تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1396 | دوره:33 | شماره:4 (پیاپی 84) |تعداد مقالات:16

صبر زرد (Aloe barbadensis Miller. ) یکی از مهمترین و اقتصادی ترین گیاهان دارویی، در بسیاری از کشورهای دنیا می باشد. به منظور بررسی تأثیر تنش کم آبی و کاربرد زئولیت بر کاهش اثرات تنش کم آبی گیاه صبر زرد آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. گیاهان در سه مرحله 90، 180 و 270 روز پس از اعمال تیمارها برداشت شدند. در شدت های بالای تنش کم آبی وزن تر برگ، وزن تر ژل و رشد گیاه کاهش یافت، اما ترکیب های بیوشیمیایی افزایش پیدا کردند. نتایج آزمایش نشان داد بیشترین تعداد برگ و پاجوش تولید شده توسط هر گیاه به ترتیب در رژیم آبیاری 20% و 40% تخلیه رطوبت با کاربرد 8 گرم زئولیت بدست آمد. به طوری که بیشترین مقدار وزن تر برگ و ژل در رژیم آبیاری 60% ظرفیت زراعی با کاربرد 8 گرم زئولیت به ترتیب 624. 13 و 397. 17 گرم، 270 روز پس از اعمال تیمارها بدست آمد. بیشترین میزان کارآیی مصرف آب در تیمار 40% ظرفیت آبیاری با کاربرد 8 گرم زئولیت و حداقل کارآیی مصرف آب در تیمار 80% ظرفیت آبیاری بدون کاربرد زئولیت حاصل شد. بیشترین و کمترین درصد آلوئین به ترتیب 23. 48% و 10. 80% در رژیم آبیاری 80% تخلیه ظرفیت زراعی و عدم کاربرد زئولیت 90 روز بعد از اعمال تیمارها و 40% تخلیه رطوبت ظرفیت زراعی با کاربرد 4 گرم زئولیت 180 روز پس از اعمال تیمارها بدست آمد. همچنین بیشترین میزان فروکتوز 234. 71 و گلوکز 79. 83 میلی گرم در هر گرم وزن خشک در تیمار 20% ظرفیت آبیاری بدون کاربرد زئولیت بدست آمد. با افزایش شدت تنش کم آبی تجمع پرولین در برگ های گیاه در مقایسه با تیمار بدون تنش افزایش پیدا کرد و بیشترین میزان در تیمار 40% رطوبت ظرفیت زراعی بدون کاربرد زئولیت 90 روز پس از اعمال تیمارها بدست آمد. بنابراین از نتایج این آزمایش می توان استنباط کرد که استفاده از زئولیت می تواند با افزایش ظرفیت نگهداری رطوبت خاک باعث بهبود رشد و عملکرد گیاه شده و اثرات منفی تنش کم آبی را در گیاه صبر زرد کاهش دهد. همچنین تحت تنش کم آبی در سطوح معین با تنظیم فشار اسمزی، منجر به افزایش کارآیی مصرف آب و ترکیب های بیوشیمیایی در این گیاه شد.

هدف از این پژوهش، مطالعه فعالیت ضدقارچی گل میخک هندی (Syzygium aromaticum L. )، علیه سه پاتوژنAlternaria alternate، Botrytis cinerea و Fusarium solani جدا شده از میوه های گوجه فرنگی، گیلاس و سیب زمینی با اضافه کردن قارچ به محیط کشت آنها و همچنین شناسایی خاصیت ضد قارچی این اسانس به عنوان نگهدارنده مواد غذایی در برابر این پاتوژن ها می باشد. اسانس گیاه با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد و شناسایی و میزان این اسانس با استفاده از دو روش گاز کروماتوگرافی جرمی و گاز کروماتوگرافی انجام شد. مهمترین ترکیب های موجود در اسانس میخک هندی به ترتیب اوژنول (09/87%)، اوژنول استات (71/9%)، آرومادندرن (67/0%) و کاویکول (3/0%) بود. این اسانس بیشترین درصد بازدارندگی از رشد را روی قارچ B. cinerea داشت. به نحوی که در غلظت 200 میکرو لیتر در لیتر، به طور میانگین 97% از رشد این قارچ جلوگیری کرد. ولی درصد بازدارندگی از رشد در همین غلظت روی قارچ A. alternata و F. solani به طور میانگین به ترتیب 87% و 84% بود. غلظت 500 و 1000 میکرو لیتر در لیتر اسانس بیش از 95% و 100% از رشد هر سه قارچ جلوگیری کرد. بهترین غلظت اسانس در جلوگیری از رشد قارچ ها روی بافت میوه ها برای قارچ B. cinerea در غلظت 200 و برای دو قارچ دیگر در غلظت 1000 میکرو لیتر در لیتر بود. خاصیت قارچ کشی اسانس میخک در اثر ترکیب های فنولی موجود در آن مثل اوژنول است. در نتیجه ما نشان دادیم که اسانس Syzygium aromaticum به طور مؤثری علیه بیماری های پس از برداشت کاربرد دارد و از خاصیت ضد عفونی کننده آن می توان در بخش بیماری شناسی گیاهان استفاده کرد.

نوروزک (. Salvia leriifolia Bent) گیاهی علفی، چندساله، متعلق به تیره نعناع و بومی استان خراسان و سمنان می باشد که در سال های اخیر خواص مختلف دارویی این گیاه شناخته شده است. القاء پلی پلوئیدی به عنوان یک تکنیک مهم و کاربردی در اصلاح گیاهان دارویی و معطر است. به همین منظور برای بررسی تأثیر کلشی سین بر ویژگی های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و ترکیب های شیمیایی گیاه نوروزک آزمایشی انجام شد. القاء پلی پلوئیدی به وسیله تیمار مریستم انتهایی در مرحله چهار برگ حقیقی و هر یک در غلظت های مختلف کلشی سین (0، 0. 05، 0. 1، 0. 2 و 0. 5 درصد) همراه با سه سطح زمانی مختلف (24، 48 و 72 ساعت) انجام گردید. شناسایی سطح پلوئیدی گیاهان تیمار شده با بررسی های مورفولوژیکی، میکروسکوپی (نوری و الکترونی)، فلوسایتومتری و شمارش کروموزومی تعیین شد. شناسایی ترکیب های اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی انجام شد. آنالیز نتایج نشان داد که غلظت 0. 05% با زمان 48 ساعت در مرحله چهار برگ حقیقی، به عنوان بهترین تیمار برای انگیزش تتراپلوئیدی (23. 3%) در گیاه نوروزک می باشد. القاء تتراپلوئیدی در نوروزک سبب تغییرات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، سیتولوژیکی و ترکیب های شیمیایی از قبیل، افزایش معنی دار وزن تر و خشک، میزان کلروفیل، میزان فتوسنتز، همچنین کاهش ارتفاع گیاهان شد. همچنین، افزایش سطح پلوئیدی سبب تغییرات قابل توجهی در ترکیب های موجود در اسانس شد.

امروزه کنترل زیستی عوامل بیماری زای گیاهی با هدف کاهش اثرات خطرناک آفت کش های شیمیایی ازجمله تهدید سلامتی بشر، آلودگی محیط زیست، از بین بردن موجودات غیرهدف و پیدایش عوامل بیماری زای مقاوم یک اولویت می باشد. علف سالک (Ceratocephalus falcatus L. ) گونه ای از تیره آلاله، گیاه بسیار کوچک و کوتاه، یک ساله، به ارتفاع 5-3 سانتی متر، با ساقه کوتاه است. نمونه های گیاهی در سه تکرار بر پایه طرح کاملاً تصادفی در اردیبهشت ماه 1394 از روستای بوژمهران (شهرستان نیشابور) با هدف ثبت خصوصیات مورفولوژیکی، بررسی خصوصیات فیتوشیمیایی شامل فنل کل، فلاونوئید کل و خاصیت آنتی اکسیدانی و اثر عصاره آبی، متانولی و استونی این گیاه روی قارچ Fusarium graminearum جمع آوری گردید. تعداد گل در هر بوته به طور میانگین 5 عدد، تعداد برگ 19 عدد و طول اندام هوایی 3 سانتی متر بدست آمد. میزان فنل کل 0. 098 میلی گرم گالیک اسید در گرم وزن خشک نمونه، میزان فلاونوئید کل 0. 302 میلی گرم کوئرستین در گرم وزن خشک نمونه و فعالیت آنتی اکسیدانی آن 70. 61% مهار رادیکال های آزاد تعیین شد. از نظر تأثیر عصاره ها روی قارچ Fusarium graminearum، بیشترین رشد خطی میسلیوم را نمونه شاهد و کمترین را عصاره متانولی داشت. در نتیجه عصاره متانولی با غلظت ppm30، درصد بازدارندگی بیشتری روی رشد خطی میسلیوم قارچ مورد بررسی داشت که می توان بیان کرد گیاه علف سالک نیز دارای خاصیت ضدقارچی بوده و از جایگاه خوبی در برنامه های مطالعاتی برخوردار می باشد.

گل ماهور با نام علمی Verbascum phlomoides L. از گیاهان دارویی ارزشمند متعلق به تیره خرگوشک می باشد. در این تحقیق عملکرد و ترکیب های مؤثره گل گیاه دارویی گل ماهور در دو منطقه کاشت شهرکرد و سپیدان بررسی شد. بذرها در فصل پاییز در هر منطقه در چهار تکرار کشت شدند؛ و در اواخر بهار سال بعد گل ها در مرحله باز شدن کامل برای ارزیابی عملکرد و صفات فیتوشیمیایی جمع آوری شدند. استخراج و اندازه گیری فنول کل به روش فولین سیوکالتیو، آنتوسیانین کل به روش دیفرانسیلی pH، موسیلاژ به روش استخراج گرم، فلاونوئید کل به روش رنگ سنجی آلومینیوم کلراید و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره های نمونه های گل، با استفاده از روش DPPH انجام شد. بیشترین میزان عملکرد گل (652. 5 کیلوگرم/هکتار)، فلاونوئید کل (3. 53 میلی گرم روتین/گرم وزن خشک)، آنتوسیانین کل (1. 35 میلی گرم/میلی لیتر) و فعالیت آنتی اکسیدانی (117. 42) در شهرکرد بدست آمد که با منطقه سپیدان تفاوت معنی داری در سطح احتمال 5% داشت. همچنین بیشترین میزان موسیلاژ (2. 34%) از سپیدان بدست آمد. نتایج این مطالعه نشان داد که منطقه کاشت بر کمّیت و کیفیت ترکیب های گل ماهور مؤثر بود.

میزان تبخیر و تعرق و یا میزان آب مصرفی توسط گیاه اساس یک برنامه ریزی آبیاری را تشکیل می دهد. انجام آبیاری بدون آگاهی از نیاز واقعی گیاه به آب، باعث می شود که آب در اختیار گیاه کمتر از حد لازم و یا بیش از حد نیاز باشد، که هر دو حالت سبب زیان اقتصادی و کاهش کارایی مصرف آب می شود. یکی از بهترین راهکارهای ارائه شده در رابطه با بررسی نیاز آبی گیاهان، تعیین میزان ضریب گیاهی با کمک لایسیمتر می باشد. هدف از این مطالعه که در دانشگاه فسا واقع در 140 کیلومتری جنوب شرقی شیراز انجام شد، ارزیابی مراحل مختلف رشد و تعیین ضریب گیاهی گونه یک ساله سیاهدانه (Nigella sativa L. ) می باشد. در این مطالعه ضریب گیاهی گونه مورد نظر در شرایط رطوبتی سهل الوصول با استفاده از میکرولایسیمتر وزنی با ابعاد (30×40 سانتی متر) و در سه تکرار تعیین شد. نتایج بدست آمده نشان داد که طول دوره هر یک از مراحل چهارگانه رشد (مرحله اولیه رشد، مرحله توسعه، مرحله میانی و مرحله پایانی) به ترتیب 10، 11، 41 و 23 روز می باشد. ضریب گیاهی سیاهدانه در هر یک از این مراحل به ترتیب 0. 75، 1. 02، 1. 21 و 0. 8 بود.

کارلا (Momordica charantia L. ) گیاهیست با خواص دارویی متعدد که میوه آن برای کنترل دیابت استفاده می شود. به منظور بررسی تأثیر کود های زیستی و شیمیایی بر ویژگی های کمّی، کیفی و متابولیت های ثانویه کارلا، آزمایشی به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: شاهد یا 100% کود شیمیایی (F1)، نیتروکسین + فسفات بارور2 (F2)، نیتروکسین + فسفات بارور2 + 75% کود شیمیایی (F3)، نیتروکسین + فسفات بارور2 + 50% کود شیمیایی (F4)، نیتروکسین + فسفات بارور2 + 25% کود شیمیایی (F5)، نانو کود زیستی (F6)، نانو کود زیستی + 75% کود شیمیایی (F7)، نانو کود زیستی + 50% کود شیمیایی (F8) و نانو کود زیستی + 25% کود شیمیایی (F9) بودند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که مصرف سطوح مختلف کودهای شیمیایی به همراه کودهای زیستی بر رنگیزه های فتوسنتزی و عملکرد میوه در واحد سطح معنی دار بود. مقایسه میانگین ها حکایت از برتری معنی دار تلفیق کودهای زیستی و شیمیایی نسبت به مصرف جداگانه این کودها داشت. بیشترین غلظت کلروفیلa (mg/g. fw30. 66) و کاروتنوئیدهای برگ (mg/g. fw8. 91) به ترتیب در تیمارهای F3 و F4 بدست آمد. بیشترین عملکرد میوه نیز در تیمار F4 بدست آمد که نسبت به تیمار شاهد افزایش 33/25 درصدی داشت. اثرات تیمارهای کودی بر تولید ماده مؤثره کارانتین به شدت معنی دار بود. به طوری که کمترین و بیشترین میزان این ماده به ترتیب در تیمار F3 (mg/gr. dw0. 93) و تیمار F7 (mg/gr. dw42/3) حاصل شد. نتایج این تحقیق حکایت از آن داشت که کاربرد کود های زیستی نیتروکسین و فسفات بارور2 در ترکیب با 50% و 75% کودهای شیمیایی در بهبود صفات فیزیولوژیکی و عملکرد میوه گیاه کارلا تأثیر مثبتی داشته و به جای مصرف مداوم کود های شیمیایی، می توان با استفاده بهینه از نهاده های زیستی در راستای کشاورزی پایدار گام برداشت.

تنش کمبود آب به طور دائم یا موقت، در رشد و توزیع پوشش طبیعی گیاهان بیشتر از سایر عوامل محیطی محدودکننده است. به منظور بررسی تأثیر قارچ های آربوسکولار مایکوریزا و تنش خشکی بر رشد و عملکرد گیاه خارمریم (Silybum marianum (L. ) Gaertn. )، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه زابل در چاه نیمه انجام شد. تنش خشکی در سه سطح (آبیاری براساس 100% ظرفیت مزرعه به عنوان شاهد، 60% و 30% ظرفیت مزرعه) و سه گونه قارچ مایکوریزا Glomus mosseae، Glomus versiformisو Glomus intraradices و بدون تلقیح به عنوان شاهد بود. نتایج نشان داد که پس از آغاز تیمارهای خشکی، خصوصیات رویشی مانند تعداد کاپیتول، تعداد دانه در کاپیتول، وزن هزاردانه، تعداد و مساحت سطح برگ، طول ریشه، تعداد شاخه های فرعی، ارتفاع بوته، وزن خشک برگ، ساقه و ریشه با افزایش خشکی به طور معنی داری کاهش یافتند. محتوای نسبی آب برگ در اثر خشکی به شدت تحت تأثیر قرار گرفت و از 77. 3 در شاهد به 57. 01 در 30% FC کاهش یافت. همچنین با افزایش تنش خشکی میزان فسفر برگ کاهش و مقدار پتاسیم برگ افزایش یافت. در پاسخ به تنش خشکی، فرایندهای تنظیم اسمزی در گیاهان ماریتیغال فعال شد و میزان پرولین در برگ ها افزایش (بیشترین مقدار 0. 13 میلی گرم بر گرم بافت در آبیاری 30% FC) یافت ولی درصد سیلیمارین در آبیاری کامل از 16. 35% به 10. 24% در آبیاری 30% FC کاهش یافت. تلقیح با قارچ مایکوریزا شاخص های رشد رویشی، درصد سیلیمارین (بیشترین میزان در کاربرد G. mosseae و کمترین در شاهد)، محتوای نسبی آب گیاه و محتوای فسفر و پتاسیم برگ گیاه خارمریم را در شرایط تنش خشکی در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده به طور معنی داری افزایش داد، ولی میزان پرولین برگ کمتر شد. به طور کلی، کاربرد قارچ میکوریزا سبب افزایش مقاومت به تنش خشکی در گیاه خارمریم شد.

به منظور بررسی اثرات سدیم نیتروپروساید بر افزایش تحمل به خشکی در ماریتیغال (Silybium marianum (L. ) Gaertn. )، آزمایشی به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سال 1393 انجام شد. در این آزمایش سدیم نیتروپروساید (SNP) در سه سطح صفر، 100 و 200 میکرومول در لیتر به عنوان فاکتور اصلی، تنش خشکی در سه سطح شاهد و قطع آبیاری از مرحله ساقه روی و گرده افشانی تا پایان دوره رشد به عنوان فاکتور فرعی و دو ژنوتیپ ماریتیغال (مجاری و ساری) به عنوان فاکتور فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. با افزایش شدت خشکی سرعت فتوسنتز برگ حدود 45% نسبت به شاهد در هر دو ژنوتیپ کاهش معنی داری نشان داد، در صورتی که با کاربرد 100 میکرومولار سدیم نیتروپروساید، فتوسنتز برگ تا حدود 80% و 100% به ترتیب در رقم مجاری و اکوتیپ ساری نسبت به عدم کاربرد آن در تنش ساقه روی افزایش معنی داری یافت. قطع آبیاری سبب کاهش معنی دار رنگریزه های فتوسنتزی در اکوتیپ ساری گردید، در صورتی که این کاهش در زمان تنش ساقه روی با کاربرد سدیم نیتروپروساید بهبود یافت. تنش خشکی در هر دو مرحله قطع آبیاری سبب کاهش عملکرد دانه در هر دو ژنوتیپ گردید، در حالی که با کاربرد خارجی 100 میکرومولار سدیم نیتروپروساید این کاهش به ویژه در اکوتیپ ساری جبران شد. همچنین قطع آبیاری عملکرد ماده مؤثره را کاهش داد ولی این کاهش به ویژه در مرحله تنش گرده افشانی با افزایش درصد سیلیمارین و عملکرد دانه تحت محلول پاشی با 100 میکرومولار SNP جبران گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که غلظت 100 میکرومولار سدیم نیتروپروساید در محافظت از گیاه ماریتیغال با افزایش شدت خشکی و کشت این گیاه در سیستم های کمبود آب مؤثر می باشد.

به منظور بررسی اثر تراکم بوته و مقایسه نهاده های اکولوژیک و شیمیایی بر برخی خصوصیات کیفی گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch. & Mey. ) آزمایشی در دو سال زراعی متوالی 91-1390 و 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. کرت های اصلی و فرعی به ترتیب شامل 3 تراکم کاشت (10، 5 و 3 بوته در مترمربع) و سه نوع کود آلی و یک نوع کود شیمیایی (کمپوست، ورمی کمپوست، کود گاوی، کود شیمیایی نیتروژن و شاهد) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی در تراکم 10 بوته در مترمربع (79 میلی گرم در میلی لیتر) و بیشترین میزان فنول کل در تراکم 5 بوته در مترمربع (51 میلی گرم اسید گالیک در گرم وزن خشک گل) مشاهده شد. کودهای کمپوست، ورمی کمپوست، گاوی و شیمیایی در تراکم 10 بوته در مترمربع، میزان فنول کل را به ترتیب 51، 35، 40 و 63 درصد در مقایسه با شاهد افزایش دادند. کاربرد کودهای کمپوست و ورمی کمپوست در تراکم 3 بوته در مترمربع به ترتیب منجر به افزایش 39 و 38 درصدی میزان فلاونوئید کل نسبت به شاهد شد. بیشترین میزان آنتوسیانین کل در تراکم 5 بوته در مترمربع حاصل شد. کودهای ورمی کمپوست و گاوی به ترتیب افزایش 10 و 13 درصدی روغن دانه و افزایش 34 و 13 درصدی پروتئین دانه را در مقایسه با شاهد سبب شدند. به طور کلی با توجه به یافته های این پژوهش، به نظر می رسد با استفاده از نهاده های بوم سازگار و تعیین تراکم مطلوب گاوزبان ایرانی، می توان ضمن بهبود کیفیت و سلامت محصول، خسارتهای ناشی از نهاده های شیمیایی را به حداقل رساند.

گونه Tanacetum polycephalum از خانواده کاسنی و جنس مینا، گیاهی معطر و چندساله و دارای خواص دارویی متعدد است. در این تحقیق به منظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس سرشاخه گلدار و هر یک از اجزای آن (گل، برگ و ساقه) به صورت مجزا، برای اولین بار، ابتدا بذر T. polycephalum Schultz. Bip. subsp. polycephalum از استان کردستان (اطراف شهرستان قروه) جمع آوری و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات البرز، واقع در شهرستان کرج وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، کشت شد. پس از جمع آوری اندام هوایی گیاه در زمان اوج گلدهی، جدا کردن اندام ها و خشک کردن در سایه، اسانس گیری به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانس های حاصل با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه کمّی و کیفی قرار گرفتند. بیشترین بازده اسانس (W/W نسبت به وزن خشک) از سرشاخه گلدار (0. 87%) و کمترین بازده اسانس از ساقه (0. 12%) بدست آمد. بازده اسانس برگ، 0. 61% و گل نیز 0. 46% بود. عمده ترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس سرشاخه گلدار کامفور (35. 5%)، سیس کریزانتنول (10. 1%) و آلفا-ترپینن (9. 5%) بودند. در حالی که در اسانس گل 8/25% کامفور و 21. 4% ترانس کریزانتیل استات وجود داشت. در اسانس برگ نیز 25. 4% کامفور، 2/1313. 2% آلفا-ترپینن و 11. 2% سیس کریزانتنول وجود داشت. در حالی که ترکیب های عمده اسانس ساقه ترانس-بتا-فارنزن (39. 7%) و کامفور (8. 5%) بودند. براساس نتایج این تحقیق، اگر هدف از استخراج اسانس این گیاه دستیابی به کامفور و سیس کریزانتنول، به ترتیب اسانس گیری از سرشاخه گلدار و برگ قابل توصیه است، اما برای دریافت میزان بیشتر ترانس کریزانتیل استات، اسانس گیری از گل قابل توصیه است.

کلپوره (Teucrium polium L. ) گیاهیست علفی، پایا و پرشاخه که در نواحی مختلف اروپا و خاورمیانه ازجمله ایران به صورت وحشی می روید. برای بررسی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم این گیاه در استان کرمان، ابتدا با استفاده از روش CTAB استخراج DNA از 15 نمونه جمع آوری شده انجام شد. از 15 آغازگر RAPD برای انجام PCR استفاده شد. داده های بدست آمده حاصل از الکتروفورز توسط نرم افزار NTSYS با ضریب تشابه دایس و به روش UPGMA آنالیز شدند. سپس به منظور بررسی تنوع فیتوشیمیایی ژرم پلاسم کلپوره از 7 ژنوتیپ از بین نمونه های جمع آوری شده با استفاده از روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر اسانس گیری بعمل آمد و با استفاده از دستگاه GC/MS تجزیه و شناسایی اسانس انجام شد. بر روی داده های حاصل از نتایج GC/MS توسط نرم افزار SPSS تجزیه خوشه ای انجام و دندروگرام مربوطه رسم گردید. پس از انجام الکتروفورز محصولات حاصل از PCR پرایمرهای RAPD، 182 باند ایجاد شد که در محدوده 230 تا 2300 جفت باز قرار داشتند که از این تعداد، 169 باند (93%) چند شکلی نشان دادند. میزان تشابه ژنتیکی نمونه ها بین 0. 37 تا 0. 72 بود. براساس نتایج تجزیه خوشه ای داده های مولکولی، نمونه های جمع آوری شده در چهار گروه قرار گرفتند. مواد موجود در اسانس ژنوتیپ های کوهبنان، باغین، شهر بابک، عنبرآباد، راور و کرمان 100% شناسایی شد. در دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای داده های فیتوشیمیایی، نمونه های مورد نظر در سه گروه طبقه بندی شدند.

Anthemis gayana Bioss. گیاهی از تیره کاسنی می باشد که فعالیت آنزیم های کبدی را تغییر می دهد و باعث کاهش آنزیم های کبدی و استرس اکسیداتیو می شود. پاراستامول (استامینوفن) یک داروی ضد تب و ضد درد است که در مقادیر بالا منجر به افزایش فعالیت ترانس آمینازهای کبدی در انسان و حیوانات می شود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی اثر حفاظتی عصاره متانولی گیاه Anthemis gayana Bioss. بر عملکرد کبد و استرس اکسیداتیو در رت های تحت تیمار با پاراستامول بود. این مطالعه تجربی بر روی 40 سر موش آزمایشگاهی بزرگ نر که به 8 گروه 5تایی تقسیم شدند، انجام گردید. حیوانات گروه اول (کنترل) نرمال سالین، گروه دوم پاراستامول با دوز mg/kg300، گروه سوم، چهارم و پنجم عصاره متانولی Anthemis gayana به ترتیب با دوز mg/kg100، 200، 300 و گروه ششم، هفتم و هشتم عصاره Anthemis gayana به ترتیب با دوز mg/kg100، 200، 300 و پاراستامول با دوز mg/kg300 با هم به صورت درون صفاقی به مدت 30 روز دریافت کردند. سپس اندازه گیری فعالیت آسپارتات ترانس آمیناز (AST)، آلانین ترانس آمیناز (ALT)، آلکالن فسفاتاز (ALP) و مالون دی آلدئید (MDA) 48 ساعت بعد از آخرین تزریق انجام شد. نتایج حکایت از افزایش معنی دار میزان فعالیت AST، ALT و ALP سرم در گروه تیمار شده با پاراستامول نسبت به گروه کنترل داشت. همچنین Anthemis gayana دارای تأثیر محافظتی بر فعالیت کبد بوده و این تأثیر با کاهش معنی دار ALT و MDA سرم در گروه دریافت کننده عصاره متانولی Anthemis gayana به اثبات رسید (0. 05>P). نتایج مطالعه نشان داد که عصاره متانولی Anthemis gayana اثر حفاظتی بر فعالیت برخی از آنزیم های کبدی و استرس اکسیداتیو دارد.

این مطالعه با هدف شناسایی ترکیب های شیمیایی، بررسی اثرات آنتی اکسیدانی، ضدمیکروبی و سمّیت سلولی اسانس حاصل از برگ پسته (Pistacia vera L. var. Sarakhs) در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. ترکیب های موجود در اسانس با استفاده از گاز کروماتوگرافی جرمی (GC-MS) تعیین شدند و شامل 28 ترکیب بودند که 98. 28% از کل ترکیب اسانس را شامل شد. بخش اعظم این ترکیب ها روغن های اسانسی هیدروکربنه (48. 8%)، سزکوئی ترپن های هیدروکربن (68/35%) و روغن های اسانسی اکسیژنه (5/11 %) بودند. در بررسی اثرات ضدمیکروبی اسانس بر روی 4 سویه باکتری و یک قارچ مشخص شد که باکتری های گرم مثبت نسبت به گرم منفی ها حساس تر بودند، به طوری که MIC و MBC در مقادیر برابر برای Staphylococcus aureus 16 میکروگرم بر میلی لیتر و برای باکتری Bacillus cereus و قارچ Candida albicans 90 میکروگرم بر میلی لیتر بدست آمد. شاخص MIC و MBC برای باکتری های گرم منفی Escherichia coli و Pseudomonas aeruginosa 135 میکروگرم بر میلی لیتر تعیین گردید. در بررسی اثرات آنتی اکسیدانی اسانس به روش سنجش میزان بازداری رادیکال های آزاد ((DPPH، شاخص IC50 اسانس 0. 005± 19. 03 میکروگرم بر میلی لیتر محاسبه شد. میزان اثرات آنتی اکسیدانی در روش FRAP 9. 9 میلی مول بر گرم و درصد بازداری بتاکاروتن 50. 14 تعیین گردید. در بررسی اثرات سمّیت سلولی اسانس به روش آلامار بلو، شاخص IC50 به روی رده سلولی MCF-7، پایین تر از 50 میکروگرم بر میلی لیتر (32. 20 میکروگرم بر میلی لیتر) و برای رده های سلولی PC3 و DU-145 به ترتیب 52. 38 و 98. 78 میکروگرم بر میلی لیتر محاسبه شد.