علوم و صنایع غذایی ایران
سال:1384 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

این مطالعه به منظور ارزیابی اثر ضد قارچی روغنهای فرار استخراج شده از آویشن، پونه، ترخان، نعناع و پونه در پنیرهای سفید صنعتی طراحی و به اجرا گذارده شد. روغنهای فرار گیاهان مورد مطالعه در دو غلظت 0.3 و 0.4 درصد به پنیرهایی که جمعیت قارچ (کپک و مخمر) آن، مشخص گردیده بود اضافه شد و سپس در کنار گروههای تیمار گروه شاهدی نیز از همان پنیر در نظر گرفته شد که فاقد هر گونه روغنهای فرار گیاهی بود، بسته های پنیر در گروههای تیمار و شاهد مدت دو هفته در دمای 12°C نگهداری شدند سپس در فاصله های زمانی 72 ، 168 و 336 ساعت از نظر تعداد کلی قارچها مورد آزمون قرار گرفتند.مطابق نتایج این مطالعه تمامی روغنهای فرار گیاهی مورد آزمون دارای اثر ضد قارچی در پنیر بودند، روغنهای فرار آویشن و ترخان بیشترین خاصیت ضد قارچی را دارا بودند و باعث مهار رشد جمعیت قارچ در پنیر شدند. اثر ضد قارچی سایر روغنهای فرار مورد مطالعه کمتر از دو گیاه ذکر شده بود، بطوری که جمعیت قارچ در پنیرهای حاوی این روغنها رشد اندکی را داشته ولی پس از دو هفته از حد استاندارد (102 در هر گرم) تجاوز نکرد. ولی در گروه شاهد تعداد کپک و مخمر پس از دو هفته به 104 در هر گرم رسید. بر این اساس روغنهای فرار گیاهان مورد آزمون می توانند به عنوان نگهدارنده طبیعی برای مهار رشد قارچها در پنیر مورد استفاده قرار گیرند.

به علت نیاز به آرد گندم، این محصول در برخی از مناطق سریعا پس از برداشت مورد استفاده قرار می گیرد و این در حالی است که گندم مورد نظر به علت سیالیت گلوتن آماده استفاده نمی باشد، این امر موجب می شود که آرد و نان تهیه شده از آن کیفیت لازم را نداشته و قسمت عمده ای از نان حاصل از آن دور ریخته شود. در طی این پروژه که بر روی پنج رقم گندم شامل ارقام سرداری، آذر 2، که به صورت دیم کاشته می شوند و ارقام دز، شوا و استار که در نواحی گرمسیر کشت می گردند، انجام گرفت مشخص گردید که نگهداری این ارقام برای مدت 50 الی 65 روز پس از برداشت باعث بهبود معنی دار در شاخصهای کیفیتی گندم جهت تولید نان از جمله عدد زلنی، اندیس گلوتن، استفامت خمیر، ارزش والریمتری، میزان جذب آب و حجم نان حاصل از آن می شود.

روغنهای سرخ کردنی بدلیل استفاده طولانی مدت در درجه حرارت بالا و وجود اکسیژن و رطوبت دچار تغییرات کیفی می گردند. هدف از این پژوهش تعیین عمر مفید دو نمونه روغن فرموله شده سرخ کردنی به روش مخلوط کردن در مقیاس پایلوت است. برای این منظور پس از تعیین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی روغنهای اولیه، روغنهای سرخ کردنی فرمول یک (پالم اولئین و آفتابگردان 50:50) و فرمول دو (پالم اولیین، تخم پنبه و آفتابگردان 50: 25:25) به روش مخلوط کردن تهیه و 100ppm آنتی اکسیدان TBHQ و ppm 100 اسیدسیتریک به آنها اضافه گردید. به منظور تعیین عمر مفید (Fry-life) روغنها، عملیات سرخ کردن با 200 گرم ورقه سیب زمینی (واریته آگریا) هر نیم ساعت یکبار در دمای 180˚C تا رسیدن یکی از ویژگیهای کیفی روغن (عدد پراکسید، عدد اسیدی، نقطه دود، درصد کل ترکیبات قطبی یا TPC و فری تست) به حد دورریز استاندارد ملی ادامه یافت. از یک روغن سرخ کردنی قسمتی هیدروژنه ساخت یکی از کارخانجات داخلی به عنوان شاهد استفاده شد. پایداری اکسیداتیو نمونه ها و شاهد به روش رنسیمت در  110˚C اندازه گیری شد. عدد پراکسید به علت تجزیه پراکسیدها در درجه حرارت بالا و تشکیل مجدد آنها در حین سرد کردن روغن روند ثابتی نداشت ولی عدد اسیدی و  TPCدر حین سرخ کردن افزایش یافت. افزایش عدد اسیدی  در روغن شاهد بیشتر از دو نمونه روغن فرموله شده بود. در مقابل افزایش TPC در دو نمونه روغن بیشتر از شاهد بود. نقطه دود با افزایش زمان حرارت دادن کاهش یافت. سرعت کاهش در روغن شاهد بیشتر از روغن های فرموله شده بود و پس از 25 ساعت سرخ کردن به 178˚C (نقطه دورریز) رسید. نتایج آزمون کیفی فری تست در مراحل آخر با TPC  همخوانی نداشت. پایداری اکسیداتیو روغن ها با افزایش زمان سرخ کردن کاهش یافت. آنالیز آماری نتایج نشان داد تفاوت معنی داری در عمر مفید دو روغن فرموله شده وجود ندارد (TPC فرمول یک و دو به ترتیب 21 و 20.5 ساعت). اما بین روغن شاهد و روغنهای فرموله شده اختلاف معنی دار بود (P<0.05) و روغن شاهد پس از 26.5 ساعت به مرز دورریز رسید (P<0.05). با در نظر گرفتن عمر مفید سرخ کردن، ارزش تغذیه ای (به ویژه میزان اسید چرب ترانس) و جنبه اقتصادی (گران تر بودن روش هیدروژناسیون) بین دو نمونه روغن فرموله شده و شاهد فرمول یک رتبه بهتری  را کسب نمود (شاهد>  فرمول 2 > فرمول 1) و به عنوان جایگزین مناسبی برای روغن سرخ کردنی هیدروژنه معرفی می شود.

در تحقیق حاضر از یک جدا کننده ثقلی برای جدا کردن گندم سن زده از گندم سالم استفاده شد. تاثیر پارامترهای میز دستگاه (شیبهای طولی و عرضی، دامنه و فرکانس نوسان و سرعت هوا) برای حصول به حداکثر جداسازی گندم سن زده از گندم سالم مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از روش آنالیز ابعادی و مطالعات مدلی که در مکانیک سیالات مرسوم است، پارامترهای بدون بعدی حاصل شد که در بررسی اثر و کاهش تعداد پارامترها موثر بوده است. نتایج آزمایشها نشان داده است که افزایش شیب عرضی میز از 0.5 به 2 درجه و کاهش شیب طولی از 5 به 3 درجه باعث افزایش جدا سازی گندم سن زده می شود. همچنین اثرعدد بدون بعد V/aω که نسبت نیروی اینرسی جریان هوای دمیده شده به گندمها به نیروی ناشی از نوسان را نشان می دهد، در نسبت جدا سازی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایشات نشان داد که در152.3  V/aω، شیب عرضی 2 درجه و شیب طولی 3 درجه درصد جدا سازی گندم سن زده به حداکثر  95.14% می رسد.

خشک کردن مصنوعی محصولات کشاورزی یکی از رایجترین روشهای نگهداری می باشد. روشهای مناسب خشک کردن، ضایعات و خسارات را در طول انبار داری کاهش داده و به اصلاح کیفیت محصول کمک می کند. مشخص و تحت کنترل بودن فرآیند خشک کردن در اصلاح طراحی خشک کن مهم است. لذا شبیه سازی روند خشک کردن محصولات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از روش اجزا محدود برای حل عددی معادله انتقال جرم در طی خشک شدن که فرآیند خشک شدن دانه با فرض شکل دو مدل کروی و بیضوی دانه استفاده شد. فرض بر آن است که در داخل مرز دانه پخش رطوبت به صورت مایع و در مرز بصورت بخار می باشد. برای بررسی صحت داده های مدل شبیه سازی، توده بستر نازک گندم با پنج سطح دمای 35ºC؛ 45، 50، 60 و 70 خشک شد. روند تغییرات نسبت رطوبت حاصل از مدل کروی و بیضوی نزدیک به داده های آزمایشگاهی می باشد. مدل بیضوی نسبت به مدل کروی، داده های آزمایشگاهی را بهتر شبیه سازی نموده است. کمترین و بیشترین مقدار ریشه متوسط مربعات خطا داده های حاصل از مدل کروی نسبت به داده های آزمایشگاهی به ترتیب 0.02984 و 0.04973و برای مدل بیضوی نسبت به داده های آزمایشگاهی به ترتیب 0.00971 و 0.02012 بود. داده های مدل کروی و بیضوی با داده های تجربی به صورت جفتی مقایسه شد که در تمام داده های مدل بیضوی تفاوت معنی داری با داده های آزمایشگاهی نشان نداد.

این پژوهش برای تعیین شرایط بهینه تولید پودر آب انار بوسیله خشک کن پاششی (با مقیاس نیمه صنعتی) انجام پذیرفت و اثر پارامترهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. بهترین نتیجه بوسیله مالتودکسترین با DE=6 به عنوان ماده کمکی جهت خشک کردن و نیز نسبت آبمیوه به مالتودکسترین FJ/MD=65/35 و مقدار 0.3% استئارات روی جهت حفظ حالت پودری آزاد به دست آمد. دمای محفظه خشک کن 120 درجه سانتی گراد و دور اتمایزر 1400 دور در دقیقه و نسبت دمای ورودی به خروجی 170/103 و دبی خوراک 36 میلیلیتر در دقیقه در حالت بهینه بود. خواص آب انار مورد استفاده و پودر حاصل نیز بررسی گردید و نتایج آنها گزارش شد.

کیتوزان از مشتقات داستیله شده کیتین می باشد که در سخت پوستان، بند پایان، دیواره سلولی برخی از قارچها، پوست (پولک) ماهی و پوسته میگو یافت می شود. هدف از این پژوهش بررسی کارایی کیتوزان استخراجی از پوسته میگو به عنوان یک ماده تثبیت کننده و قوام دهنده و تاثیرات آن بر بافت سس مایونز در مقایسه با کیتوزان تجاری و کربوکسی متیل سلولز بوده است. در این تحقیق ابتدا کیتوزان به روش شیمیایی از پوسته میگو استخراج شد. درصد استحصال کیتوزان برحسب وزن مرطوب پوسته 17 درصد بود. میزان پروتیین و خاکستر و درجه داستیلاسیون کیتوزان تولیدی اندازه گیری شد و با کیتوزان تجاری مقایسه گردید. آنگاه تاثیر غلظتهای مختلف کیتوزان تولیدی بر خواص رئولوژیک سس مایونز بررسی و با کیتوزان تجاری و کربوکسی متیل سلولز مقایسه شد. ثبات امولسیون و ویسکوزیته نمونه های حاوی 0.1، 0.2 و 0.3 درصد از کیتوزان تولیدی تعیین شد. بالاترین ویسکوزیته سس مایونز در غلظت 0.3 درصد کیتوزان بدست آمد. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که نمونه سس مایونز حاوی 0.2 درصد کیتوزان تولیدی از نظر ویسکوزیته، مشابه نمونه سس مایونز تجاری حاوی 0.2 درصد کربوکسی متیل سلولز می باشد.خواص حسی نمونه های سس تولیدی شامل رنگ، بو، عطر و طعم و بافت توسط گروه ارزیاب مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج موید این نکته بود که از نظر خواص حسی بین نمونه های حاوی غلظتهای مختلف کیتوزان تولیدی و نمونه های سس مایونز تجاری اختلاف معنی داری وجود ندارد. در نهایت این نتیجه گیری حاصل شد که در سس مایونز و سایر محصولات امولسیونی می توان از کیتوزان به عنوان یک ماده تثبیت کننده و قوام دهنده استفاده کرد.

استفاده از فشار ایزو استاتیک بالا در تحقیقات بیولوژیک و مواد غذایی در دهه اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است. در این پژوهش به منظور بررسی اثر فشار ایزو استاتیک بر فعالیت متابولیکی مخمر ابتدا سویه خالص تجارتی مخمر  Saccharomyces cerevisiaeرا به مدت 5، 10و 15 دقیقه تحت فشارهای 50 ، 75 ، 100، 125و 150 مگاپاسکال قرار داده و یک نمونه نیز به عنوان شاهد و بدون اعمال فشار نگهداری گردید. کلیه نمونه ها پس از 24 ساعت نگهداری در 4°C از نظر تعداد پرگنه در واحد حجم (CFU)، فعالیت آنزیمی و تغییرات ریخت شناسی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج پس از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که فشار 50MPa هیچ تاثیری بر مخمر نداشته اما فعالیت آنزیمی مخمر تحت اثر فشارهای 75 و100 مگاپاسکال در مدت 10 و 15 دقیقه اعمال فشار به میزان قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. با اینحال تصاویر میکرو گراف الکترونی به روش اسکن میکروسکوپ الکترونی (SEM) حاکی از تغییرات شدید سلول تحت اثر فشار MPa 100 علیرغم افزایش فعالیت مخمر می باشد. میزان فعالیت آنزیمی مخمر تحت اثر اعمال فشارهای 125 و150 مگاپاسکال کاهش یافته و تعداد پرگنه در واحد حجم به اندازه حداقل یک چرخه لگاریتمی کاهش نشان می دهد که این اثرات می تواند ناشی از تغییرات شدید ساختمان سلول مخمر تحت اثر  اعمال فشارهای 100، 125 و 150مگاپاسکال باشد. هم چنین بررسی ریخت شناسی سلولی مخمر پس از یک ماه نگهداری در 4°C نشان داد که کلیه نمونه های تیمار شده با فشار تجزیه شده و از بین رفته اند.