مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال:1392 | دوره:13 | شماره:2 (پیاپی 52) |تعداد مقالات:10

در دهه اخیر با توجه به پیشرفت های صورت پذیرفته در عرصه فناوری اطلاعات از یک سو و محدودیت ها و نقایص سیستم های آموزش سنتی از سوی دیگر، شاهد استفاده روزافزون از نرم افزارها و برنامه های نوین آموزشی با کمک گرفتن از فناوری های الکترونیک بوده ایم. شاهد این مدعا انتشار مقالات متعدد در زمینه به کارگیری فناوری های الکترونیک در عرصه آموزش به ویژه آموزش علوم پزشکی و بررسی تاثیر نرم افزارهای مختلف می باشد.در یک نگاه کلی متوجه می شویم که اغلب مطالعات صورت پذیرفته ناظر بر مشکلات منطقه ای و دانشگاهی در زمینه آموزش یک واحد درسی خاص همچون محدودیت های زمانی و یا محدودیت های تکنیکی نظیر عدم وجود ابزار و امکانات گسترده در ارائه یک درس بوده است. تاکنون تلاش خاصی در جهت ایجاد یک سایت مرجع جهت به اشترک گذاری این نرم افزارها (با حفظ حق مالکیت معنوی تولید آن) در سطح کشور صورت نپذیرفته است. مسلما ایجاد این گونه محیط های مجازی توسط یک دبیرخانه مرکزی و هماهنگی با مجلات آموزشی در زمینه علوم پزشکی جهت پذیرش مقالات به شرط ثبت نام و بارگذاری اطلاعات و فایل نرم افزار در آنها [همانند اتفاقی که در خصوص پذیرش مقالات کارآزمایی بالینی به شرط ثبت آن در مرکز ثبت کارآزمایی بالینی (IRCT) رخ می دهد] نه تنها زمینه آشنایی سایر پژوهشگران با نرم افزارهای تولیدی را مهیا می کند، بلکه سبب آشنایی تمامی مدرسین و اساتید دانشگاهی با این گونه فناوری ها و نرم افزارها می گردد...

مقدمه: یادگیری سیار (همراه) به عنوان مرحله جدیدی از توسعه یادگیری الکترونیکی، در پی ارائه فرصت هایی جهت انتقال اطلاعات، تقویت و بهبود یادگیری مادام العمر در دانشجویان علوم پزشکی می باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف شناسایی راه کارهای توسعه یادگیری سیار از دیدگاه دانشجویان علوم پزشکی اصفهان و متخصصان فناوری انجام شده است.روش ها: تحقیق به روش ترکیبی و از نوع اکتشافی است. جامعه آماری در بخش کیفی پژوهش شامل متخصصان فناوری اطلاعات در دانشگاه اصفهان بود که تعداد 10 نفر از آنان بر اساس نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب شدند و در بخش کمی شامل کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بودکه تعداد 251 نفر از آنان بر اساس نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. روش گردآوری داده ها در بخش کیفی، مصاحبه های نیمه ساختار یافته و در بخش کمی با استفاده از پرسشنامه روا و پایا و محقق ساخته شامل 32 گویه بود.داده ها با استفاده از آمار توصیفی، آزمون t تک نمونه ای و آزمون فریدمن تحلیل شدند.نتایج: در بخش کیفی، بر بسترسازی فرهنگی، ارائه تعریفی جامع از یادگیری سیار و شناسایی ویژگی های ابزارهای سیار مناسب برای یادگیری تاکید شد؛ همچنین نتایج در بخش کمی نشان داد 85.29% دانشجویان با یادگیری سیار آشنا بودند. میانگین و انحراف معیار هریک از راه کارهای آموزشی، مدیریتی، اداری-ساختاری و انگیزشی و تفریحی به ترتیب 0.39±3.82، 0.38±3.70، 0.47±3.95، 0.58±3.68 بود که بالاتر از حد میانگین وزنی (3) بود و کلیه گویه ها در سطح (p<0.05) معنادار بودند.نتیجه گیری: برگزاری دوره های آموزشی، برنامه ریزی های آموزشی، اطلاع رسانی و اعطای تسهیلات مالی به عنوان مهم ترین راه کارهای توسعه یادگیری سیار در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان معرفی شدند. لذا پیشنهاد می گردد اقدامات لازم برای توسعه این یادگیری از سوی مسوولان صورت گیرد.

مقدمه: خطاهای پزشکی از چالش های مهم تهدید کننده ایمنی بیمار در تمامی کشورهاست. از شایع ترین خطاهای پزشکی شناخته شده می توان به خطاهای دارویی اشاره کرد که می تواند منجر به صدمات جدی و حتی مرگ در بیماران شود. لذا این پژوهش با هدف تبیین عوامل موثر بر خطاهای دارویی از دیدگاه پرستاران انجام شد تا با شناسایی عوامل موثر بر این تجربه و درک آن بتوان راه کارهایی جهت کاهش خطا به پرستاران ارائه کرد.روش ها: مطالعه حاضر با رویکرد کیفی و بر اساس تحلیل محتوای هدایت شده انجام شده است. انتخاب مشارکت کنندگان در پژوهش، به صورت مبتنی بر هدف بوده که 20 پرستار با سابقه بالینی حداقل 2 سال، شاغل در بیمارستان آموزشی-درمانی امام حسین شهر تهران در پژوهش شرکت کردند. داده ها از طریق انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری شد. برای صحت و استحکام داده ها از شیوه های پرسش از همکار و تایید یافته ها توسط شرکت کنندگان استفاده گردید و هم زمان با جمع آوری داده ها، با استفاده از تحلیل محتوای کیفی تجزیه و تحلیل آنها انجام شد.نتایج: مشارکت کنندگان در این مطالعه عوامل تاثیر گذار بر خطاهای دارویی را در دو درون مایه اصلی «رویکرد فردی»، (شامل «ویژگی های فردی و روانی پرستاران»، «ویژگی های بیماران»، «خطای ناشی از دستورات پزشکی»)، و «رویکرد و فرهنگ سازمانی» (شامل «شرایط کاری در بخش»، «فرایند یادگیری»، «فرایند مدیریت خطر و مواجهه با آن»، «اطلاعات دارویی»، «غیرقابل اجتناب بودن خطا در پرستاری» و «عوارض خطاهای دارویی») بیان کردند.نتیجه گیری: عوامل موثر بر خطاهای دارویی از دیدگاه پرستاران بسیار گسترده، متغیر و متاثر از عوامل شخصی، سازمانی و موقعیتی است. نتایج پژوهش حاضر اهمیت برنامه های آموزشی جامع، الگوهای نقشی شایسته، فراهم بودن فرصت کسب تجربه در عرصه و ارائه بازخوردهای سازنده در محیط مطلوب یادگیری را در دوران آموزشی و محیط های کاری نشان می دهد.

مقدمه: هم دلی یکی از اجزای مراقبت از بیماران است. اجماع عمومی بر این است که هم دلی در ارتباط پزشک و بیمار حیاتی است و بنابراین مقوله مهمی در آموزش پزشکی می باشد، اما چالش اساسی در این است که آیا مهارت هم دلی قابل آموزش و یادگیری است؟ هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر آموزش مهارت هم دلی بر عملکرد هم دلانه پزشکان عمومی خانواده است.روش ها: این مطالعه نیمه تجربی در سال 1388 در دانشگاه علوم پزشکی جهرم انجام شد. جامعه پژوهش پزشکان خانواده جهرم و بیماران آنها بود. نمونه گیری پزشکان به روش سرشماری و نمونه گیری بیماران به روش آسان بود. کل پزشکان خانواده وارد مطالعه شدند. به ازای هر پزشک، 5 نفر از بیماران او وارد مطالعه گردیدند، بنابراین در حدود 20 پزشک خانواده. 10 نفر در گروه تجربی و  10نفر در گروه شاهد وارد پژوهش شدند. همچنین 100 بیمار در مرحله قبل از آموزش (50 بیمار از پزشکان گروه تجربی و 50 بیمار از پزشکان گروه شاهد) و100  بیمار نیز بعد از آموزش (جمعا  200بیمار) وارد مطالعه شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد هم دلی جفرسون بود که به روش مصاحبه با بیماران تکمیل گردید. داده ها با استفاده از آزمون آمار توصیفی (فراوانی مطلق و نسبی) و آزمون تی مستقل و تی زوج تجزیه و تحلیل شد.نتایج: مقایسه میانگین نمرات عملکرد هم دلانه پیش آزمون در گروه شاهد (0.39±1.83) و تجربی (0.20±1.85) تفاوت آماری نشان نداد (p=0.673 و t=0.423). اما مقایسه میانگین و انحراف معیار نمرات عملکرد هم دلانه در گروه های تجربی (0.45±2.95) و شاهد (0.33±1.82) بعد از برگزاری کارگاه آموزشی برای پزشکان گروه مورد تفاوت معنادار نشان داد (p=0.000 و t=14.19).نتیجه گیری: مداخله ما برای آموزش مهارت های هم دلی در ایجاد تغییر قابل ملاحظه در عملکرد هم دلانه پزشکان موثر بود. هم دلی یک مهارت قابل یادگیری و آموزش می باشد.

مقدمه: محیط و ادراکات ناشی از آن نقش مهمی در عملکردها و فرایندهای تحصیلی دارد و بررسی این گونه روابط برای بهبود فرایند آموزش و پرورش بسیار مهم است. لذا پژوهش حاضر به منظور تبیین رابطه ساختار ارزشیابی کلاسی ادراک شده و جهت گیری اهداف پیشرفت با پیشرفت تحصیلی دانشجویان صورت پذیرفت.روش ها: پژوهش از نوع توصیفی، همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان کارشناسی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال تحصیلی 91-1390 بود. نمونه پژوهش تعداد 220 دانشجو بودند که به روش نمونه گیری طبقه ای نسبی بر حسب جنسیت انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسشنامه های ساختار ارزشیابی کلاسی ادراک شده و پرسشنامه جهت گیری هدفی میدگلی و همکاران را تکمیل نمودند. برای سنجش پیشرفت تحصیلی از نمره معدل دانشجویان استفاده شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار LISREL تحلیل شدند و از آزمون های آماری متناسب با نوع متغیرها شامل ضرایب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر برای تحلیل داده ها استفاده شد.نتایج: بین ارزشیابی کلاسی تبحرمحور و پیشرفت تحصیلی، رابطه منفی و معنادار (0.01>p، r=-0.20) دیده شد. رابطه مثبت و معناداری بین اهداف رویکردی و پیشرفت تحصیلی (0.01>p، p=0.24)؛ و بین اهداف تبحری و ارزشیابی کلاسی ادراک شده تبحرمحور (0.01>p، r=0.21) وجود داشت. مدل علی رابطه ساختار ارزشیابی کلاسی تبحرمحور با پیشرفت تحصیلی با میانجی گری جهت گیری اهداف تبحری مورد تایید قرار گرفت.نتیجه گیری: ساختارهای ارزشیابی کلاسی می توانند فرایندهای هدفی پیشرفت و عملکردهای تحصیلی را تحت تاثیر قرار دهند. لذا در طراحی روش های آموزشی باید بر نوع ارزشیابی و پیامدهای آن توجه گردد.

مقدمه: با وجود اهمیت حیاتی برخورداری اعضای تیم سلامت از دانش و مهارت مناسب در زمینه احیای قلبی ریوی، تاکنون دانش و مهارت کارآموزان در عرصه پرستاری (دانشجویان سال آخر پرستاری) در این زمینه مورد بررسی قرار نگرفته است. مطالعه حاضر با هدف بررسی طولی دانش و مهارت کارآموزان در عرصه پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کاشان در زمینه احیای قلبی ریوی، انجام شد.روش ها: تحقیق طولی (longitudinal) بر روی 96 کارآموز در عرصه پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کاشان طی سه نیم سال متوالی در سال های 1389 و 1390 انجام شد. داده ها توسط پرسشنامه اطلاعات فردی، پرسشنامه دانش و 4 چک لیست مهارت جمع آوری شد. آزمون ها در سه مرحله با فواصل چهار ماهه انجام شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون های t و ANOVA تجزیه و تحلیل شد.نتایج: در مجموع دانشجویان، 59.05 درصد از نمره دانش و 70.12 درصد از نمره مهارت را کسب کردند. میانگین نمرات دانش و مهارت در طی سه نوبت نوسان داشت به گونه ای که میانگین نمره دانش (بر مبنای 40) از 4.08±24.91 در نوبت اول به 4.88±22.80 در نوبت دوم کاهش یافته و سپس با مختصر افزایش در نوبت سوم به 4.85±23.05 رسید (p=0.057). همچنین میانگین کلی نمرات مهارت در احیا (بر مبنای 52) از 3.90±41.20 در نوبت اول به 5.58±30.37 در نوبت دوم کاهش یافت و در نوبت سوم با قدری افزایش به 4.62±37.15 رسید (p=0.001). رابطه معناداری بین متغیرهای زمینه ای از جمله معدل کل درسی، دفعات مشاهده و شرکت در احیا، با نمره دانش و مهارت مشاهده نشد.نتیجه گیری: تحقیق نشان داد که دانش و مهارت کارآموزان در عرصه پرستاری در طول زمان نوسان داشته است. با توجه به حساسیت و اهمیت این مهارت توصیه می شود تا بازآموزی این مهارت در ابتدای کارآموزی در عرصه و نیز در انتهای آن تکرار شود.

مقدمه: دانشجویان پرستاری و مامایی به دلیل مواجهه با محیطی پر تنش و وجود عوامل تنش زا در تجارب آموزشی و بالینی، در معرض آسیب های روانی بالایی قرار دارند که می تواند سلامت روان آنها را تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به تاثیر سلامت روان بر عملکرد فرد، مطالعه حاضر با هدف بررسی سلامت روان دانشجویان پرستاری و مامایی دانشکده پرستاری و مامایی تبریز و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی آنها انجام گرفت.روش ها: در یک مطالعه توصیفی–تحلیلی٬ 251 نفر از دانشجویان پرستاری و مامایی (کل جامعه پژوهش) انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامهGHQ-28  بود. معدل پایان ترم دریافت شده از اداره آموزش (معدل دیپلم برای دانشجویان ترم یک) به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی آنان در نظر گرفته شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون تی، آنالیز واریانس و آزمون همبستگی) انجام گرفت.نتایج: میانگین نمره سلامت روان دانشجویان شرکت کننده در مطالعه 11.02±25.70 بود. بیش ترین مقدار مربوط به اختلال در بعد عملکرد اجتماعی با میانگین و انحراف معیار 2.9±11.84 و کم ترین میانگین مربوط به بعد افسردگی 3.83±3.05 بوده است. بین میانگین نمرات پرسشنامه سلامت روان دانشجویان و پیشرفت تحصیلی دانشجویان ارتباط معنادار و معکوس (R=0.229، 0.001>p) وجود داشت. به طوری که با افزایش سلامت روان (نمره کلی پایین در آزمون) معدل دانشجویان (به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی) افزایش می یابد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش که ارتباط معناداری بین سلامت روان و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مورد مطالعه وجود داشت، لازم است مسائل روانی دانشجویان مذکور بیشتر بررسی شود و مراکز مشاوره روانی برای آنان فعال شود.

مقدمه: شناسایی متغیرهای اثرگذار بر پیشرفت تحصیلی اهمیت زیادی دارد. مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش تفکر انتقادی و راهبردهای خودتنظیمی یادگیری در پیشرفت تحصیلی دانشجویان پرستاری و ارائه الگوی پیش بینی پیشرفت تحصیلی انجام شد.روش ها: پژوهش به روش توصیفی مقطعی بر روی 104 نفر از دانشجویان کارشناسی پرستاری ترم های 3، 5 و 7 دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود در سال تحصیلی 90-89 انجام شد. نمونه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از میان 290 دانشجوی این رشته انتخاب شد. با استفاده از پرسشنامه راهبردهای انگیزشی یادگیری پنتریچ و دیگروت و پرسشنامه سنجش مهارت های تفکر انتقادی کالیفرنیا (فرم ب)، داده های مورد نظر جمع آوری گردید. معدل کل دانشجویان به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی درنظرگرفته شد. برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه، تحلیل واریانس چند متغیره و تحلیل کواریانس استفاده شد.نتایج: میانگین نمره راهبردهای خودتنظیمی دانشجویان در سطح خوب (14.7±103.5)، معدل کل پیشرفت تحصیلی 1.5±14.3 و میانگین نمره تفکر انتقادی دانشجویان در سطح متوسط (2.7±9.2) گزارش شد. سه متغیر خودتنظیمی یادگیری، تفکر انتقادی و معدل دیپلم جمعا 31.3 درصد در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانشجویان پرستاری نقش داشتند (P=0.000)، ولی فقط ضریب دو متغیر یادگیری خودتنظیمی و معدل دیپلم معنادار بود و تفکر انتقادی مسوول هیچ واریانس معناداری در نمرات پیشرفت تحصیلی نبود.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که معدل دیپلم و راهبردهای خودتنظیمی یادگیری دانشجویان پرستاری در پیشرفت تحصیلی آنها نقش دارد. در صورتی که هدف، توسعه حرفه ای و تربیت پرستارانی است که توانایی کنترل اهداف خود را داشته و خودراهبر باشند، تلاش ها باید در جهت شناسایی و کمک به دانشجویان مخصوصا آنهایی که از موفقیت تحصیلی پایینی برخوردارند، متمرکز شود.