فصلنامه کودکان استثنایی
سال:1383 | دوره:4 | شماره:4-1 (پیاپی 14-11) |تعداد مقالات:6

سیستم بینایی اطلاعات خودبخودی و فوری از فضای خارجی در زمینه های عمق، دوام شیء، شفافیت ،ثبات و رنگ فراهم میکند. در صورت بروز آسیب بینایی، فرد ناچار می شود بخشی از اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق سایر حواس بویژه  لامسه و شنوایی بدست بیاورد.آسیب بینایی بر تحول ادراکی، حرکتی، شناختی، اجتماعی و رفتارهای بین شخصی افراد تأثیرمی گذارد. در این مطالعه هدف این بوده که با توجه به نتایج پژوهشهای مختلف وضعیت تحولی و آموزشی افراد با آسیب بینایی در زمینه هایی مثل تمیز حسی، رشد حرکات درشت، تعامل اجتماعی، مهارتهای روزمره زندگی، جهت یابی و تحرک وآمادگی تحصیلی با افراد عادی مقایسه و میزان تفاوتها و شباهت ها بررسی شود. مقایسه در دو بخش صورت گرفته که بخش اول نتایج و نقد و بررسی پژوهشهای مختلف مرتبط با افراد با آسیب بینایی از بدو تولد تا شروع مدرسه را در بر می گیرد و در بخش دوم ضمن ارائه نتایج پژوهشهای مختلف مرتبط با سنین شش تا دوازده سالگی به نقد و بررسی آنها پرداخته شده است. هم چنین در این مقاله نیازهای کودکان و دانش آموزان با آسیب بینایی و خانواده هایشان متناسب با نتایج پژوهشها مورد توجه بوده و روشهای برخورد مناسب با چنین کودکانی در قالب توصیه های تربیتی آورده شده و برای پژوهشهای آتی هم فرضیاتی مطرح شده است.

هدف اصلی این پژوهش بررسی نظر معلمان د مورد آموزش تلفیقی کودکان استثنایی و عوامل موثر در این نوع آموزش بود. برای این منظور 488 نفر معلم مدارس عادی و81 نفر معلم مدارس استثنایی به صورت نمونه گیری خوشه ای چند مرحله و116 معلم تلفیقی به روش نمونه برداری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش به صورت دو پرسشنامه محقق ساخته شامل پرسشنامه جمعیت شناختی و پرسشنامه نظر سنجی معلمان تهیه گردید. پرسشنامه نظر سنجی معلمان در سه فرم خاص ساخته شد.همسانی درونی و قابلیت اعتماد پرسشنامه نظرسنجی به روش باز آزمایی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از نظر معلم ها آموزش روش های تدریس ویژه مهمترین نیاز آموزشی معلمان تلفیقی است. همچنین محدود کردن تعداد دانش آموزان کلاس بهترین نوع حمایت از معلمان تلفیقی محسوب می شود. از سوی دیگر دیدگاه معلم های استثنایی تحصیل کرده در رشته های علوم تربیتی،معلم هایی که در دوره آموزش تلفیقی شرکت کرده بودند ومعلم های مقاطع ابتدایی و متوسطه نسبت به آموزش تلفیقی به ترتیب مثبت تر از نگرش معلمان عادی،غیر علوم تربیتی، حضور نایافته در دوره آموزش تلفیقی ومعلم های مقطع راهنمایی بود.

هدف از پژوهش حاضر ساخت و استاندارد سازی آزمون پیشرفت تحصیلی نوشتن پایه اول ابتدایی است. این آزمون شامل چهار خرده آزمون : نوشتن کلمه،نوشتن جمله،نوشتن نام تصویر و نوشتن نام تصویر در جمله ناقص است. ابتدا گویه ها بر اساس جدول مشخصات آزمون از کتاب فارسی اول ابتدایی استخراج گردیدند.سپس این آزمون به صورت آزمایشی بر روی یک نمونه 182 نفری از دانش آموزان ،(91 پسر و 91 دختر)که پایه اول ابتدایی را به پایان رسانده بودند به طور انفرادی اجرا گردید. نتایج یافته های آماری نشان داد که: 1) توزیع نمرات در کل نمونه دارای چولگی منفی است و نسبت به توزیع نرمال کشیده تر است و آزمون پیشرفت تحصیلی نوشتن، آزمون نسبتاً آسانی بوده است .2) همسانی درونی خرده آزمون ها به ترتیب برای خرده آزمون نوشتن کلمات 0.85، نوشتن نام تصویر  76 .0  و نوشتن نام تصویر در جمله ناقص 0.54 می باشد. ضریب پایانی برای کل آزمون در کل گروه نمونه مورد بررسی معادل 934 .0 است. 3) روایی آزمون از طریق همبستگی آزمون پیشرفت تحصیلی نوشتن با آزمون هوشی ریون (0.510 >p و 0.205=r )، ونمره دیکته(0.000.< p و 0.36=r) و  معدل درسی (0.000 >p  و 0.287 =r ) مناسب است. همچنین ضریب همبستگی خرده آزمون ها با نمره کلی آزمون به ترتیب برای خرده آزمون نوشتن کلمات 0.921 ،نوشتن جملات 0.936،نوشتن نام تصویر 0.8010 و نوشتن نام تصویردر جمله ناقص 624 .0 بدست آمد که تمامی ضرایب محاسبه شده در سطح 0.000 > p معنا دار می باشد. 4) معنا داری مقادیر F  حاصل از تحلیل واریانس چند متغیری برای بررسی معنا داری تفاوت نمرات خرده آزمون ها و نمره کلی آزمون در دو گروه دختر و پسر در خرده آزمون ها نشان داد که میانگین نمرات دختران در این بخشها بیشتر از پسرها بوده است.

این پژوهش با آموزش رفتارهای سازشی از طریق نمایش عروسکی به دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر، سعی در بررسی تأثیر هنر نمایشی در رشد اجتماعی این کودکان را دارد. از میان 6 مدرسه معرفی شده از طرف سازمان آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، یک مدرسه انتخاب و با استفاده از جدول اعداد تصادفی 70 نفر آزمودنی در دو گروه 35 نفری کنترل و آزمایش جا یابی شدند. قبل از اجرای متغیر مستقل،هر دو گروه رشد اجتماعی با استفاده از مقیاس رشد اجتماعی وایلند بررسی شد برای گروه آزمایش (35) نفر به مدت 6 هفته فعالیت های نمایشی هدف دار مبتنی بر آموزش مهارتهای اجتماعی اجرا گردید و پس از پایان مدت مشخص شده، دوباره برای هر دو گروه (کنترل و آزمایش)، مقیاس رشد اجتماعی وایلند اجرا شد. پس از جمع آوری داده ها برای بررسی تأثیر متغیر مستقل هنرهای نمایشی، آزمون T مربوط به تفاضل نمرات پیش آزمون و پس آزمون توسط نرم افزار آماریSPSS  اجرا نتایج مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. تمامی70 نفر آزمودنی در محدوده سنی 12–9 سال، طیف بهره هوشی 74-60 و هوشبهر اجتماعی 81-70 قرار داشتند. آزمون T مستقل تفاوت معنی داری در دو گروه از نظر بهره هوشی  و هوشبهر اجتماعی نشان نداد. لذا دو گروه از نظر بهره هوشی و نیز هوشبهر اجتماعی معادل بودند. اما نتیجه آزمون پیش تست- پس تست مربوط به هوشبهر اجتماعی در دو گروه ،اختلاف معنی داری را نشان داد. (P<0.01) بدین معنی که میتوان با استفاده از هنرهای نمایشی در کودکان کم توان ذهنی آموزش پذیر تأثیر مثبتی در رشد اجتماعی و در نتیجه کیفیت زندگی آنان ایجاد نمود.

این پژوهش با هدف بررسی همخوانی نتایج آزمون گام نخست با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان صورت گرفت. از بین نو آموزان بدو ورود به مدرسه در سال 80 در شهر کرد 110 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند و پیشرفت تحصیلی آنها در سال اول دبستان و ارتباط آن با نتایج آزمون گام نخست مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از روش تحلیل واریانس، تحلیل رگرسیون و همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه بین نتایج آزمون گام نخست و پیشرفت تحصیلی نو آموزان درسطح 0.01 معنادار است .نتایج همچنین نشان داد که اثرات کلی رگرسیون نمره پیشرفت از طریق نمرات سه حیطه شناختی،زبانی و حرکتی بر اساس F محاسبه شده معنادار است. بر اساس R محاسبه شده واریانس مشترک آزمون گام نخست و پیشرفت تحصیلی 24 درصد است و این میزان در حیطه زبانی بالاتر است. همچنین بین خرده آزمون های گام نخست همبستگی معناداری وجود دارد و آزمون از یک انسجام درونی برخوردار است. خرده آزمون مهارتهای شناختی گام نخست با پیشرفت در خواندن و خرده آزمون مهارتهای زبانی این آزمون با پیشرفت در ریاضی همبستگی معناداری دارد. تحلیل کلی نشان می دهد که آزمون گام نخست توانسته دانش آموزان عادی، دیر آموز و کم توان ذهنی را از هم متمایز کند. نتایج کلی نشان می دهد که آزمون گام نخست یک آزمون روا در سنجش آمادگی تحصیلی نو آموزان در بدو ورود به مدرسه است.