مجله زبانشناسی کاربردی
سال:1382 | دوره:6 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

مطالعه حاضر به منظور بررسی رابطه بین هوش، راهکارهای یادگیری و مهارت زبان خارجی دانشجویان ایرانی انجام گردید. صد و بیست و هشت دانشجوی ایرانی در این تحقیق شرکت نمودند. بررسی یافته های نشان می دهد که رابطه مستقیم بین استفاده از راهکارهای یادگیری و مهارت زبان خارجی دانشجویان وجود دارد. هیچگونه رابطه ای بین هوش و استفاده از راهکارهای یادگیری مشاهده نگردید.

چنین به نظر می رسد که قوانین نگارش یا به عبارتی زبان مورد استفاده در نگارش پیامهای الکترونیکی تا حدودی موثر و کارآمدتر از قوانین سایر گونه های نگرش تخصصی می باشد. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی های کلامی و واژگانی -دستوری سیاق کلام پیام های الکترونیکی به منظور یافتن آن دسته از عواملی بود که پیام های الکترونیکی را از نامه های معادل آن متمایز می سازد. به این منظور ، سوال زیر مطرح شد: آیا نقش های کلامی ، استراتژی ها و خصوصیات واژگانی-دستوری سیاق کلام پست الکترونیکی با نقش های کلامی، استراژی ها و خصوصیات واژگانی-دستور نامه های عادی تفاوب دارد. برای این منظور 60 پیام الکترونیکی و 20 نامه عادی بر اساس اهداف "ارتباطی درخواست اطلاعات" و "فراهم ساختن اطلاعات" از میان نامه های مبادله شده در بین متخصصین "آموزش زبان انگلیسی" به طور تصادفی انتخاب شدند. به منظور پاسخگویی به قسمت اول این سئوال ، پیام ها به دقت بررسی و نقش های کلامی سازنده آنها بر اساس مدل پیشنهادی کین (1993) شناسایی شدند. سپس به منظور تعیین میزان معنی دار بودن تفاوت در نقش های کلامی و معادل در دو نمونه آماری ، آزمون مجذور خی استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت در دو نمونه در وجود یا عدم وجود نقش های کلامی که در نامه های قبلی اجباری بودند، در نامه های الکترونیکی اختیاری هستند. به منظور پاسخ مختلفی که برای تحقق بخشیدن به هر نقش کلامی به کار برده شده ، شناسایی شدند. نتایج نشان داد که در ارتباط الکترونیکی در مقایسه با نامه های عادی، طیف وسیع تری از استراتژی ها موجود است که از طریق آن نویسنده می تواند هدف ارتباطی خود را تحقق بخشد. استراتژی ها موجود است که از طریق آن نویسنده می تواند هدف ارتباطی خود را تحقق بخشد. برای یافتن پاسخ قسمت دوم سئوال ، ویژگی های مختلف واژگانی -دستوری که از طریق آنها استراتژی های مختلف کلامی در نامه های الکترونیکی تحقق یافته بود، شناسایی و بسامد آنها محاسبه شد و از میان آنها ویژگی هایی که بسامد بالاتری داشتند انتخاب شدند. سپس بسامد هر ویژگی در دو آماری با استفاده از آزمون خی مقایسه شد. نتایج حاصله ، تفاوت هایی را در زمینه استفاده از برخی ویژگی های واژگانی-دستوری مورد مطالعه در دو جامعه آشکار ساخت.

پژوهش خاضر تلاشی است برای بررسی جلوه های تبعیض جنسی در کتابهای درسی زبان اتگلیسی که به جهت پاسخگویی به نیازهای زبانی دانش آموزان ایرانی درمقطع راهنمایی نظام آموزشی فعلی ایران تویط نویسندگان داخلی تهیه و تدوین شده اند ، این مقاله در حقیقت گزارشی است از یک پروژه تحقیقاتی در مقیاس کوچک که بر پایه داده های بابل لمس تجربی مدعی است که کتابهای درسی آموزش زبان انگلیسی عموما منعکس کننده و مزوج ارزشهای تبیض آمیز بین اعضای مذکر ومونث جامعه می باشند و این تبعیض جنسی، هر چند نامطلوب ، در واقع آیینه تمام نما وتمام عیار تبعیض بر علیه زنان در جامعه کنونی است. در این راستا کتابهای درسی زبان انگلیسی(Right Path to English I & II) کلاسهای دوم و سوم مقطع راهنمایی انتخاب و با دو روش مورد تجزیه و تحلیل علمی قرار گرفت . ابتدا و با یک اسلوب قاعده مند تحلیل کمی متن و نمودهای زیر در کتابها مورد کندوکاو قرار گرفت: (الف) میزان حضور دو جنس در متنها و در تصاویر (ب) تعداد و نوع موضوعهای مربوط به امور زنان در "محاوره های" آموزشی ودر "متنهای درک مطلب" در مقایسه با تعداد و نوع موضوعهای مطرح شده مربوط به امور مردان . در مرحله بعد با یک اسلوب قاعده مند تحلیل محتوا و مضمون درسها با عنایت به موارد زیر مورد تجزیه وتحلیل کیفی قرار گرفت: (الف) فرصتهای شغلی وابسته به جنسیت افراد (ب) فعالیتهای روزمره وابسته به جنسیت ، (ج) نقشهای کلیشه ای دو جنس ،(د) تقدم و تاخر در مطرح کردن دو جنس ،و (ذ) مفهوم دستوری مذکر به عنوان اسم عام. نتایج بدست آمده حاکی از آن بود که کتابهای بررسی شده بر اساس ملاکهای ذکر شده در بالا اصولا و آشکارا تبعیض آمیز هستند وبه دانش آموزان در آغاز آشنایی با زبان انگلیسی تصویری نا عادلانه ارائه می دهند . این مطالعه با این باور انجام گرفته است که صرف آگاهی از وجود تبعیض در نمودهای زبانی در کتابهای درسی که در جامعه های مردسالار امری طبیعی است ممکن است در کاهش تبعیضها راهگشا باشد . لیکن چنین به نظر می رسد که برای رفع جدی تبعیضها و دگرگونیهای زبانی زمانی واقع بینانه و عملی تر است که با تغییرات اجتماعی همگام باشد.

تحقیق حاضر با ین فرضیه علمی انجام گرفت که در آموزش انگلیسی برای اهداف ویژه ارائه دانش مربوط به الگوهای نحوی و ویژگی های دستوری گفتمان های علمی و حرفه ای باعث بهبود درک مطلب می گردد. بطور مشخص اینکه این تحقیق به منظور شناسایی ویژگی های دستوری شاخص و پر بسامد در متون تخصصی پزشکی و تاثیر احتمالی آموزش صریح این الگوها بر عملکرد خواندن و درک مطلب دانشجویان پزشکی انجام گرفت . هدف دیگر این تحقیق بررسی میزان همبستگی بین دانش بیندگی زبان عمومی دانشجویان پزشکی و توانایی آنان در خواندن متون تخصصی بود . بدین منظور ابتدا 50 پاراگراف از متون انگلیسی عمومی و پزشکی بطور تصادفی از میان حجم وسیعی از کتب و مجلات تخصصی مربوطه انتخاب و مورد تحلیل نحوی قرار گرفتند . سپس الگوهای نحوی شاخص در متون پزشکی به گروه آزمایش متشکل از دانشجویان پزشکی، که ازحیث عوامل بالقوه تاثیرگذار با گروه شاهد همسان بود، به مدت ده جلسه درسی آموزش داده شد. نتایج تحلیل داده ها علاوه بر تایید تفاوت های نحوی شاخص در گونه زبانی پزشکی حاکی از تفاوت معنادار نمرات پس آزمون دو گروه و بالنتیجه تاثیر مثبت آموزش و تاکید این الگوها بر خواندن و درک مطلب دانشجویان می باشد. همچنین نتایج نشان می دهد که بین دانش بسندگی زبان انگلیسی عمومی دانشجویان پزشکی و توانایی درک مطلب متون تخصصی ارتباط مثبتی وجود دارد.

درسالیان اخیر کارشناسان حیطه زانر اظهار داشته اند که نگارش مقاله تحقیقی برای دانشجویان دوره های کارشناسی و بالاتر دشوار است و هنگامی که لازم باشد این مقاله به یک ربان خارجی نوشته شود، کار بسیار دشوارتر خواهد بود. از سوی دیگر، تحقیقاتی که اخیرا در زمینه آموزش زبان انجام شده اند نشان داده اند که آگاهی از ساختار ژانر ، در استفاده صحیح از زبان انگلیسی در محیط دانشگاه ، نقش مهمی را ایفا می کند. به عبارت دیگر اگر دانشجویان از نحوه نگارش ژانر آگاه شوند، می توانند عناصر زبانی را طوری با یکدیگر ترکیب کنند که مطالب مورد نظر آنها به بهترین نحو بیان شوند. بنابر این، تحقیق حاضر، براساس نظریه تحلیل ژانر سویلز، ساختار حرکتی (move) را در بخش مباحثه (discussion) مقالاتی مورد بررسی قرار داده است که در هفت مجله مربوط به آموزش زبان به چاپ رسیده اند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که مجموعه ای از حرکت های مشخص بخش مباحثه این مقالات را تشکیل می دهند. به علاوه در این تحقیق، ساختار حرکتی بخش مباحث مورد بررسی قرار گرفته است. فراوان ترین حرکت های بخش مباحثه مشخص شده و ترتیب حرکت ها تعیین شده است. همچنین، فراوان ترین ساختارهای دستوری مربوط به هر حرکت در این تحقیق آمده است.

یکی از مسائل مهم در آزمون سازی تحقیق در مورد ساختار توانش زبانی می باشد. چگونگی اندوختن اجزای زبان در ذهن از مسائل مورد علاقه و تحقیق روان شناسان زبان نیز می باشد. نتایج تحقیقات متعددی که در روان شانسای زبان صورت گرفته است نشان می دهند لغات براساس کوچکترین واحد معنادار تشکیل دهنده آن یعنی تکواژ (Morpheme) در ذهن اندوخته می شوند. نتایج تحقیق در آزمون سازی نیز نشان می دهد هر یک از توانش های زبانی دارای یک ساختار زیر بنایی (trait) می باشد و همین نقطه مشترک این دو گرایش می باشد. تحقیق حاضر بر آن است که نشان دهد نتایج حاصل از تحقیقات روان شناسی زبان در تبیین یافته ها در زمینه ی روایی سازه (construct validity) می توانند مفید باشند.

آسان سازی متون نوشتاری می تواند درک مفهوم آن را برای فراگیران غیر انگلیسی زبان آسانتر کند اما درعین حال این روش ممکن است باعث شود که کاربرد اینگونه متون در فرایند یادگیری کم اثر شود. به عنوان مثال حذف واژگان دشوار متن که به هر حال زبان آموز نیازمند دانستن آنهاست روش معمولی در آسان سازی است که فراگیران را از یادگیری به موقع برخی واژگان ضروری محروم می سازد. با توجه به این کاستی روش تشریح متن بطور طبیعی در گفتگوی میان سخنگویان بومی و غیر بومی زبان رایج است و در آن حشو و صراحت جایگزین واژگان دشوار می شود از سوی برخی صاحب نظران به عنوان جایگزینی مناسب برای روش آسان سازی و تعدیل متن مطرح شده است. تحقیق حاضر نیز تلاشی بوده است برای آزمودن این فرضیه. بدین منظور پنج متن نسبتا کوتاه انگلیسی انتخاب و از هر یک سه نسخه (الف) بدون تعدیل، (ب) آسان شده و (ج) مشروح تهیه و به 140 زبان آموز، که بطور تصادفی به سه گروه برابر تقسیم شده بودند، داده شد. این 140 نفر از میان 265 فراگیر زبان انگلیسی انتخاب شدند که همگنی آنها با استفاده از آزمون انگلیسی معتبری تعیین شد. نمره های بدست آمده از آزمون درک مطلب در مورد زبان آموزانی که متن آسان شده درا در اختیار داشتند بالاتر از دیگران بود، اما این اختلاف به هیچ وجه نسبت به آنهایی که متن مشروح را در اختیار داشتند معنی دار نبود. بنابراین یافته های این تحقیق ارجحیت روش تشرح متن را به سبب حفظ نسبی اصالت و روانی زبان بر دوش متعارف آسان سازی قویا تایید می کند.

این مقاله به بررسی نوعی از کلمات همزاد می پردازد که تحت عنوان همزادهای کاذب از آن یاد می شود. رابطه صورت و معنا در همزادهای کاذب به هم خورده است. همزادهای کاذب در واقع کلماتی هستند که دارای صورت یکسانی در دو زبان باشند،اما با وجود داشتن این صورت های مشابه، دارای معنای متفاوتی در هر یک از دو زبان هستند. همزادهای کاذب بر دو نوعند: الف) همزادهای کاذبی که به سبب خویشاوندی زبانی پدید آمده باشند. این گونه همزادها در زبان هایی یافت می شوند که از دیدگاه تاریخی از یک زبان مادر زاده شده باشند. ب) همزادهای کاذبی که به خاطر پدیده ی وام گیری زبانی ایجاد شده باشند. این نوع همزادها را می توان در تمامی زبان هایی که با یکدیگر به نوعی در ارتباط باشند پیدا نمود. به سبب دوری خویشاوندی بین زبان انگلیسی و فارسی، نوع اول همزادهای کاذب در این دو زبان یافت نشدند. البته هنوز تعداد متنابهی از همزادهای واقعی در این دو زبان یافت می شوند. نوع دوم همزاد های کاذب را می توان در مثال های فراوانی در زبان انگلیسی و فارسی مشاهده نمود که خود به دو دسته ی الف) انگلیسی به فارسی و ب) فارسی به انگلیسی تقسیم شده اند و هر کدام نیز بنا به فراخور خود به دسته های فرعی تری منشعب گردیده اند. بررسی کنونی همچنین منجر به یافتن پدیدهی جدیدی شد که ما آن را وام گیری مجدد می نامیم. در این پدیده، کلمه ی وام گرفته شده به کار گرفته می شود. مطالعه ی همزادهای کاذب دارای مضامینی برای زبان شناسان مقابله ای و تحلیلگران خطاهای زبانی، مترجمین و نظریه پردازان ترجمه، معلمان زبانهای بیگانه وطراحان برنامه های آموزش زبان، و بالاخره فرهنگ نویسان واژگان شناسان می باشد.

پس از آنکه میرا (1980) مسئله فراگیری واژگان زبان دوم را مسئله ای فراموش شده نامید، در دهه 1990 علاقه به تدریس و تحقیق در مورد واژگان افزایش یافت. مایکل لوئیس 1997 ، 1993) روشی را برای آموزش زبان ابداع نمود (Lexical Approach) که واژگان را در جایگاه نخست فراگیری زبان قرار داد. بعدها لوئیس (2000) بر روی یکی از ویژگیهای کلیدی واژگان یعنی همنشینی واژگان تاکید گذارد. پیترنیومارک (1988) هم نشینی را به صورت دو یا چند واژه که بصورت طبیعی و خوشایند با هم بکار می روند تعریف می کند مثلا Pay a visit. این خصوصیت همنشینی در بسیاری از زبانها از جمله انگلیسی وجود دارد. عدم آگاهی فراگیران از این خصوصیت باعث بروز مشکلاتی می شود. مثلا ممکن است فراگیران بدانند که واژه های bellow,shout, scream, yell, holler, roar همگی معنی تقریبا یکسان دارند ولی ندانند چگونه و کجا باید از هر یک از این واژه ها استفاده کنند. در مورد مثال یاد شده، انگلیسی زبان ها برای توصیف صدای شیر (lion) فقط از واژه roar استفاده می کنند و یا اینکه در زبان فارسی برای واژه های شیر، کره، و تخم مرغ صفت فاسد بکار می رود: شیر فاسد، کره فاسد، تخم مرغ فاسد در حالیکه در زبان انگلیسی برای milk صفت soue، برای butter صفت rancid و برای egg صفت addled بکار می رود. عدم آگاهی از این خصوصیت باعث می شود که فراگیران حتی در سطوح پیشرفته ترکیبات نادرستی مانند rancid milk بکار برند. هدف پژوهش کنونی بررسی مشکلات فراگیران انگلیسی سطوح پیشرفته در ایران در تشخیص و کاربرد واژه های همنشینی انگلیسی بود. به این منظور در مرحله نخست پژوهش بیش از 2400 صفحه از تولیدات زبانی 27 نفر از فراگیران مورد نظر مورد مطالعه قرار گرفت. و خطاهای مربوط به همنشینی واژگان استخراج گردید. در مرحله دوم، شش تمرین تولیدی زبانی (cued production taskd) ساخته و به 64 نفر داده شد. بررسی نتایج نشان داد که فراگیران زبان انگلیسی در ایران حتی در سطوح پیشرفته هم در استفاده از همنشینی واژگان مشکلات جدی دارند. نتایج این تحقیق می تواند کاربردهای نظری و عملی برای مولفان و معلمان و مترجمان داشته باشد.