گام های توسعه در آموزش پزشکی
سال:1383 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

زمینه: تقلب در بین دانشجویان به حدی شایع است که برخی صاحب نظران از آن به عنوان اپیدمی یاد می کنند.هدف: این پژوهش با هدف تعیین نظرات دانشجویان پزشکی یکی از دانشگاه های علوم پزشکی در مورد تقلب امتحانی و فراوانی نسبی آن صورت گرفت.روش کار: نمونه پژوهش شامل 302 نفر دانشجوی پزشکی (سال های اول تا ششم) بود که در زمستان 82 و بهار 83 در مطالعه شرکت کردند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه خود - ایفا که روایی و پایانی آن قبل از جمع آوری داده ها تعیین شده بود استفاده شد. پرسشنامه ها در انتهای ساعت کلاس درس بین دانشجویان توزیع و از آنها خواسته شد نظرات خود را در مورد میزان تایید هر یک از انوع تقلب بر روی مقیاس 5 درجه ای لیکرت مشخص کنند و فراوانی نسبی (درصد) هر یک از انواع تقلب را در بین همکلاسی های خود تخمین بزنند.یافته ها: 68% از دانشجویان مورد مطالعه مونث و بقیه مذکر بودند. تعداد دانشجویان پزشکی در هر سال بین حداقل 31 نفر (سال سوم) تا حداکثر 85 نفر (سال ششم) بود. بر اساس میانگین نمره نظرات، "حضور فرد دیگری در جلسه امتحان" مردودترین نوع تقلب ( x̅=4.13) و "در جریان قرار ندادن استاد هنگامی که به اشتباه در ورقه او نمره زیاد داده شده باشد" ( x̅=2.63) مورد تاییدترین نوع تقلب بود. از دیدگاه تعداد قابل توجهی از دانشجویان (تا حد 50 درصد) برخی از انواع تقلب مورد تایید بود. فراوانی نسبی بعضی از انواع تقلب تا حد 50 درصد تخمین زده شد. مقایسه نظرات دانشجویان با توجه به متغیر جنس، تفاوت معنی داری را نشان نداد.نتیجه گیری: با در نظر گرفتن نتایج به دست آمده، اولویت دادن فوری به مهار پدیده تقلب در بین دانشجویان ضرورت دارد.

زمینه: در دنیای امروز که رقابت های درسی فراوانی وجود دارد، اضطراب امتحان نیز بین افراد تحصیل کرده رو به افزایش است. اضطراب باعث انحراف توجه فرد شده و با مشغول شدن فکر، پردازش اطلاعات کم می شود. همچنین بر اساس تجربیات قبلی، افکار بدبینانه به سراغ شخص آمده و وی انتظار شکست دارد. در چنین شرایطی ذهن فرد به مطالب امتحانی متمرکز نشده و در نتیجه عملکرد مثبتی در این زمینه نخواهد داشت.هدف: این پژوهش با هدف تعیین میزان اضطراب امتحان در دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی حضرت فاطمه (س) شیراز صورت گرفت.روش کار: این مطالعه توصیفی تحلیلی بر روی 317 نفر دانشجویان پرستاری و مامایی که در سال 83 مشغول به تحصیل بودند انجام شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه زمینه ای 24 سوالی و تست اضطراب امتحان 32 سوالی اسپیلبرگد بود. این پرسشنامه ها در محل برگزاری امتحان فینال و قبل از شروع امتحان به دانشجو تحویل داده شد. داده های پژوهش با استفاده از شاخص های مرکزی، پراکندگی و آزمون های آماری t و آنالیز واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که 90.9% از دانشجویان دارای اضطراب امتحان در حد کم، 7.4% درحد متوسط و 1.7% در حد زیاد بودند. میانگین (انحراف معیار ±) نمره اضطراب امتحان در کل دانشجویان 25.76 (±16.59)، دانشجویان پرستاری 25.2 (±16.45) و دانشجویان مامایی 26.78 (±16.9) بود و اختلاف معنی دار آماری بین میزان اضطراب امتحان با توجه به رشته تحصیلی یافت نشد (P>0.05). میزان اضطراب امتحان بر اساس متغیرهای جنس، وضعیت تاهل، تحصیلات پدر و مادر، زندگی مشترک والدین و تعداد خواهران و برادران دانشجو تفاوت معنی دار آماری را نشان داد (P<0.05).نتیجه گیری: در مورد دانشجویانی که دارای اضطراب امتحان در سطح بالایی هستند توصیه می شود با استفاده از روش های مشاوره و ایجاد ارتباط صمیمانه تر بین استاد و دانشجو، مشکل ریشه یابی شده و با توجه به علل احتمالی ایجاد کننده اضطراب در جهت رفع آنها اقدام گردد. همچنین در جهت رفع احساس اضطراب در کل دانشجویان هر چند هم که مختصر باشد می توان راهکارهایی از قبیل مداخلات مشاوره ای توسط افراد صاحب نظر، تمرینات تن آرامی و به کاربردن مطالب طنز در سوالات امتحان را به کار برد.

زمینه: اعزام دانشجو به خارج به صورت برنامه ریزی شده، به خصوص برای تحصیل در مقطع دکترا، یکی از موضوعات بسیار مهمی است که در توسعه علمی کشورها نقش به سزایی داشته و بیش از دو قرن سابقه دارد. با این وجود و با توجه به تحولات بسیار سریع و عمیق مبانی توسعه علمی در چند دهه اخیر، نگاه به این مقوله به خصوص در کشورهای توسعه یافته تحول یافته است.هدف: در این مطالعه سعی شده است تا تفاوت های موجود در سیستم های بورس اعزام به خارج تعدادی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه با یکدیگر مقایسه شود و به صورت مستند راهکارهایی برای ارتقای سیستم بورسیه اعزام به خارج کشور ارایه گردد. سوالات اصلی این تحقیق در خصوص هدف اعزام دانشجو به خارج، طول مدت بورس، نحوه گزینش و مکانیسم های موجود برای ترغیب دانشجویان به بازگشت به کشورهایشان بعد از فارغ التحصیلی بود.روش کار: این مطالعه کیفی بوده و اطلاعات با بررسی منابع مکتوب، جستجوی سایت های اینترنتی و مصاحبه نیمه ساختار یافته با دانشجویان بورسیه دکترا از کشورهای مختلف (40 دانشجو از 61 کشور جهان) جمع آوری شد. اطلاعات به دست آمده، بعد از چندین مرتبه بازخوانی و رفع ابهام، دسته بندی و نتایج نگاشته شد.یافته ها: از جمله مهم ترین یافته های تحقیق این است که عموما در کشورهای در حال توسعه، هدف از اعزام، تربیت نیروی متخصص و کسب مدرک است در حالی که در کشورهای توسعه یافته هدف های دیگری نیز دنبال می شود که مهم ترین آنها آشنا شدن با سایر فرهنگ ها و سبک های علمی و همچنین تحقیق برای یافتن نتایج ارزشمند در پاسخ به نیازهای موجود در طول تحصیل می باشد. از جمله تفاوت های مهم دیگر آن بود که در کشورهای توسعه یافته، اعزام دانشجو به خارج و بورس نمودن دانشجویان فرآیندی مشارکتی بوده و معمولا چند کشور و یا سازمان مشترکا هزینه های تحصیل و تحقیق دانشجویان را می پردازند، ولی در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران، این گونه مشارکت ها کمتر دیده می شود.نتیجه گیری: با توجه به نقاط قوت سیستم بورسیه و اعزام به خارج دانشجویان در کشورهای توسعه یافته، به نظر می رسد که برای حل مشکلات موجود در سیستم اعزام، بایستی اهداف آن تغییر یابد و با متحول نمودن سیستم، در شیوه گزینش دانشجویان مستعد، کاهش فرار مغزها و همچنین فعال نمودن بخش خصوصی در آموزش عالی برنامه ریزی صورت گیرد.

زمینه: برابر مقررات آموزشی، ارایه مشاوره و راهنمایی تحصیلی از وظایف اعضای هیات علمی محسوب می گردد. به منظور پیشگیری از مشکلات تحصیلی و بهبود پیشرفت تحصیلی دانشجویان، دانشگاه های علوم پزشکی موظفند دانشجویان را در طی تحصیل راهنمایی نمایند.هدف: این تحقیق به منظور مقایسه تاثیر دو روش آموزشی در جهت افزایش آگاهی، نگرش و عملکرد اساتید راهنما در زمینه مشاوره و راهنمایی تحصیلی صورت گرفت.روش کار: در این مطالعه 87 استاد راهنما شرکت نمودند. شرکت کنندگان در آموزش به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول (N=43)، ضمن دریافت مواد آموزشی خودآموز در کارگاه آموزش یک روزه شرکت نمودند. گروه دوم (N=44) فقط مواد آموزشی خودآموز دریافت نمودند. به منظور ارزیابی تغییر آگاهی، نگرش و عملکرد اساتید دو گروه آموزشی فوق از پرسشنامه ای که پایانی و روایی آن سنجیده شده بود، استفاده گردید.یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که میزان آگاهی اساتید راهنمای گروه اول (x̅=14.77, SD=3.01) در زمینه مشاوره و راهنمایی تحصیلی دانشجویان نسبت به گروه دوم (X̅=11.54, SD=2.76) بیشتر و دارای اختلاف معنی دار (p<0.001) بود. اما اختلاف معنی داری بین نگرش و عملکرد اساتید راهنمای دو گروه مشاهده نگردید.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که اجرای روش کارگاهی مشروط به برنامه ریزی کارگاه آموزشی با روش آموزشی ایفای نقش (Role Playing) و بحث گروهی همراه با کار گروهی در مقایسه با روش در اختیار قرار دادن مواد آموزشی باعث یادگیری فعال و قابل ملاحظه می شود. نتیجه این پژوهش می تواند در برنامه ریزی آموزش اساتید راهنمای دانشگاه ها مفید باشد.

زمینه: امتحان پیش کارورزی مهم ترین آزمون دانشجویان پزشکی است که می تواند توانایی های آنان را در گذراندن دوره پزشکی عمومی ارزیابی کند.هدف: این پژوهش به منظور بررسی برخی عوامل مرتبط با نمرات و نتیجه امتحان جامع پیش کارورزی دانشجویان پزشکی زاهدان صورت گرفت.روش کار: نوع مطالعه مقطعی و جامعی مورد مطالعه 63 دانشجوی پزشکی شرکت کننده در امتحانات پیش کشاورزی اسفند ماه 1379 علوم پزشکی زاهدان بود. در این مطالعه میانگین نمرات دوره های علوم پایه، فیزیوپاتولوژی، بالینی و نمره کل دانشجویان به همراه نمرات 10 درس مهم امتحان پیش کارورزی و متغیرهای دموگرافیک ثبت و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: مردودین دروه 13 نفر (20.4%) و خطر نسبی مردودی دانشجویان سهمیه غیر مناطق، سن بالا، با طول دوره (تا پیش کارورزی) بیش از 5.5 سال، با میانگین های نمره بالینی و نمره کل کمتر از میانگین شرکت کنندگان به ترتیب 3.6، 3.7، 6.1، 10.9، 11.6 و معنی دار بود. همچنین خطر نسبی مردودی دانشجویان ضعیف در دروس عفونی، فاماکولوژی و روانپزشکی به ترتیب 16، 10.2 و 6.1 و معنی دار بود. همچنین میانگین نمرات امتحانات پیش کارورزی افراد با توجه به متغیرهای تاهل، سهمیه، سن و طول دوره اختلاف معنی داری را نشان داد. بالاترین ضریب همبستگی با نمره پیش کارورزی به ترتیب متعلق به میانگین نمرات کل، فیزیوپاتولوژی، علوم پایه و بالینی (به ترتیب 0.79، 0.75، 0.73 و 0.73) بود.نتیجه گیری: متغیرهای سن، سهمیه، طول دوره علوم پایه، میانگین بالینی و نمرات عفونی، فارماکولوژی و روانپزشکی به علت داشتن خطرهای نسبی بزرگ و معنی دار از مهم ترین عوامل موثر در نتیجه امتحان هستند. وضعیت تاهل، سهمیه، سن و طول دوره نیز از عوامل اختلاف میانگین های نمرات امتحان پیش کارورزی در شرکت کنندگان می باشند.

زمینه: سرطان دهان پنجمین سرطان شایع و یکی از ده علت اصلی مرگ و میر در جهان به شمار می رود. این سرطان مشکلی جدی برای سلامتی محسوب می شود. میزان مرگ و میر بالای این سرطان ممکن است ناشی از عدم معاینه دقیق توسط دندانپزشکان با فقدان اطلاعات کافی نزد این گروه باشد.هدف: هدف از مطالعه حاضر ارزیابی میزان آگاهی و مهارت تشخیصی گروهی از دندانپرشکان ایرانی درباره سرطان دهان بود.روش کار: در این مطالعه توصیفی 412 نفر از دندانپزشکان ایرانی شرکت کننده در چهلمین کنگره بین المللی انجمن دندانپزشکی ایران در سال 1379 به صورت داوطلبانه شرکت کردند. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه ای که قبلا روایی و پایانی آن در مطالعه دیگری مورد تایید قرار گرفته بود، صورت گرفت. این پرسشنامه در سه بخش شامل ویژگی های فردی، سوالات سنجش آگاهی و سوالات ارزیابی مهارت تشخیصی تنظیم شده بود.یافته ها: نتایج نشان داد بیشتر نمونه مورد مطالعه مذکر (60.2%) بودند و در گروه سنی زیر 37 سال (63.3%) قرار داشتند. پاسخ دهندگان در مجموع به 51% از سوالات دانش (x̅=5.59) و 55% پرسش های مهارت تشخیصی (x̅=1.65) پاسخ صحیح دادند. بین نمره کل دانش و مهارت تشخیصی همبستگی متوسط مثبت و معنی داری وجود داشت (r=0.4, P<0.05). در هر دو حیطه آگاهی و مهارت تشخیصی، درصد پاسخ صحیح دندانپزشکان جوان تر به طور معنی داری بیش از سایر گروه های سنی بود (P<0.05).نتیجه گیری: با توجه به پایین بودن نمره دندانپزشکان در دو حیطه دانش و مهارت تشخیصی درباره سرطان دهان، باید آموزش بیشتری در زمینه سرطان دهان در قالب برنامه های آموزش مداوم به آنان داده شود.

زمینه: با آموزش مداوم پرستاران می توانند به تغییرات سریع در سیستم بهداشتی پاسخ مناسب داده و مهارت های حرفه ای خود را افزایش دهند. آموزش مداوم فعالیت هایی از قبیل خواندن یک مجله حرفه ای یا کتاب های مرجع، گوش دادن به یک سخنرانی و یا مشاهده یک پرستار در حین کار را نیز شامل می شود.هدف: این مطالعه با هدف تعیین دیدگاه پرستاران در مورد آموزش مداوم، منابع مورد استفاده و نیازهای آموزش مداوم صورت گرفت.روش کار: این پژوهش مطالعه ای توصیفی مقطعی است که داده های آن توسط پرسشنامه ای که سوالات آن بر اساس مقیاس پنج درجه ای لیکرت تنظیم شده بود، جمع آوری گردید. 100 نفر از پرستاران شاغل در مراکز آموزشی - درمانی کرمانشاه در این مطالعه شرکت کردند.یافته ها: 37% از افراد مورد مطالعه مذکر و 63% مونث بودند. میانگین (انحراف معیار ±) سن 34.15 (±5.3) سال و سابقه کار 10.97 (3.8%) سال بود. 64% نمونه متاهل و 36% مجرد بودند. در بین انگیزه های شرکت در آموزش مداوم "بهبود مراقبت از بیمار" با میانگین نمره 3.89 مهم تر از سایر موارد ارزیابی شده بود. موانع شرکت در برنامه های آموزش مداوم با اندک تفاوتی اهمیت نسبتا یکسانی داشتند (حداقل و حداکثر میانگین نمره به ترتیب 3.19 و 3.39)، "فرایند بیماری" به عنوان مهم ترین حیطه ای که نیاز به آموزش مداوم دارد با میانگین نمره 3.29 از سوی پرستاران مورد مطالعه مطرح گردید.نتیجه گیری: اهمیت دادن به آموزش مداوم در پرستاری امری مهم بوده و برای افزایش انگیزه پرستاران و کاهش موانع می توان با افزایش تعداد پرسنل، کاهش حجم کاری، تاثیر دادن شرکت در دوره های آموزشی در ارتقای افراد و اختصاص دادن زمان های خاص به امر آموزش مداوم، اقدام کرد.

زمینه: ارزشیابی اساتید یکی از ابزارهای مهم در فرآیند فعالیت های آموزشی است و این امکان را فراهم می سازد تا بر اساس نتایج حاصله نقاط قوت و ضعف را تشخیص داده و با تقویت جنبه های مثبت در رفع نارسایی های آن گام های موثری برداشته شود.هدف: تعیین روایی و پایانی پرسشنامه های ارزیابی تدریس نظری و آموزش عملی - آزمایشگاهی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان توسط دانشجویان.روش کار: پرسشنامه های موجود در مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان از نظر روایی و پایانی مورد ارزیابی قرار گرفتند، بدین ترتیب که در ابتدا با بهره گیری از نظرات 44 عضو هیات علمی، سنجش روایی محتوی و وزن دهی به هر یک از عبارات انجام شد و پس از آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ثبات درونی پرسشنامه ها تعیین گردید.یافته ها: در بین حیطه های مورد بررسی در دو پرسشنامه ارزیابی تدریس تئوری و عملی - آزمایشگاهی اعضای هیات علمی توسط دانشجویان، حیطه روش تدریس مشتمل بر شش و هفت گزینه به ترتیب بالاترین ضریب روایی (0.95 و 0.97) و حیطه ارزشیابی (انجام آزمون های مختلف در طول ترم) مربوط به پرسشنامه ارزیابی دروس تئوری اساتید کمترین روایی (0.69) را به خود اختصاص دادند. در مجموع پرسشنامه های مذکور به ترتیب با ضریب روایی 0.91 و 0.97، مناسب برای ارزیابی اساتید توسط دانشجو شناخته شدند.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه حاکی از آن است که روایی محتوا و پایانی سوالات به استثنای سوال مربوط به ارزشیابی دانشجو در پرسشنامه ارزیابی دروس تئوری در حد مطلوب است. اگر چه جهت تایید نهایی روایی و پایانی بهتر است به ترتیب از شیوه روایی سازه و نیز روش آزمون مجدد استفاده شود.