علوم باغبانی
سال:1387 | دوره:22 | شماره:2 |تعداد مقالات:19

از مهمترین معضلات پیش روی توسعه فضای سبز و بویژه چمنکاری، کمبود منابع آبی می باشد. این تحقیق به منظور بررسی پاسخهای بخش زیرزمینی گراسهای چمنی بومی و وارداتی در برابر تنش خشکی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی نامتعادل در سال 1385 به اجرا درآمد. گونه های مختلف گراس در سه سطح شامل 2 گونه از گراسهای وارداتی (Festuca arundinacea و Lolium perenne) و یک توده بومی از شهرستان قوچان (Festuca arundinacea) و آبیاری در 6 سطح شامل؛{1- تنش متوسط (50% ظرفیت زراعی)، 2- تنش شدید (25% ظرفیت زراعی)، 3- رشد مجدد از تیمار 25% ظرفیت زراعی و به همراه سه گروه از گلدان های آبیاری کامل (100% ظرفیت زراعی) که به عنوان شاهد همزمان با هر یک از سه سطح تنش تخریب می شدند}، تیمارهای این آزمایش را تشکیل می دادند.تعداد تکرارها برای سطوح آبیاری کامل 3 و برای سطوح تنش و رشد مجدد 4 در نظر گرفته شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در زمان اعمال تنش شدید، وزن خشک ریشه برای رقم تجاری و توده بومی فستوکا به ترتیب برابر 40 و 11.9 درصد نسبت به شاهد افزایش و برای لولیوم پرنه %33.6 کاهش یافت. سایر صفات ریشه نظیر: حجم، سطح کل و مجموع طول ریشه ها نیز در توده بومی فستوکا در شرایط تنش شدید خشکی به ترتیب برابر 60.1، 34.6 و 70.1 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت. این صفات برتر به همراه کاهش 54 درصدی ضخامت ریشه در تیمار 25% ظرفیت زراعی باعث افزایش میزان جذب و تخلیه آب از خاک خشک و کارایی بهتر این گراس در شرایط تنش شد. اما از نظر قابلیت بازیافت از تنش خشکی، در توده بومی فستوکا، به هنگام آبیاری مجدد در اکثر صفات مورفولوژیک ریشه نسبت به شرایط تنش شدید کاهش و در گراسهای تجاری افزایش مشاهده گردید.

به منظور بررسی اثرات زنیا ( Xenia ) و متازنیا (Metaxenia) از بین ژنوتیپهای نر مشخص شده در ایستگاه تحقیقات پسته واقع در رفسنجان، 4 ژنوتیپ نر که دوره گلدهی آنها با دوره گلدهی 3 رقم ماده کله قوچی ، اوحدی و احمد آقایی همپوشانی داشت انتخاب گردیدند. لذا با استفاده از طرح کرتهای خورد شده درقالب بلوکهای کامل تصادفی آزمایشات مختلفی طی سالهای 1384 و 1385 انجام گردید . تنها وزن کل میوه و پوکی آنها تحت تاثیر نوع دانه گرده قرار گرفتند. بیشترین وزن میوه ها مربوط به میوه های رقم کله قوچی(3.4 گرم) و کمترین مقدار وزنی را میوه های رقم اوحدی (2.2 گرم) داشتند. بیشترین درصد پوکی میوه ها در سال اول مربوط به میوه های رقم احمد آقایی (%27) و گرده R27 بالاترین درصد پوکی را در هر 2 سال تحقیق بوجود آورد (33% و 25%). بهر حال گرده ژنوتیپ نر N16  کمترین پوکی و بیشترین وزن میوه ها را موجب گردید. بالاترین درصد چربی در مغز میوه های رقم احمد آقایی (%52.92) مشاهده گردید. از بین فاکتورهای مختلف و اثرات متقابل بین آنها تنها اثر متقابل نوع گرده و رقم بر درصد چربی میوه در سطح 5% معنی دار بود . بنابراین گرده R27 وN16  بیشترین میزان درصد چربی را در مغز میوه رقم احمد آقایی پدید آوردند (58.7 و 57.7 درصد ). نوع دانه گرده تنها بر مقدار اسیدهای چرب مریستولئیک و پالمیتولئیک اثر گذار بود . مقدار عناصر ماکرو و میکرو اندازه گیری شده در مغز و پوست سبز 3 رقم پسته تفاوت آماری مشخص داشت. اثر متقابل نوع دانه گرده و رقم بر مقدار عناصر پوست سبز اثر گذار نبود اما بر روی ازت، فسفر، پتاسیم، آهن و بور مغز میوه ها در سطح %1 اثر گذاربود.

برای بررسی تغییرات فعالیت آنزیمی و فتوسنتزی کاهو تحت تنش کادمیم آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 7 تکرار در محل گلخانه تحقیقاتی دانشگاه جه جیانگ چین در محیط کشت هیدروپونیک طرح ریزی شد. کادمیم در 3 غلظت صفر، 2، 4 میلی گرم در لیتر به صورت کلرید کادمیم به محلول غذایی اضافه شد. سپس شاخصهای مربوط به فتوسنتز (تعرق، هدایت روزنه ای، هدایت مزوفیلی، دی اکسید کربن داخل روزنه ای)، تغییرات فعالیت آنزیمهای اکسیدانی (پرکسیداز و سوپر اکسید دسموتاز)، کلروفیل، زی توده گیاه، ضریب انتقال عناصر، طول و تعداد برگ اندازه گیری شد. نتایج این آزمایش نشان داد که کادمیم و افزایش غلظت آن با افزایش فعالیت آنتی اکسیدانهای پرکسیداز و سوپر اکسید دسموتاز کاهش زی توده و کاهش طول برگ همراه می باشد. اثرات سمی افزایش کادمیم با گذشت زمان بر روی فاکتورهای رشدی متفاوت است اما همه شاخصهای رشدی اندازه گیری شده مانند کلروفیل ، فتوسنتز، تعرق، هدایت روزنه ای، دی اکسید کربن داخل روزنه ای در اثر تنش کادمیم کاهش یافته اند با افزایش غلظت کادمیم ضریب انتقال کادمیم به گیاه نیز افزایش می یابد.

به منظور تعیین بستر جایگزین مناسب برای پیت، آزمایشی با استفاده از ضایعات گیاهی مختلف در چهار تیمار پیت 100% بعنوان شاهد، پیت + برگ خشک کاج (1:1 حجمی)، پیت + پوسته برنج کربونیزه (1:1 حجمی) و پیت + خاک اره (1:1 حجمی) با سه تکرار که هر تکرار شامل 4 گیاه و در مجموع 48 گیاه بود در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان در سیستم کشت گلدان و لوله در سال 1386 با استفاده از طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد کل و عملکرد بازار پسند بترتیب با میانگین 8.7، و 7.3 کیلوگرم در متر مربع، بالاترین میزان میوه بستن و تعداد برگ بترتیب با 6.1 و 35.9 عدد در هر بوته و تعداد میوه با 70.6 عدد در متر مربع مربوط به تیمار پیت + پوسته برنج کربونیزه بدست آمد. همچنین بالا ترین میزان مواد جامد محلول با 4.8 درجه بریکس، پتاسیم 400، فسفر 21.6، کلسیم 13.3 و منیزیم با 16.6 میلی گرم در کیلوگرم وزن تر میوه نیز از همین بستر حاصل شد. تعداد میوه و برگ و همچنین میزان منیزیم در سطح 1% و سایر اختلافات در سطح 5% معنی دار شد. اگرچه بیشترین فاصله سطح بستر تا اولین گل آذین در بستر پیت خالص با میانگین 38.6 سانتیمتر حاصل گردید که اختلاف معنی داری با بستر های پیت + پوسته برنج و پیت + برگ خشک کاج نشان نداد ولی با تیمار پیت + خاک اره اختلافی در سطح 5% مشاهده گردید. بسترهای مختلف تاثیر معنی داری روی سایر صفات از قبیل تعداد گل در گل آذین، میزان کلروفیل برگ، ارتفاع گیاه، عملکرد غیر بازار پسند، پوسیدگی گلگاه، ویتامین ث، اسیدیته و نیتروژن کل میوه نشان ندادند.

به منظوربررسی تاثیر مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد وخصوصیات کیفی سیب زمینی(Solanum tuberosum L.)  رقم آگریا، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد که در آن کود نیتروژن سرک در دو سطح 100 و 150 کیلوگرم در هکتار در دو شاخص نیتروژن 90 و 95 درصد، با یکدیگر مقایسه شدند. برای تشخیص زمان نیاز گیاه سیب زمینی به کود نیتروژن از کلروفیل متر استفاده شد. نتایج نشان داد شاخص نیتروژن 95 درصد در مقابل شاخص 90 درصد از کارایی بیشتری در افزایش عملکرد گیاه سیب زمینی برخوردار است، اما در شاخص 95 درصد، سطوح کود نیتروژن 100 و 150 کیلوگرم در هکتار اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند. سطوح مختلف کود نیتروژن و شاخص های نیتروژن تاثیر معنی داری بر درصد ماده خشک غده نداشتند. شاخص نیتروژن 95 درصد و مقادیر کود سرک باعث کاهش معنی دار وزن مخصوص غده شدند. شاخص 90 درصد و سطح کودی 100 کیلوگرم در هکتار نیز باعث کاهش معنی دار پروتئین غده شد. افزایش مقادیر کود سرک درصد غده های درشت و متوسط را افزایش و درصد غده های ریز را کاهش داد. در مجموع به نظر می رسد مدیریت مصرف کود نیتروژن به کمک دستگاه کلروفیل متر علاوه بر تولید عملکرد غده مطلوب، منجر به دستیابی به غده های با کیفیت قابل قبول و صرفه جویی در مصرف کودهای نیتروژن می گردد.

زرشک بی دانه (Berberis vulgaris L. var. asperma) یکی از معدود گیاهان زراعی است که فقط در کشور ایران و جنوب استان خراسان، کشت می شود. منشا این واریته مشخص نیست و هیچگونه مطالعه ای در زمینه شناسایی روابط خویشاوندی آن با دیگر گونه های وحشی کشور انجام نگرفته است. در این تحقیق از نشانگر مولکولی AFLP برای بررسی تنوع ژنتیکی و رابطه خویشاوندی 30 نمونه مختلف زرشک وحشی و زراعی متعلق به استان های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی به همراه دو نمونه زرشک زینتی و یک نمونه از جنس ماهونیا جهت بررسی جدایی دو جنس زرشک و ماهونیا، توسط 4 ترکیب آغازگری (EcoRI/Tru1I) استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای نشان داد که دو جنس ماهونیا و زرشک در دو گروه کاملا مجزا و با فاصله ژنتیکی قابل توجهی از یکدیگر قرار گرفته اند. شاخص تنوع h، تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی (PCoA)، شاخص Fst و تجزیه واریانس مولکولی (AMOVA)، همگی حاکی از تفاوت قابل توجه بین جمعیت های زرشک وحشی استانهای خراسان و میزان نسبتا پایین تنوع در داخل جمعیت ها می باشد. بطوریکه تنوع مشاهده شده داخل جمعیت زرشک زراعی همانطور که انتظار می رفت نزدیک به صفر و بسیار اندک بود. همچنین نتایج نشان دادند که گونهBerberis integerrima  گونه غالب در استان های خراسان می باشد.

آلکالوئیدهای بنزوایزوکوئینی گروه متنوعی ازترکیبات ازت دار هستند که در 20 درصد گونه های گیاهی یافت می شوند. در مهندسی متابولیک جداسازی ژنهای موثر در بیوسنتز مرفین opium poppy و تولید آلکالوئیدهای ویژه دارای اهمیت می باشد. آنزیم SAT تبدیل آلکالوئید سالوتاردینول به سالوتاردینول -7ا- استات که پیش ماده اولیه تبائین در مسیر بیوسنتزی مرفین به شمار می آید را عهده دار می باشد. در این مطالعه ژن کدکننده آنزیم SAT با استفاده از آغازگرهای مبتنی بر توالی ژن در بانکهای اطلاعاتی از گیاهان شقایق الی فرا رقم Rence جدا گردید. سپس در ناقلهای کلونینگ و ناقل بیانی تحت کنترل پیش برنده CaMV35S کلون گردید. نتایج کلونینگ این ژن با استفاده ازروشهای مختلف مولکولی هضم آنزیمی و PCR تایید گردید. بیان موقت ژن sat با استفاده از روش آگرواینفیلتراسیون، منجر به تولید مرفین و کدئین و پاپاورین در برگهای تراریخت شده با ژن sat در مقایسه با برگهای غیرتراریخت گردید.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و همچنین تعیین خصوصیات 23 توده بابونه آلمانی و مقایسه آنها با سه رقم اصلاح شده آلمانی، مجاری و زراعی کشور، از نشانگرهای مرفولوژیکی، زراعی و فنولوژیکی استفاده شد. این آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد و 16 صفت کمی مانند عملکرد گل، تعداد گل در بوته، قطر گل، قطر نهنج، ارتفاع، وزن 100 گل، درصد اسانس، وزن 1000 دانه، قطر دانه گرده، طول روزنه، طول دوره رویشی و زایشی، طول و عرض برگ، تعداد گلهای زبانه ای و درصد گل خشک، اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که توده ها از نظر کلیه صفات مورد بررسی بجز فاکتور طول روزنه تفاوت معنی داری داشتند. همچنین نتایج تجزیه ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که صفت طول دوره زایشی با اکثر صفات همبستگی منفی و معنی داری داشت. بر اساس نتایج تجزیه به عامل ها، سه فاکتور اصلی که جمعا 78.89 درصد از تغییرات کل را توجیه نمودند، انتخاب گردید. در عامل اول که 58.46 درصد تغییرات را تبیین نمود صفاتی نظیر عملکرد بوته، قطر گل، قطر نهنج، ارتفاع، وزن 100 گل، تعداد گل در بوته، وزن 1000 دانه و تعداد گل های زبانه ای بیشترین اثر را داشتند لذا این عامل می تواند عامل عملکرد گل و اجزای عملکرد گل باشد. نتایج تجزیه کلاستر نشان داد که توده ها در 3 گروه اصلی و 2 توده مستقل طبقه بندی شدند که تفاوت عمده گروه ها در عملکرد گل و اجزای عملکرد گل بود. در این تحقیق تعدادی از توده های بومی در برخی صفات مانند قطر گل، قطر نهنج تعداد گل در بوته یا عملکرد هر بوته برابر یا بهتر از ارقام اصلاح شده بودند لذا پتانسیل کشت و کار و یا تبدیل شدن به رقم را دارا می باشند.

پرتقال نافی بطور وسیعی در کشورهای مختلف جهان از جمله ایران کشت می گردد و در مقایسه با سایر ارقام مرکبات از اهمیت تجاری خاصی برخوردار است. کمیت و کیفیت میوه آن از عوامل زیادی تاثیر پذیر است. این پژوهش برای بررسی اثر 2,4-D و K2SO4 و برهمکنش این دو بر خواص کمی و کیفی میوه پرتقال نافی. به منظور آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی (آزمایش فاکتوریل) در 9 تیمار و 4 تکرار انجام پذیرفت. بدین منظور 2,4-D در غلظت های صفر ، 10 و 20 میلی گرم در لیتر و K2SO4 در غلظت های صفر، 1 و 2 درصد بصورت محلول پاشی در زمانی که قطر متوسط میوه ها 15 میلی متر بود به کار برده شدند. نتایج نشان داد که 2,4-D در غلظت 20 میلی گرم در لیتر به همراه 2 درصد پتاسیم وزن میوه و میزان اسید کل آب میوه را بطور معنی داری افزایش داده و در غلظت 10 میلی گرم در لیتر به همراه غلظت های مختلف K2SO4 بطور معنی داری آب میوه را افزایش داد. همچنین پتاسیم به صورت معنی دار در افزایش صفات کیفی شامل مواد جامد محلول، اسیدیته و ویتامین C موثر بود.

تعیین رسیدگی مهمترین قسمت در ارزیابی کیفیت درونی میوه ها می باشد که به چند عامل مانند میزان مواد جامد محلول، سفتی و pH بستگی دارد. بیشتر روش ها برای اندازه گیری این عوامل مخرب، وقت گیر و گران می باشند. بنابراین توسعه یک روش غیر مخرب برای تعیین کیفیت میوه ها ضروری به نظر می رسد. هدف از انجام این تحقیق بررسی و ارزیابی روش طیف سنجی مادون قرمز در تعیین میزان مواد جامد محلول و pH میوه کیوی بود. طیف سنجی مادون قرمز یک روش سریع و غیر مخرب است که مهمترین مزیت آن اندازه گیری چند پارامتر کیفی با انجام یک آزمایش می باشد. برای این منظور در ناحیه بین 400nm تا 1000nm از میوه کیوی طیف گیری شد. سپس نمونه ها به دو دسته تقسیم شدند که دسته اول برای تدوین مدل کالیبراسیون و دسته دوم برای پیشگویی کیفیت درونی و ارزیابی مدل بود. قبل از مدل سازی به منظور حذف نویز ها از جدیدترین روش های پیش پردازش داده های طیفی مانند تبدیل متغیر نرمال استاندارد، تصحیح پخش افزاینده، فیلتر میانه و مشتق گیری استفاده شد. در مرحله بعدی مدل ها با استفاده از روش های مختلف کالیبراسیون مانند آنالیز مولفه های اصلی و کمترین توان های دوم جزئی ساخته شدند. عملکرد مدل های مختلف با تعیین ضریب همبستگی بین پارامتر های اندازه گیری شده به صورت مخرب و پیشگویی شده به کمک مدل، مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان مواد جامد محلول و pH کیوی به ترتیب با ضریب همبستگی 0.93 و 0.952 و میزان خطای 0.259 درجه بریکس و 0.236 پیشگویی شدند. نتایج پیشگویی نشان داد که می توان با کمک روش طیف سنجی مریی و مادون قرمز نزدیک میزان مواد جامد محلول و pH کیوی را به صورت غیر مخرب پیشگویی کرد.

ترکیبات شیمیایی اسانس گل نرگس Narcissus tazetta L. در دو شرایط مزرعه ای و رویشگاه طبیعی در خراسان جنوبی بررسی گردید. اسانس نرگس از روش استخراج حلال با استفاده از نرمال هگزان تهیه گردید. پس از خالص سازی به دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تزریق گردید، مقدار و نوع ترکیبات اسانس مشخص گردید. 12 ترکیب که 82.82 درصد کل اسانس نمونه مزرعه ای و 13 ترکیب که 86.63 درصد کل اسانس نمونه رویشگاه طبیعی را تشکیل می دادند، شناسایی گردید. دودکان (30.25 درصد) در نمونه مزرعه ای و (28.29 درصد) در نمونه رویشگاه طبیعی و تترادکان (25.80 درصد) در نمونه مزرعه ای و (35.05 درصد) در نمونه رویشگاه طبیعی، ترکیبات اصلی را تشکیل دادند. نوع و مقدار ترکیبات اسانس به ویژه ترکیبات با مقادیر ناچیز، در دو شرایط، تفاوت هایی را نشان دادند.

سبزی های برگی مانند کاهو بسیار فساد پذیرند به همین علت استفاده از تیمارهای مناسب برای جلوگیری از افزایش فساد این محصولات مورد نیاز است. در این پژوهش اثر پوشش پلی پروپیلن با ضخامت های 30 و 40 میکرون و بسته بندی با اتمسفر تعدیل یافته به صورت فعال (3 درصد اکسیژن و 1 درصد دی اکسید کربن) و غیر فعال بر روی دو رقم کاهو به نام های Cos و Crisphead که به مدت 4 هفته، در دو دمای 1 و 4 درجه سانتی گراد نگهداری شده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که رقم Cos نسبت به رقم Crisphead قابلیت نگهداری بهتری دارد. پوشش پلی پروپیلن به کار برده شده در این پژوهش، در مقایسه با نمونه های تیمار نشده به میزان معنی داری عمر انباری هر دو رقم کاهو را افزایش داد. به طور کلی، کاهوهایی که با پوشش 40 میکرون همراه با اتمسفر تعدیل یافته غیر فعال و پوشش 30 میکرون همراه با اتمسفر تعدیل یافته فعال بسته بندی شده و در دمای 1 درجه سانتی گراد قرار گرفته بودند بهترین نتایج را در حفظ خصوصیات کمی و کیفی نشان دادند.

در این پژوهش اثرغلظت های مختلف BA (صفر، 0.5، 1، 1.5، 2، 2.5 و 3 میلی گرم در لیتر) همراه با غلظت های صفر، 0.01 و 0.1 میلی گرم در لیتر IBA بر رشد جوانه و پرآوری شاخساره و اثر غلظت های مختلف تیدیازورون (TDZ)  صفر، 1، 2، 3 و 4 میلی گرم در لیتر در ترکیب با غلظت های صفر و 0.5 میلی گرم در لیتر IBA روی رویان زایی بدنی در سه بخش مختلف لپه (نزدیک به محور رویانی، میانی و انتهایی) در محیط کشت MS مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین رشد جوانه و پرآوری شاخساره در 2 میلی گرم در لیترBA  همراه با 0.1 میلی گرم در لیتر(3.85 شاخساره در هر ریز نمونه) به دست آمد و افزایش BA سبب کاهش شاخساره شد. کار برد TDZ  به عنوان یک سایتو کاینین قوی سبب انگیزش رویان بدنی در بخش نزدیک به محور رویانی لپه شد و بیشترین درصد رویان زایی (70%) در محیط کشت حاوی 4 میلی گرم در لیتر TDZ به دست آمد. استفاده از IBA در ترکیب با TDZ، درصد رویان زایی را کاهش داد.

آلبالو  (Prunus cerasus L.)یکی از میوه های مهم بومی ایران است. این میوه بسیار فسادپذیر بوده و ماندگاری کمی دارد. در این پژوهش، تاثیر سه ترکیب گازی (هوای معمولی، 5% اکسیژن + 5% دی اکسیدکربن + 90% نیتروژن و 10% اکسیژن + 15% دی اکسیدکربن + 75% نیتروژن) و دو دمای نگهداری صفر و 5 درجه سانتیگراد را بر روی دو رقم اردی جوبلیوم و اردی بوترمو آلبالو در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفته است. میوه ها 42 روز پس از بسته بندی، از نظر فاکتورهای مختلف کیفی نظیر کاهش وزن، سفتی بافت، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتر،pH  و رنگ ظاهری مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میوه ها در شرایط اتمسفر اصلاح شده خصوصیات کیفی از جمله کاهش وزن، سفتی بافت و رنگ را بهتر حفظ کردند.ترکیب گازی 5% اکسیژن + 5% دی اکسیدکربن کمترین کاهش وزن و تغییر شکل بافت میوه را داشت. در رقم اردی جوبلیوم، در دمای 5 درجه پایینترین سطح اسیدیته قابل تیتراسیون مشاهده شد. همچنین نتایج نشان دهنده تاثیر مثبت دمای 5 درجه سانتیگراد نسبت به دمای صفر درجه بر خصو صیات کیفی میوه ها بود.