علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)
سال:1383 | دوره:8 | شماره:3 |تعداد مقالات:22

هدف از این آزمایش بررسی ویژگی های سیلوی ارزن تهیه شده در آزمایشگاه به عنوان یک علوفه جایگزین در سال های خشک و تعیین اثر افزودنی ها بر کیفیت تخمیر آن بود. علوفه ارزن در دو مرحله شیری و خمیری نرم دانه، بدون افزودنی یا با استفاده از جو، ملاس، اسید فرمیک، تلقیح باکتری های تولید کننده اسید لاکتیک و ترکیب ملاس و باکتری در قالب یک طرح کاملا تصادفی و به صورت فاکتوریل 6×2 سیلو شد. مرحله برداشت تاثیری بر مقدار دیواره سلولی، دیواره سلولی بدون همی سلولز، ظرفیت بافرینگ، کربوهیدارت های محلول در آب، نیتروژن نامحلول در شوینده اسیدی، نیتروژن آمونیاکی و قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی نداشت، ولی مقادیر ماده خشک، پروتئین خام و pH سیلو در دو مرحله برداشت به طور معنی داری متفاوت بود. وقوع تخمیر کلستریدیایی در سیلوهای شاهد منجر به اتلاف ماده خشک و افزایش سطوح نیتروژن آمونیاکی (24 درصد نیتروژن کل)، اسیدبوتیریک (0.2 درصد) و اسید استیک (1.33 درصد) نسبت به سایر تیمارها شد. بین افزودنی ها کمترین نیتروژن آمونیاکی مربوط به افزودن اسید فرمیک بود (4.54 درصد نیتروژن کل) و بالاترین تولید اسید لاکیتک و کمترین اسید بوتیریک به ترتیب در تیمار حاوی ملاس و ترکیب ملاس و باکتری دیده شد. تعیین قابلیت هضم سیلوهای ارزن در آزمایشگاه نشان دهنده افزایش قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی همه سیلوهای حاوی افزودنی نسبت به سیلوی شاهد بود. افزودن ملاس و ترکیب ملاس و باکتری بیشترین قابلیت هضم ماده خشک را در پی داشت (به ترتیب با 63.1 و 64.34 درصد)، ولی اختلاف معنی داری بین قابلیت هضم سیلوی حاوی جو، اسید فرمیک و باکتری دیده نشد. نتایج این آزمایش نشان داد که برای تهیه یک سیلوی با کیفیت ارزن، افزودن یک منبع کربوهیدرات محلول به سیلو ضروری بوده و بدون حضور این منبع کربوهیدراتی، تلقیح باکتریایی لزوما سیلوی مناسبی تولید نخواهد کرد.

هدف از این بررسی ارزیابی وضعیت تغذیه ای گاوداری های اصفهان و هم چنین بررسی وجود یا عدم وجود رابطه بین نیتروژن اوره شیر و باروری در نخستین تلقیح پس از زایمان بود. بدین منظور نمونه های شیر و خون به ترتیب از 290 و 170 راس گاو شیری هلشتاین از 9 گاوداری صنعتی جمع آوری شد. نمونه های مواد غذایی نیز برای تعیین رابطه بین نیتروژن اوره شیر و درصد پروتیین و انرژی تخمینی جیره جمع آوری شد. محاسبه رابطه بین نیتروژن اروه خون و شیر با استفاده از رگرسیون ساده خطی نشان داد که یک رابطه بسیار نزدیکی بین این دو وجود دارد. هم چنین، روابط رگرسیونی نشان می دهد که درصد پروتیین جیره و نسبت پروتیین به انرژی تخمینی جیره به ترتیب تنها 7 و 10 درصد از تغییرهای نیتروژن اوره شیر را توجیه می کند. علت پایین بودن ضریب تبیین، احتمالا به دلیل مدیریت تغذیه ای نامطلوب و نوسانات ترکیب های جیره در روزهای مختلف بوده است. برای تعیین رابطه نیتروژن اوره شیر و باروری از رگرسیون لجستیک استفاده شد. یک رابطه منفی منحنی شکلی بین نیتروژن اوره شیر و احتمال آبستنی در اولین تلقیح وجود داشت، به طوری که احتمال آبستنی گاوها با غلظت نیتروژن اوره شیر 16.5 تا 19 میلی گرم در دسی لیتر بیشتر از گاوها با نیتروژن اوره شیر کمتر از 16.5 و یا بیشتر از 19 میلی گرم در دسی لیتر بود. احتمال آبستنی گاوهای با نیتروژن اوره شیر 16.5 تا 19 میلی گرم در دسی لیتر 1.94 برابر گاوهای با نیتروژن اوره شیر کمتر از 14 میلی گرم در دسی لیتر و 1.63 برابر گاوهای با نیتروژن اوره شیر 14 تا 16.5 میلی گرم در دسی لیتر بود.نتایج این پژوهش نشان می دهد که اگر چه نیتروژن اوره شیر ابزار مناسبی برای مدیریت تغذیه ای گاوهای شیری است، ولی به عنوان یک ابزار برای کنترل بازده تولید مثلی مناسب نمی باشد.

با توجه به افزایش جمعیت و خسارت زنجرک مو Arboridia kermanshah Dlabola در تاکستان های استان اصفهان، مرفولوژی تخم و پوره های سنین مختلف آن، تعداد نسل آفت، نحوه و محل زمستان گذرانی و تغییرات فصلی جمعیت در مراحل مختلف رشد آن بررسی گردید. در مراحل رشد جنینی، چهار مرحله رشد ظاهری شناسایی شد. طول دوره جنینی در شرایط معمولی آزمایشگاه 10.9±0.3 روز محاسبه گردید. این حشره دارای پنج سن پورگی بود. سنین مختلف پورگی با توجه به میزان رشد بالچه ها، در نمونه های تازه جمع آوری شده و هم چنین با توجه به عرض کپسول سر و پیش گرده با استفاده از قانون دایار از هم قابل تفکیک بودند. زنجرک مو دارای سه نسل در سال بوده و به صورت حشره کامل درون تاکستان زمستان گذرانی می کند.بر اساس بررسی های صحرایی با استفاده از قفس طول دوره نسل های سه گانه زنجرک مو به ترتیب 33.9±0.6 (بدون احتساب دوره زمستان گذرانی)، 46.3±0.7 و 37.3±0.6 روز تعیین گردید. تغییرات فصلی تراکم جمعیت حشره کامل، تخم و پوره در شرایط طبیعی گرچه دوره های هم پوشانی داشتند ولی سه یا چهار دوره فعالیتی در هر سال نشان دادند. دوره اول فعالیت حشره کامل زنجرک مو در تاکستان های اصفهان در ماه های اردیبهشت و خرداد، دوره دوم در تیر ماه، دوره سوم در مرداد ماه و دوره چهارم در ماه های شهریور و مهر بود.

بهره برداری شبکه های آبیاری، نتیجه یک فرایند، تصمیم گیری است که در آن سه عنصر وضعیت فیزیکی موجود سازه ها، ظرفیت کنترل و رفتار هیدرولیکی سیستم نقش کلیدی ایفا می نمایند. این سه عنصر به نوعی در مفهوم حساسیت هیدرولیکی سازه مستتر بوده و از این روست که حساسیت هیدرولیکی سازه ها مهم ترین عامل مربوط به خصوصیات هیدرولیکی سیستم عنوان می شود. شیوه آنالیز حساسیت سازه های آبیاری از جمله روش های تحلیل جریان بوده که در سال های اخیر به منظور رفتارسنجی جریان در شبکه های آبیاری، توسعه یافته و در رفتار سنجی جریان چند شبکه آبیاری جهان مورد استفاده قرار گرفته است. مدول های تیغه ای از جمله مناسب ترین ابزار توزیع جریان بوده که امروزه در سطوح مختلف بهسازی شبکه های آبیاری مطرح و توصیه می شوند. در این مقاله معادلات حساسیت هیدرولیکی مدول های تیغه ای ارایه گردیده و به ارزیابی تغییرات کمی این شاخص در شرایط بهره برداری و تاثیر آن در عملکرد سازه پرداخته شده است.نتایج محاسبه های انجام گرفته روی داده های موجود واسنجی جریان چند مدول از شبکه آبیاری دشت قزوین، بیانگر تغییرهای مقدار حساسیت هیدرولیکی این آبگیرها در، شرایط بهره برداری است. در بعضی موارد این تغییرها به بیش از 10 درصد می رسد. تغییر در مقدار کمی حساسیت سازه، تغییر در بازه عملکرد سازه را پیامد شده و مشکلاتی را در فرآیند توزیع جریان در سطح شبکه به وجود می آورد. بازه تغییرات دبی بعضی از دریچه های مدول های مورد بررسی نسبت به مقدار مجاز که 20 درصد می باشد، بیش از دو برابر افزایش یافته است.

به دست آوردن منحنی مشخصه آب خاک در آزمایشگاه وقت گیر بوده و همراه با خطاست. به این دلیل پژوهندگان زیادی در دنیا سعی کرده اند روش هایی ارایه دهند که به کمک آنها بتوان منحنی مشخصه را به نحو آسان تری به دست آورد. یکی از این روش ها استفاده از منحنی دانه بندی و چگالی ظاهری خاک می باشد. در این روش، منحنی دانه بندی را به چند قطعه بر مبنای اندازه ذرات تقسیم کرده و با توجه به میانگین شعاع ذرات و درصد ذرات بزرگ تر از هر اندازه و روابط موجود می توان منحنی مشخصه آب خاک را به دست آورد. در این روش از پارامتری به نام a (عامل مقیاس) استفاده می شود که مقداری است ثابت و یا از روش های خطی و لجستیک به دست می آید. مقدار میانگین a برای خاک های با بافت رس، رس سیلتی و لوم شنی به ترتیب برابر 1.159، 1.229 و 1.494، برای دو بافت لوم 1.391 و 1.393 و برای دو بافت لوم رسی سیلتی برابر 1.253 و 1.254 به دست آمد. در بسیاری از مواقع منحنی دانه بندی خاک مورد نظر به طور کامل وجود ندارد و تنها درصد ذرات رس، سیلت و شن خاک در اختیار می باشد. در این صورت، نخست منحنی دانه بندی خاک تخمین زده شده و سپس با استفاده از آن منحنی مشخصه آب خاک به دست می آید. در این پژوهش از اطلاعات درصد ذرات مختلف خاک و چگالی ظاهری هفت خاک مختلف استفاده و منحنی مشخصه خاک های فوق به روش های لجستیک و خطی تخمین زده شد و با نتایج اندازه گیری شده مقایسه گردید. برای تخمین منحنی دانه بندی خاک های فوق نیز از دو مقدار حد انتهایی شعاع ذرات خاک برابر 125 و 999 میکرومتر استفاده شد. نتایج نشان داد که استفاده از شعاع 999 میکرومتر برای تخمین مشخصه مناسب تر می باشد. علاوه بر آن، در بافت های رس، رس سیلتی و لوم رسی سیلتی معادله خطی و در بافت های لوم و لوم شنی معادله لجستیک برای تعیین a مناسب تر است.

در برآورد مقدار و شدت جریان آب های زیرزمینی و انتقال مواد آلاینده در محیط های متخلخل، ضرایب هیدرولیکی (هدایت هیدرولیکی، k (q) و پخشیدگی هیدرولیکی، D (q)) نقش اصلی را ایفا می کنند. دقت این بررسی در محیط متخلخل منوط به تعیین دقیق مقادیر این ضرایب می باشد. اندازه گیری این ضرایب در شرایطی که خاک اشباع نباشد مشکل بوده و هزینه وقت زیادی نیاز دارد. هم چنین به طور عمده اندازه گیری در نزدیکی رطوبت اشباع صورت می گیرد. بنابراین این امر، محقیقین را به استفاده از مدل ها سوق داده است. یکی از روش های ارزیابی ضرایب k (q) و D (q)، کاربرد مدل های نظری بر اساس اطلاعات اندازه گیری شده منحنی مشخصه آب خاک است. در این پژوهش، منحنی های مشخصه آب خاک در 9 بافت مختلف خاک با استفاده از دستگاه صفحات فشاری اندازه گیری شد. در فشارهای اعمال شده بر نمونه دست نخورده خاک (0.1 تا 1.5 مگاپاسکال)، حجم آب خروجی از دستگاه نسبت به زمان اندازه گیری شده و دبی خروجی در لحظه اتمام آزمایش محاسبه گردید. مقادیر k (q) و D (q) با استفاده از دبی اندازه گیری شده و با به کارگیری معادله ساده شده ریچاردز محاسبه و به عنوان روش مناسب پیشنهاد شده است.نتایج کاربرد مدل های معلم، وان گنوختن و همکاران، بوردین، گرین و کوری و گاردنر، در برآورد مقادیر k (q) و D (q) در 9 سری بافت خاک آزمایشی دارای اختلاف و پراکندگی زیادی بوده است. به طوری که، شبیه سازی هدایت هیدرولیکی از این مدل ها برای بافت های مختلف خاک با دقت کافی امکان پذیر نیست. اگر کمترین و بیشترین مقادیر شبیه سازی شده توسط مدل ها در رطوبت های متناظر به عنوان محدوده مجاز در نظر گرفته شود، در این صورت نتایج برآورد ضرایب هیدرولیکی با روش پیشنهادی در پژوهش حاضر با نتایج دیگر مدل ها انطباق نشان می دهد. از این رو، روش پیشنهادی برای تعیین k (q) و D (q) امکان انتخاب بهترین مدل شبیه ساز را در برآورد مقادیر ضرایب هیدرولیکی فراهم می سازد.

بحران آب یکی از مسایل اساسی مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران است. این وضعیت در سال های اخیر به دلیل وقوع پدیده خشک سالی حادتر شده است. بنابراین استفاده از آب های نامتعارف، در جایی که آب با کیفیت مناسب در دسترس نیست، رو به فزونی است. یکی از این منابع، پساب شهری است ولی استفاده از آن نیاز به مدیریت خاصی دارد که ضمن بهره گیری مطلوب از آن مخاطرات زیست محیطی و بهداشتی را به دنبال نداشته باشد. استفاده از پساب در آبیاری قطره ای علاوه بر حل مشکل کمبود آب به طور هم زمان مساله آلودگی محیط زیست و دفع فاضلاب را نیز مرتفع می نماید. ولی اصلی ترین مشکل در آبیاری قطره ای گرفتگی قطره چکان هاست که به هنگام استفاده از پساب تشدید می شود. برای ارزیابی و مقایسه انواع قطره چکان های متداول مورد استفاده در سیستم های آبیاری قطره ای خصوصیات هیدرولیکی چهار نوع قطره چکان طولانی مسیر داخل خطی (اصفهان قطره)، میکروفلاپر، توربوپلاس و یوروکی که همگی دبی 4 لیتر در ساعت داشتند استفاده شد. در هر سیستم دارای یک لوله نیمه اصلی و یک لوله فرعی از جنس پلی اتیلن به قطرهای 32 و 16 میلی متر بود. هر سیستم شامل سه زیر سیستم و هر زیر سیستم دارای چهار لوله فرعی بود که روی هر لوله فرعی تعداد 16 عدد از هر کدام از قطره چکان های مورد آزمایش نصب شد. زمان کار روزانه سیستم ها 6 ساعت در نظر گرفته شد.نتایج نشان داد که هم کیفیت آب و هم نوع قطره چکان در کاهش دبی موثر است. استفاده از پساب، باعث کاهش بیشتر دبی قطره چکان ها شده که اثر آن در کاهش دبی در مقایسه با استفاده از آب زیرزمینی در سطح 5 درصد معنی دار می باشد. کاهش دبی قطره چکان طولانی مسیر داخل خطی در هر کیفیت آب نسبت به دیگر قطره چکان ها بیشتر بوده که اختلاف آنها در سطح 5 درصد معنی دار می باشد. برای پساب، هم در ابتدا و هم در انتهای آزمایش ها قطره چکان های یوروکی و طولانی مسیر داخل خطی به ترتیب دارای بیشترین و کمترین یک نواختی پخش بودند. برای آب زیرزمینی در شروع آزمایش ها قطره چکان یوروکی بیشترین و قطره چکان توربوپلاس کمترین یک نواختی پخش را داشت و در انتهای آزمایش ها بیشترین و کمترین یک نواختی پخش را به ترتیب قطره چکان های یوروکی و طولانی مسیر داخل خطی داشتند. در مجموع، قطره چکان یوروکی به هنگام استفاده از آب چاه بیشترین یک نواختی پخش و قطره چکان داخل خط به هنگام استفاده از پساب کمترین یک نواختی پخش را داشت. حساسیت قطره چکان های میکروفلاپر و توربوپلاس به تغییر فشار بسیار کم است. این موضوع برتری این قطره چکان ها را برای کاربرد در اراضی شیب دار و با توپوگرافی نامناسب نسبت به دیگر قطره چکان های مورد بررسی نشان می دهد.

اهمیت هاپلوییدها در زمینه ژنتیک و اصلاح گیاهان برای مدت های طولانی است که شناخته شده است. به نژادی از طریق تولید گیاهان هاپلویید، روشی مناسب برای تسریع برنامه های اصلاحی و مطالعات ژنتیکی در گندم است. روش های معمول مورد استفاده برای ایجاد گیاهان هاپلویید در گندم شامل کشت بساک، کشت میکروسپور، تلافی بین جنسی گندم Hordeum bulbosum × و گندم × ذرت می باشد. در این پژوهش از روش تلافی گندم × ذرت و کشت بساک برای تولید گیاهان هاپلویید در شش ژنوتیپ گندم استفاده شد.نتایج این بررسی نشان داد که تولید هاپلوییدی از هر دو روش وابسته به ژنوتیپ بوده و از پتانسیل بالایی برخوردار می باشد. یکی از مشکلات عمده کشت بساک بازده پایین گیاهان سبز هاپلویید است. در این ارزیابی، از روش کشت بساک، %70.7 از گیاهان باززا شده گیاهچه های آلبینو، و %29.3 از آنها سبز بودند در حالی که در روش تلاقی گندم با ذرت تمام گیاهچه های حاصل از این تلاقی سبز و از نظر سطح پلوییدی، هاپلویید بودند. به طور کلی چنین نتیجه گیری شد که روش تلاقی گندم و ذرت، روشی عملی و مناسب برای ایجاد گیاهان هاپلویید در ژنوتیپ های گندم است و در مقایسه با روش کشت بساک از پتانسیل بالاتری در تولید هاپلویید برخوردار است. روش کشت بساک به دلیل تنوع مورفولوژیکی در گیاهان سبز و تولید گیاهان آلبینو برای اهداف خاصی توصیه می شود.

آلودگی خاک و تجمع فلزات سنگین در محصولات کشاورزی در مناطق صنعتی یکی از مهم ترین مسایل زیست محیطی است که زندگی گیاهان، حیوانات و انسان را تهدید می نماید. هدف از این پژوهش بررسی پراکنش نیکل، منگنز و کادمیوم در خاک و محصولات کشاورزی در منطقه اطراف مجتمع فولاد مبارکه بوده است. در این بررسی بر اساس نقشه های رده بندی و قابلیت خاک و با در نظر گرفتن جهت باد غالب در منطقه (جنوب غربی - شمال شرقی)، 50 نقطه مجزا گردید. در هر منطقه از 4 عمق (0-5، 5-10، 10-20 و 20-40 سانتی متری) نمونه برداری گردید و در مجموع تعداد 200 نمونه خاک تهیه شد. غلظت نیکل، منگنز و کادمیوم قابل استخراج با DTPA در نمونه های خاک، اندازه گیری شد. هم چنین غلظت کل نیکل، منگنز و کادمیوم در اندام های هوایی 36 نمونه از هجده نوع محصول کشاورزی عمده در این مناطق اندازه گیری شد.نتایج نشان داد که، حداکثر غلظت نیکل و منگنز قابل استخراج با DTPA در شمال شرق منطقه و در لایه 0-5 سانتی متری خاک بوده است (به ترتیب 4.2 و 312 میلی گرم در کیلوگرم خاک). غلظت این دو عنصر در لایه های 5-10، 10-20 و 20-40 سانتی متری خاک کاهش یافته است (به ترتیب 2.7، 2.7، 2.1 و 200، 212، 146 میلی گرم در کیلوگرم خاک). غلظت نیکل و کادمیموم در اندام های هوایی محصولات کشاورزی منطقه در حد تشخیص دستگاه جذب اتمی نبود ولی غلظت منگنز در اندام های هوایی برنج 716.6 میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک گیاهی بود که در مقایسه با استاندارد آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (حدود 15-100 میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک گیاهی) بالا بوده است (24).

در چند دهه اخیر، مصرف کودهای نیتروژن دار بدون توجه به آثار آنها بر ویژگی های خاک ها، محصولات کشاورزی و آلودگی محیط زیست، به طرز چشم گیری افزایش یافته است. هدف از انجام این پژوهش بررسی غلظت نیترات و توزیع و تغیرهای آن در آب های زیرزمینی مناطق کشاورزی، صنعتی و شهری بخشی از استان اصفهان می باشد. به منظور انجام این پژوهش، 75 حلقه چاه در مراکز مهم کشاورزی، صنعتی و شهری اصفهان، نجف آباد، شهرضا، نطنز و کاشان انتخاب و نمونه برداری از آب به مدت 5 ماه (دی 1379 تا اردیبهشت 1380) و با فواصل زمانی یک ماه انجام شد.نتایج به دست آمده نشان داد که غلظت نیتروژن نیتراتی در آب های زیرزمینی اکثر مناطق مورد بررسی در مقایسه با حد استاندارد (10 میلی گرم در لیتر) قابل توجه بوده و آلودگی نیتراتی باید در شمار جدی ترین مسایل کشاورزی پایدار و بهره برداری از منابع آب زیرزمینی این مناطق قرار گیرد. میانگین غلظت نیتروژن نیتراتی در آب چاه های مختلف از 1.03 تا 50.78 میلی گرم در لیتر (معادل 4.64 تا 228.5 میلی گرم در لیتر نیترات) متغیر بود. میانگین غلظت نیتروژن نیتراتی در آب های زیرزمینی مناطق نجف آباد، شهرضا، اصفهان و نطنز و کاشان به ترتیب 17.56، 14.6، 16.04 و 8.24 میلی گرم در لیتر بود و 95.5، 100، 84 و 33.3 درصد از کل چاه های این مناطق دارای غلظت نیترات بیشتر از حد استاندارد بودند. البته فراوانی غلظت نیترات در مناطق مختلف، متفاوت بود. بیشترین غلظت نیتروژن در آب های زیرزمینی منطقه کشاورزی جنوب شهر نجف آباد (64.6 میلی گرم در لیتر) مشاهد شد. بیشترین آلودگی نیترات در اکثر نواحی مربوط به مناطق کشاورزی بود و مناطق صنعتی و شهری در رتبه های بعدی قرار گرفتند. میانگین غلظت نیترات در آب های زیرزمینی تمام مناطق مورد مطالعه شهری، صنعتی و کشاورزی استان، به جز مناطق شهری نطنز و کاشان، بیشتر از حد استاندارد بود. غلظت نیترات در آب های زیرزمینی اکثر مناطق مورد بررسی روند افزایشی نسبت به زمان داشته و بیشترین غلظت نیترات مربوط به اسفند ماه 1379 و فروردین ماه 1380 بوده است.

اطلاعات درباره سرعت آزاد شدن پتاسیم غیرتبادلی در خاک های همدان محدود است. هدف این پژوهش کاربرد معادلات سینتیکی در بررسی سرعت آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی در تعدادی از خاک های استان همدان به وسیله عصاره گیری مرحله ای با استفاده از اسید سیتریک رقیق در مدت 2500 ساعت و هم بستگی ثابت های سرعت آزاد شدن معادلات با خصوصیات خاک بود.نتایج این پژوهش نشان داد که آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی در ابتدا سریع و سپس کند بود. پتاسیم غیر تبادلی آزاد شده در دامنه 0.87-2.89 سانتی مول در کیلوگرم بود. پتاسیم غیر تبادلی آزاد شده به روش اسید سیتریک پس از 2500 ساعت با گنجایش تبادل کاتیونی، پتاسیم غیر تبادلی و درصد اجزای خاک هم بستگی معنی داری داشت. با توجه به بالا بودن ضرایب تشخیص و کم بودن خطای استاندارد برآورد، سرعت آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی به وسیله معادلات مرتبه اول، انتشار هذلولوی و تابع نمایی تشریح شد. دامنه تغییرهای ضرایب سرعت در معادله مرتبه اول، انتشار هذلولوی و تابع نمایی به ترتیب 1×10-4-3×10-4، 4.0×10-3-10.7×10-3 و 2.75×10-1-4.86×10-1 بود. نتایج این پژوهش نشان داد که ضرایب سرعت در معادلات مرتبه اول، انتشار هذلولوی و تابع نمایی با تعدادی از خصوصیات شیمیایی خاک و درصد اجزای خاک هم بستگی معنی داری داشت. نتایج این تحقیق هم چنین نشان داد که اسید سیتریک رقیق می تواند در بررسی سرعت آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی استفاده شود.

با این که گلرنگ یک گیاه سرمادوست محسوب می شود، ولی کشت تابستانه (کشت دوم) آن در اصفهان رایج است. بنابراین آزمایش حاضر به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر رشد، اجزای عملکرد و عملکرد دانه ارقام گلرنگ در سال زراعی 79-1378 در مزرعه پژوهش کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان به اجرا گذاشته شد. آزمایش با طرح بلوک های کامل تصادفی و آرایش تیمارها در چارچوب کرت های یک بار خرد شده با سه تکرار پیاده شد. تیمار اصلی شامل پنج تاریخ کاشت (21 اسفند 1378، 23 فروردین، 20 اردیبهشت، 18 خرداد و 21 تیر 1379) و تیمار فرعی شامل چهار ژنوتیپ (اراک 2811، توده محلی کوسه، نبراسکا 10 و ورامین 295) بودند. تاخیر در کاشت از 21 اسفند تا 20 اردیبهشت سبب کاهش وزن خشک بوته در واحد سطح، تعداد طبق در بوته، عملکرد دانه در واحد سطح، شاخص برداشت و عملکرد گلبرگ گردید. ولی صفات فوق الذکر با تاخیر بیشتر در کشت (از 20 اردیبهشت به 18 خرداد) افزایش یافتند.بیشترین درصد روغن و کمترین درصد پروتیین دانه نیز در همین تاریخ کاشت تولید شد. تاریخ کاشت 21 تیر به مرحله رسیدگی فیزیولوژیک نرسید. در میان ژنوتیپ های مورد بررسی و در میانگین تاریخ های کاشت، اراک 2811 بیشترین و ورامین 295 کمترین تعداد طبق در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه را تولید کردند. بیشترین عملکرد دانه (4512 کیلوگرم در هکتار) توسط توده محلی کوسه در تاریخ کاشت 18 خرداد تولید شد. بنابراین توده محلی کوسه تحت تاثیر انتخاب طبیعی به شرایط کشت تابستانه در اصفهان سازگاری یافته است.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی تاثیر فرآوری با قارچ Pleurotus sajor-caju بر گوارش پذیری تفاله شیرین بیان (Glycyrrhiza giabra L.) بود. قارچ P.sajor-caju روی دانه های گندم سترون شده، کشت داده شد و پس از دو هفته رشد، به تفاله شیرین بیان سترون درون کیسه های پلاستیکی دو کیلویی، افزوده شد. پس از دو هفته، (در دمای 25 درجه سانتی گراد) میسلیوم های قارچ، روی تفاله رشد کردند و مورد استفاده قرار گرفتند. ضرایب گوارش پذیری در 12 قوچ قزل اندازه گیری شد.فرآوری تفاله شیرین بیان با قارچ موجب افزایش میزان ماده خشک، پروتیین خام (CP) و عصاره بدون نیتروژن (NFE) شد ولی درصد خاکستر، دیواره سلولی (NDF) و لیگنین (ADL) کاهش یافت. درصد فیبر خام و دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF) تغییر معنی داری نشان نداد. کاهش اندکی در درصد چربی خام (سطح 0.08 درصد) دیده شد. میانگین ماده خشک مصرفی و گوارش پذیری ماده خشک در گروه تغذیه شده با تفاله شیرین بیان فرآوری شده، به گونه معنی داری بیشتر از گروه شاهد بود. ضرایب گوارش پذیری پروتئین خام، فیبر خام، ماده آلی، چربی خام، عصاره بدون نیتروژن، دیواره سلولی، دیواره سلولی بدون همی سلولز و لیگنین و مجموع مواد غذایی گوارش پذیر (TDN)، برای تفاله فرآوری شده، به طور معنی داری بیشتر از گروه شاهد بود. به طور کلی، فرآوری با قارچ P.sajor-caju، کیفیت، ارزش غذایی و گوارش پذیری تفاله شیرین بیان را به طور معنی داری افزایش داد (p<0.05) ولی، مشکل پرورش قارچ روی تفاله سترون نشده، کاربرد این روش در سطح گسترده با مشکل می کند.

به منظور ارزیابی اثر افزودن اسید استیک در آب آشامیدنی بر عملکرد و میکروارگانیسم های ایلئوم جوجه های گوشتی 300 قطعه جوجه نر گوشتی سویه تجارتی راس، در قالب یک طرح کاملا تصادفی دارای 5 تیمار و 5 تکرار، به 25 گروه 12 قطعه ای با میانگین وزنی مشابه تقسیم شدند. هر یک از 5 سطح اسید استیک افزوده شده به آب آشامیدنی (صفر، 0.1، 0.2، 0.3 و 0.4 درصد) به پنج تکرار و به مدت 21 روز داده شد. وزن کشی به صورت هفتگی انجام شد. در سنین 14 و 28 روزگی از هر پن یک جوجه به روش شکستن مهره گردن کشته شد و محتویات ایلئوم جمع آوری و برای بررسی میکروبی استفاده شدند. در پایان دوره (49 روزگی) از هر یک جوجه کشته و وزن دستگاه گوارش، کبد، پانکراس و چربی حفره بطنی به صورت جداگانه اندازه گیری شد. تعداد کل میکروب های هوازی (Total Aerobic Counts, TAC) و کلی فرم ها در نمونه های گرفته شده از ایلئوم با استفاده از محیط کشت های باکتریولوژیک مناسب و روش های شمارش صفحه ای استاندارد (Aerobic Plate Count, APC) و شمارش صفحه ای سطحی (Surface Plate Count, SPC) ارزیابی گردید. هیچ گونه تفاوت معنی داری از لحاظ افزایش وزن، مصرف غذا، ضریب تبدیل، وزن زنده و وزن های دستگاه گوارش، کبد، پانکراس و چربی حفره بطنی بین تیمارها دیده نشد. هم چنین تفاوت های بین تیمارها از نظر تعداد کل میکروب های هوازی و کلی فرم ها معنی دار نبود.نتایج پژوهش حاضر بیان می دارد که افزودن اسید استیک به عنوان یک اسید آلی به آب آشامیدنی در سطوح فوق، عملکرد جوجه های گوشتی و نیز تعداد کل میکروب های هوازی و کلی فرم ها در محتویات ایلئوم را تحت تاثیر قرار نمی دهد.

در قالب طرح کاملا تصادفی، اثر شش ماده افزودنی مختلف به بستر شامل آهک، اسید کلریدریک، زئولیت، زاج سفید، پادآمونیاک و اسیدهای چرب بر میزان ازت، pH، درجه حرارت رطوبت و بار میکروبی بستر جوجه های گوشتی مورد بررسی قرار گرفت. هر یک از مواد مذکور به میزان یک کیلوگرم در متر مربع به کار برده شد. تعداد 616 قطعه جوجه گوشتی (نر و ماده) به 28 گروه 22 قطعه ای تقسیم شدند و هر چهار گروه به یکی از هفت تیمارهای آزمایشی از یک روزگی تا 56 روزگی اختصاص یافتند. همه تیمارها با جیره یکسان تغذیه و در طول دوره آزمایش معیارهای فوق الذکر اندازه گیری شدند. رطوبت بستر تحت تاثیر معنی دار تیمارها واقع نشد. pH بستر تحت تاثیر معنی دار تیمارهای آزمایشی قرار گرفت (p<0.05) به طوری که در سن 21 روزگی کمترین pH مربوط به زاج سفید و بیشترین مربوط به آهک بود. روند تغییر pH در پایان دوره به نحوی بود که pH همه تیمارها تقریبا یکسان بود و اختلاف معنی داری بین آنها مشاهده نشد. درجه حرارت بستر تحت تاثیر معنی دار تیمارها قرار نگرفت. اختلاف بین تیمارها از لحاظ ازت بستر و بار میکروبی معنی دار بود. هم بستگی بین  pHو ازت بستر معنی دار و منفی بود (r=-0.95). اثر تیمارها بر فسفر محلول معنی دار بود و بسترهای حاوی زاج سفید و پادآمونیاک به طور معنی داری فسفر محلول کمتری داشتند. هم بستگی بین فسفر محلول و pH مثبت و برابر r=0.48 بود.نتایج نشان داد که استفاده از برخی مواد افزودنی بستر می توانند در کاهش pH، فسفر محلول و افزایش ازت بستر موثر باشند و این تاثیر با افزایش زمان احتمالا به دلیل مصرف شدن مواد موثره این گونه افزودنی ها کاهش می یابد.

سس های سالاد کم کالری گروهی از فرآورده های غذایی به صورت امولسیون روغن در آب می باشند که میزان روغن در آنها به طور قابل توجهی کاهش یافته است. این کاهش روغن باعث کاهش ویسکوزیته و نامناسب شدن بافت می شود که برای رفع آن باید از جایگزین های روغن استفاده شود. در این پژوهش از مالتودکسترین و صمغ زانتان برای جایگزینی بخشی از روغن در دو نوع سس سالاد کم کالری - یکی مایونز و دیگری سس سالاد ایتالیایی - استفاده گردید. فرمولاسیون های مختلفی از این دو محصول با نسبت های متفاوتی از روغن، صمغ و مالتودکسترین در درجه حرارت های مختلف تهیه شدند. ویسکوزیته 140-50 پاسکال ثانیه برای مایونز و 15-2 پاسکال ثانیه برای سس سالاد ایتالیایی به عنوان شاخص مثبت انتخاب شد و نمونه هایی که در این محدوده قرار داشتند تحت آزمون های چشایی و میکروبی قرار گرفتند.نتایج نشان دادند که در فرمولاسیون مایونز، افزایش هم زمان سه متغیر روغن، مالتودکسترین و صمغ، ویسکوزیته بالایی ایجاد می کند، ولی دما نقش کمی در خصوصیات محصول تولیدی دارد. در سس سالاد ایتالیایی افزایش صمغ ایجاد ویژگی شبه پلاستیک می کند که مطلوب نیست ولی نقش دما در ویژگی های محصول مهم است. اگر چه مایونز تولیدی از کیفیت نسبتا مناسبی برخوردار بود ولی نمونه های سس سالاد ایتالیایی تولید شده نسبت به نمونه معمولی این سس در بازار کاملا برتری نشان دادند.

بیماری نقطه سیاه سیب زمینی یک بیماری قارچی بوده و عامل ایجاد آن Colletotrichum coccodes (syn. C.atramentarim) است که با تولید آسروول به صورت نقاط سیاه رنگ روی قسمت های زیرزمینی گیاه آلوده بالاخص ساقه زیرزمینی ظاهر می گردد. بررسی ها نشان داد که بیماری معمولا در اواسط فصل ایجاد شده و تا اواخر فصل ادامه و گسترش می یابد. برای تعیین میزان آلودگی سیب زمینی به بیماری نقطه سیاه و نیز اثر کشت سایر محصولات قبل از سیب زمینی روی این بیماری در منطقه فریدن اصفهان بازدیدهایی از مزارع مورد کشت سیب زمینی به عمل آمد.نتایج مشخص نمود که میانگین آلودگی گیاهان سیب زمینی مورد کشت در این منطقه 39.86 درصد است. تجزیه داده های حاصل از بررسی های زراعی در منطقه نشان داد که آیش یک ساله از کمترین آلودگی به ترتیب در مقایسه با کشت گندم، یونجه و جو برخوردار است. بررسی مبارزه بیولوژیکی بیماری نقطه سیاه قالب یک طرح بلوک های کامل تصادفی با استفاده از اسپور قارچ آنتاگونیستTrichoderma harizanum  در آغشتن غده های بذری سیب زمینی، افزودن آن در ردیف های کشت با سه غلظت متفاوت و نیز تلفیق آغشتن غده های بذری و افزودن اسپور در ردیف های کشت غده های سیب زمینی نشان داد که قارچ آنتاگونیست موجب کاهش بیماری نقطه سیاه سیب زمینی شده است. هر چند کمترین آلودگی در تیمار تلفیقی آغشتن غده های بذری و افزودن اسپور قارچ آنتاگونیست به خاک در مقایسه با سایر تیمارها بود. البته میزان کاهش بیماری بستگی به روش کاربرد و مقدار اسپور مورد استفاده داشته است. بررسی تعداد ساقه، اوزان تر و خشک، رشد طولی گیاه و میزان محصول نشان داد که این قارچ آنتاگونیست موجب ازدیاد رشد و نمو گیاه سیب زمینی و هم چنین محصول آن شده است. بررسی و مقایسه حساسیت 24 رقم سیب زمینی تجاری به بیماری نقطه سیاه معلوم داشت که ارقام مورد بررسی واکنش های متفاوت و معنی داری نسبت به بیماری از خود نشان می دهند. به طوری که رقم دزیزه کمترین آلودگی را داشته و پس از آن به ترتیب ارقم اسکورت، کیزر، کاسموس، کارلیتا و مورن با اختلاف بسیار کمی واقع شدند. بیشترین آلودگی روی رقم ماریجک دیده شد و پس از آن ارقام کوزیما و مونالیزا قرار گرفتند و بقیه ارقام در حد فاصل این دو طیف واقع شدند.

جداول زندگی و باروری سوسک برگ خوار نارون (Xanthogaleruca luteola (Müller روی چهار میزبان نارون وسک Ulmus carpinofolia Borkh نارون مجنون U. glabra var. Pendula Renbd نارون چتری U. c. var umbraculifera و درخت تا Celtis coucasica willd شرایط آزمایشگاهی (دما 25±2 درجه سانتی گراد، رطوبت 70±5 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) در دو فصل بهار و تابستان بررسی شد. چون آزمایش در شرایط کنترل شده انجام شد، عامل مرگ و میر در جدول زندگی، تنها تغذیه از میزبان های با کیفیت متفاوت در نظر گرفته شد. هدف از این مطالعه بررسی میزان حساسیت میزبان های فوق نسبت به سوسک برگ خوار نارون بود. این بررسی با صد عدد لارو سن اول روی شاخه های 20 سانتی متری هر میزبان شروع و تا پایان طول عمر تمام حشرات کامل در طول یک نسل ادامه داشت. برای جلوگیری از اختلال در تغذیه، شاخه ها مرتبا تعویض شدند. تلفات مراحل لاروی و حشره کامل و تعداد تخم افراد ماده به طور روزانه بررسی و ثبت گردید.نتایج نشان داد که در هر دو فصل بهار و تابستان نرخ خالص تولید مثل (R0) و نرخ ذاتی رشد (rm) سوسک برگ خوار نارون روی نارون وسک بیشتر از سایر میزبان ها بود. نرخ خالص تولید مثل در فصل بهار روی درخت تا و در فصل تابستان روی نارون چتری، کوچک تر از یک و نمایانگر رشد منفی جمعیت روی این میزبان ها بود. در هر دو فصل نارون وسک به عنوان میربان حساس مراحل نابالغ و بالغ سوسک برگ خوار نارون شناخته شد. پس از آن نارون مجنون و نارون چتری به ترتیب میزبان های حساس بودند. درخت تا در هر دو فصل کمترین حساسیت را نسبت به آفت نشان داد.

بوته میری گلرنگ یکی از مهم ترین بیماری های گلرنگ در منطقه اصفهان است. هدف از این بررسی شناخت عامل بیماری زای بوته میری در منطقه اصفهان و ارزیابی مقاومت نسبی ژنوتیپ های مختلف گلرنگ به این بیماری بود. در این پژوهش با نمونه برداری از بوته های آلوده از مزارع گلرنگ در منطقه اصفهان، گونه های مختلف فوزاریوم جداسازی شده و برای اثبات بیماری زایی جدایه های قارچ، از دو روش آزمایشگاهی و گلخانه ای استفاده شد. در ضمن 60 ژنوتیپ گلرنگ شامل لاین های اصلاحی انتخاب شده از توده های بومی مختلف و ژنوتیپ های خارجی به منظور بررسی عکس العمل آنها به بیماری در یک طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. آلودگی مصنوعی بوته ها از طریق تزریق سوسپانسیون اسپور قارچ عامل بیماری با غلظت 106 اسپور در هر میلی لیتر سوسپانسیون در قسمت پایین طوقه و در مراحل طویل شدن بوته ها (8 هفته بعد از کاشت) انجام گردید و طول منطقه نکروزه شدن در طوقه گیاه و درصد مرگ و میر مورد اندازه گیری قرار گرفت.نتایج آزمایش نشان داد که عامل بیماری بوته میری گلرنگ در منطقه اصفهان قارچ Fusarium solani بود و تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ ها از لحاظ عکس العمل به بیماری وجود داشت. مقاوم ترین و حساس ترین ژنوتیپ به ترتیب لاین های اصلاحی IUTE14310 و IUTC121 با میانگین نکروزه شدن 9.67 و 28.33 میلی متر و میزان مرگ و میر 32 و %70 بودند. بر اساس میانگین نکروزه شدن و درصد مرگ و میر، ژنوتیپ ها به صورت معنی داری به 5 گروه مشخص شامل مقاوم (7 ژنوتیپ)، نسبتا مقاوم (19 ژنوتیپ)، متحمل (29 ژنوتیپ)، نسبتا حساس (3 ژنوتیپ) و حساس (2 ژنوتیپ) گروه بندی شدند. واریته های تجاری خارجی شامل AC stirling و Saffire در گروه متحمل و AC sunset در گروه نسبتا مقاوم قرار داشتند. توده بومی کوسه که در منطقه اصفهان به طور وسیع کشت می گردد، جزء گروه ژنوتیپی حساس بود. ضرایب تنوع فنوتیپی (%23.85) و ژنتیکی (%18.32) و وراثت پذیری عمومی نسبتا بالا (%59) برای نکروزه شدن و هم چنین ضرایب تنوع فنوتیپی (%25) و ژنتیکی (%21) و وراثت پذیری عمومی بالا (%73) برای میزان مرگ و میر نشان داد که تنوع ژنتیکی کافی برای مقاومت به بیماری وجود دارد و انتخاب برای ژنوتیپ های مقاوم به بیماری پوسیدگی ریشه فوزاریومی می تواند موثر باشد.

شناسایی گونه های Phythophthora عامل پوسیدگی ریشه و طوقه درختان میوه هسته دار در استان فارس مورد بررسی قرار گرفت. گونه غالب (%64 جدایه ها) P. cactorum بود که غالبا از طوقه درختان بادام، زردآلو و هلو از مناطق مختلف فارس جداسازی گردید. این نخستین گزارش از جداسازی این گونه از درختان هلو در ایران می باشد. در ضمن گونه P. nicotianae نیز از طوقه بادام و زردآلو جداسازی شد. در شرایط گل خانه عکس العمل طوقه و ریشه نهال های 6 ماهه بادام ارقام مامایی، محب علی و تلخه بی نام نجف آباد، تلخه ساده و سنگی تلخ ریز از نیریز و هلوی بذر تلخ اصفهان و زردآلوی هلندر به P. cactorum بررسی شد. مایه قارچ که مدت 6-4 هفته روی ورمیکولیت حاوی عصاره دانه شاهدانه رشد داده شده بود در کنار طوقه نباتات قرار داده شد. ارتفاع گیاه، وزن تر گیاه، میزان گسترش بیماری روی طوقه، مرگ گیاه و درصد کلونیزه کردن ساقه و ریشه مورد ارزیابی قرار گرفت.بر اساس عکس العمل ظاهری گیاهان و میزان کلونیزاسیون ریشه و طوقه بادام، رقم مامایی حساس ترین و هلوی بذر تلخ، زردآلو هلندر و بادام رقم تلخه بی نام نجف آباد مقاوم ترین بودند. مقایسه حساسیت طوقه و ریشه ارقام به P. cactorum نشان داد که گرچه در اغلب صفات مورد بررسی محل مایه زنی اثر معنی داری روی میزان بیماری ندارد. برهمکنش ارقام و محل مایه زنی روی برخی از صفات مانند ارتفاع گیاه، میزان گسترش بیماری روی طوقه، وزن کل بوته و مرگ و میر گیاهان معنی دار بود که نشان دهنده تفاوت در میزان حساسیت ریشه و طوقه در بین ارقام بود.