نوآوری های آموزشی
سال:1385 | دوره:5 | شماره:18 |تعداد مقالات:9

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی طرح ارزشیابی توصیفی و با توجه به ویژگیهای شناختی، عاطفی و روانی- حرکتی دانش آموزان پایه سوم ابتدایی شهر تهران انجام گرفت. طرح ارزشیابی توصیفی با استفاده از ارزشیابی تکوینی، ارزشیابی عملکردی و دادن بازخورد توصیفی از سال تحصیلی 1382 -83 تا کنون در چهار منطقه شهر تهران (مناطق 1، 5، 9 و 16) به صورت آزمایشی اجرا شده است. بنابراین، جامعه آماری پژوهش حاضر محدود به این مناطق بوده است. در این پژوهش 96 دانش آموز پایه سوم ابتدایی از مدارس مشمول طرح ارزشیابی توصیفی به عنوان گروه آزمایش (48 دختر و 48 پسر) و همچنین 96 دانش آموز از مدارس هم سطح آنها که تحت پوشش طرح ارزشیابی توصیفی نبودند، به صورت تصادفی، به عنوان گروه گواه (48 دختر و 48 پسر) انتخاب شدند. ابزارهای اندازه گیری مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از: (1) آزمون پیشرفت تحصیلی ریاضی، (2) آزمون پیشرفت تحصیلی علوم تجربی، (3) آزمون پیشرفت تحصیلی زبان فارسی، (4) پرسشنامه آگاهی فراشناختی برای سنجش ویژگیهای شناختی، (5) پرسشنامه کیفیت زندگی در مدرسه برای سنجش ویژگیهای عاطفی و (6) آزمونهای عملکردی علوم و ریاضی برای سنجش ویژگیهای روانی- حرکتی. برای تحلیل داده ها از روشهای آماری تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) و تحلیل واریانس یک سویه (ANOVA) استفاده شد. نتایج نشان داد که سطح پیشرفت دانش آموزان پایه سوم ابتدایی مدارس مشمول طرح ارزشیابی توصیفی در متغیرهای شناختی از قبیل دانش ریاضی، علوم تجربی، زبان فارسی و همچنین میزان آگاهی فراشناختی، به طور معناداری، بیشتر از دانش آموزان پایه سوم ابتدایی مدارس عادی هم سطح آنهاست. بین گروههای آزمایشی و گواه در متغیرهای حوزه عاطفی، از قبیل رضایت کلی از مدرسه، عاطفه منفی نسبت به مدرسه، نگرش در مورد معلمان، همبستگی اجتماعی، فرصت (باور نسبت به مفید بودن مدرسه)، موفقیت (احساس اطمینان به توانایی برای کسب توفیق در انجام کارهای مدرسه) و ماجرا (احساس خودانگیختی و لذت بردن از یادگیری) تفاوت های معنی داری مشاهده نشد. در متغیرهای حوزه روانی- حرکتی بین دانش آموزان مدارس مشمول طرح ارزشیابی توصیفی و دانش آموزان مدارس عادی تفاوت های معنی داری به دست آمد. نتایج تحلیل های تکمیلی نشان داد که دانش آموزان مدارس مشمول طرح در آزمون درخت و برگ، نسبت به دانش آموزان مدارس عادی، عملکرد بهتری دارند. در آزمون های عملکردی دیگر، از قبیل آزمون اشیای دور ریختنی و آزمون دماسنج، دانش آموزان مشمول طرح ارزشیابی توصیفی، در مقایسه با دانش آموزان مدارس عادی، عملکرد بهتری داشتند؛ اما ای تفاوت ها از نظر آماری معنی دار نبودند. در این مقاله ضمن بحث درباره یافته ها، پیشنهادهایی نیز برای پژوهشهای بعدی مطرح شده است.

هدف پژوهش حاضر، مقایسه دو نظریه کلاسیک اندازه گیری و مدل سوال- پاسخ غیر پارامتریک از نظر ویژگی های سوال بوده است. روش تحقیق از نوع کاربردی- توصیفی بوده و برای دستیابی به این هدف، پژوهش توصیفی انجام شده است. در بررسی عملی، برای آزمون اختصاصی ریاضی، از پاسخنامه های داوطلبان رشته ریاضی- فیزیک در آزمون ورودی دانشگاههای کشور در سال 1384 استفاده شد. از بین کلیه داوطلبان رشته ریاضی- فیزیک شرکت کننده در آزمون سال 1384، به روش نمونه گیری سیستماتیک، یک گروه نمونه 3000 نفری انتخاب شد و سه سوال این پژوهش، مورد بررسی قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از روشهای آماری مورد استفاده در مدل کلاسیک (شامل میانگین یا درجه دشواری سوالات، واریانس سوالات و همبستگی دو رشته ای) استفاده شد. برای تحلیل داده ها در نظریه غیر پارامتریک سوال- پاسخ، از روش آزمون t وابسته، ضریب همبستگی و آزمون معنی داری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که پارامترهای محاسبه شده سوال در مدل غیر پارامتریک سوال- پاسخ، برعکس مدل کلاسیک، وابسته به سوال است نه به آزمودنی. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که نظریه سوال- پاسخ غیر پارامتریک هم از لحاظ نظری و هم از لحاظ عملی بر نظریه کلاسیک مزیت و برتری دارد.

هدف این مقاله تهیه و تدوین الگویی برای ارایه بازخوردهای کیفی به دانش آموزان است. اهمیت و ضرورت: معاونت آموزش و پرورش عمومی وزارت آموزش و پرورش برای کاهش اثرات منفی بازخورد کمی در بهداشت روانی و یادگیری دانش آموزان، طرحی را با عنوان «ارزشیابی توصیفی» تهیه و پس از تایید شورای عالی، در مدت سه سال به صورت آزمایشی در برخی از مدارس ابتدایی مناطق آموزشی کشور اجرا کرد. در این طرح، بازخوردها به صورت توصیفی و با مقیاس درجه بندی (مقوله ای مرتب شده) به دانش آموزان ارایه می شد. نتایج ارزشیابی های به عمل آمده توسط خوش خلق و شریفی (1382 -84) نشان داد که طرح «ارزشیابی توصیفی» به رغم تاثیر مثبت بر ارتقای بهداشت روانی دانش آموزان، نتوانسته است در ارتقای کیفی و حتی یادگیری آنان موثر باشد. یکی از دلایل مهم عدم موفقیت آن طرح، نبودن الگویی روشن برای ارایه بازخورد در مدارس بود. در این مقاله از تحقیق کیفی اسنادی استفاده شده است. جامعه آماری شامل 3 کتاب و 26 مقاله پژوهشی است. در پاسخ به دو سوال پژوهشی اساسی، ابتدا جایگاه بازخورد کمی در رویکردهای رفتاری و نیز رفتاری- شناختی بررسی شده و آن گاه بر اساس رویکرد سازنده گرایی، تعریفی روشن و جامع از مفهوم باخورد کیفی ارایه گشته است. در پایان، بر اساس عناصر تعریف بازخورد کیفی، یک الگوی مدون برای ارایه بازخورد به دانش آموزان طراحی و معرفی شده است. در الگوی بازخورد کیفی، دانش آموزان بر اساس باورهای انگیزشی و شناخت های قبلی خود، تکالیف تعیین شده معلم را تفسیر می کنند و به آن معنا می بخشند، سپس برای خود اهداف فردی و راهبردهای یادگیری ویژه طراحی می کنند. در این الگو، دانش آموزان در فراهم آوردن بازخورد برای یادگیری خود مشارکت فعال دارند. با اجرای منظم مراحل پیش بینی شده در الگوی بازخورد کیفی، برای دانش آموزان شرایطی فراهم می شود تا با انجام خودسنجی های مستمر، ضمن تقویت انگیزه تحصیلی درونی، خودنظم جویی یادگیری را در خود پرورش دهند و بر سطح کیفی آموخته هایشان بیفزایند .

یکی از پی آمدهای هدایت آگاهانه فرآیند یادگیری به سمت کسب حد نصاب قبولی در امتحانات پایانی و نیز فراگیری سطحی و بدون مفاهیم و مهارت ها و ترک واقع پرورش نامناسب ذهن و فکر یادگیرندگان، زیاد بودن آمار مردودی ها و ترک تحصیلکردگان است. برای رفع این معضل، دفتر آموزش و پرورش راهنمایی، پنج توصیه اساسی دارد که در پژوهش حاضر، میزان تاثیر آنها بررسی شده است. نتایج نشان داد که در میان 70 سر گروه آموزشی و 458 معلم منتخب استانها، به ترتیب، آمار موافقان با «طرح سوالات امتحانی از محتوای تدریس شده در هر نوبت» 37.1 درصد و 39.7 درصد با «تاثیر دادن نمرات ارزشیابی مستمر در امتحانات شهریور ماه» 51.4 درصد و 56.11 درصد، با «حذف امتحانات نهایی از پایه سوم راهنمایی» 18.6 درصد و 22.5 درصد و به طور کلی با این سه راه کار 14.3 درصد و 13.8 درصد است. نمره های فرضی به دست آمده از دخالت دادن نمرات ارزشیابی مستمر نوبت دوم مردود شدگان پایه های اول، دوم و سوم در نمره امتحانات دروس تجدیدی شهریور ماه آنان، به ترتیب برابر با 6.711، 6.044 و 8.03 و به مراتب کمتر از حد نصاب قبولی است.

پژوهش حاضر با هدف پایایی سنجی و اعتباریابی مقیاس خودراهبری در یادگیری فیشر و همکاران (2001) انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر دبیرستانهای شهر اصفهان بود. بر اساس جدول کوهن و همکاران (2001) 200 نفر از بین آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه خودراهبری بر روی آنها اجرا شد. پس از گردآوری داده ها، ضریب پایایی آزمون (0.82) محاسبه شد. تحلیل عاملی گویه های خودراهبری بیانگر آن بود که بیش از 63 درصد واریانس نمرات یادگیری خودراهبر (توسط چهارده عامل) با مقیاس تحت اعتباریابی، تبیین می شود. پس از شش بار چرخش عوامل، همبستگی میان هر گویه با هر عامل در بهترین حالت مشخص شد و بر اساس آن سه عامل مطرح شده توسط سازندگان تست، استخراج و نامگذاری گردید. در نهایت می توان از این مقیاس برای سنجش میزان خودراهبری در یادگیری دانش آموزان دختر جهت انجام پژوهش های گوناگون و انتخاب روش تدریس متناسب شرایط دانش آموزان استفاده کرد و دانش آموزان را به یادگیرندگانی مادام العمر تبدیل نمود.

این تحقیق به منظور ارزشیابی سطح توانایی ها و مهارت های حرفه ای معلمان دوره ابتدایی و نیز یافتن نقاط قوت و ضعف روشهای تدریس و رفع نارسایی ها و بهبود کیفی آن در سطح شهر تهران انجام شد. افزون بر آن، رابطه برخی از عوامل تاثیرگذار بر مهارتهای حرفه ای معلمان (مثل جنس، سن، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی، سابقه تدریس، شرایط فیزیکی و تعداد دانش آموزان کلاس، گذراندن دوره های آموزشی قبل و حین خدمت) مورد سنجش قرار گرفت. برای بررسی رابطه بین مهارت های حرفه ای معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و نیز دست یابی به تفاوت مهارت های حرفه ای معلمان مناطق مورد مطالعه، سوالهایی مطرح شد.جامعه آماری مورد مطالعه این تحقیق را معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 1384 -85 تشکیل می دهند. مهارت های حرفه ای 457 نفر از معلمان دوره ابتدایی از 5 منطقه و 54 واحد آموزشی، که با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شده بودند، مورد مطالعه قرار گرفت. 45 نفر از مدیران مدارس ابتدایی به پرسشنامه هایی که برای نظرخواهی از آنان در مورد چگونگی مهارت معلمان در تدریس تدوین شده بود، پاسخ دادند. کلاس های درس 45 نفر از معلمان نیز سه بار مشاهده و ارزیابی شد.یافته ها نشان می دهد که در فعالیت های آموزشی کلاس درس، به هدف های مهارتی، کمتر از هدف های دانشی و نگرشی توجه شده است. معلمان مورد مطالعه در کلیات تدریس از مهارت نسبی برخوردارند؛ اما در اجزای مهم تدریس با برخی نارسایی های جدی مواجهند.

تحقیق حاضر در مورد یک گروه نمونه 368 نفری از دانش آموزان مقاطع و رشته های تحصیلی در شهر تهران انجام گرفت که به روش تصادفی انتخاب شده بودند. داده های تحقیق با اجرای پرسشنامه خود- تنظیمی و نگرش سنج در مورد دانش آموزان گروه نمونه جمع آوری شد. پس از تجزیه و تحلیل داده ها نتایج زیر به دست آمد:1- پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر در همه سطوح و مقاطع تحصیلی بالاتر از پسران است.2- انگیزه درونی و نگرش دانش آموزان دختر و پسر نسبت به مسایل تحصیلی در همه سطوح و رشته های تحصیلی از حد متوسط پایین تر است.3- انگیزه بیرونی در دانش آموزان رشته ریاضی و مقطع پیش دانشگاهی در حد متوسط، اما در سایر رشته ها و مقاطع تحصیلی پایین تر از متوسط است.4- تجزیه و تحلیلی داده ها نشان داد که روی هم رفته، 12 درصد واریانس پیشرفت تحصیلی به کمک دو عامل انگیزه درونی و نگرش نسبت به تحصیل تبیین می شود. در این میان، سهم انگیزه درونی بیشتر از نگرش است و انگیزه بیرونی در تبیین واریانس پیشرفت تحصیلی سهم معنی داری ایفا نمی کند.5- اکثریت دانش آموزان نسبت به درس زبان و ادبیات فارسی اظهار علاقه مندی، نسبت به دروس ریاضیات، علوم و علوم اجتماعی اظهار بی علاقگی و نسبت به دروس زبان انگلیسی، علوم دینی و هنر اظهار بی تفاوتی کرده اند.6- کمتر از 50 درصد دانش آموزان نسبت به محتوای برنامه های درسی ابراز علاقه مندی کردند. اکثر دانش آموزان مناسب بودن روش تدریس معلمان و روابط مطلوب بین معلم و شاگرد را مورد تایید قرار داده اند.