پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال:1397 | دوره:24 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

هدف اصلی این پژوهش شناسایی پیشران های آینده آموزش عالی و تدوین سناریوهای آینده آموزش عالی کشور در افق بیست سال آینده کشور بود و به همین منظور فهرست اولیه عوامل کلیدی اثرگذار بر آینده آموزش عالی کشور از طریق مرور ادبیات داخلی و بررسی سناریوهای آموزش عالی برخی از کشورهای خارجی به دست آمد و ضمن پرسش از تعداد سیزده نفر از خبرگان حوزه آموزش عالی درباره چگونگی اثرگذاری و اثرپذیری این عوامل، محورهای سناریو از بین عوامل کلیدی اثرگذار و دارای عدم قطعیت شناسایی شدند. در گام بعدی با استفاده از فرایند تحلیل حساسیت نقشه شناختی فازی، رفتار عوامل کلیدی در ازای حالات مختلف پیشران های شناسایی شده سنجیده و روایت های سناریوها تدوین شد. خروجی این فرایند شامل شناسایی عوامل «جهانی شدن» و «آموزش عالی مبتنی بر تقاضای بازار» به عنوان محورهای سناریو و ارائه چهار سناریو برای آینده آموزش عالی کشور بود. در هرکدام از این سناریوها عوامل مختلف اثرگذار بر آینده آموزش عالی بررسی و تشریح شدند که می توان به مأموریت آموزش عالی، تأمین مالی، کاربرد فناوری، تغییرات جمعیتی، نیاز جامعه به آموزش عالی، جهانی شدن و تقاضای بازار اشاره کرد. ویژگی این پژوهش در ارائه نگاه سناریویی و ایجاد قابلیت تصمیم گیری و برنامه ریزی به اقتضای تصاویر مختلفی است که ممکن است در آینده رخ بدهند. در انتها نیز بر مبنای ویژگی ها و شرایط حاکم بر هر سناریو، جدولی از سیاست های پیشنهادی آموزش عالی به اقتضای هر سناریو ارائه شده است.

شاخص توسعه انسانی متشکل از سه نشانگر امید به زندگی، آموزش و درآمد سرانه است؛ یعنی شاخصی که میزان موفقیت کشورها یا مناطق را در سه معیار زندگی طولانی و سالم، دسترسی به دانش و معرفت و زندگی مناسب نشان می دهد. همچنین سرمایه انسانی میزان دانش نهادینه شده در انسان ها را به منظور رشد و توسعه کشورها و به نوعی همان معیارهای توسعه انسانی را نشان می دهد. بر این اساس، هدف از این مطالعه رتبه بندی استان های کشور بر اساس دو شاخص یادشده و مقایسه آنها با هم بود. روش پژوهش ریاضی و کمّی بود که برای محاسبه شاخص توسعه انسانی از روش تاکسونومی عددی و برای محاسبه سرمایه انسانی از روش مبتنی بر درآمد استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که استان های کشور در تک تک شاخص های سازنده توسعه انسانی با هم متفاوت و بنابراین، رتبه استان ها در شاخص ترکیبی توسعه انسانی ناشی از معیاری است که وزن بیشتری در آن استان دارد. در مقام مقایسه با شاخص سرمایه انسانی نیز همگرایی معناداری بین این دو شاخص مشاهده نشد، اگرچه در نزدیک به نیمی از استان ها رتبه شاخص توسعه انسانی و سرمایه انسانی به هم نزدیک بودند و در بسیاری از آنها نیز تفاوت چشمگیری دیده می شد.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه ای جوّ نوآوری در رابطه بین فرهنگ و مهارت های کارآفرینی سازمانی با گرایش به کارآفرینی اعضای هیئت علمی بود. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی و مبتنی بر مدلسازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی با تعداد 364 نفر بود که از این تعداد 181 نفر، بر اساس جدول مورگان و کرجسی، به شیوه طبقه ای نسبتی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار اصلی گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد بود که روایی صوری آنها را صاحبنظران تأیید کردند و برای تعیین پایایی پرسشنامه های فرهنگ سازمانی، مهارت های کارآفرینی، جوّ نوآوری و گرایش به کارآفرینی ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 827/0، 860/0، 894/0 و 890/0 به دست آمد. برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری تحلیل مسیر، تحلیل عاملی تأییدی و مدلیابی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین فرهنگ سازمانی و گرایش به کارآفرینی، بین مهارت های کارآفرینی و گرایش به کارآفرینی، بین فرهنگ سازمانی و جوّ نوآوری، بین مهارت های کارآفرینی و جوّ نوآوری و بین جوّ نوآوری و گرایش به کارآفرینی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین جوّ نوآوری نقش واسطه ای را در رابطه بین فرهنگ سازمانی و گرایش به کارآفرینی دارد و جوّ نوآوری نقش واسطه ای را در رابطه بین مهارت های کارآفرینی و گرایش به کارآفرینی ایفا می کند.

پژوهش حاضر که به منظور تحلیل تأثیر جهتگیری و برنامه ریزی مسیر شغلی بر اشتغال پذیری دانشجویان دکتری دانشگاه لرستان انجام شد، از نظر هدف کاربردی و بر اساس نوع گردآوری داده ها توصیفی-پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان مقطع دکتری دانشگاه لرستان با تعداد 400 نفر بودند که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده 200 پرسشنامه در میان آنها توزیع شد. الگوریتم تحلیل داده ها به روش حداقل مربعات جزئی که شامل بررسی مدل های اندازه گیری و برازش مدل ساختاری بود، برای سنجش روابط بین متغیرهای پژوهش استفاده شد که برازش مناسب هر دو بخش الگوریتم داده ها نشان دهنده مطلوبیت و قابل قبول بودن پرسشنامه ها و ساختار مکنون در سطح شاخص ها و سؤالات پژوهش بود. نتایج تحقیق حاکی از تأثیر مثبت جهتگیری مسیر شغلی متنوع بر برنامه ریزی مسیر شغلی و همچنین تأثیر مثبت برنامه ریزی مسیر شغلی بر سرمایه های مسیر شغلی (انسانی، اجتماعی و روانشناختی) بود. علی رغم تأیید تأثیر مثبت سرمایه اجتماعی و روانشناختی بر اشتغال پذیری افراد، تأثیر سرمایه انسانی بر اشتغال پذیری تأیید نشد و در نهایت، سرمایه اجتماعی مهم ترین سرمایه مسیر شغلی برای ارتقای اشتغال پذیری شناخته شد.

هدف از مطالعه حاضر بررسی توانایی دانشجویان سال اول رشته ریاضی در استفاده از یک قضیه ریاضی در حل یک مسئله از طریق ارزیابی قلم-کاغذی و ارزیابی پویای الکترونیکی بود. در این پژوهش از روش نمونه گیریِ در دسترس و هدفمند استفاده شد. 35 نفر از دانشجویان یکی از دانشگاه های دولتی کشور داوطلبانه در این مطالعه حضور داشتند. جمع آوری و تحلیل داده ها با دو رویکرد کمّی و کیفی در قالب پژوهش ترکیبی صورت گرفت. روش کمّیِ استفاده شده روش توصیفی بود. همچنین برای مقایسه عملکرد دانشجویان در ارزیابی قلم-کاغذی و عملکرد آنها در ارزیابی پویا از طرح شبه آزمایشی استفاده شد. در رویکرد کیفی بررسی نگرش دانشجویان به ارزیابی پویا در نتیجه مصاحبه نیمه ساختار یافته با برخی از دانشجویان انجام گرفت. تحلیل داده ها نشان داد که اغلب دانشجویان در اِعمال شرایط قضیه برای حل مسئله عملکرد موفقی در ارزیابی قلم-کاغذی ندارند و عملکرد آنها در ارزیابی پویا بعد از دریافت بازخوردهای آموزشی ارتقا یافته است. همچنین اغلب دانشجویان بر این باور بودند که دریافت بازخوردها در مسیر ارزیابی پویا بر عملکرد آنها تاثیر مثبتی داشته و به آنها کمک کرده است تا درک بهتری از قضیه مورد نظر داشته باشند. با توجه به یافته ها به نظر می رسد ارزیابی پویا یکی از روش های مؤثر ارزیابی برای دروس ریاضی دانشگاهی است و می تواند به بهبود یادگیری ریاضی دانشجویان کمک کند.

سؤال اصلی پژوهش این بود که چه دلایل، شرایط و زمینه هایی سبب ایجاد فساد دانشگاهی می شود و بروز فساد دانشگاهی چه پیامدهایی برای دانشجویان، استادان، ساختار نظام آموزش عالی و دیگر نهادها و سازمان های جامعه دارد. روش پژوهش تئوری زمینه ای بود. داده ها از طریق مصاحبه کیفی عمیق با 22 نفر از دانشجویان دوره دکتری، اعضای هیئت علمی دپارتمان علوم اقتصادی و اداری و علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه های شهید بهشتی، تربیت مدرس و مازندران و همچنین سیاستگذاران حوزه علم و فناوری در سال 96-1395 به شیوه نمونه گیری نظری و هدفمند جمع آوری شد. یافته ها نشان داد که تعدد نهادهای تصمیم گیرنده خط مشی علمی، تمرکزگرایی، توجه به کمّیت به جای کیفیت، قانون گریزی، تجاری شدن آموزش عالی، افزایش تقاضای جامعه برای آموزش عالی و مدرک گرایی از جمله علل اصلی بروز فساد دانشگاهی است. همچنین شرایط و زمینه های دیگری چون شکاف بین دانشگاه و صنعت، رویه های نادرست نظارت رسمی در دانشگاه ها و تنزل آموزش در بروز فساد دانشگاهی مؤثرند. مطالعه نشان داد که پیامد چنین فسادی به کمرنگ شدن اخلاق فردی و حرفه ای، پیامدهای منفی اقتصادی و پایین آمدن رفاه کلی جامعه منجر خواهد شد.