دانش و تندرستی در علوم پایه پزشکی
سال:1387 | دوره:3 | شماره:3-4 |تعداد مقالات:15

مقدمه: با توجه به اهمیت مدیریت اقتصاد در آموزش ضرورت دارد تا به دنبال راهی برای مدون نمودن علمی چگونگی اختصاص بودجه در دانشکده های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی بود. در این پژوهش با استفاده از «نظریه کارفرما- مجری»، پژوهش گران با هدف تعیین شاخص هایی برای تخصیص بودجه در دانشکده های مختلف دانشگاه علوم پزشکی مبتنی به اصول علمی مدیریت و اقتصاد به انجام این پژوهش اقدام نمودند.مواد و روش ها: این مطالعه کیفی به صورت تشکیل جلسات صاحب نظران و به روش دلفی انجام گردید. با مطالعه روش های تخصیص بودجه کشورهای مختلف و با در نظر گرفتن شرایط حاکم بر دانشگاه و دانشکده های تحت پوشش، شاخص های تخصیص بودجه تدوین گردیدند.نتایج: تخصیص بودجه آموزش در دانشگاه علوم پزشکی منتخب، متناسب با عملکرد دانشکده ها، تعداد اعضای هیات علمی، تعداد دانشجویان و مقطع دانشجویان و هزینه بری رشته نبوده است. بررسی ها نشان داد تخصیص اعتبارات هر دانشکده بیش تر معطوف به میزان هزینه های سال قبل و قدرت چانه زنی روسای دانشکده ها بوده است و برونداد حاصل از عملکرد کم تر به عنوان شاخص به کار برده می شده است.نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده در این پژوهش، اقداماتی نظیر چانه زنی و توجیهات کلامی برای افزایش سهم دانشکده از بودجه کل دانشگاه در دانشگاه علوم پزشکی منتخب برای انجام این پژوهش جای خود را به ارایه مستندات و عملکرد در جهت توسعه و حتی ارتقای کیفیت آموزش داد. این مطالعه نشان داد مناسب ترین شاخص برای تقسیم منابع مالی آموزش بین دانشکده های مختلف یک دانشگاه، بر اساس تعداد دانشجو و هزینه بری هر رشته و مقطع می باشد. در این مطالعه ضرایب هزینه بری رشته و مقطع تعیین و بومی شد.

مقدمه: این پژوهش به منظور طراحی الگوی برنامه ریزی عملیاتی برای سطح اول شبکه های بهداشتی درمانی ایران در سال 1387 انجام گرفت.مواد و روش ها: در این مطالعه کاربردی که به شیوه توصیفی- تطبیقی انجام شده است تعدادی از کشورها و سازمان های بین المللی دارای نظام فراگیر برنامه ریزی و تعدادی از سازمان های منتخب داخلی مورد بررسی قرار گرفتند. داده های مورد نیاز کشورهای منتخب، از طریق فرم جمع آوری داده ها و در سازمان های داخلی از طریق مصاحبه گردآوری شده و الگوی اولیه بر اساس آن ها ارایه گردید. الگو از طریق روش دلفی به آزمون گذاشته شده و با نظر خبرگان تغییرات لازم در آن صورت گرفته و الگوی نهایی ارایه گردید.نتایج: کلیه سازمان های خارجی و منتخب داخلی دارای سیستم برنامه ریزی بوده ولی هیچ یک از واحدهای سطح اول مراقبت های بهداشتی ایران دارای سیستم برنامه ریزی منسجم نبوده و از الگوی خاصی پیروی نمی کردند. در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ایران نیز از سال 1387 الگویی نرم افزاری برای برنامه ریزی عملیاتی در سطح ستادی مورد استفاده قرار گرفته ولی در سطوح پایین تر به خصوص مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی الگویی وجود نداشت. در کلیه کشورهای منتخب الگوی برنامه ها شامل عنوان، اهداف یا نتایج مورد انتظار، زمان بندی، فعالیت ها و نظام بودجه بندی و پایش و ارزشیابی بوده ولی در الگوهای رایج کشور ایران گرچه اجزای یاد شده وجود داشت ولی مبناهای علمی در تدوین برنامه های عملیاتی به چشم نمی خورد. مکانیزم طراحی برنامه ریزی پیشنهادی اولیه دارای 8 مرحله بوده که پس از سه مرحله نظرسنجی خبرگان 7 مرحله مورد تایید قرار گرفت.نتیجه گیری: بهره گیری از الگوی برنامه ریزی عملیاتی پیشنهادی می تواند به بهبود شاخص های عملکردی سطح اول شبکه های بهداشتی درمانی ایران منجر گردد.

مقدمه: سنگ های ادراری شکایتی شایع در ارولوژی هستند. در این مطالعه وضعیت تراکم استخوانی در بیماران دچار سنگ های کلسیمی با گروه شاهد مقایسه شده و هم چنین تراکم استخوانی مبتلایان به سنگ های ادراری بر حسب سن، جنس و نوع سنگ بررسی شده است.مواد و روش ها: در 85 بیمار مبتلا به سنگ ادرای و 85 فرد سالم، متغیرهایی شامل سن، قد، وزن، نمایه توده بدنی، نتایج T-score و Z-score حاصل از تراکم سنجی در دو ناحیه کمر و گردن استخوان ران ثبت شد. میزان اوریک اسید، کلسیم، پتاسیم، سدیم، اوره، کراتینین، فسفر، آلکالن فسفاتاز و پاراتیروئید هورمون سرم نیز ارزیابی و ثبت شد. علاوه بر این، مقادیر ادرار 24 ساعته هر یک از بیماران مورد مطالعه از جهت کراتینین، اگزالات، سیترات، اسید اوریک، کلسیم، اوره و حجم کلی مورد بررسی قرار گرفت.نتایج: تراکم ماده معدنی استخوان (Bone mineral density) در مهره های کمری و گردن استخوان ران در بیماران مبتلا به سنگ ادراری به طور معناداری کم تر گزارش شده است. این اختلاف پس از طبقه بندی بیماران و گروه شاهد به دو گروه هایپرکلسیوری و سطح طبیعی کلسیم ادراری نیز معنادار بود. طبق نتایج دانسیتومتری گردن استخوان ران و کمر، کاهش BMD (استئوپنی و استئوپروز) در زنان یائسه به طور معناداری بیش تر گزارش شده است.نتیجه گیری: با توجه به عدم رابطه بین هایپرکلسیوری و از دست دادن استخوان و این نکته که محدودیت در کلسیم رژیم غذایی نه تنها ایجاد سنگ را کاهش نمی دهد بلکه باعث بر هم خوردن تعادل کلسیم و از دست رفتن استخوان می شود، بنابراین محدودیت کلسیم رژیم غذایی برای بیماران مبتلا به سنگ کلیه پیشنهاد نمی شود.

مقدمه: ماتریکس متالو پروتئینازها-(MMP-9) 9 آنزیمی با فعالیت پروتئازی است که تاکنون عملکرد آن در ایجاد چندین سرطان گزارش شده است. با توجه به رابطه مقدار فعال این آنزیم و سرطانی شدن سلول ها در این مطالعه ما به بررسی میزان پلاسمایی این آنزیم در بهبود یا پیشرفت و متاستاز بیماری سرطان پستان پرداختیم.مواد و روش ها: در این مطالعه میزان بیان MMP-9 در پلاسمای نمونه خون گرفته شده از 98 بیمار دارای سرطان پستان در دو مرحله تشخیص بیماری و بعد از درمان از طریق زیموگرافی کمی ژلاتین (Gelatin quantitative zymography) بررسی شد.نتایج: از کل 80 بیماری که به درمان پاسخ مثبت نشان دادند در 76 نفر غلظت پلاسمایی MMP-9 فعال بعد از درمان کاهش محسوسی نسبت به زمان تشخیص بیماری نشان داد و در 4 نفر از این بیماران هیچ تغییر در میزان  MMP-9 پلاسمایی قبل و بعد از درمان مشاهده نشد. هم چنین در 18 نفر از بیماران که عود مجدد بیماری را نشان دادند (6 نفر سرطان پستان اولیه و 12 نفر متاستاز به دیگر نواحی) این میزان نسبت به قبل از درمان افزایش یافته بود.نتیجه گیری: یافته های ما نشان دهنده وجود ارتباط بسیار مثبت بین سطح پلاسمایی این آنزیم و بهبود یا بدخیمی سرطان پستان در گروه مورد مطالعه است و طبق یافته های ما میزان MMP-9 فعال پلاسمایی می تواند به عنوان عاملی سودمند برای بررسی وضعیت پاسخ بیماران سرطان پستان به درمان، مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: اضطراب امتحان یک پدیده شایع در میان دانشجویان و از جمله مشکلات نظام آموزشی محسوب می شود. با توجه به تاثیر اضطراب امتحان بر عملکرد تحصیلی افراد این مطالعه با هدف تعیین اضطراب امتحان و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی در دانشجویان پرستاری انجام شده است.مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی- تحلیلی می باشد که بر روی 150 نفر از دانشجویان پرستاری مشغول به تحصیل در دانشکده پرستاری آبادان در سال 1386 انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه ای مشتمل بر دو قسمت: ویژگی های دموگرافیک و پرسش نامه اضطراب امتحان (Test Anxiety Inventory) بوده که به روش خود ایفا در زمان برگزاری امتحانات پایان ترم تکمیل گردیدند. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش با استفاده از شاخص های مرکزی و پراکندگی و آزمون من ویتنی و نیز ضریب هم بستگی اسپیرمن توسط نرم افزار SPSS 13.0 انجام شد.نتایج: میانگین نمره اضطراب امتحان دانشجویان در این پژوهش 30.9±23.2 بود. 14% دانشجویان اضطراب امتحان نداشتند، %48.7 اضطراب کم، %34 اضطراب متوسط و %3.3 اضطراب امتحان زیاد داشتند که در مجموع 86% از دانشجویان دارای درجاتی از اضطراب امتحان بودند. در این مطالعه ارتباط معنادار آماری بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی (معدل کل) (P=0.13)، سن (P=0.84)، وضعیت تاهل (P=0.053) و مقطع تحصیلی دانشجویان (P=0.057) به دست نیامد.نتیجه گیری: نظر به شیوع بالای اضطراب امتحان در دانشجویان، توصیه می شود ضمن توجه ویژه به این پدیده، پژوهش های بیش تری جهت شناسایی عوامل مرتبط با آن و ارایه راهکارهایی جهت کاهش آن در دانشجویان انجام گیرد.

مقدمه: مواد آموزشی مبتنی بر تاثیرات روانشناختی باید هم از نظر عناصر مجزا و هم ترکیب قدرت تخیل را بپروراند، حواس را تقویت کند و برانگیزانند، باشد. هدف این پژوهش بررسی تاثیر رنگ بر میزان یادگیری در فیلم های آموزشی می باشد.مواد و روش ها: در این پژوهش از میان 1777 دانش آموز پایه چهارم مدارس دولتی شاهرود به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی 8 کلاس (241 دانش آموز) و از فصول کتاب علوم 4 فصل انتخاب شده و 8 فیلم در رابطه با محتوا به صورت سیاه و سفید و رنگی تولید و پس از نمایش فیلم ها، آزمونی حاوی 10 سوال بر مبنای محتوای فیلم های آموزشی گرفته شد. پس از آزمون، میانگین نمرات با استفاده از آزمون t مستقل تجزیه و تحلیل شد. هم چنین 30 نفر از دانش آموزان یک ماه بعد از آزمون اولیه، مجدد به منظور بررسی پایداری یادگیری به وسیله فیلم های رنگی مورد آزمون قرار گرفتند.نتایج: نتایج نشان داد که میانگین نمرات دانش آموزانی که فیلم رنگی دیده اند برابر با 3.68 و در دانش آموزانی که فیلم سیاه و سفید دیده اند برابر با 3.39 می باشد که اختلاف آن ها معنادار می باشد. در بررسی یک ماه بعد از نمایش فیلم های رنگی، اختلاف معناداری بین میانگین نمرات آزمون در دو مقطع زمانی مشاهده نشد.نتیجه گیری: امروزه با توجه به نیاز روزافزون مراکز آموزشی فنی، علمی و دانشگاهی به رسانه های آموزشی و از طرفی دسترسی آسان و ارزان به انواع ابزارهای تولید فیلم که حتی قابل نصب در کامپیوترهای شخصی می باشد، پرداختن به اختصاصات فیلم های آموزشی ضروری به نظر می رسد. لذا پیشنهاد می شود در تولید رسانه های آموزشی استفاده از انواع رنگ ها به طور علمی، مورد توجه کارشناسان قرار گیرد.

مقدمه: سروصدا یکی از مهم ترین منابع فشارهای زندگی محسوب می شود به طوری که نتایج حاصل از پژوهش های محققین نشان داده است که صدای مزاحم علاوه بر اینکه از نظر جسمانی می تواند به کاهش شنوایی، افزایش فشارخون و افزایش آسیب پذیری منجر گردد، یک عامل استرس زای محیطی بوده و حوزه شناخت و عملکرد شناختی را نیز متاثر می نماید به نحوی که سبب کم شدن دقت در فعالیت های مغزی و ناهماهنگی در کارهای فکری و فهم مطالب می گردد، این ناهماهنگی و بی دقتی به خصوص در زمینه راهبردهای حل تکلیف و منحرف کردن توجه از جنبه های متفاوت آن بیش تر مشهود است.مواد و روش ها: این مطالعه تجربی بر روی 36 نفر از دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه الزهرا (س) که دامنه سنی آن ها بین 19 تا 24 سال است، انجام گرفت و نمرات دانشجویان در آزمون استدلال منطقی آیزنک، هنگامی که در معرض سروصدای ترافیک تهران قرار گرفته بودند، مبنای محاسبه قرار گرفت. میانگین نمرات آزمون استدلال آیزنک با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه با هم مقایسه شده است.نتایج: نتایج نشان داد بین میانگین های عامل تکلیف پیچیده گروه های پژوهش تفاوت معناداری وجود دارد. بدین معنا که گروهی از دانشجویان که در معرض سروصدای متناوب قرار گرفته بودند در حل مسایل پیچیده، عملکرد ضعیف تری نسبت به سایرین داشتند.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان می دهد تکالیف شناختی پیچیده از سروصدای غیر قابل پیش بینی اثر می پذیرد لذا باید برای کنترل سروصدای محیط های کاری، فکری و آموزشی که در آن افراد در معرض این نوع سروصدا قرار دارند و هم زمان به فعالیت های شناختی مشغولند، تدابیری اندیشیده شود.

مقدمه: این مطالعه به منظور تعیین شیوع فشارخون بالا و عوامل موثر بر آن در یک نمونه از جمعیت روستایی بالای 30 سال ایران که علاوه بر ساختار روستایی از تنوع قومی نیز برخوردار است، انجام شده است.مواد و روش ها: مطالعه به روش مقطعی و با حجم نمونه 1500 نفر و با روش نمونه گیری خوشه ای در جمعیت روستایی شهرستان آق قلا انجام شد. داده ها با توجه به ماهیت متغیرها از طریق مصاحبه، اندازه گیری و مشاهده گردآوری گردید. از روش رگرسیون لجستیک برای آنالیز داده ها استفاده شد.نتایج: شیوع فشارخون بالا به طور کلی 18.4 درصد برآورد گردید و زنان بیش تر از مردان مبتلا به این بیماری بودند و شیوع آن در قومیت ترکمن بیش تر از اقوام سیستانی و بلوچ بود. فشارخون بالا با چاقی و کم تحرکی رابطه معنادار داشت و با افزایش سن، شیوع فشارخون روند افزایشی نشان داد. عوامل خطر عمده برای فشارخون بالا عبارت بودند از: سن بالای 60 سال، BMI بالا، عدم تحرک فیزیکی و نسبت بالای دور شکم به دور باسن.نتیجه گیری: شیوع بیش تر پرفشاری خون در قومیت ترکمن در درجه اول مربوط به افزایش وزن و BMI بالا و در درجه دوم ناشی از عدم تحرک فیزیکی کافی بوده است. فراوانی بیش تر عوامل خطر در زنان نسبت به مردان شانس ابتلا به فشارخون را افزایش داده بود نه جنسیت آن ها.

مقدمه: سوء تغذیه دوران کودکی آغاز بلوغ را به تاخیر می اندازد ولی از وقوع آن پیش گیری نمی کند. هدف این مطالعه بررسی ارتباط بین شروع قاعدگی با شاخص های تن سنجی نوجوانان 11 تا 14 ساله می باشد.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، 418 دانش آموز دختر مقطع راهنمایی (11 تا 14 ساله) در شهر شاهرود مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه ها به طور تصادفی ساده انتخاب و برای نشان دادن وضعیت تغذیه دانش آموزان از شاخص های تن سنجی قد و وزن برای سن، وزن، قد و شاخص نمایه توده بدن استفاده و سپس با استاندارد NCHS مقایسه شده است.نتایج: در این مطالعه میانگین BMI در دختران قاعده شده 19.8±3.1 و در دختران قاعده نشده 17.6±3.0 بوده است. میانگین سن دختران قاعده شده 12.9±0.8 سال بوده و بین سن و شروع قاعدگی ارتباط معناداری مشاهده گردید (P<0.0001). %47 دختران در تابستان به بلوغ رسیده اند. میانگین وزن و قد دانش آموزان قاعده شده به ترتیب 48.7±8.5 کیلوگرم و 156.9±6.7 سانتی متر بوده است. بین وزن، قد، شاخص توده بدن و تن سنجی دانش آموزان و وضعیت قاعدگی ارتباط معناداری دیده شد (P=0.0001). با استفاده از آنالیز آماری تفاوت معناداری بین وضعیت قاعدگی با وضعیت اجتماعی و اقتصادی ملاحظه گردید.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشانگر آن است که بین وضعیت تغذیه و سن بلوغ ارتباط معناداری وجود دارد. با توجه به اهمیت سن بلوغ پایین آمدن سن منارک و ایجاد میل جنسی و تاثیر شاخص های نمایه توده بدن و تن سنجی با شروع قاعدگی توجه به وزن ایده آل و تغذیه مناسب، تحرک کافی جهت این گروه آسیب پذیر توصیه می گردد.