علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز
سال:1383 | دوره:21 | شماره:1 (پیاپی 40) ویژه نامه زبان انگلیسی و زبان شناسی |تعداد مقالات:18

نقش های زبانی را نویسندگان و زبان شناسان مختلف به روش های متفاوت مقوله بندی نموده اند. برای نمونه هالیدی (1985) از سه نقش سخن به میان کشیده است: ارجاعی، بین شخصی و متونی. هر یک از این نقش ها هنگامی تجلی متونی پیدا می کنند که سخن پرداز از میان گزینه های زبانی موجود یکی را برای مقصود خویش بر می گزیند. در مقاله حاضر توجه خود را بر نقش بین شخصی متمرکز نموده و می خواهیم نشان دهیم که گزینش های زبانی که از جانب گویشور انجام می گیرد نشان دهنده نوع شخصیت اوست. اجزای متونی که برای انی منظور برگزیده ایم عبارتند از: نوع فعل ماقبل that و نوع فعل در ساختارهای انگلیسی که دو فعل (فعل دوم به صورت مصدر با (to پشت سر هم قرار می گیرند. در این بررسی، افعالی را که در مواضع فوق در متون انگلیسی قرار می گیرند از نظر ارزش معنایی به انواع مختلف مقوله بندی نموده و سعی خواهیم کرد ارتباط بین گزینش هر یک از این مقوله ها توسط گویشور و نوع شخصیت وی را مورد مطالعه قرار دهیم.

هدف از نگارش این مختصر، معرفی نظریه حوزه های معنایی و چگونگی کارایی آن، در قالب واژگان زبان فارسی است. برای دستیابی به این مهم، ابتدا به تاریخچه پیدایش این نظریه در حوزه مطالعات معنی شناسی ساختگرا اشاره خواهد شد. سپس با توجه به بررسی حوزه های معنایی، از دو دیدگاه در زمانی و همزمانی، سعی بر آن خواهد بود تا عملکرد این نظریه، در قالب واژگان زبان فارسی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

در این مقاله، نخست نظریه معنی شناسی پیش الگویی، در مقایسه و تقابل با پیشینه خود، نظریه معنی شناسی مؤلفه ای که ریشه در رویکرد کلاسیک ارسطویی، به مقوله بندی دارد؛ مورد بررسی قرار خواهد گرفت و کاربست هر یک از این دو نظریه در زبان پژوهی، به ویژه در مطالعه مؤلفه های زبان، همچون آواشناسی و معنی شناسی و هم چنین آموزش زبان نموده خواهد شد.

هدف این تحقیق بررسی کارایی الگوی تجزیه و تحلیل گفتار تسویی (1995) به خصوص در مورد زیر مقوله های ساخت های پرسشی پاسخ طلب و بررسی مقابله ای آنها در فارسی و انگلیسی می باشد. به منظور دستیابی به این اهداف تعداد 361 نمونه ساخت پرسشی از سه نمایشگاه معاصر انگلیسی و تعداد 337 نمونه از سه نمایشگاه معاصر فارسی استخراج و مقابله شده اند.نتایج این مطالعه نشان داد که الگوی تسویی برای توصیف ساخت های پرسشی پاسخ طلب و رده بندی این ساخت ها بر حسب نقش گفتمانی آنها مناسب است.

هدف این تحقیق، بررسی ترکیبات حرف اضافه دار گیلکی و مقایسه نتایج آن با نظریه چامسکی، در خصوص پارامتر هسته می باشد. برای انجام تحقیق، 1200 آزمودنی از دو شهر فومن و رشت انتخاب و بر اساس متغیرهای سن، جنس، سواد و مکان به دوازده گروه تقسیم شدند. 20 جمله به طور تصادفی از کریستن سن (102-97: 1375) انتخاب شد و پس از اعمال اصلاحات واژگانی و ساختاری مورد استفاده قرار گرفت. در هر جمله، یک جای خالی وجود داشت که می بایست با یک عبارت حرف اضافه دار مناسب تکمیل می شد. از این تعداد آزمودنی، 24020 ترکیب جمع آوری شد. ترکیبات به دست آمده به چهار گروه بدون حرف اضافه، دارای حرف اضافه پیشین، دارای حرف اضافه پسین و سرانجام ترکیبات دارای هر دو نوع حرف اضافه پیشین و پسین، به طور همزمان، تقسیم شدند. یافته ها نشان داد که در این زبان به جای این که پارامتر هسته دوتایی باشد، سه تایی است. به بیان دیگر، در ترکیبات حرف اضافه دار گیلکی، سه نوع ساختار به چشم می خورد: (1) هسته - آغازین (2) هسته - پایانی و سرانجام ترکیبی از موارد (1) و(2) .

هدف این پژوهش ارائه پیشنهادهایی برای بهبود برنامه فعلی دوره کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی در دانشگاه های ایران است. شرکت کنندگان در این پژوهش 30 نفر از متخصصان رشته های آموزش زبان، زبان شناسی، و ترجمه از دانشگاه های مختلف ایران بودند. اطلاعات لازم به وسیله روش دلفی و با استفاده از دو پرسشنامه جمع آوری گردید. اولین پرسشنامه شامل سه سوال باز بر اساس سوالات تحقیق بود. پرسشنامه دوم بر اساس دسته بندی پاسخ های شرکت کنندگان به پرسشنامه اول تهیه شد. این پرسشنامه از نوع لیکرت و دارای 55 سوال است که با روش استفاده از آزمون مربع خی فراوانی و معناداری جواب های پرسشنامه محاسبه و بررسی شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که متخصصان با اعمال تغییرات پیشنهادی موافقند که شامل مباحث مهارتی و محتوایی، راهبردهای استفاده از مهارت ها و محتوای پیشنهادی و روش های ایجاد انگیزش است.

در این مقاله، نشان داده می شود که نشانه های جمع فارسی - ات، ان، - گان، - یان، - جات، - وان و - یات تکواژگونه هایی از دو تک واژ - ان و - ات هستند که تحت تأثیر محیط آوایی، واجی و واژگانی دچار چنین گوناگونی شده اند؛ با توجه به ساختار واژگانی، تحولات تاریخی واژگان و ساختار هجا و با استفاده از نظریه برتر دلایل ظهور دو تک واژ - ان و - ات، به صورت تک واژه گونه های متفاوت معرفی و توضیح داده می شوند. هم چنین روشن می گردد که ساخت هجا، رسایی و همانندی آواها، نقش موثری در پدیده افزایش دارند.

هدف از این پژوهش، ارزشیابی نظام مند آموزش زبان انگلیسی در مقطع راهنمایی است. برای نیل به این هدف، حدود 3000 دانش آموز کلاس های دوم و سوم مناطق 20 گانه تهران و شهرستان همدان به صورت انتخاب تصادفی خوشه ای در این پژوهش شرکت کردند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل 10 آزمون پیشرفت تحصیلی زبان انگلیسی (5 آزمون موازی برای هر کلاس)، پرسشنامه علائق و انگیزش برای دانش آموزان شامل 50 سؤال، آزمون توانش زبان انگلیسی معلمین شامل 100 سؤال، و پرسشنامه علائق و انگیزش برای دبیران شامل 226 سؤال بود. ابزارهای جمع آوری اطلاعات پس از تهیه و انجام پیش آزمون و اعمال تغییرات ضروری در مداری انتخاب شده به اجرا در آمدند. پس از جمع آوری اطلاعات، تصحیح اوراق، و کدگذاری داده ها، تجزیه و تحلیل های مختلفی بر روی داده ها انجام شد. اهم یافته های این پژوهش به شرح زیر است: 1. آزمون تهیه شده در این پژوهش همگی از ویژگی های مطلوب روایی و پایایی برخوردار بودند. بنابراین اطلاعات به دست آمده و یافته های پژوهش اعتبار قابل قبولی داشتند. 2. بر اساس نمرات آزمون های استفاده شده در این پژوهش، هم دانش آموزان و هم دبیران، برخلاف تصور مردم، از توانش قابل قبول زبان انگلیسی برخوردار هستند. میانگین نمرات دانش آموزان در کلاس های دوم و سوم راهنمایی نزدیک به میانگین ایده آل، و میانگین نمرات دبیران بالاتر از میانگین ایده آل است. 3. نتایج آزمون های پیشرفت تحصیلی زبان انگلیسی در فرم های مختلف نشان می دهد که نمرات دختران همواره از نمرات پسران، و نمرات دانش آموزان کلاس دوم از دانش آموزان کلاس سوم به شکل معنی داری بالاتر است. از بررسی یافته های تحقیق می توان این پدیده را با انگیزه های متفاوت دانش آموزان برای یادگیری زبان انگلیسی مرتبط دانست. 4. دبیران دوره راهنمایی علاوه بر توانش بالا در زبان انگلیسی، آگاهی قابل قبولی هم از مفاهیم علم آموزش زبان از خود نشان دادند. 5. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه ها نشان داد که دبیران زبان انگلیسی در دوره راهنمایی با توجه به متغیرهای سن، مدرک تحصیلی، ساعات تدریس هفتگی و تراکم دانش آموزان در کلاس از وضعیت مطلوبی برخوردار هستند.

متداولترین انواع جمله در زبان های دنیا، خبری، پرسشی و امری است که به ترتیب برای دادن اطلاع، طلب خبر و صدور فرمان بکار می روند. مطالعات رده شناسی زبان ها حاکی از آن است که در استفاده روزمره از زبان، کمتر شاهد تطابق مقوله های دستوری یاد شده با مقوله های معنایی - منظوری مربوط به آنها هستیم. نمونه های این نبود همسانی را هم در زبان روزمره مردم و هم در آثار ادبی موجود در زبان می توان دید، البته از آنجا که شعر بازتاب سیلان پیش بینی نشده افکار و احساسات بشری است، شاید بتوان نمونه های این نبود همسانی را در آثار ادبی بیش از دیگر آثار مشاهد نمود. متخصصان صنایع ادبی فارسی، نقش های معنایی - منظوری فراوانی را در این زبان برشمرده اند. تحقیق حاضر نقش های معنایی - منظوری 91 جمله پرسشی از میان اشعار اخوان ثالث را، در قالب ارائه شده از سوی شمیسا (1373 و 1376) تجزیه و تحلیل نموده است. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که اخوان، در 91 جمله پرسشی از 17 قطعه شعر خود 12 نقش از نقش های بیست و هفتگانه ارائه شده از سوی شمیسا را به کار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که وی از مقوله معنایی - منظوری نومیدی بیشترین بهره را گرفته است. این کاربرد حاکی از وجود بحران در جامعه ای است که شاعر در آن زندگی می کرده است. البته بسامد بالای بهره گیری از مقوله نومیدی نیز بی ارتباط با بدبینی شاعر نسبت به آنچه در اطراف وی می گذشته نیست؛ این موضوع مؤید نظر کسانی است که اخوان را شاعر یاس و شکست می دانند.

هدف از این تحقیق اولا بررسی تاثیر آزمون انگلیسی کنکور سراسری بر روش تدریس دبیران مراکز پیش دانشگاهی می باشد. دومین هدف آن مقایسه نظرات دبیران و دانش آموزان این مراکز در این زمینه می باشد. و بالاخره اینکه، بر اساس نتایج به دست آمده پیشنهادهای کاربردی برای بهبود کیفیت امر آموزش زبان در مراکز پیش دانشگاهی ارائه شود. بنابراین، دو پرسش نامه که کاملا از نظر محتوا شبیه هم بودند در بین 40 دبیر و 80 دانش آموز مراکز پیش دانشگاهی نواحی چهارگانه شهر شیراز توزیع شد. تمامی داده های به دست آمده با استفاده از درصد، بسامد، میانگین و انحراف استانده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. علاوه بر این، با استفاده از آزمون مربع خی و آزمون تی مستقل داده ها تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که الف. دبیران مراکز پیش دانشگاهی بیشترین اهمیت را به مهارت خواندن، ترجمه از انگلیسی به فارسی، دستور زبان و واژگان می دهند. ب. مهارت گفتاری، مهارت شنیداری و تلفظ و آهنگ کلام نادیده گرفته می شوند. ج. دبیران تلاش می کنند تا روش تدریس خود را متناسب با آزمون انگلیسی کنکور سراسری ارائه دهند. د. آزمون تی مستقل نشان داد که اختلاف معناداری میان نظرات دبیران و دانش آموزان در رابطه با روش تدریس دبیران به طور کلی و میان نقطه نظرات آنها در مورد عامل اول (مهارتها و عناصر زبان) و عامل چهارم (روش تدریس و ایجاد انگیزه) وجود دارد. و بالاخره اینکه به نظر می رسد که دبیران مراکز پیش دانشگاهی از شاخص هایی بهره می گیرند که متناسب با روش های سنتی از جمله گرامر - ترجمه و خواندن هستند.

در این مقاله، نگارنده بر آن است تا چهارده گفت و گوی فارسی را، در قالب اصول تعامل گرایس و بر اساس نظریه لیچ درباره قواعد آداب دانی در گفتار بررسی نماید. هدف های این بررسی عبارتند از: 1. در خصوص اهمیت یافته های منظور شناسی در بررسی صورت های زبانی تصریح گردد؛ 2. بعضی از پیچیدگی های محاوره فارسی به کمک اصول یاد شده، باز شود. بررسی حاضر نشان می دهد که رفتار زبانی گویشوران فارسی، ریشه در بعضی از قراردادهای اجتماعی خاص این زبان دارد؛ و غفلت از این اصول، منجر به ناقص ماندن مطالعات انجام شده می شود.

این مقاله به معرفی آزمونی جدید در حیطه درک شفاهی می پردازد. این روش که درک شفاهی جامع را اندازه گیری می کند دیکته تعبیری (دیکتو - فریز) نامیده شده است. آنچه این روش از آزمودنی طلب می کند همانا تمرکز بر روی مفاهیم زبان و نه صورت زبان می باشد. در دیکته تعبیری آزمودنی باید واحدهای معنایی معینی که در متن شفاهی برای او خوانده شده ولی در متن کتبی وجود ندارد را به زبان و کلام خود بازسازی کند. بنابراین بازنویسی عین ساختار و لغات متن اصلی مورد نظر نیست بلکه بازسازی جان، کلام مورد نظر می باشد. در این روش واحدهای کوچکتر زبان مانند واج، واژک، واژه، تکیه، آهنگ کلام، و غیره تحت الشعاع اهمیت واحدهای بزرگتر مانند گفته و گفتمان قرار می گیرند. دیکته تعبیری از پایایی و روائی قابل ملاحظه ای برخوردار است. علاوه بر این، سهولت ساخت، برگزاری، و تصحیح دیکته تعبیری نشانگر این بود که این روش عملی بوده، و از کارائی بالایی برخوردار می باشد.

مقاله حاضر کوششی در جهت تشخیص صورت های نخستین معنایی در زبان فارسی می باشد. اساس کار چهارچوب ارائه شده ویرزبیکا (1994) برای زبان انگلیسی است. این چهارچوب ناظر بر این نظریه است که در تمام زبان ها مفاهیم بسیطی وجود دارند که اساس مفاهیم (پیچیده) دیگراند. به این مفاهیم ساده "صورت نخستین" اطلاق می گردد. ویرزبیکا این مفاهیم را برای زبان انگلیسی مشخص کرده است و ادعا دارد که نظیر آنها در تمام زبان ها یافت می شود. ادعای دیگر این است که ترکیب این مفاهیم با هم در جملاتی با نحو بسیار ابتدایی فرد را قادر می سازد تا مفاهیم پیچیده را با زبانی همه فهم و بدون بار فرهنگی ارائه دهد. در این تحقیق بر مبنای تعداد 38 صورت نخستین در زبان انگلیسی متناظر آنها در فارسی مشخص شده اند که این ادعای اول ویرزبیکا را تایید می کند.

هدف پژوهش حاضر یکی تهیه و تعبیه پرسشنامه مناسبی جهت سنجش و خودکارآمدی یادگیری زبان خارجی زبان آموزان ایرانی است. دیگری دستیابی به این نتیجه است که گروههای دختر و پسر در به کارگیری این پرسشنامه یکسان عمل می نمایند یا خیر؟ به این منظور پرسشنامه ای شامل 40 سوال بر اساس مدل توانش سازماندهی (organizational competence) باکمن (1990) تنظیم و جهت مطالعه اعتبار محتوایی به تعدادی از اساتید و دانشجویان دکتری بخش زبان های خارجی و زبان شناسی دانشگاه شیراز داده شد. پس از احراز اعتبار محتوایی، پرسشنامه در دو نوبت به 29 نفر از دانشجویان سال اول دانشگاه داده شد. پس از حصول اطمینان از پایایی پرسشنامه توسط روش دوباره سنجی 212 نفر زبان آموز یکی از موسسات زبان شهرستان شیراز پرسشنامه را تکمیل نمودند. تحلیل عامل سوالات این پرسشنامه نشان داد که عامل زیربنایی برای تمام سوالات وجود دارد. آزمون t جهت مقایسه عملکرد دختران و پسران نیز نشان داد که تفاوت معنی داری از نظر خودکارآمدی زبان آموزی میان این دو گروه وجود ندارد.

در میان دست اندرکاران زبان آموزی و زبان شناسی کاربردی بسیاری بر این عقیده اند که فراگیری زبان دوم به منزله فراگیری فرهنگ دوم است. برای رسیدن به پاسخی قابل قبول در این زمینه، ابتدا لازم است چند موضوع مربوط به این مقوله مورد بحث قرار گرفته و ابهامات موجود از میان برداشته شود. در این مقاله به مباحثی چون فرهنگ، زبان مالکیت زبان، امپریالیسم زبانی، و جامعه زبانی پرداخته شده و با برجسته کردن ابهامات موجود سعی بر آن است تا میزان درستی نظریه برابری فراگیری زبان دوم با فراگیری فرهنگ دوم مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس استدلال ارائه شده، به نظر می رسد تجدید نظر در این زمینه ضرورت دارد.

این طرح تحقیقاتی دسته ای از ساختارهای نحوی در نوشتار دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته انگلیسی را بررسی و بسامد آنها را تعیین کرده است. نمونه مورد بررسی شامل 1380 جمله بوده است. این تحقیق بر آن بود که ویژگی های متمایز در نوشته های این دو گروه که از نظر بسندگی زبانی با هم متفاوت می باشند را تعیین نماید. ساختار جملات این نوشتارها از نقطه نظرهای مختلف مانند انواع جملات، جملات معلوم و مجهول، جملات موصولی، انواع فعل بر اساس این که یک مفعول می گیرد و یا دو مفعول، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که در بسیاری از موارد تفاوت عمده ای بین نوشتارهای این دو گروه وجود ندارد که خود باعث بررسی عمیق روش ارزشیابی می شود. نتایج این تحقیق هم چنین می توانند تصویری از روند یادگیری زبان دوم برای نظریه پردازان ارائه دهد. به علاوه، نتایج حاصل از بررسی خطاهای موجود در این نوشته ها نشان داد که بعضی از انواع خطا حتی در سطوح پیشرفته بسندگی زبان هم چنان وجود دارد و این برای دست اندرکاران تحقیق در امر آموزش زبان می تواند مفید باشد. بدین معنا که علت ماندگاری این نوع خطاها می باید روشن و تحقیقاتی برای یافتن راه کارهای لازم جهت برطرف کردن آنها صورت گیرد.

مطالعات زیادی در راستای به کار گرفتن یافته های فن آوری های جدید در کلاس های نگارش انجام گرفته است. محقق که سال هاست به تدریس درس نگارش مشغول است دریافت که دانشجویان اغلب رغبتی برای ارائه باز خورد به نوشته های همکلاسی های خود ندارند. بنابراین وی بر آن شد که با انجام یک تحقیق کیفی به توصیف بازخوردهایی که توسط فراگیران زبان از طریق پست الکترونیکی در کلاس نگارش ارائه می شود بپردازد. هم چنین این تحقیق به بررسی نظرات دانشجویان درباره طرح مورد نظر پرداخته است. شرکت کنندگان 26 تن از دانشجویان دختر و پسر رشته کارشناسی ادبیات زبان انگلیسی دانشگاه علامه طباطبایی می باشند. از دانشجویان خواسته شد تا تکالیف خود را از طریق پست الکترونیکی به استاد خود ارسال دارند. سپس دانشجویان نسخه هایی از نوشته های هم کلاسی های خود دریافت می کردند. آنها بعد از این که متن مورد نظر را می خوانند نظرات خود را به معلم خود ارسال می کردند. تحلیل این پیغام ها به آشکار شدن موضوع هایی متفاوت در بازخوردهای دانشجویان انجامید. گفتنی است که شرکت کنندگان روی هم رفته نظر مساعدی درباره این طرح داشتند.