مطالعات آموزش و یادگیری
سال:1389 | دوره:2 | شماره:1 (پیاپی 2-58) |تعداد مقالات:7

در عصر حاضر، بشر به لحاظ روحی و روانی بیش از گذشته مضطرب، افسرده و تنها به نظر می رسد و برای رهایی از این حالت ها، به راه های گوناگون گریز از متن و واقعیت زندگی متوسل می شود. افزایش آمار خودکشی، طلاق، اعتیاد به مواد مخدر، اعتیاد به مواد توهم زا، مصرف بالای داروهای آرام بخش و رشد روزافزون خشونت و جرایم، موید این مساله است. بهره مندی از امکانات مادی، تمام نیازهای انسان امروز را برطرف نساخته بلکه مشکلات روحی او را بیشتر و پیچیده تر کرده است. پرداختن به «معنای زندگی» یکی از موضوعاتی است که فلسفه ورزی و تامل در آن می تواند امیدبخش باشد. معنای زندگی یکی از مهم ترین موضوعات فلسفی، روان شناختی و دینی است که از چشم اندازهای گوناگون می توان به آن نگریست. دین نگاهی فرا دنیوی به زندگی دارد و انسان را به سوی ارزش هایی والاتر از حیات مادی محض دعوت می کند. راه تحقق و تعمیق معنای زندگی نهادینه سازی سازه ها و مولفه ها معنای زندگی است که این امر تنها از مجرای تعلیم و تربیت امکان پذیر است. با توجه به اهمیت و نقش تعلیم و تربیت در معنادار کردن زندگی برای افراد و نقش کلیدی کتاب های درسی در انتقال مفاهیم، در این پژوهش کتاب های دین و زندگی سه پایه در دوره دبیرستان بر اساس مولفه های معنای زندگی از نظر اسلام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. بنابراین هدف از انجام این پژوهش تحلیل محتوای کتاب های دین و زندگی پایه اول، دوم و سوم دبیرستان، به منظور تعیین ضریب درگیری دانش آموزان با محتوا و پرسش های کتب مذکور بوده است. برای این کار، پس از مشخص کردن مولفه های مورد نظر به عنوان ملاک های تحلیل و تعیین پاراگراف های هر درس به عنوان واحد تحلیل، بر اساس روش رمی به تحلیل محتوای متن و پرسش ها اقدام گردید. نتایج تحلیل حاکی از آن است که میزان توجه به مولفه های معنای زندگی، در کتاب اول و سوم دبیرستان در حدی پایین تر از متوسط (ضریب درگیری پایین تر از یک) و کتاب دوم دبیرستان در حد بالاتر از متوسط (ضریب درگیری بالاتر از یک) بود.

هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه هوش هیجانی و سبک های مقابله با استرس شامل سبک مقابله مساله محور، سبک مقابله هیجان محور مثبت و سبک مقابله هیجان محور منفی بود. چهارصد و سیزده دانشجوی دانشگاه تهران (140 پسر و 273 دختر) در این پژوهش شرکت کردند. از آزمودنیها خواسته شد مقیاس هوش هیجانی و مقیاس سبک های مقابله تهران را تکمیل کنند. برای تحلیل داده های پژوهش از شاخص ها و روش های آماری شامل فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، آزمون تحلیل واریانس چند متغیره، ضرایب همبستگی و تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که هوش هیجانی با سبک های مقابله مساله محور و هیجان محور مثبت همبستگی مثبت و با سبک مقابله هیجان محور منفی همبستگی منفی دارد. هوش هیجانی از راه مولفه های تنظیم و مدیریت هیجان ها، بهره وری یا تسهیل هیجانی و ارزیابی و ادراک هیجانی، استفاده از سبک های مقابله مساله محور و هیجان محور مثبت را افزایش و استفاده از سبک مقابله هیجان محور منفی را کاهش می دهد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ابعاد جهت گیری هدفی با خلاقیت در دانش آموزان پایه سوم دبیرستان شاغل به تحصیل در مدارس استعدادهای درخشان شهر شیراز بود. در این پژوهش، 203 نفر دانش آموز دبیرستانی (100 دانش آموز دختر و 103 دانش آموز پسر) شرکت داشتند. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه جهت گیری هدفی الیوت و مک گریگور و پرسشنامه خلاقیت عابدی جمع آوری گردید و سپس با استفاده از روش‎های آماری تحلیل رگرسیون چندمتغیره و تحلیل واریانس، مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که رابطه معناداری بین ابعاد جهت گیری هدفی با خلاقیت وجود دارد. بدین ترتیب که ابعاد جهت گیری هدفی 21 درصد از متغیر خلاقیت را پیش بینی می کند؛ به طوری که از این میان جهت گیری عملکردی- اجتنابی و جهت گیری عملکردی - رویکردی به صورت منفی و جهت گیری تبحری - رویکردی به صورت مثبت سهم معناداری در پیش بینی خلاقیت داشته اند. در حالی که بین جهت گیری تبحری - اجتنابی با خلاقیت، رابطه معناداری وجود نداشت. همچنین یافته‎های به دست آمده نشان داد که دانش آموزان دختر و پسر از نظر ابعاد جهت گیری هدفی و خلاقیت تفاوت معناداری داشتند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین سبک های تفکر و رویکردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دختر و پسر انجام شد. 386 دانشجو [156 پسر (SD=2.1, M=22.1) و 230 دختر (SD=1.8, S=21.1)] به فهرست سبک های تفکر و پرسشنامه تجدیدنظر شده فرایند مطالعه پاسخ دادند. در این مطالعه، برای بررسی پیشرفت تحصیلی دانشجویان، میانگین کل نمرات دانشجویان شرکت کننده از طریق آموزش هر دانشکده، جمع آوری شد. در بخش تحلیل داده ها، به منظور بررسی رابطه بین سبک های تفکر و رویکردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی، از چند طرح تحلیل رگرسیون گام به گام و برای بررسی نقش تفاوت های جنسی بر سبک های تفکر و رویکردهای یادگیری، از چند طرح تحلیل واریانس چندمتغیری، استفاده شد. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که ابعاد چندگانه سبک های تفکر، شامل کارکردها، سطح ها، شکل ها، حوزه ها، گرایش ها و رویکردهای یادگیری سطحی و عمیق، سطوح متمایزی را از تغییرپذیری نمرات پیشرفت تحصیلی دانشجویان تبیین کردند. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که از نظر سبک های تفکر کلی، درونی، آنارشیست، سلسله مراتبی و سلطنتی، تفاوت بین دو جنس معنادار بود. در مجموع، نتایج پژوهش حاضر، ضرورت بازشناسی نقش سبک های تفکر و رویکردهای یادگیری را در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانشجویان مورد تاکید قرار می دهد. تلویحات یافته های پژوهش حاضر برای معلمان بحث می شود.

منابع مرجع الکترونیکی از مهم ترین فناوری هایی به شمار می آید که در سال های اخیر محیط کتابخانه ها را دستخوش تحولات مثبتی نموده است. با در نظر گرفتن منابع مذکور به عنوان یک نوآوری در محیط کتابخانه ها تحقیق حاضر به بررسی روند اشاعه منابع مرجع الکترونیکی رد محیط کتابخانه های دانشگاهی پرداخته است. برای این منظور نظریه اشاعه نوآوری ها از جامعه شناس معروف اورت ام. راجرز به عنوان چارچوب نظری تحقیق انتخاب گردید.این تحقیق به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است و جامعه پژوهش شامل کتابخانه های مرکزی دانشگاه های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.از آن جا که در نظریه راجرز اصل گروه بندی پذیرندگان یک نوآوری مورد تاکید قرار گرفته است، در این تحقیق نیز کتابخانه های پذیرنده منابع مرجع الکترونیکی بر اساس زمان پذیرش منابع مذکور به ترتیب به سه گروه کتابخانه های پیشرو، محافظه کار و کندپذیر تقسیم شدند.نتایج حاصل از تحلیل داده های گردآوری شده نشان می دهد که منحنی پذیرش منابع مرجع الکترونیکی در طول زمان کاملا بهنجار بوده و برهمین اساس آهنگ پذیرش این منابع در طول زمان به صورت S شکل در آمده است.همچنین چهار مرحله آگاهی، ترغیب، تصمیم و همنوایی که در نظریه راجرز برای فرایند اشاعه یک نوآوری تعریف شده اند، در میان کتابخانه های پذیرنده تشخیص داده شد. نتایج نشان می دهد که وضعیت گروه پیشرو در عبور از این مراحل، متمایز از دو گروه دیگر، وضعیت مناسب تری بوده است. در میان دو گروه محافظه کار و کندپذیر نیز، محافظه کاران با اندکی تفاوت بهتر از کندپذیران عمل کرده اند.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر سازگاری زناشویی زنان متاهل 40-20 ساله تحت آموزش نهضت سوادآموزی، با کنترل طول مدت ازدواج انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه زنان متاهل 40-20 ساله تحت آموزش نهضت سواد آموزی شهر اهواز در سال 86 بود. نمونه ای مشتمل بر 50 نفر از این زنان، به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده و در گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه سازگاری زناشویی لاک - والاس استفاده شد. طرح پژوهش، از نوع طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. پس از انتخاب تصادفی گروه های آزمایشی و کنترل، مداخله آزمایشی (آموزش مهارت های زندگی) بر روی گروه آزمایشی، به مدت 10 جلسه 70-60 دقیقه ای و 2 جلسه در هفته اجرا شد و پس از اتمام برنامه آموزشی، از هر دو گروه، پس آزمون به عمل آمد. داده های به دست آمده با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سطح معنی داری در این تحقیق، p=0.05 در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد، آموزش مهارت های زندگی، بدون کنترل و با کنترل طول مدت ازدواج، می تواند باعث افزایش سازگاری زناشویی زنان متاهل گروه آزمایش در مقایسه با کنترل شود. در آموزش مهارت های زندگی با استفاده از شیوه های کارآمد گوش فرا دادن، صحبت کردن، ارایه پاسخ های غیرکلامی موثر، کیفیت رابطه بین زوجین ارتقا می یابد. همچنین، فراگیری مهارت حل مساله باعث ارایه راهکارهای موثر، در هنگام وقوع مشکل و در نتیجه افزایش میزان رضایت و خشنودی آن ها از زندگی زناشویی می شود.

این مطالعه با هدف سنجش میزان مهارت ها و گرایش های تفکر انتقادی دانشجویان و مدرسان رشته مطالعات اجتماعی مراکز تربیت معلم ایران صورت گرفت. تعداد 313 نفر دانشجو و 33 نفر مدرس با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی به عنوان گروه نمونه، از چهار استان فارس، بوشهر، هرمزگان و اصفهان در سال 1387 انتخاب شدند.برای انجام این پژوهش از دو مقیاس مهارت های تفکر انتقادی (CCTST) که شامل پنج زیر مقیاس و گرایش به تفکر انتقادی (CCTDI) که شامل هفت زیر مقیاس بود، استفاده گردید. روایی هر دو مقیاس به شیوه تحلیل عامل انجام شد و پایایی به شیوه آلفای کرونباخ برای مقیاس گرایش به تفکر انتقادی و روش کودور ریچاردسون برای مقیاس مهارت ها انجام گرفت.یافته ها حاکی از ضعف دانشجویان و مدرسان رشته مطالعات اجتماعی مراکز تربیت معلم ایران در نمره کل گرایش ها و مهارت های تفکر انتقادی و زیر مقیاس های مربوطه بود. همچنین تفاوت معناداری بین دانشجویان سال اول و دوم، در برخی از زیر مقیاس های تفکر انتقادی به دست آمد. از طرفی، تفاوت معناداری بین جنسیت در گرایش ها و مهارت های تفکر انتقادی مشاهده نگردید.