مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1387 | دوره:9 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

به منظور بررسی روابط ژنتیکی سیب های «گلاب» ایران با رقم های تجاری داخلی و خارجی، از 28 جفت آغازگر ریزماهواره SSR استفاده شد. بر اساس الگوی نواری حاصل، 22 جفت آغازگر در 27 نژادگان سیب الگوی چند شکل و قابل امتیازدهی تولید کردند. برای هر مکان ژنی تعداد آلل ها از دو تا 11 آلل با میانگین 4/5 متغیر بود و محتوای اطلاعات چند شکلی در بین رقم های مورد بررسی از 37/0 تا 77/0 با میانگین 68/. ارزیابی شد که هتروزیگوتی بالا را در بین رقم های سیب نشان داد. گروه بندی نژادگان ها با استفاده از ضریب تشابه نی و الگوریتم UPGMA، رقم های سیب مورد بررسی را به پنج گروه شامل چهار گروه سیب های ایرانی به استثنای «اهر-2» و یک گروه سیب های خارجی منتسب کرد. بیشترین شباهت ژنتیکی در بین رقم های سیب «گلاب» مشاهده شد که از مناطق مختلف جمع آوری شده بودند. با در نظر گرفتن ویژگی های ظاهری مشابه رقم های سیب «گلاب» و نزدیکی روابط ژنتیکی آن ها این فرضیه تقویت می شود که به احتمال رقم های سیب «گلاب» منشا مشترکی دارند.

جهت تعیین روابط ژنتیکی 23 نژادگان (ژنوتیپ) گیاه چمنی مرغ و 4 رقم دورگه از برخی صفات ریخت شناسی و نشانگرهای مولکولی ISSR استفاده گردید. چهارده صفت ریخت شناسی در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی و در سه تکرار بررسی شدند. فاصله ژنتیکی نژادگان ها برای صفات ریخت شناسی با استفاده از توان دو فاصله اقلیدسی تعیین و گروه بندی آن ها با استفاده از روش وارد انجام شد. تجزیه خوشه ای بر اساس داده های ریخت شناسی، نمونه ها را به سه گروه منتسب کرد. چهارده آغازگر ISSR استفاده شده در مجموع 336 قطعه در نمونه ها تکثیر کردند که 305 قطعه از آن ها چند شکل بودند. پس از محاسبه ماتریس تشابه داده های مولکولی با کمک فاصله راجرز، گروه بندی با کمک روش بیت وین گروپ انجام شد. این گروه بندی، نمونه ها را در 4 گروه قرار داد. نژادگان های سه گان (تریپلوئید) و دوگان (دیپلوئید) در گروه بندی مذکور در گروه مجزایی از نژادگان های چهارگان واقع شدند. همبستگی بین ماتریس های تشابه بر مبنای صفات ریخت شناسی و داده های ISSR معنی دار نبود.

با توجه به محدودیت های سیستم های آبیاری ثقلی در تامین عناصر غذایی و آب، در این بررسی سعی گردیده تا با استفاده از ایزوتوپ سنگین نیتروژن-15 و دستگاه نوترون متر، کارایی مصرف کود اوره و آب، در چهار سیستم سنتی و پیشرفته آبیاری مقایسه شود. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و به صورت کرت خرد شده روی گیاه کاهو (Lactuca sativa) اجرا گردید. سیستم های مختلف آبیاری (فاکتور اصلی) شامل سیستم کودآبیاری قطره ای (T1)، کودآبیاری بارانی  (T2)، آبیاری بارانی همراه با کاربرد شکل جامد کود در خاک (T3) و سیستم جویچه ای (T4) و اندام های مختلف گیاه کاهو (فاکتور فرعی) شامل برگ های بیرونی، درونی، ساقه و ریشه بودند. نتایج نشان داد که میزان تولید اندام هوایی در تیمارهای T1 تا T4 از تفاوت معنی دار در سطح احتمال 5% برخوردار بوده و مقدارهای آن ها به ترتیب برابر 3/86، 2/77، 2/72 و 3/60 تن در هکتار به دست آمد. تیمار کود آبیاری قطره ای بیشترین تولید برگ های بیرونی، ساقه و ریشه را داشت و تیمارهای بارانی نسبت به تولید برگ های درونی واکنش بهتری ارایه نمودند. همچنین گیاهان تحت سیستم کود آبیاری قطره ای از ساقه درشت تر و برگ کمتری برخوردار بود در حالی که در سیستم بارانی به صورت وارونه مشاهده شد. در تیمارT3  به طور میانگین 4/64% از نیتروژن انتقال یافته به گیاه کاهو از منبع کود نشاندار تامین گردیده است. این نتیجه، در مقایسه با جذب نیتروژن در سایر تیمارهای آبیاری تحت فشار ( T1=%51.1و T2=%46.4) و به ویژه تیمار سنتی (4/42%)، بسیار بالا بود. زیاد بودن درصد نیتروژن و نیتروژن جذب شده از منبع کود (Ndff) در تیمار T3 باعث گردیده تا این تیمار بیشترین کارایی مصرف نیتروژن (به میزان 8/65%) را به خود اختصاص دهد. این امر در مورد تیمارهای T2, T1 و T4  به ترتیب برابر 0/53، 4/41 و 9/19% اندازه گیری شد. تیمار T2 با میزان 2918 متر مکعب در هکتار و 46/26 کیلوگرم در متر مکعب به ترتیب کمترین میزان آب کاربردی و بیشترین کارایی مصرف آب را دارا بود، در حالی که تیمار جویچه ای با بیشترین مقدار آب کاربردی (10948 متر مکعب در هکتار)، کمترین کارایی مصرف آب (51/5 کیلوگرم در متر مکعب) را به خود اختصاص داد. به بیان دیگر، تیمار کود آبیاری بارانی با مصرف به تقریب یک چهارم آب تیمار جویچه ای، افزایش محصولی به میزان 28% داشته است. در خصوص الگوی تغذیه ای، به نظر می رسد که تقسیط کودی در 8 قسط تزایدی در خاک های معمولی (با سطح متعارف عناصر) روش مناسبی جهت تغذیه گیاه کاهو نباشد. بنابراین پیشنهاد می شود تا نحوه تقسیط کود در تیمارها، به گونه ای صورت گیرد که فرآیند کوددهی در فواصل زمانی 30 تا 51 روز پس از کاشت گیاه صورت گرفته، به صورتی که بخش عمده آن 40 روز پس از کاشت اعمال شود. در چنین شرایطی، افزایش کارایی مصرف کود در تیمار کود آبیاری بارانی به بیش از 60% دور از انتظار نخواهد بود.

برخلاف موقعیت ممتاز تنوع ژنتیکی گلابی، هنوز اطلاعات دقیقی از روابط بین نژادگان های مختلف این گونه در ایران وجود ندارد. در این پژوهش به منظور گروه بندی نژادگان های گلابی و تعیین موقعیت ژنتیکی گلابی «سبری» در بین رقم های خارجی و ایرانی، از نوزده جفت آغازگر SSR سیب، که در گلابی به طور حفاظت شده وجود دارد، برای تکثیر قطعات DNA در27 رقم گلابی استفاده گردید که در کل 120 آلل ریزماهواره تولید کردند. بر مبنای دندروگرام رسم شده از تفاوت های آللی ریزماهواره ای، رقم های گلابی مربوط به Pyrus pyrifolia در یک گروه به طور کامل متفاوت از رقم های متعلق به P. communis قرار گرفتند. گروه بندی رقم های ایرانی «شاه میوه»، «دم کج» و «سبری» در گروه نژادگان های غیر تجاری خوج ها نشان داد که به احتمال این رقم های از خوج ها منشا گرفته اند و فاقد رابطه خویشاوندی با گلابی های آسیایی می باشند. دو رقم «محمدعلی» و «سردرودی» با رقم های اروپایی یک گروه خاصی را تشکیل دادند و رقم «دره گزی» در گروه رقم های فرانسوی قرار گرفت. می توان چنین استنباط نمود که این سه نژادگان شناخته شده در ایران به احتمال منشا متفاوتی از خوج ها داشته و با رقم های اروپایی اجداد مشترکی دارند.

این پژوهش در سال 1385 با هدف پیش رسی و کوتاه کردن دوره پرورش گل نرگس رقم «ژرمن» به صورت فاکتوریل با طرح پایه به طور کامل تصادفی در سه تکرار در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل دما در دو سطح، 4 درجه سانتی گراد (سرمادهی شده به مدت 12 هفته) و تیمار شاهد (بدون سرمادهی) و جیبرلیک اسید در چهار سطح صفر، 200، 400 و 600 میلی گرم در لیتر بودند. ویژگی هایی مانند زمان روییدن سوخ، زمان ظهور ساقه گل دهنده، زمان گلدهی، طول ساقه، قطر ساقه، طول برگ، تعداد برگ، تعداد جوانه های گل دهنده و جوانه های رویشی، قطر و وزن سوخ اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تیمار سوخ با دمای پایین موجب تسریع در روییدن، ظهور ساقه گل و گلدهی گردید. همچنین طول برگ، ارتفاع و قطر ساقه نیز افزایش یافت. غلظت 600 میلی گرم در لیتر جیبرلیک اسید اثر معنی داری بر رشد شاخساره (کیفیت برگ و ساقه) و زمان روییدن نسبت به سایر غلظت ها داشت.

سرخس «بوستونی» با نام علمیNephrolepis exaltata Schott cv. ‘Bostoniensis’ یکی از مورد توجه ترین و پرفروش ترین سرخس های زینتی درون خانه ای است. امروزه یکی از روش های تجاری تولید انبوه این گیاه، کشت درون شیشه ای آن است. این پژوهش به منظور دست یابی به روشی مناسب جهت پرآوری شاخساره سرخس «بوستونی» صورت گرفت. آزمایش ها به صورت فاکتوریل و طرح به طور کامل تصادفی انجام شدند. برای انجام این پژوهش از ریزنمونه شاخساره های 3 تا 7 میلی متری که در محیط کشت دارای 5/0 غلظت نمک هایMS ،20  گرم در لیتر ساکارز و 5/0 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین (BA) پرورش یافته بودند استفاده شد. ابتدا شاخساره ها جدا و در 12 محیط کشت مختلف دارای دو غلظت نمک های معدنی (5/0 یا یک چهارم غلظت نمک های MS)، دو غلظت ساکارز (20 یا 30 میلی گرم در لیتر) و سه غلظت بنزیل آدنین (5/0، 1 و 2 میلی گرم در لیتر)، کشت شدند. پس از گذشت شش هفته، تعداد شاخساره، طول شاخساره، وزن تر و وزن خشک اندام های هوایی اندازه گیری شدند. تولید ساختارهای سبز کروی (ساختارهای کروی شکل مریستمی) نیز در محیط های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده بیانگر اثر معنی دار فاکتورهای به کار رفته در این آزمون بر صفات اندازه گیری شده بود. بیشترین تعداد شاخساره در محیط کشت MS 0.5؛ 30 گرم در لیتر ساکارز و 2 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین (5/0 ± 25 و با طول 5/0 ± 5 میلی متر) به دست آمد. همچنین ساختارهای سبز کروی در غلظت های بالای بنزیل آدنین (2 و 1 میلی گرم در لیتر) مشاهده شدند. مطالعه ساختارهای سبز کروی بیانگر مریستمی بودن این ساختارها بود که جوانه های جانبی را شکل می دهند. با توجه به نتایج به دست آمده این دو محیط به عنوان مناسب ترین محیط ها جهت پرآوری سرخس «بوستونی» معرفی شدند.