علوم دارویی (pharmaceutical sciences)
سال:1383 | دوره:10 | شماره:1 |تعداد مقالات:25

تجمع خون در اتاق قدامی را هایفما گویند که یکی از اورژانس های شایع چشم پزشکی است که دید بیمار را تهدید می نماید. خونریزی اتاق قدامی ضربه ای در بچه ها خطرناک است و باعث نابینائی ناشی از عوارض هایفما و آمبلیوپی می گردد. بیشترین شیوع سنی هایفما در افراد بیست سال می باشد، کودکان در معرض خطر آمبلیوپی بوده و از آن جائی که محدود کردن فعالیت آنها مشکل می باشد عوارض نیز زیاد دیده می شود لذا جهت ارزیابی نتایج درمانی و وضعیت بینائی و نقش مانیتول، این مطالعه انجام شده است. مطالعه توصیفی - تحلیلی - مقطعی بر روی 150 بیمار زیر بیست سال که به علت هایفمای ضربه ای در بیمارستان نیکوکاری تبریز بستری بودند انجام گرفت. بیماران با تشخیص پارگی گلوب، ترومای نافذ و صدمه به سگمان خلفی و طول مدت بستری کمتر از سه روز مطالعه خارج شدند و در نهایت برای 61 بیمار پرسشنامه فردی با معاینه بالینی روزانه در طی مدت بستری تکمیل گردید و نتایج درمانی و دید نهائی بیماران بررسی گردید و آنالیز با فرمول های آماری Chi -square وone way ANOVA و Repeat measurement به عمل آمد. 61 بیمار 3 تا 20 ساله که دچار هایفمای ضربه ای بدون پارگی کره چشم بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. 73.8% مرد و 26.2% زن بودند. میانگین سنی بیماران در محدوده 45 درجه و تجویز آرامبخش و کورتون سیستمیک و موضعی درمان شدند. در هیچ بیماری قرص اسید آستیل سالسیلیک به علت خطر خونریزی مجدد تجویز نشد. 6.6% بیماران در طی بستری دچار خونریزی مجدد شدند. در 29.3% موارد شایعترین علت هایفمای ضربه ای سنگ بود. شستشوی اتاق قدامی در 9.8% موارد صورت گرفت. دید نهائی بیماران در 57.9% موارد تا دید 5/10 و بالاتر اصلاح گردید. 31.1% بیماران هایفمایی با فشار داخل چشمی بالا مراجعه کرده بودند. 22 نفر از بیماران بالای هشت سال سن که اندازه لخته کمتر از یک دهم حجم اتاق قدامی را اشغال کرده بود سرم مانیتول 20% با دوز 25% گرم به هر کیلوگرم وزن به صورت تک دوز تزریق وریدی استفاده شد که سبب جذب فوری لخته گردید و طول مدت بستری آنها کوتاهتر شد. جلوگیری از حملات خونریزی مجدد بزرگترین هدف در درمان هایفمای ضربه ای است. در مواردیکه مقدار هایفمای اولیه زیاد باشد حدت بینائی نهائی کاهش می یابد.(P= 0.016)  سن بیماران در حدت بینائی نهائی فاکتور موثری نمی باشد (P=0.752). فشار داخل چشمی بالا و دید کم در اولین معاینه با افزایش شانس خونریزی مجدد همراه می باشد. آسیب شبکیه، خونریزی ثانویه و دید کم معاینه ابتدائی از عواملی هستند که سبب بدتر شدن پیش آگهی دید می شوند. حدت بینائی بیماران در هنگام مراجعه در بهبودی بینائی نهائی موثر می باشد (P= 0.006). طول مدت بستری در حدت بینائی بیماران اثری ندارد (P= 0.347). استفاده از سرم مانیتول در مواردی که فشار داخل چشمی بالا و یا طبیعی است، سبب تسریع جذب لخته می شود (P=0.021) که علت آن می تواند افزایش و یا تسریع شستشوی اتاق قدامی باشد.

رنگ آمیزی سیستم اسکلتی با استفاده از رنگ های آلیزارین رداس و آلسین بلو یکی از روش های کاملا اختصاصی برای نمایش دادن مراکز استخوان سازی در طی دوران جنینی محسوب می شود. یکی از مشکلات اصلی که معمولا در طی این رنگ آمیزی به وقوع می پیوندد رسوب رنگ ها بر روی نسوج نرم است که نهایتا غضروف ها و استخوان ها عکس العمل ضعیفی از خود نشان می دهند. هدف از این پژوهش ارائه یک روش مناسب جهت حل مشکلات ناشی از این نوع رنگ آمیزی می باشد. در این پژوهش که بر روی موش نژاد Balb/C انجام پذیرفت از غلظت بالای رنگ آلیزارین رد (دو نیم حجم) به همراه آلسین بلو با غلظت پائین (نیم حجم) به همراه آلسین بلو با غلظت پائین (نیم حجم) استفاده شد. ضمن اینکه زمان رنگ آمیزی از سه روز به یک و نیم روز و pH محلول رنگ آمیزی از 3 و 5 تغییر یافت. یافته های این پژوهش نشان می دهد که پس از رنگ آمیزی نمونه ها با متد فوق و شفاف کردن آنها در محلول پتاس 1% نسوج نرم کاملا شفاف بوده و غضروف ها و استخوان ها به طور کامل رنگ آمیزی از یک طرف می تواند موجبات نفوذ رنگ را به داخل بافت ها فراهم نموده و از طرف دیگر موجب ثبوت رنگ پس از رنگ آمیزی شود. همچنین از آنجا که اسیدیته بالای محلول رنگ آمیزی ممکن است موجبات کاهش اصلاح استخوان را فراهم آورد بنابراین pH بکار گرفته شده در این متد این نقصیه را نیز برطرف می نماید.

استفاده از سیستم های دارورسانی مخاط چسب جهت دستیابی به اثرات سیستمیک و یا موضعی داروهای مختلف مطرح می باشد. هدف از انجام این تحقیق بررسی اثر حضور عوامل فعال کننده سطحی (سورفکتانت ها) آنیونی، کاتیونی و غیر یونی در محیط داخل و خارج از دیسکهای تهیه شده از پلیمر پلی کربوفیل، بر قدرت و مدت زمان مخاط چسبی دیسکها در شرایط برون تن بود. بدین منظور از سورفکتانت های کاتیونی کلرهگزیدین، آنیونی سدیم لوریل سولفات، و غیریونی Tween 20 و Poloxamer 407 در مقادیر مختلف استفاده شد. اثر حضور این سورفکتانتها در محیط بافر فسفات با pH = 7 بر قدرت و مدت زمان مخاط چسبی دیسکهای پلی کربوفیل در دمای Cº37 و با استفاده از غشای مخاطی مدل (روده کوچک موش صحرایی) تعیین گردید. همچنین اثر حضور مقادیر مختلف از سورفکتانت های مذکور (به غیر از Tween 20) در محیط داخل دیسکهای پلی کربوفیل بر قدرت و مدت زمان مخاط چسبی دیسکها بررسی شد. نتایج حاصله نشان دادند که حضور سورفکتانت های مختلف در محیط خارج از دیسکهای پلی کربوفیل سبب کاهش به مراتب بیشتری در قدرت و مدت زمان مخاط چسبی دیسکهای پلیمری در مقایسه با حالتی که سورفکتانت در محیط داخل دیسک قرار دارد، می شود. این اثر وابسته به غلظت سورفکتانت می باشد و در حضور مقادیر بالاتر از سورفکتانت شدیدتر خواهد بود. همچنین مشخص گردید که حضور سورفکتانت کاتیونی کلر هگزیدین در محیط خارج از دیسکهای پلی کربوفیل شدیدترین میزان کاهش را بر قدرت و مدت زمان مخاط چسبی دیسکها خواهد گذاشت. اثر سایر سورفکتانت های بررسی شده بر کاهش قدرت و مدت زمان مخاط چسبی دیسکهای پلی کربوفیل به مراتب کمتر از کلر هگزیدین بود. در این راستا اثر سورفکتانت آنیونی سدیم لوریل سولفات تا حدودی بیشتر از دو سورفکتانت غیربومی بود. همچنین مشخص گردید که مدت زمان مخاط چسبی دیسکهای پلیمری، به خصوص در حضور مقادیر بالاتر از سورفکتانت، بیشتر از قدرت مخاط چسبی تحت تاثیر قرار می گیرد. در انتها به نظر می رسد که حضور عوامل فعال کننده سطحی، به ویژه سورفکتانت های کاتیونی، می توانند که قابلیت مخاط چسبی و در نتیجه کارآیی پلی کربوفیل، که از جمله قوی ترین و مطرح ترین پلیمرهای مخاط چسب است را تحت تاثیر قرار دهد.

عصاره های آبی، کلروفرمی و اتیل استاتی گیاهان بوماداران و دم اسب با اسامی علمی Achillea millefolium  و Equisetum arvense به منظور تعیین اثرات ضدمیکروبی آنها تهیه گردیدند. آزمایشات تعیین اثر ضد میکروبی با استفاده از باکتری گرم مثبت استافیلوکوکوس اورئوس، باکتری های گرم منفی اشرشیا کولی و پسودوموناس آئروژینوزا و نیز قارچ های آسپرژیلوس نیجر و کاندیدا آلبیکانس با روش دیفوزیون در آگار انجام گردید. نتایج حاصل از آزمایشات ضد میکروبی طیف متفاوتی از اثرات مهار رشد را روی ارگانیزم های مورد آزمایش نشان داد. عمده ترین اثر ضد میکروبی در مورد فاز کلروفرمی عصاره گیاه بومادران بر روی استافیلوکوکوس اورئوس می باشد. البته اثر مهاری نسبی از همین عصاره روی آسپرژیلوس نایجر نیز مشاهده گردید. براساس نتایج به دست آمده، عصاره های اتیل استاتی بومادران روی آسپرژیلوس نایجر نیز مشاهده نگردید. بر اساس نتایج بدست آمده، عصاره های اتیل استاتی بومادران و دم اسب روی استافیلولوک اورئوس اثر مهاری قابل توجهی نشان دادند. در مورد فاز آبی هیچکدام از دو گیاه مزبور اثر ضد میکروبی مشاهده نگردید.

روش جدیدی برای محاسبه میزان محلولیت داروها در مخلوط های دو حلالی با به کارگیری شبکه های عصبی مصنوعی پیشنهاد شده است. دقت پیش بینی روش پیشنهادی با به کارگیری هفت روش مختلف آنالیز عددی با بهترین معادله ریاضی مبتنی بر روش حداقل مربعات برگرفته از منابع علمی مقایسه و مشخص گردید که در شش روش آنالیز عددی, پیشنهادی به روش حداقل مربعات برتری داشته و در یک آنالیز عددی تفاوت معنی داری بین دو روش وجود ندارد.

سرطان پستان یکی از مهمترین انواع سرطان ها در قبل و بعد از دوران یائسگی در خانم هاست در شیمی درمانی سرطان پستان استفاده از داروی وسیع الطیف دوکسوربیسین بسیار متداول است ولی عوارض قلبی - عروقی این دارو که وابسته به دوز نیز می باشد که کاربرد آنرا محدود کرده است لذا محققین به دنبال یافتن راه هایی هستند که این دارو را اختصاصا در محل بافت سرطانی تغلیظ نماید. یکی از روشهای مورد استفاده در این خصوص طراحی پیش داروهایی است که دارای یک حامل مناسب باشند. تا به کمک آن بتوان داروی سیتوتوکسیک را بیشتر در محل بافت سرطانی متمرکز نمود. در این صورت از یک سو با تغلیظ داروی مذکور در محل بافت مورد نظر اثر بخشی دارو افزایش یافته و از سوی دیگر با کاهش توزیع دارو در بافت های سالم بدن از میزان سمیت آن کاسته شده و لذا اندکس درمانی آن افزایش خواهد یافت. در این مطالعه جهت تهیه ترکیباتی با اثر اختصاصی، ابتدا گروه کتونی استرون به عنوان حامل با گروه آمین واسطه هایی چون 4- آمینو -1- بوتانول و یا 5- آمینو -1- پنتانول واکنش Schiffs' base انجام داده و سپس ایمین سنتز شده احیا و آمین حاصله با انیدرید سوکسینیک مشتق اسیدی استرون را ایجاد نموده است. با استفاده از ایزوبوتیل کلروفورمات و تحت شرایط کنترل شده دمایی، گروه کربوکسیل مشتق اسیدی استرون با گروه آمین موجود بر روی قند دانوز آمین در ساختمان دوکسوروبیسین وارد واکنش شده تا با ایجاد پیوند آمیدی پیش داروی مورد نظر با احتمال اثر اختصاصی برعلیه سرطان های پستان که دارای مقدار کافی رسپتورهای استروژنی هستند تهیه گردد. نتایج حاصله از مطالعات انجام شده به وسیله روش های ساده و اسپکتروسکوپی از جمله TLC، NMR،  MSو IR نشان داد که پیش داوری مورد نظر با موفقیت سنتز گردیده است.

صرع پایدار تشنجی یک اورژانس تهدید کننده حیات در اطفال است. اگرچه عموما، درمان های اولیه با دیازپام، فنی یا فنوباربیتال در عرض 30 تا 60 دقیقه به تشنج خاتمه می دهد، بیماران با صرع پایدار مقاوم نیاز به مداخلات درمانی دیگر دارند. انفوزیون میدازولام ( 0.15 mg/kgبه صورت بولوز داخل وریدی که متعاقبا با دوزµg/kg/min  5-1 ادامه می یافت) برای درمان 15 کودک با صرع پایدار تشنجی مقاوم در مرکز پزشکی کودکان تبریز به کار برده شد. تاریخچه و معاینه بالینی، حین ورود به بیمارستان ثبت گردید. مقادیر الکترولیتها، آنزیم های کبدی، اوره، کراتی نین و گازهای خون شریانی قبل از شروع درمان و 24 ساعت بعد اندازه گیری شد. سی تی اسکن مغز و الکتروآنسفالوگرافی بعد از پایان شدن علایم به عمل آمد. همچنین نمونه خون جهت تعیین سطوح سرمی فنی توئین و فنوباربیتال قبل از شروع میدازولام اخذ گردید. سطح هوشیاری، تعداد تنفس و ضربان قلب در دقیقه، فشار خون، اشباع اکسیژن خون شریانی در طی درمان و مقدار میدازولام و مدت زمان لازم برای کنترل تشنج ثبت گردید. تشنج در 11 بیمار (%73.3) به طور کامل کنترل شد. متوسط زمان لازم برای کنترل تشنجات 27.9 دقیقه و مقدار متوسط میدازولام لازم2.18  µg/kg/min  بود. سطح خونی فنی توئین و فنوباربیتال در هیچ یک از بیماران کمتر از سطح درمانی نبود. در یک بیمار به علت دپرسیون تنفسی و نیاز به تهویه مکانیکی میدازولام قطع گردید. اختلال الکترولیتی و متابولیکی و افت فشار خون در هیچ یک از بیماران به وجود نیامد. انفوزیون میدازولام می تواند یک روش درمانی موثر و نسبتا کم خطر برای درمان صرع پایدار مقاوم باشد.

فمسایکلوویر آنالوگ نوکلئوزاید گوانوزین بوده و بر روی ویروسهای هرپس و ویروس هپاتیت B موثر است. به دنبال تجویز خوراکی، فمسایکلوویر ابتدا سریعا به 6- داکسی پن سایکلوویر هیدرولیز، و سپس به پن سایکلوویر اکسید می شود. مطالعات in vitro نشان داده اند هر دو ترکیب فمسایکلوویر و 6- داکسی پن سایکلوویر سوبسترای آلدئید اکسیداز می باشند. از اینرو، محتمل است ترکیباتی که به عنوان سوبسترا و یا مهار کننده این آنزیم عمل می کنند در تشکیل پن سایکلوویر تداخل ایجاد نمایند. در مطالعه حاضر، امکان تداخل برخی از داروهای فنوتیازینی و پورینی با متابولیسم فمسایکلوویر مورد بررسی قرار می گیرد. آلدئید اکسیداز به صورت نسبتا تخلیص یافته، از کبد خوکچه هندی تهیه و تداخل کلرپرومازین، پرومتازین، فنوتیازین، آزاتیوپرین، 6- مرکاپتوپورین، تئوفیلین، کافئین و آلوپورینول با اکسیداسیون فمسایکلوویر و 6- داکسی پن سایکلوویر توسط روشهای اسپکتروسکوپی وHPLC ، بررسی گردید. تنها فنوتیازین ها مهار قابل ملاحظه بر روی هر دو واکنش گذاشتند و در این میان، کلر پرومازین بیشترین مهار را از خود نشان داد. هیچکدام از پورین ها اثر مهاری بارز بر روی اکسیداسیون های فمسایکلوویر و 6- داکسی پن سایکلوویر نشان ندادند. این واکنش ها توسط آلوپورینول (مهار کننده قوی گزانتین اکسیداز) نیز تحت تاثیر معنی دار قرار نگرفت که نشان می دهد آلدئید اکسیداز، نه گزانتین اکسیداز، مولیبدنیوم هیدروکسیلاز اصلی در متابولیسم فمسایکلوویر و 6- داکسی پن فمسایکلوویر است.

فیناستراید موضعی یکی از درمانهای موثر بر درمان آلوپسی آندروژنیک بشمار می رود. میزان اثرپذیری فرآورده های موضعی این دارو به میزان جذب آن از پوست سر بستگی دارد لذا در این مطالعه سعی شده است تا فرمولاسیونی از فیناستراید تهیه گردد که خصوصیات فیزیکی، پایداری و جذب پوستی مناسبی داشته باشد. برای این منظور 14 فرمولاسیون با سیستمهای حلال مختلف تهیه شده و از نظر خصوصیات فیزیکی مانند قوام، ویسکوزیته، قابلیت پخش، شکل ظاهری و نیز از نظر پایداری مورد مطالعه قرار گرفت. فرمولاسیون برتر از نظر جذب پوستی انتخاب و به عنوان فرمولاسیون پایه در نظر گرفته شد. در مرحله بعد سه ماده افزایش دهنده جذب شامل CTAB، SLS و ترانسکیوتول پی (T.P) با غلظتهای مختلف (0.25، 0.5، 1 و 2 درصد وزنی / حجمی) به فرمولاسیون پایه اضافه شده و جذب پوستی 12 فرمولاسیون حاصل با استفاده از سلهای دیفوزیون فرانز و دستگاه HPLC فاز معکوس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که دو ماه ماده CTAB، SLS افزایش قابل ملاحظه ای در جذب پوستی فیناستراید ایجاد نمی کنند در حالیکه T.P با غلظت مناسب، جذب پوستی فیناستراید را به میزان قابل جذب پوستی دارو در حضورCTAB ، SLS  احتمالا از ایجاد کمپلکس بین این دو ماده و دارو یا از تشکیل میسلهای درشت حاوی دارو با قابلیت نفوذ پوستی پایین ناشی می گردد.

مبانی تئوری نظم متحرک در تبیین پدیده محلولیت مواد مرور و معادله محاسبه محلولیت در حلالهای منفرد و مخلوط دو حلالی ارائه شده است. دقت این معادله با استفاده از یازده سری داده محلولیت مواد در مخلوط آب - اتانول مطالعه و یافته های حاصل با نتایج بدست آمده از مدل تلفیق یافته حلالهای دوتائی نزدیک به ایده آل ردلیخ - کیستر مقایسه گردیده است. میانگین و انحراف معیار ترم خطا برای معادله تئوری نظم متحرک 1.44 ± 2.70 بدست آمد در حالیکه مقدار متناظر برای مدل شاهد 0.19 ± 1.31 می باشد. اختلاف میانگین ها از نظر آماری معنی دار بوده و نشانگر پائین بودن دقت تئوری نظم متحرک در مقایسه با مدلهای مبتنی بر ترمودینامیک کلاسیک است. بررسی های بیشتر جهت تعمیم نتایج برای محلولیت سایر داروها در مخلوط دوتائی آب و کمک حلالهای دیگر پیشنهاد می شود.

برای تهیه قرص از پودرهای داروئی به روش تراکم مستقیم باید پودر دارویی مورد نظر از قابلیت تراکم مناسبی برخوردار باشد. استامینوفن از جمله داروهای بسیار پرمصرف با قابلیت تراکم ضعیف می باشد لذا روش های افزودن تراکم پذیری این دارو از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. تهیه دیسپرسیون های جامد دارو با یک حامل مناسب از جمله روشهای موثر برای افزودن تراکم پذیری این داروها می باشد لذا در این مطالعه برای افزودن تراکم پذیری استامینوفن، دیسپرسیون های جامد این دارو با انواع پلی اتیلن گلیکول ها به دو روش همسایش و تبخیر حلال مشترک تهیه گردید. از سه نوع پلی اتیلن گلیکول (2000، 6000و 20000) با نسبت های مختلف پلیمر - دارو (1:5، 1:10، 1:15، 1:20 و1:30 ) برای تهیه دیسپرسیون های جامد و مخلوط های فیزیکی با دو روش همسایش (co-gronding)  و تبخیر حلال مشترک (co-evaporation) استفاده شده و پودرهای حاصل با استفاده از دستگاه پرس قرص تحت فشارهای کمپرسیون مختلف (50، 100، 150، 200، 250 کیلوگرم بر سانتمتر مربع) به قرص تبدیل شده و سختی قرص های حاصل مورد بررسی قرار گرفت. سختی قرصهای حاصل با قرصهای تهیه شده از پودر خالص دست نخورده دارو، پودر خالص treated و مخلوط های فیزیکی با نسبت های مشابه پلیمر - دارو که تحت فشار کمپرسیون یکسان به قرص تبدیل شده بودند مقایسه شد. نتایج حاصل از بررسی سختی قرص ها نشان داد که سختی قرص های تهیه شده با پودرهای treated توسط هر دو روش نیز سختی بالاتری نسبت به قرص تهیه شده با پودر خالص دارو در همان فشار نشان داد اما این میزان در پودرهای treated تهیه شده با روش همسایش بسیار بارزتر بود. دیسپرسیون های جامد تهیه شده با هر دو تکنیک نسبت به مخلوط های فیزیکی و پودرهای خالص دارو تراکم پذیری به مراتب بیشتری نشان دادند. روند افزایش سختی قرص ها با افزایش میزان پلیمر در دیسپرسیون های جامد تهیه شده با روش تبخیر حلال مشترک منظم بود در حالی که در روش همسایش این روند نامنظم بوده و از انحراف معیار بالایی برخوردار بود لذا روش تبخیر حلال مشترک به عنوان روش مناسب تهیه دیسپرسیون های جامد استامینوفن به منظور افزودن تراکم پذیری آن تعیین گردید.

مطالعات متعدد نشان می دهند که سیستم سروتونرژیک در تحمل به اثرات ضد دردی اپیوئیدها دخالت دارد. بنا به برخی گزارشها، افزایش فعالیت این سیستم سبب تشدید اثر ضد دردی مورفین و نیز کاهش تولرنس به اثرات بی دردی آن می گردد. در این بررسی اثر فلوکستین به عنوان مهار کننده آپتیک سروتونین بر زمان ایجاد تولرنس به اثر ضد دردی مورفین در مدل درد حرارتی هات پلیت (50±1 ºC) بررسی شد. برای تعیین زمان ایجاد تحمل به بی دردی، زمان عکس العمل به درد هرروز در رتهای تحت درمان با مورفین با دوز 1 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن به روش داخل صفاقی ثبت شد. نتایج این بررسی نشان می دهد که با تزریق روزانه مورفین در روز نهم تحمل به بی دردی ایجاد می شود. تزریق همزمان روزانه مورفین به همراه فلوکستین در دوزهای 2، 4، 8 و 10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن به روش داخل صفاقی، در روز نهم در رتهای تحت درمان با مورفین سبب تشدید بیدردی تا روز یازدهم شد ولی تاثیری بر تاخیر در زمان تحمل نداشت. نتایج این بررسی نشان می دهد که فلوکستین با تقویت اثرات سروتونین می تواند سبب تشدید بی دردی و تاخیر در آغاز تحمل به مورفین می گردد. با این وجود برای مشخص کردن بهتر نقش و عملکرد اعصاب سروتونرژیک نیاز به مطالعات بعدی می باشد.