مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال:1396 | دوره:17 | شماره:ویژه نامه بسته های تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی |تعداد مقالات:9

مقدمه: پاسخ گویی به نیازهای جامعه یک ویژگی اساسی در آموزش پزشکی است. در این راستا، این مطالعه با هدف تعیین دیدگاه های پزشکان عمومی استان اصفهان در مورد حداقل های یادگیری پزشک عمومی براساس علایم، نشانه ها و بیماری های شایع و مهم، انجام شد تا در بازنگری برنامه درسی بر مبنای پاسخ گویی به نیازهای جامعه مورد استفاده قرار گیرد.روش ها: این مطالعه مقطعی در سال 1394 و 1395 و در دو فاز اصلی انجام شد. در فاز اول با مرور مستندات، تجارب قبلی و مرور متون ابزار مطالعه تدوین گردید. در فاز دوم، مطالعه میدانی با جامعه پژوهش پزشکان عمومی شاغل در بخش های خصوصی و دولتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و نمونه گیری تصادفی منظم و خوشه ای (642 نفر) انجام شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری توصیفی بود.نتایج: در این مطالعه 619 پرسش نامه ها تحلیل شد. 46.7% افراد مورد مطالعه زن و 37.5% به عنوان پزشک خانواده فعالیت داشتند. براساس تعامل بین میزان مواجهه نمونه ها با بیماری ها، علایم و نشانه ها و اهمیت هر یک از موارد، 136 مورد به عنوان اولویت آموزشی تعیین گردید.نتیجه گیری: با توجه به این که شیوع بالای یک بیماری و اهمیت آن برای آموزش به عنوان معیارهای تعیین ضرورت یادگیری پذیرفته شده است در این مطالعه اولویت های آموزش پزشکان عمومی براساس تعامل بین این دو معیار تعیین گردید. پیشنهاد می گردد مطالعات بیش تر جهت تعیین عرصه های مناسب برای آموزش این اولویت ها و محتوای آموزشی متناسب آن انجام گردد.

مقدمه: در هر تغییری در سیستم ارزیابی نظرات دانشجویان به عنوان یکی از ذی نفعان اصلی بسیار مهم است. این نظرات برنامه ریزان را در جهت رفع مشکلات و نقاط ضعف راهنمایی نموده و آنها را به سمت اقدام اصلاحی هدایت می کند. این مطالعه به منظور بررسی تجارب دانشجویان پزشکی از شرکت در آزمون الکترونیک پیش کارورزی در دو دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و کاشان در سال 1395 انجام شد.روش ها: این مطالعه به روش کیفی و از نوع تحلیل محتوا با رویکرد هدایت شده بود. مشارکت کنندگان شامل 17 نفر از دانشجویان پزشکی شرکت کننده در اولین آزمون الکترونیک پیش کارورزی بودند. نمونه گیری به صورت مبتنی بر هدف بود. روش جمع آوری اطلاعات به صورت مصاحبه های نیمه ساختارمند انفرادی انجام شد. مصاحبه ها با اجازه مشارکت کنندگان ضبط شد و سپس بر روی کاغذ پیاده گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار (MAXQDA-10) انجام شد.نتایج: بعد از تجزیه و تحلیل داده ها، سه طبقه اصلی «نقاط قوت آزمون»، «نقاط ضعف آزمون» و « راه کارها و پیشنهادات» به دست آمد.نتیجه گیری: مطالعه حاضر منجر به استخراج تجربیات دانشجویان به عنوان یکی از ذی نفعان اصلی در سیستم ارزیابی گردید. نتایج این مطالعه حاکی از رضایت دانشجویان از شرکت در آزمون الکترونیک پیش کارورزی بود و آنها پیشنهاد برگزاری سایر آزمون ها به این روش را داشتند.

مقدمه: در عصر کنونی پیشرفت روزافزون فن آوری الکترونیکی، استفاده از تکنولوژی و ایجاد تغییر مطلوب در ارزیابی دانشجویان نقش برجسته ای دارد. این مطالعه با هدف مروری بر فرآیند تحول روش های ارزیابی دانشجو در آموزش پزشکی و گزارش روند آن در ایران بر اساس مدل 8 مرحله ای در راستای بسته ارتقای نظام ارزیابی و آزمون های علوم پزشکی انجام شد.روش ها: در این مطالعه ی مروری (Narrative) مقالات، کتب و پایان نامه های پایگاه های اطلاعاتی شامل SID، Magiran، Pubmed،Google scholar  و Eric از سال 1950 میلادی تاکنون با استفاده ازکلید واژه های ارزیابی، آزمون کامپیوتری، تحول، تغییر و آموزش پزشکی، به زبان های فارسی و انگلیسی مورد جستجو و بررسی قرار گرفت.نتایج: از تعداد 76 مقاله در موضوع مورد نظر 28 مورد کاملا مرتبط با هدف مطالعه، بررسی شد. تحول روش های ارزیابی دانشجو در آموزش پزشکی بر اساس مدل 8 مرحله ای تغییر شامل 1) ایجاد ضرورت 2) تشکیل یک ائتلاف قدرت مند 3) ایجاد یک چشم انداز برای تغییر 4) ارتباط برقرار کردن با چشم انداز 5) حذف موانع 6) ایجاد پیروزی های کوتاه مدت 7) پایه گذاری و ساخت تغییر 8) نهادینه کردن تغییرات رخ داده است.نتیجه گیری: در ایران مراحل 8 گانه تغییر و تحول آزمون های دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی با دقت ویژه صورت گرفته است. با توجه به چالش های پیش روی هر تغییر و در راستای مطلوب تر برگزار شدن این فرآیند در سال های آتی، شناسایی مشکلات اجرایی موجود و مساعدت در رفع آن ها می تواند گامی موثر و سازنده تلقی شود.

مقدمه: بهبود کیفیت آموزش پزشکی از مسائل اصلی نظام آموزش پزشکی کشور است. یکی از استراتژی ها برای ارتقای کیفیت آموزش پزشکی ارزیابی وضعیت موجود و شناسایی نقاط ضعف است. هدف از مطالعه حاضر ارزشیابی گروه های آموزشی بر اساس استانداردهای آموزش بالینی در راستای طرح تحول آموزش و بسته اعتباربخشی، در بیمارستان آموزشی شهید بهشتی کاشان بود.روش ها: این مطالعه مقطعی در بیمارستان آموزشی شهید بهشتی دانشگاه علوم پزشکی کاشان در سال 95 بر روی 210 کارآموز و کارورز انجام گرفت. نمونه گیری به روش سرشماری و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر استانداردهای آموزش بالینی تدوین شده توسط معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بود. نظرات کارآموزان و کارورزان در مورد انطباق برنامه های آموزشی راند، گراند راند وگزارش صبحگاهی گروه های آموزشی کودکان، داخلی، جراحی عمومی، قلب، عفونی، مغز و اعصاب و جراحی اختصاصی با استانداردهای آموزش بالینی بررسی شد.نتایج: بیش ترین میزان مطلوبیت راند از دیدگاه کارآموزان مربوط به گروه عفونی (77.3%) و قلب (66.7%) و از دیدگاه کارورزان گروه عفونی (60%) و مغز و اعصاب (40%) بود. بیش ترین میزان مطلوبیت گراند راند با توجه به دیدگاه کارآموزان و کارورزان مربوط به گروه عفونی (به ترتیب 86.7% و 80%) بود. هم چنین بیش ترین میزان مطلوبیت گزارش صبحگاهی با توجه به دیدگاه کارآموزان و کارورزان مربوط به گروه عفونی (به ترتیب 46.7% و 80%) بود.نتیجه گیری: با توجه به وضعیت نیمه مطلوب برنامه های آموزشی اکثر گروه ها باید با برگزاری کارگاه های آموزشی در زمینه آموزش بالینی، اعضای هیات علمی را با موضوعات جدید آموزش پزشکی و استانداردهای آموزش بالینی آشنا نموده وآنها را به رعایت این استانداردها ترغیب نمود. هم چنین گروه ها باید با رفع نقاط ضعف برای رسیدن به وضعیت مطلوب تلاش کنند.

مقدمه: بازنگری برنامه درسی مبنا و ضرورتی برای توسعه آموزش محسوب می شود. هدف برنامه درسی دندانپزشکی عمومی تربیت دندانپزشک با حداقل توانمندی های مورد انتظار می باشد. بنابر اهمیت این رشته در ارتقا سلامت جامعه، این مطالعه با هدف نقد برنامه درسی دندانپزشکی عمومی از دیدگاه ذی نفعان به منظور بازنگری آن و در راستای بسته آموزش پاسخ گو و عدالت محور، در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در سال 1395 انجام شد.روش ها: این مطالعه به روش کیفی انجام شد. گردآوری اطلاعات به روش های بررسی مستندات، مصاحبه های فردی و گروهی بود. نمونه گیری هدف مند با مشارکت 30 نفر از ذی نفعان برنامه درسی دندانپزشکی عمومی و برگزاری 10 جلسه مصاحبه انجام شد. متن مصاحبه ها در نرم افزار MAXQDA-10 وارد شد و با روش تحلیل محتوای کیفی هدایت شده (قیاسی) تحلیل شد.نتایج: نقد برنامه درسی بر اساس دیدگاه ذی نفعان و بر اساس 3 طبقه اصلی نقاط ضعف، نقاط قوت و راه کارهای پیشنهادی از دیدگاه ذی نفعان و مطابق اجزای اصلی در برنامه درسی شامل نیازسنجی، اهداف، استراتژی های آموزشی، محتوا، منابع آموزشی، فضای آموزشی، فعالیت های یادگیری فراگیران، اجرا و ارزشیابی و در 14 درس انجام شد. به طور کلی از دیدگاه ذی نفعان، بازنگری برنامه درسی مفید است ولی تغییرات ناگهانی و بدون توجیه سازی ذی نفعان و فراهم نبودن بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری مناسب برای اجرا باعث شکست در اجرای برنامه درسی شده است.نتیجه گیری: به نظر می رسد نارضایتی ذی نفعان از برنامه درسی دندانپزشکی عمومی به دلیل اجرای شتابزده برنامه درسی اخیرا بازنگری شده و فراهم نبودن زیرساخت هایی برای اجرای آن و رسیدن به اهداف ایده آل گرایانه برنامه درسی است. از این رو بازنگری با نیازسنجی جامع از ذی نفعان برنامه درسی و اجرای آزمایشی آن و همچنین فراهم سازی بسترهای اجرایی و توجیه سازی ذی نفعان برای توسعه و موفقیت برنامه درسی توصیه می شود.

مقدمه: مطالعه حاضر به عنوان بخشی از برنامه نیاز سنجی آموزش مجازی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با هدف ارزیابی میزان آمادگی دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خصوص آموزش های مجازی از دیدگاه معاونین و مسوولین دفاتر توسعه آموزش دانشکده ها انجام شد.روش ها: این مطالعه یک پژوهش توصیفی از نوع مقطعی بود. ابزار محقق ساخته این مطالعه دارای 18 سوال و در چهار حیطه ارزیابی زیر ساخت ها شامل 4 سوال، ارزیابی منابع دانشکده شامل 2 سوال، ارزیابی آمادگی دانشجویان شامل 5 سوال، ارزیابی آمادگی اعضای هیات علمی 6 سوال و یک سوال در خصوص نگرش آنها به آموزش مجازی بود. جمع آوری اطلاعات توسط رابطین در هر دانشکده انجام گرفت.نتایج: میانگین نمره ارزیابی آمادگی در زمینه توسعه آموزش مجازی 1.20±4.99 بود. از میان حیطه های مورد مطالعه حیطه آمادگی دانشجویان با 1.37±5.38 دارای بیش ترین نمره و منابع با 1.65±4.60 کم ترین نمره را از طرف مشارکت کنندگان کسب نمودند. میانگین نمره نگرش سطح متوسط نگرش افراد مورد مطالعه را نشان می دهد.نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد علی رغم نگرش مناسب و متوسط افراد مورد مطالعه به توسعه آموزش مجازی در دانشکده ها، این افراد آمادگی دانشکده ها را در زمینه برنامه ریزی و تامین منابع و همچنین آمادگی اعضای هیات علمی را نامناسب ارزیابی نموده اند. این در حالی است که زیر ساخت های دانشکده از دیدگاه این افراد در مقایسه با دو حیطه دیگر از وضعیت مناسب تری برخوردار است.

مقدمه: استفاده بهینه از فناوری اطلاعات در حوزه سلامت، ضرورت توجه به تربیت نیروی انسانی مناسب را می طلبد. هدف این پژوهش تعیین جایگاه های شغلی آینده و صلاحیت حرفه ای شاغلان رشته فناوری اطلاعات سلامت برای تصدی آنها بود.روش ها: این مطالعه کمی-کیفی در سال 1395 انجام گردید. با مرور غیرسیستماتیک، مقالات 10 سال اخیر با کلید واژه های مناسب در پایگاه های داده ای و سایت های معتبر جستجو شد. جایگاه های شغلی استخراج و در پانل متخصصان متشکل از 25 نفر از اعضای هیات بورد و هیات علمی دانشگاه های سراسر کشور و با تکنیک دلفی به بحث گذاشته شد. جایگاه های شغلی که به اجماع دست یافت، تایید، شرح شغل و صلاحیت های حرفه ای آن شناسایی و تدوین گردید. برای تعیین فاصله موجود مطالعه توصیفی–مقطعی و کاربردی بر روی کلیه (38 نفر) شاغلان بخش مدیریت اطلاعات سلامت بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی کاشان انجام شد. پرسشنامه ی محقق ساخته بر اساس صلاحیت های حرفه ای مستخرج از پانل تهیه شد و پس از بررسی روایی توزیع گردید. پایایی آن با آلفای کرونباخ 0.91 مورد تایید قرار گرفت. داده ها با آمار توصیفی به صورت فراوانی و درصد ارائه گردید.نتایج: جایگاه های شغلی آینده، مدیریت اطلاعات سلامت، بیمه و حسابداری، فناوری اطلاعات، برنامه های کاربردی کامپیوتر و مدیریت داده ها بدست آمد. صلاحیت های حرفه ای آمار و اپیدمیولوژی، طبقه بندی بیماری ها، ذخیره و بازیابی اطلاعات، مدیریت داده های سلامت، ملاحظات قانونی و امنیت اطلاعات، فناوری اطلاعات، مفاهیم مهندسی نرم افزار تعیین شد. موثرترین صلاحیت، آشنایی با روش های ذخیره و بازیابی بود. توانمندی شاغلان برای آمار و اپیدمیولوژی در سطح متوسط قرار داشت.نتیجه گیری: جایگاه های شغلی جدید فناوری اطلاعات سلامت مرتب در حال معرفی و عرضه هستند. بازنگری های مداوم و توجه به افزایش بیش تر دروس مربوط به بیمه و حسابداری، ذخیره و بازیابی داده ها و آمار و اپیدمیولوژی در برنامه ریزی دروس ضروری است.

مقدمه: سازمان جهانی بهداشت دولت ها را ملزم به آموزش و بهره گیری از خدمات نیروهای غیر پزشک به ویژه پرستاران در مدیریت بیماری های مزمن از جمله دیابت کرده است. در همین راستا این مطالعه با هدف تدوین برنامه درسی کارشناسی ارشد پرستاری دیابت در راستای بسته آموزش پاسخگو انجام شد.روش ها: مطالعه حاضر بر اساس گامهای مدل برنامه ریزی درسی کرن در دو مرحله نیازسنجی (گام اول برنامه ریزی درسی کرن) و تدوین برنامه درسی (گام های دوم تا ششم برنامه ریزی درسی کرن) در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1394-1393 انجام شد. مرحله نیازسنجی با استفاده از فن دلفی تعدیل شده و گام های دوم تا ششم تدوین برنامه درسی با مشارکت متخصصان برنامه درسی و اساتید صاحب نظر در زمینه تدریس و مراقت و درمان دیابت با برگزاری پانل های تخصصی متعدد و مشاوره های فردی در طی چندین مرحله انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در راند اول دلفی از روش تحلیل محتوای کیفی و برای راندهای دوم و سوم از آمار توصیفی استفاده شد.نتایج: وظایف و نقش های پرستار دیابت از دید شرکت کنندگان در 6 طبقه، 9 زیر طبقه و 81 وظیفه، در حیطه های دانش و آگاهی، آموزشی، مراقبتی درمانی، مدیریتی و وظایف در قبال جامعه دسته بندی شد. در مرحله بعد، تدوین برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد پرستاری دیابت بر اساس مصوبات شورای عالی علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آیین نامه کارشناسی ارشد در چهار فصل شامل: مشخصات کلی برنامه درسی، مشخصات جزییات برنامه درسی، مشخصات واحدهای درسی و ارزشیابی برنامه درسی به دست آمد.نتیجه گیری: این برنامه درسی به عنوان یک برنامه پیشنهادی برای تاسیس یک رشته آکادمیک به شورای تخصصی آموزش علوم پزشکی در سطح وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ارسال شد.

مقدمه: هدف از آموزش بالینی در دوره دکترای پزشکی عمومی کسب حداقل مهارت های مورد انتظار از دانش آموختگان می باشد. آزمون صلاحیت بالینی به عنوان ابزاری جهت ارزیابی این حداقل های یادگیری طراحی شده است. بررسی نظرات شرکت کنندگان در این آزمون می تواند گامی در جهت بهبود کیفیت برگزاری آن و برطرف کردن مشکلات باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی دیدگاه کارورزان شرکت کننده در آزمون صلاحیت بالینی انجام شد.روش ها: این مطالعه به روش کیفی و با استفاده از تحلیل محتوای مرسوم انجام شد. شرکت کنندگان در این مطالعه شامل 17نفر از کارورزان شرکت کننده در آزمون صلاحیت بالینی آبان ماه سال 1395 در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بودند که در چهار گروه 4-6 نفره مصاحبه شدند. مصاحبه ها پس از پیاده سازی به روش تحلیل محتوای مرسوم و با استفاده از نرم افزار MAXQDA-10 تجزیه و تحلیل شد.نتایج: در مجموع تعداد 93 کد اولیه استخراج شد. پس از حذف کدهای تکراری و ادغام کدهای مشابه در نهایت 72 استخراج شد که در 4 طبقه اصلی و 9 طبقه فرعی قرار داده شدند. طبقات اصلی شامل: شرایط برگزاری آزمون، محتوای آزمون، عوامل آموزشی موثر بر آزمون و شرایط ایستگاه های آزمون بود.نتیجه گیری: به نظر می رسد عوامل آموزشی موثر بر آزمون از عمده عواملی باشد که آزمون صلاحیت بالینی را تحت تاثیر خود قرار می دهند. همچنین از دیدگاه آزمون شوندگان اهداف برگزاری آزمون به خوبی روشن نبوده و می تواند بر نتایج مورد انتظار تاثیرگذار باشد. با توجه به این که آزمون صلاحیت بالینی می تواند به عنوان ابزاری جهت ایجاد تلاش بیش تر در دانشجویان برای کسب مهارت های لازم و مورد انتظار باشد، لذا انجام اقدامات اصلاحی و برنامه ریزی های منظم و سازماندهی شده در این زمینه ضروری است.