فیزیولوژی و فارماکولوژی
سال:1382 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:13

گزارشاتی وجود دارد که نشان می دهد، تحمل به اثر ضد دردی مرفین در حضور درد مزمن به تاخیر می افتد. این سوال مطرح است که درد چگونه و در چه محلی روند تکوین تحمل را تحت تاثیر قرار می دهد؟ در این مطالعه سعی شد علاوه بر بررسی اثر درد التهابی مزمن بر ایجاد تحمل به مرفین، امکان حذف تحمل ایجاد شده به اثر ضد دردی مرفین توسط درد مزمن نیز مورد بررسی قرار گیرد. همچنین نقش احتمالی قطعه کمری طناب نخاعی به عنوان یک محل تداخل پدیده های درد مزمن و تکوین تحمل بررسی گردد.القا تحمل به مرفین، به دو شیوه داخل صفاقی (i.p.) و داخل نخاعی (i.t.) در موش های صحرایی نر صورت گرفت. در شیوه i.p. مرفین 20 میلی گرم/ کیلوگرم به مدت 4 روز و در شیوه i.t. مرفین 15 میکرو گرم/ حیوان به مدت 7 روز برای القای تحمل استفاده شدند. درد مزمن با تزریق زیر جلدی 50 میکرومتر فرمالین 5% (4 مرتبه، با فواصل 1 روز برای گروه های مربوط به تجویز i.p. مرفین و به صورت یک روز در میان در گروه های مربوط به مرفین (i.t. القا شد. برای بررسی اثر ضد دردی مرفین i.p. (10 میلی گرم/ کیلوگرم روز پنجم) و یا مرفین i.t. (15 میکروگرم/ حیوان روز 8) از آزمون Tail Flick استفاده شد.نتایج نشان داد که مرفین در حیوانات دریافت کننده سالین مزمن به صورت داخل صفاقی و یا داخل نخاعی، در هر دو مورد، ایجاد بی دردی قوی نمود (P<0.001) اما در حیوانات دریافت کننده مرفین مزمن در تجویز i.p. (و نه تجویز (i.t. بی دردی ضعیفی ایجاد کرد (P<0.05). القا درد، هم زمان با مصرف مزمن مرفین در هر دو شیوه i.p. و i.t. مانع از تکوین تحمل گردید و حتی تحمل ایجاد شده را نیز عکس نمود. (P<0.01) نتایج فوق حاکی از آن است که درد التهابی ناشی از تزریق زیر جلدی فرمالین به پای حیوان، نه تنها باعث مهار روند ایجاد تحمل می شود، بلکه تحمل ایجاد شده را نیز عکس می کند. در تجویز داخل نخاعی، مرفین باعث تحمل در قطعه کمری نخاع می شود که این تحمل نیز توسط درد مزمن مهار و همچنین حذف گردید. بنابراین به نظر می رسد که قطعه کمری نخاع به عنوان یک محل تداخل برای دو پدیده درد مزمن و ایجاد تحمل دارای اهمیت باشد.

اثر کتامین (1-100 μM) که دارای خواص آنتاگونیستی نسبت به گیرنده های NMDA می باشد. بر انتقال سیناپسی و تقویت طولانی مدت (LTP) در ناحیه CA1 هیپوکمپ موش صحرایی به طور in vitro مورد مطالعه قرار گرفته است. پتانسیل های میدانی در لایه سلول های هرمی متعاقب تحریک الکتریکی فیبرهای آوران جانبی شافر ثبت گردیده است. برای القای LTP از تحریک تتانیک با ریتم تتا موسوم به PBs استفاده شد. برای اندازه گیری LTP، دامنه اسپاپک های دسته جمعی که معیار خوبی برای سنجش میزان تقویت پاسخ سیناپس می باشد، مورد ارزیابی قرار گرفته است. کتامین با غلظت های کمتر از 20 میکرومول (1-10 μM) نه تنها نتوانست از وقوع LTP جلوگیری کند، بلکه LTP القا شده رانیز افزایش داد. در حالی که غلظت های بالاتر از 20 میکرومول آن، غالبا وقوع LTP را مهار کرد. از طرف دیگر کتامین با غلظت 20 میکرومول، شکل پذیری سیناپسی را به روش های متفاوتی متاثر کرد و موجب بروز اشکال مختلف شکل پذیری سیناپسی گردید . نتایج نشان می دهد که اثرات کتامین بر انتقال سیناپسی پایه و LTP ایجاد شده توسط تحریک کزازی با فرکانس 100 هرتز به غلظت های کتامین بستگی دارد .

در مطالعات قبلی نشان داده شده است که ال-آرژینین مانند سایر داروهای مخدر بر رها شدن دوپامین در دستگاه مزوکورتیکولیمبیک موثر است. هدف از این تحقیق، مقایسه اثر این دارو با مرفین به عنوان یک داروی مخدر استاندارد در القای ترجیح مکان شرطی شده در موش بزرگ آزمایشگاهی نر می باشد. در مطالعه حاضر، از موش های نر نژاد ویستار با میانگین وزنی 300-250 گرم استفاده شد. پنج روز پس از جراحی و کانول گذاری، به حیوانات مقادیر متفاوتی از ال-آرژینین L-NAME یا مرفین تزریق و مراحل شرطی سازی به روش Biased انجام شد. نتایج به دست آمده نشان می دهند که تجویز داخل صفاقی 0.1 mg/kg)، 1 و 5) و نه داخل تگمنتوم شکمی 0.3 μg/Rat)، 0.1 و 3) ال-آرژینین، قادر به القای ترجیح مکان شرطی شده به صورت وابسته به دوز می باشد. تجویز داخل صفاقی (10 mg/kg) و داخل ناحیه تگمنتوم شکمی (2 μg/Rat) مرفین نیز قادر به القای ترجیح مگتن شرطی شده در حیوانات بود. تزریق داخل صفاقی 0.1 mg/kg)، 1 و 5) و داخل تگمنتوم شکمی 0.3 μg/Rat)، 1 و L-NAME (3 اثرس را در القای ترجیح و یا تنفر مکان شرطی شده از خود نشان ندادند. این دارو در بالاترین دوز مورد استفاده (5 mg/kg) قادر به جلوگیری از کسب ترجیح مکان شرطی شده ناشی از ال-آرژینین (5 mg/kg) می باشد. تجویز مرفین (10 mg/kg) در سه روز پیاپی به حیوانات و سپس 3 روز استراحت باعث القای حساسیت به مرفین در حیوانات شد. به نحوی که تجویز دوز بی اثر مرفین (0.5 mg/kg) سبب القای ترجیح مکان شرطی شده در حیوانات حساس شده گردید. در حالی که تکرار این کار با ال-آرژینین (5 mg/kg) باعث کاهش شدید اثرات دوز بی اثر ال-آرژینین (0.1 mg/kg) شد. در حیواناتی که در روزهای آموزش دوز موثر ال-آرژینین (5 mg/kg) را دریافت کرده بودند، تجویز همین دوز از ال-آرژینین در روز تست سبب کاهش زمان توقف در قسمت دریافت دارو گردید (پدیده وابستگی به حالت منفی). در حالی که تجویز مرفین (10 mg/kg) در روز تست به حیواناتی که در روزهای آموزش به مرفین (10 mg/kg) دریافت کرده بودند، سبب افزایش زمان سپری شده در قسمت دریافت مرفین گردید (پدیده وابستگی به حالت مثبت). از این آزمایشات نتیجه می گیریم که تزریق داخل صفاقی ال-آرژینین قادر به القای ترجیح مکان شرطی شده در موش بزرگ آزمایشگاهی می باشد و این اثر با مهارگر آنزیم نیتریک اکساید سنتاز (L-NAME) از بین می رود ولی به نظر نمی آید که محل اثر دارو در ناحیه تگمنتوم شکمی باشد و تجویز ال-آرژینین برخی از خصوصیات داروهای مخدر نظیر افزایش حساسیت و یا وابستگی به حالت را از خود نشان نمی دهد.

برای شیرین بیان  Licorice Comman (LC)در طب سنتی اثرات ضد حساسیت، ضد خیز و التهاب، درمان دیابت قندی و بی مزه و محرک قشر غده آدرنال گزارش شده است. ریشه این گیاه حاویGlycyrrhizin ، مواد استروژنیک، کومارین ها، فلاونوییدها، استرول ها، کولین، اسپاراژین و گلابرین می باشد. این مطالعه مداخله ای - تجربی روی 8 گروه موش صحرایی بالغ نر انجام شد و التهاب حاد پنجه توسط تزریق 0.1 ml محلول کاراگینان 0.5 درصد داخل کف پنجه ایجاد شد. عصاره هیدروالکلی ریشه شیرین بیان با دوزهای 50، 100،200  و 300 میلی گرم بر کیلوگرم و ایبوپروفن با دوز 12 میلی گرم بر کیلوگرم 10 دقیقه قبل از تزریق کاراگینان به صورت داخل صفاقی تزریق شدند. میزان التهاب با اندازه گیری تغییرات حجم پنجه با روش پلتیسمومتری مایع و سنجش رنگ آبی ایوانز Evans blue خارج عروقی با روش طیف سنجی و سنجش تغییرات وزن پنجه ملتهب چهار ساعت بعد از تزریق کاراگینان تعیین شد و با پنجه کنترل مقایسه گردید. افزایش حجم پنجه ناشی از کاراگینان به طور معنی داری توسط تمامی دوزهای مصرفی عصاره کاهش یافت که این اثر وابسته به دوز بود و حداکثر اثر مهاری توسط دوز 300 میلی گرم در کیلوگرم عصاره اعمال می شود که اثر این دوز قابل مقایسه با اثر ایبوپروفن می باشد. همچنین دوزهای 100،200  و 300 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره قادر بودند که مقدار رنگ آبی ایوانز خارج عروقی را در پنجه ملتهب به طور معنی داری کاهش دهند. تنها دوز 200 میلی گرم در کیلوگرم عصاره قادر به کاهش معنی دار وزن پنجه می باشد. این نتایج پیشنهاد می کنند که مصرف عصاره هیدروالکلی ریشه شیرین بیان می تواند خیز التهابی ایجاد شده توسط کاراگینان را مهار نماید .

دکسترومتورفان، آنتاگونیست گیرنده NMDA سیستم گلوماترژیک می باشد. فعالیت گیرنده NMDA سیستم گلوتاماترژیک اثر تحریکی بر روی Release دوپامین درنقاط مختلف مغزی دارد. این اثر می تواند رفتارهای کلیشه ای ناشی از فعالیت سیستم دوپامینرژیک را تعدیل نماید. این مطالعه برای بررسی تداخل بلاک گیرنده NMDA توسط دکسترومتورفان و رفتار Pecking در جوجه طراحی شده است. بدین منظور اثر دکسترومتورفان و آنتاگونیست های مختلف گیرنده های دوپامینی بر رفتار Pecking القا شده توسط آپومرفین درجوجه مورد بررسی قرار گرفت. برای القاءPecking ، آپومرفین با دوز 0.5 میلی گرم/کیلوگرم (ED53) به صورت زیر جلدی به کار گرفته شد. دکسترومتورفان (5 الی 15 میلی گرم/کیلوگرم، زیر جلدی) به طور وابسته به دوز رفتار Pecking را کاهش داد. تزریق زیر جلدی دوز 5 میلی گرم / کیلوگرم دکسترومتورفان (ED50) اثر تضعیفی آنتاگونیست گیرنده Dl دوپامینی، 1) SCH 23390 الی 4 میلی گرم/کیلوگرم، زیرجلدی) راتغییر نداد ولی اثر تضعیفی آنتاگونیست گیرنده D2 دوپامینی، سولپیراید (10 الی 30 میلی گرم/کیلوگرم، زیر جلدی) را تقویت نمود. آنتاگونیست گیرنده های محیطی دوپامین، دامپریدون (5 و 10 میلی گرم/کیلوگرم، زیرجلدی) اثر معنی داری در این رابطه نداشت .نتایج پیشنهاد می کند که اثر تضعیفی دکسترومتورفان بر روی رفتار Pecking القا شده توسط آپومرفین از طریق مکانیسم های گیرنده D1 دوپامینی مرکزی واسطه گری می شود .

اریتروپوتین نوترکیب انسانی هورمونی است که در درمان کم خونی ها مورد استفاده قرار می گیرد. در مطالعه حاضر نقش این هورمون در تغییرات سلول های خونی رت بالغ و نوزاد بررسی شده است. این هورمون در سه روز مختلف 50 IU/kg)،100  و 200) به صورت زیر پوستی، دو بار در هفته و به مدت 6 هفته تزریق شد. سپس گلبول های قرمز (RBC)، زیرمجموعه گلبول های سفید (WBC) و پلاکت به وسیله دستگاه H1 شمارش گردید. داده ها با روش های آماری Tukey, ANOVA و مقایسه زوجی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در هر دو گروه سنی، تعداد RBC با افزایش دوز هورمون به میزان 15% زیاد شد. تعداد WBC در دوز 100 IU/kg کاهش نشان داد (10%). تعداد نوتروفیل (25%)، لنوفیست (16.65%) و بازوفیل (30%) کاهش یافت اما تعداد ائوزینوفیل (50%) افزایش نشان داد. تعداد مونوسیت و پلاکت نیز با افزایش دوز مصرفی rHuEpo احتمالا از طریق رسپتورهایrHuEpo  بر سطح سلول های اجداد خونسازی می باشد که می تواند تکثیر اجداد اریترویید را تحریک کند و اجداد WBC و پلاکت را به RBC تبدیل کند. همچنین می تواند از سنتز فاکتورهای رشد نوتروفیل، اینترلوکین های موثر بر بلوغ گلبول های سفید و فاکتورهای پلاکت سازی جلوگیری کند .

بیماران مبتلا به امراض مزمن و دردناک اغلب در جستجوی درمان های جایگزینی هستند. زنجبیل از معروف ترین داروهای گیاهی است که در درمان بیماری های روماتیسمی استفاده می شود. ولیکن اثرات مفید این گیاه کمتر با کنترل مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این مطالعه، اثرات عصاره الکلی زنجبیلی، فرموله در کپسولهای 500 میلی گرمی حاوی 15 میلی گرم عصاره زنجبیل و کپسول های 500 میلی گرمی حاوی دارونما بر روی 80 بیمار مبتلا به استئوآرتریت در دو گروه 40 نفری و برای یک دوره یک ماهه به روش تصادفی، دوسو بی خبر مورد آزمایش قرار گرفتند. در طول مدت این مطالعه، داروی استامینوفن به عنوان داروی امدادی در هر دو گروه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این مطالعه در پایان دوره یک ماهه نشان داد که شیوه درمان با داروی زنجبیل در کاهش درد مکانیکی و درد شروع حرکت بیماران مبتلا به استئوآرتریت موثرتر از دارونما بود. در طول دوره آزمایش هیچ گونه عوارض جانبی در حین مصرف این داروها گزارش نگردید. با توجه به نتایج فوق به نظر می رسد که عصاره گیاه زنجبیل می تواند به عنوان یک داروی جایگزین داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی در کاهش درد بیماران مبتلا به استوآرتریت مفید باشد .

سال ها استروژن تنها به خاطر اثراتش بر فرایندهای تولید مثل مورد توجه قرار گرفته بود ولی اخیرا دخالت آن در یکسری از عملکردهای مغزی از قبیل یادگیری و حافظه به اثبات رسیده است. از طرفی هیپوکمپ یکی از ساختارهای مغزی است که نقش مهمی در پردازش اطلاعات فضایی دارد. شواهد نشان می دهند گیرنده های استروژنی در ناحیه CA1 هیپوکمپ قرار دارند. لذا دراین تحقیق اثر تزریق داخل هیپوکمپی استرادیول بنزوات بر یادگیری و حافظه موش های صحرایی نر بالغ نژاد N-MRI در حضور و عدم حضور غدد جنسی مورد بررسی قرار گرفت. حیوانات پس از کانول گذاری در 8 گروه تقسیم شدند. 4 گروه حیوان دست نخورده ماندند و 4 گروه تحت عملیات تستکتومی قرار گرفتند. گروه های کنترل سالم و اخته شده تنها به مدت 5 روز با ماز Y شکل آموزش می دیدند و گروههای شاهد سرم فیزیولوژی، شاهد روغن کنجد و آزمایش استرادیول سالم و اخته شده هر روز بلافاصله قبل از آموزش به ترتیب 0.5 میکرولیتر سرم فیزیولوژی، 0.5 میکرولیتر روغن کنجد و 1 میکروگرم در حجم 0.5 میکرولیتر استرادیول بنزوات در هر طرف ناحیه CA1 هیپوکمپ دریافت میکردند وسپس به مدت 5 روز و هر روز 30 بار با ماز Y شکل آموزش می دیدند. همه گروه ها پس از یک ماه مجددا برای تست حافظه یک جلسه در دستگاه قرار می گرفتند. تجزیه وتحلیل آماری نشان می دهد استرادیول باعث افزایش یادگیری فضایی شده و روغن کنجد نیز یادگیری را بهبود بخشیده است از طرف دیگر حضور و عدم حضور غدد جنسی تاثیری در بهبود دهندگی استرادیول بر یادگیری نداشته است. همچنین حضور و عدم حضور غدد جنسی تاثیری بر میزان حافظه گروه های مختلف نداشته است. به نظر می رسد استرادیول از طریق انعطاف پذیری سیناپسی در نورون های ناحیه CA1 هیپوکمپ و تداخل عمل با سیستم کولینرژیک باعث افزایش یادگیری فضایی شده است .

دراین پژوهش اثر باکلوفن (آگونیست گیرنده (GABAB، روی میانگین غلظت هورمون رشد، تیروکسین و تری یدوتیرونین مورد بررسی قرار گرفت. دراین مطالعه، دوازده راس گاو شیری نژاد هلشتاین به چهار گروه تقسیم گردیده و در هر گروه به هر راس دام روزانه به ترتیب 25، 50، 75 و 100 میلی گرم باکلوفن به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به مدت چهار روز تزریق شد. خونگیری روزانه یک بار به مدت هشت روز انجام گرفت و غلظت هورمون رشد، تیروکسین و تری یدوتیرونین نمونه های پلاسمای خون گاوها با استفاده از روش RIA اندازه گیری و ثبت شد. این مطالعه نشان داد که این تیمارها میانگین غلظت هورمون رشد و تیروکسین پلاسما را افزایش دادند (P<0.01). دوزهای 25، 50 و 75 میلی گرم باکلوفن به ازای هر کیلوگرم وزن بدن میانگین غلظت هورمون تری یدوتیرونین را کاهش داد (P<0.05)، درحالی که تزریق 100 میلی گرم باکلوفن به ازای هر کیلو گرم وزن بدن غلظت آن را افزایش داد (P<0.05).