهارم انبارمانی آغاز شد و اختلاف معنی داری با مقدار این صفت در ماه پنجم نداشت. در نهایت بهترین زمان برداشت برای ارقام و ژنوتیپ های اصفهان، ویدوجا، KVD2 و KVD4 به ترتیب 185، 200، 200 و 193 روز پس از تمام گل بود. نگهداری میوه ارقام ” به“ اصفهان و ویدوجا و ژنوتیپ KVD4 به مدت چهار ماه و میوه ژنوتیپ KVD2 به مدت پنج ماه در سردخانه قابل توصیه است.

خشک کردن یکی از مهم ترین فرآیندهای پس از برداشت گیاهان دارویی است. در این پژوهش به منظور بررسی تأثیر روش های مختلف خشک کردن بر گیاه دارویی شمعدانی عطری، آزمایشی بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و 12 تیمار اجرا شد. تیمارهای مورد آزمایش شامل خشک کردن در ماکروویو (توان 300، 600 و 900 وات)، خشک کردن در آون (دمای 45، 55 و 65 درجه سانتی-گراد)، خشک کردن طبیعی (خشک کردن در سایه محصور اتاق، سایه هوای آزاد، 5 ساعت آفتاب و سپس انتقال به سایه، 10 ساعت آفتاب و سپس انتقال به سایه، و آفتاب کامل) و نمونه گیاهی تازه (به عنوان شاهد) بودند. در روش های مختلف خشک کردن، کاهش وزن نمونه ها تا رسیدن محتوای رطوبت به 12 درصد (بر پایه ماده خشک گیاهی) ادامه یافت. نتایج تجزیه واریانس نشان دهنده تاثیر معنی دار روش های مختلف خشک کردن بر زمان خشک کردن، فنل کل، فلاونوئید کل، فعالیت آنتی اکسیدانی با دو روش دی پی پی اچ و اف آر اِی پی و محتوای اسانس بود. کم ترین و بیش ترین زمان خشک کردن (05/4 دقیقه و 6 روز) به ترتیب مربوط به تیمارهای خشک کردن با توان 900 وات ماکروویو و خشک کردن در سایه هوای آزاد بود. بالاترین محتوای فنل کل (78/14 میلی گرم گالیک اسید در صد گرم ماده خشک) و فلاونوئید کل (83/12 میلی گرم کوئرستین در صدگرم ماده خشک) به ترتیب در تیمار سایه محصور و سایه هوای آزاد و بیشترین ظرفیت آنتی اکسیدانی (02/1IC50=) در نمونه تازه مشاهده گردید. هم چنین گیاهان خشک شده در آون با دمای 45 درجه نیز از نظر فنل کل، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی اکسیدانی غنی بودند. در حالی که نمونه های خشک شده در سه توان ماکروویو و نمونه های خشک شده در آفتاب کامل کم ترین میزان را برای این صفات نشان دادند. بالاترین محتوای اسانس (2/0 درصد وزنی/وزنی بر پایه ماده خشک گیاهی) نیز در تیمار خشک کردن در آون با دمای 45 درجه مشاهده گردید. به طور کلی می توان گفت که خشک کردن در دماهای بالای آون و توان های بالای ماکروویو باعث کاهش میزان ترکیبات فنولی و فلاونوئید، فعالیت آنتی اکسیدانی و درصد اسانس شمعدانی عطری گردید. در حالی که روش های خشک کردن در سایه محصور، سایه هوای آزاد و آون با دمای 45 درجه، کم ترین کاهش را در این صفات نسبت به نمونه گیاه تازه نشان دادند.

در کشاورزی سنتی، عموماً غلظت بالایی از عناصر غذایی در اختیار گیاه قرار می گیرد و بخش اعظمی از آن از طریق آبشویی خارج شده و در دسترس گیاه قرار نمی گیرد. چنانچه بتوان با مدیریت صحیح، نیاز تغذیه ای گیاه را مشخص نمود، می توان کارایی مصرف کود را افزایش و همچنین از آلودگی زیست محیطی ناشی از مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی در کشور جلوگیری نمود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف افزایش راندمان مصرف کود از طریق انتخاب تیمار کودی بهینه و سطح مطلوب آن جهت سازگاری و رشد مناسب گیاهچه های کشت بافتی ژربرا انجام شد. در آزمایش اول تیمارهای کودی مختلف با نسبت های متفاوت فسفر و پتاسیم (PK) در قالب طرح کاملاً تصادفی با 10 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت که نتایج حاکی از تاثیر مطلوب تیمار کودی گروه دو (با مقادیر 99/7 میلی مولار نیتروژن، 06/1 میلی مولار فسفر و 77/4 میلی مولار پتاسیم) بر پارامترهای رشدی گیاهچه های کشت بافتی ژربرا بود. در آزمایش دوم غلظت های مختلف تیمار کودی گروه دوم (x5/0، x1 و x5/1) در قالب طرح کاملاً تصادفی با 15 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت تا سطح بهینه این تیمار کودی تعیین گردد. نتایج نشان داد که گیاهچه های رشد یافته تحت تیمار x5/1 کود گروه دوم، از شاخص های رشدی مطلوب تری در مقایسه با دو تیمار دیگر برخوردار بودند و میانگین های بالاتری را از لحاظ وزن خشک ریشه و شاخساره به خود اختصاص دادند. لذا به منظور سازگاری و رشد مطلوب گیاهچه های کشت بافتی ژربرا، تیمار کودی گروه دو با غلظت x5/1 توصیه می گردد.

تولید ارگانیک یکی از ارکان مهم صنعت گیاهان دارویی است و استفاده از کودهای آلی در این مبحث بسیار مورد توجه می باشد. امروزه عصاره جلبک های دریایی به عنوان یک کود آلی به منظور افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی و هم چنین مقاومت به تنش های محیطی استفاده می شود. مرزه یکی از گیاهان دارویی و ادویه ای است که سطح زیر کشت بالایی در کشورمان جهت مصارف غذایی و دارویی دارد. به منظور بررسی اثر محلول پاشی غلظت های مختلف کود آلی جلبک دریایی بر روی شاخصه های رشد، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، درصد و عملکرد اسانس گیاه مرزه، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1396 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل محلول پاشی سطوح مختلف غلظت کود جلبک دریایی شامل مقادیر صفر (شاهد)، 5/2، 5 و 10 میلی لیتر بر لیتر به میزان سه مرتبه در طول فصل رشد بود. نتایج حاصل از اندازه گیری متغیرهای رشدی نشان داد که غلظت های مختلف کود جلبک دریایی استفاده شده در این آزمایش بر صفات تعداد شاخه های فرعی، وزن خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، طول و عرض برگ، ارتفاع بوته و شاخص اسپد در سطح احتمال یک درصد تاثیر معنی داری داشت. هم چنین سطوح مختلف کود جلبک دریایی بر صفات وزن تر اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس در سطح احتمال 5 درصد تاثیر معنی داری داشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین مقدار برای صفات تعداد شاخه های فرعی (44/35 عدد در بوته)، طول و عرض برگ (22/43 و 07/8 میلی متر)، قطر ساقه (00/5 میلی متر)، وزن تر و خشک ریشه (به ترتیب 17/15 و 42/6 گرم)، وزن تر و خشک اندام هوایی بوته (01/181 و 69/37 گرم)، شاخص اسپد (13/48) مربوط به تیمار کاربرد 10 میلی لیتر کود جلبک دریایی و کم ترین آن مربوط به تیمار شاهد بود. هم چنین بیشترین ارتفاع بوته (66/54 سانتی متر) و درصد و عملکرد اسانس به ترتیب به میزان 51/2 درصد و 28/6 گرم در متر مربع مربوط به تیمار 5 میلی لیتر کود جلبک دریایی بود. به طور کلی و با در نظر گرفتن نتایج حاصل از این آزمایش می توان عکس العمل گیاه دارویی مرزه را به کاربرد کود آلی جلبک دریایی به ترتیب در سطوح 5 و 10 میلی لیتر در لیتر مثبت ارزیابی نمود و آن را در برنامه توصیه کودی کشاورزان قرار داد.

پونه (Mentha longifolia L. ) گیاه دارویی و معطر ارزشمند متعلق به خانواده نعناعیان است. در این تحقیق، اثر شش رویشگاه با ارتفاع متفاوت )ارتفاعات شهرستان آمل) بر روی برخی خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه پونه در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد صفات مورد ارزیابی در بین رویشگاه های پونه تفاوت معنی داری را در سطح احتمال یک درصد نشان دادند. بر اساس نتایج مقایسه میانگین بیشترین تعداد برگ در بوته (25 عدد) و تعداد شاخه گیاه در بوته (27 عدد) پونه به ترتیب در منطقه گت لش و سیوزمین بدست آمد. همچنین بیشترین تعداد گل (15 عدد) و بیشترین تعداد گره (22 عدد) به ترتیب در بندریکا و گت لش مشاهده شد. منطقه گت لش و سیوزمین به ترتیب بیشترین و کمترین میزان محتوای رنگیزه های فتوسنتزی را دارا بودند. تفاوت معنی داری بین محتوای فنل کل و فلاونوئید کل در رویشگاه های مختلف وجود نداشت هرچند بیشترین میزان در مناطق پردمه و گت لش مشاهده شد. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین بازده اسانس به ترتیب از رویشگاه های گت لش و واش ورین بدست آمد. میزان پولگون در برگ گیاه پونه با افزایش ارتفاع افزایش یافت بطوریکه بیشترین میزان پولگون (6069 پی پی ام) در منطقه پردمه بدست آمد. بنابراین، با توجه به نتایج کلی بدست آمده، بهترین رویشگاه ها برای حصول بیشترین بازدهی اسانس و پولگون به ترتیب رویشگاه های گت لش و پردمه می باشند.

به منظور بررسی تأثیر غلظت های مختلف اسیدفولویک و نانوکلات آهن بر گلدهی و همچنین عمر پس از برداشت گل ژربرا رقم دانی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 97-96 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل اسیدفولویک در 4 سطح صفر، 50، 100 و 250 میلی گرم در لیتر به صورت کاربرد خاکی و نانوکلات آهن در 4 سطح صفر، 1، 2 و 4 گرم در لیتر به صورت محلول پاشی بود. آزمایش در شرایط گلخانه در گلدان و در محیط کشت هیدروپونیک اجرا شد. در این پژوهش شاخص های تعداد روز تا ظهور غنچه گل، طول ساقه گل دهنده، ماندگاری گل روی بوته، عمر گلجای، وزن تر و خشک گل و همچنین محتوای کلروفیل و کاروتنوئید مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که با افزایش غلظت نانوکلات آهن بیشترین وزن خشک گل بدست آمد ولی وزن تر گل تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفت. تیمار اسید فولویک 50 میلی گرم در لیتر بدون کاربرد نانوکلات آهن سبب زود گلدهی شد. محتوای کلروفیل (کلروفیل a، b و کلروفیل کل) و مقدار کاروتنوئید ژربرا با افزایش غلظت های اسیدفولویک و نانوکلات آهن در مقایسه با شاهد افزایش یافت. بیشترین ماندگاری گل روی بوته در غلظت 250 میلی گرم در لیتر اسیدفولویک به همراه 1 گرم در لیتر نانوکلات آهن به دست آمد و در غلظت 4 گرم در لیتر نانوکلات آهن تمامی غلظت های اسیدفولویک باعث افزایش معنی دار عمرگلجای نسبت به تیمار شاهد شدند. بطور کلی نتایج حاصل، بیانگر تأثیر مثبت این تیمارها بر بیشتر صفات اندازه گیری شده می باشد.

جوانه زدن کامل و یکنواخت که شرط لازم برای استقرار گیاهچه های قوی و نهایتاً تولید موفق یک محصول است، تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی بویژه حرارت و رطوبت بستر کشت قرار می گیرد. به منظور مطالعه تأثیر دما و تنش خشکی بر جوانه زنی بذر هندوانه و کمی سازی پاسخ جوانه زنی با مدل های زمان حرارتی-رطوبتی، آزمایشی به صورت فاکتوریل با هفت سطح دما شامل 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه ی سلسیوس و شش سطح تنش خشکی شامل 0، 25/0-، 5/0-، 75/0-، 0/1-و 25/1-مگاپاسکال انجام شد. نتایج نشان داد بطور متوسط در همه ی سطوح دمایی با کاهش پتانسیل اسمزی، میزان جوانه زنی کاهش یافت، با این وجود شدت این کاهش در محدوده حرارتی 25 درجه سانتی گراد کمتر از دماهای بالاتر و پایین تر آن بود. کمینه و بیشینه دما برای جوانه زنی هندوانه در روش رگرسیون خطی به ترتیب 7/10 و 0/40 درجه ساتیگراد، و در روش مدل زمان حرارتی 5/11 و 1/40 درجه سانتیگراد برآورد گردید. درجه حرارت مطلوب جوانه زنی نیز در روش رگرسیون و مدل زمان حرارتی-رطوبتی به ترتیب 3/25 و 2/25 درجه سانتی گراد برآورد شد. مقدار پتانسیل آب پایه برای جوانه زنی هندوانه در مدل زمان رطوبتی در درجه حرارت های مختلف نیز بین 45/0-تا 23/1-مگاپاسکال محاسبه شد، با این وجود در مدل زمان حرارتی-رطوبتی مقدار پتانسیل آب آستانه برای جوانه زنی در دامنه حرارتی پایین تر و بالاتر از حد مطلوب حرارتی بین 1/1-تا 2/1-مگاپاسکال تخمین زده شد. بدین ترتیب نتایج نشان داد که با افزایش حرارت بستر کشت پتانسیل آب پایه برای جوانه زنی افزایش خواهد یافت. در نهایت نتایج مدل نشان داد که مدل زمان حرارتی-رطوبتی به خوبی قادر است بیش از 90 درصد تغییرات جوانه زنی بذر هندوانه را در پاسخ به حرارت و رطوبت کمی کند.

یکی از روش های نوین در ارزیابی اراضی نسبت به کاربری های مختلف، مدل سازی یا شبیه سازی کاربری مورد نظر است. با توجه به اهمیت عوامل موثر بر عملکرد باغات زیتون کشور، این ارزیابی در شمال ایران در بیش از 80 باغ زیتون شهرستان رودبار استان گیلان که مهمترین باغات زیتون کشور واقع شده است با استفاده از مدل شبکه عصبی مصنوعی انجام شد. عملکرد محصول باغات زیتون تحت تاثیر عوامل مختلف خاکی، آبی، توپوگرافی و اقلیمی می باشند، که در مجموع بیست و هشت عامل موثر بر عملکرد زیتون انتخاب و به عنوان متغیرهای ورودی مدل انتخاب شدند. این متغیرها عبارت بودند از خصوصیات خاک شامل EC، میزان مواد خنثی شونده (TNV)، درصد کربن آلی، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب، درصد رس و درصد سیلت، خصوصیات آب آبیاری شامل EC و میزان آب آبیاری، خصوصیات توپوگرافی شامل ارتفاع و شیب، غلظت عناصر غذایی در برگ شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن و روی، عوامل اقلیمی شامل ساعات آفتابی، میزان تبخیر، میزان متوسط دما به عنوان متغیرهای ورودی و عملکرد محصول به عنوان خروجی مدل های شبکه عصبی مصنوعی در نظر گرفته شد. نمونه های خاک، آب و برگ از باغات به طور همزمان در مرداد ماه جمع آوری شده و عوامل توپوگرافی از طریق میان یابی در محیط GIS و با استفاده از نرم افزار ArcGisبدست آمد و اطلاعات مربوط به عوامل اقلیمی نیز از ایستگاه های هواشناسی منطقه و روش میان یابی بدست آمد. پس از تعیین بهترین ساختار شبکه عصبی با میزان R آزمون 80 درصد، به کمک آنالیز حساسیت به روش Hill، عکس العمل مدل به هر یک از متغیرهای ورودی بررسی و مهمترین فاکتورهای تأثیرگذار بر عملکرد محصول زیتون به دست آمد. بر اساس نتایج آنالیز حساسیت، مهم ترین پارامترهای مؤثر در عملکرد محصول زیتون، به ترتیب نیتروژن برگ، فسفر خاک، تبخیر زمستان، تبخیر تابستان، میانگین دمای پاییز، ساعات آفتابی تابستان، میزان پتاسیم برگ، شوری خاک، شوری آب و شیب می باشند. که به طور خلاصه می توان به الویت تامین عناصر غذایی ماکرو المنت مانند نیتروژن و فسفر و تامین رطوبت مورد نیاز با توجه به تبخیر منطقه حتی در فصل زمستان برای باغداران تاکید نمود.

برای بررسی اثر تنش یخ زدگی و ارزیابی تحمل به آن با استفاده از انواع مالچ های آلی در گیاه تاج الملوک تحت شرایط کنترل شده، این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا گردید. تیمار های آزمایشی شامل 4 نوع مالچ در ترکیب با خاک ( شاهد (بدون استفاده از مالچ)، 50 درصد خاک+50 درصد کود دامی، 50 درصد خاک+ 50 درصد سوزنی برگ، 50 درصد خاک + 50 درصد سبوس برنج) و 5 سطح دمای یخ زدگی (0، 5-، 10-، 15-، 20-درجه سانتیگراد) بود. جهت ارزیابی تحمل به دماهای یخ زدگی درصد نشت الکترولیت ها، تعداد برگ، سطح سبز برگ، وزن خشک بوته و محتوای پرولین برگی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد با کاهش دما از 0 به 20-درجه سانتیگراد قطر ساقه، سطح برگ و تعداد برگ در تیمار مالچ سبوس به ترتیب 6/42، 4/73، 2/21 درصد، در مالچ سوزنی برگ 2/35، 9/64، 6/47 درصد، در مالچ کودی 1/ 20، 4/46، 8/7 درصد و در شاهد مالچ 8/32، 79، 7/30 درصد کاهش یافت در دمای 5-درجه سانتیگراد مقدار پرولین در برگ 26 درصد و در دمای 20-50 درصد نسبت به شاهد افزایش داشت. همچنین کمترین مقدار پرولین (73/0 میکرومول بر گرم وزن تر) در گیاهان تحت تیمار با مالچ سبوس بود. به طور کلی، تنش یخبندان باعث کاهش صفات مورفولوژیک اندازه گیری شده در تاج الملوک شد ولی استفاده از مالچ های آلی منجر به بهبود این صفات گردید به طوریکه بهترین نتایج در مالچ کود دامی بدست آمد.

اسید سالیسیلیک و جاسمونات ها به عنوان ترکیبات پیام رسان کلیدی در فرآیند القا که منجر به تجمع متابولیت های ثانویه می شود بسیار مورد توجه می باشند. محلول پاشی با این ترکیبات باعث القا تنش کاذب و برانگیخته شدن پاسخ های دفاعی در گیاه شده و بدنبال آن تولید متابولیت ثانویه افزایش می یابد. این آزمایش به منظور بررسی اثر محلول پاشی با اسید جاسمونیک و سالیسیلیک بر پراکسید هیدروژن، هدایت الکتریکی، فعالیت آنزیم های GPX، GST، فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL)، غلظت فنل کل، فلاونویید و آنتوسیانین در استویا در شرایط مزرعه ای انجام شد. آزمایش حاضر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمار های آزمایشی شامل محلول پاشی با اسید جاسمونیک، اسید سالیسیلیک و ترکیب تیماری از هر دوی آنها بود. محلول پاشی با اسید سالیسیلیک و جاسمونیک غلظت پراکسید هیدروژن را در بیشتر تیمارها نسبت به شاهد افزایش داد؛ بیشترین غلظت پراکسید هیدروژن در تیمار 20 میکرومولار اسید جاسمونیک-1 میلی مولار اسید سالیسیلیک با غلظت 46/5 میکرومول در بافت تر مشاهده شد؛ گیاه در پاسخ به محلول پاشی با اسید جاسمونیک و سالیسیلیک فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی GPX و GST را در اغلب تیمارها افزایش داد؛ بیشترین میزان فعالیت آنزیم GPX در تیمار های 5 میکرومولار اسید جاسمونیک و تیمار ترکیبی 20 میکرومولار اسید جاسمونیک-1 میلی مولار اسید سالیسیلیک با میانگین144/0 و بیشترین میزان فعالیت آنزیمGST در تیمارهای 5 میکرومولار اسید جاسمونیک-5 /0 میلی مولار اسید سالیسیلیک و 1 میلی مولار اسید سالیسیلیک با میانگین 35/0 میکرومول بر دقیقه بر گرم بافت تر مشاهده شد؛ به دنبال افزایش فعالیت سیستم آنتی اکسیدانی میزان هدایت الکتریکی در بیشتر تیمارها (10 تیمار) کمتر از شاهد بود؛ کمترین میزان هدایت الکتریکی در تیمار 20 میکرومولار اسید جاسمونیک-1 میلی مولار اسید سالیسیلیک با میانگین 40 درصد مشاهده شد. محلول پاشی با اسید جاسمونیک و سالیسیلیک فعالیت آنزیم PAL را در تیمارهای ترکیبی بیشتر افزایش داد. بیشترین میزان فعالیت آنزیم PAL در تیمار 50 میکرومولار اسید جاسمونیک-1 میلی-مولار اسید سالیسیلیک مشاهده شد. بیشترین میزان غلظت فنل کل و فلاونویید در تیمار 20 میکرومولار اسید جاسمونیک-1 میلی مولار اسید سالیسیلیک مشاهده شد. محلول پاشی با اسید جاسمونیک و سالیسیلیک غلظت آنتوسیانین را در تمام تیمارهای ترکیبی افزایش داد. محلول-پاشی با اسید جاسمونیک و سالیسیلیک توانست غلظت ترکیبات فلاونوییدی را به عنوان یکی از ترکیبات مهم استویا افزایش دهد. نکته قابل توجه آن است که در بیشتر صفات، تیمارهای ترکیبی اسید جاسمونیک و سالیسیلیک تأثیر بیشتری در افزایش فعالیت آنزیم PAL، غلظت فنل کل، فلاونویید و آنتوسیانین داشتند.

سنبلک به عنوان گل سوخ دار مقاوم به سرما، با رنگ آبی و تمایل به گلدهی چند باره قابلیت استفاده زیادی در فضای سبز دارد. ته شکافی در تکثیر گل های سوخ دار به روش سنتی یا در ترکیب با تکنیک کشت بافت مورد استفاده قرار می گیرد. ترکیبات زیادی مانند کلشی سین می-توانند موجب پلی پلوییدی شوند. با هدف ارزیابی تاثیر همزمان تیمار کلشی سین و ته شکافی بر زنده مانی و احتمال ایجاد پلی پلوئیدی سوخ های سنبلک، دو آزمایش جداگانه هر کدام طی دو سال انجام شد. در آزمایش اول، تیمار کلشی سین 05/0 درصد در سه تیمار زمانی 24، 12 و32 ساعت در دو گروه شکاف زده و شکاف نزده اعمال و در نهایت درصد زنده مانی، درصد گلدهی، فاکتورهای مرفولوژیکی و تراکم روزنه و طول و عرض روزنه ارزیابی شد. در آزمایش دوم تاثیر شکاف دهی همزمان با تیمار کلشی سین 05/0 و 1/0 درصد به مدت 24 ساعت برای دوسال، مشابه آزمایش اول مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که شکاف دهی سوخ ها و غلظت 1/0 درصد کلشی سین، تاثیر منفی بر میزان درصد زنده مانی و گلدهی سوخ های سنبلک داشته است. تیمار سوخ ها با کلشی سین 05/0 درصد به مدت 12 ساعت، بدون شکاف دهی یکی از بهترین روش تیمار برای القا پلی پلوییدی در گل های سوخ دار خصوصاً سنبلک می باشد. این در حالی است که تیمار 32 ساعت سوخ سنبلک با کلشی سین 05/0 در سال دوم بیشترین درصد زنده مانی (75 درصد) و درصد گلدهی (10 درصد) را به خود اختصاص داد. غلظت بالای کلشی سین و شکاف دهی درصد زنده مانی و درصد گلدهی را کاهش دادند. در نهایت برای افزایش احتمال القاء پلی پلوییدی در سنبلک و سایر گیاهان سوخی، طبق نتایج هر دو آزمایش انجام شده غلظت 05/0 درصد کلشی سین به مدت 24 ساعت بدون تیمار شکاف دهی با زنده مانی 85 درصد و گلدهی 45 درصد در سال اول و زنده مانی 70 درصد و گلدهی 5 درصد در سال دوم توصیه می شود. این تیمار به نحو معنی داری تعداد روزنه را 50 درصد کاهش و طول روزنه و عرض روزنه را 50 درصد افزایش داد.