گیاهان دارویی
سال:1390 | دوره:10 | شماره:40 |تعداد مقالات:25

مقدمه: اپی زیاتومی، برش پرینه به منظور افزایش قطر تنگه خروجی لگن در هنگام زایمان طبیعی است و شایع ترین برش جراحی در مامایی می باشد و سزارین هم رایج ترین عمل جراحی است که میزان آن در ایران و جهان رو به افزایش نهاده است.هدف: مقصود از این بازنگری سیستماتیک، خلاصه کردن تحلیل کارآزمایی های بالینی انجام شده در ایران و در جهان و بررسی ایمنی و کارآیی استفاده از گیاهان دارویی برای تسکین درد و تسریع در ترمیم برش پس از زایمان طبیعی و سزارین می باشد.روش بررسی: جستجو در بانک های اطلاعاتی Cochrane، Yahoo، Google Schollar، Pubmed، Medline، Magiran، SID،Irandoc انجام شد.کارآزمایی های بالینی از فرآورده های گیاهان دارویی انجام شده در ایران و در جهان مورد بررسی اولیه (بررسی چکیده) قرار گرفتند. بر اساس معیار جداد، 18 مطالعه مورد بررسی ثانویه (بررسی مقاله) قرار گرفتند. از بین این مقالات 12 کارآزمایی در مجلات فارسی زبان و 6 مورد در مجلات انگلیسی زبان به چاپ رسیده بودند.نتایج: بررسی ها نشان داد که در بیشتر کارآزمایی های بالینی، صورت های مختلف گیاهان دارویی جهت درمان درد و ترمیم برش سزارین و برش اپی زیاتومی موثر بوده است و به نظر می رسد می توان از آنها پس از زایمان استفاده نمود ولی در کل برای شناختن اثرات بیشتر این گیاهان و عوارض احتمالی آنها نیاز به مطالعات بیشتر می باشد.نتیجه گیری: به طور کلی، اکثر گیاهان دارویی به کار رفته موثر بر کاهش درد، ترمیم برش اپی زیاتومی بوده، ولی مطالعات بیشتر برای شناخت اثرات و عوارض احتمالی آنها ضروری می باشد.

آنغوزه با نام علمی Ferula assa - foetida L. گیاهی دارویی، علفی، منوکارپیک و چند ساله از تیره چتریان که خاستگاه اصلی آن استپ های ایران و مناطقی از افغانستان می باشد. صمغ الئورزینی این گیاه از گذشته های دور کاربرد غذایی و دارویی فراوانی دارد. در طب سنتی آسیا، صمغ ریشه آنغوزه به عنوان تنظیم سیستم هاضمه، پاک کننده و تحریک کننده پرزهای روده ای، کرم کش، خلط آور، ضد یبوست، داروی مسکن و اشتها آور تجویز می شود. با توجه به کاربرد غذایی و دارویی و همچنین خواص فارماکولوژی صمغ ریشه گیاه آنغوزه بررسی اثرات فارماکولوژی آن جهت بهره برداری در انجام تحقیقات بالینی احساس می شود. هدف از این مقاله بررسی مروری بر مطالعات انجام شده در زمینه اثرات فارماکولوژی صمغ ریشه گیاه آنغوزه بود. در این مقاله با استفاده از پایگاه اطلاعات اینترنتی نظیرMEDLINE ، مقالاتی که در مورد اثرات فارماکولوژی صمغ ریشه گیاه آنغوزه تا سال 2010 میلادی ارایه شده بود بررسی شد. نتایج حاکی از آن است که تحقیقات گسترده ای در سه دهه اخیر بر روی اثرات فارموکولوژیک صمغ ریشه گیاه آنغوزه انجام شده است. ترکیبات موجود در صمغ ریشه گیاه آنغوزه اثرات فارماکولوژیک متعددی از جمله، مهار تاثیر اثر هیستامین بر مجاری گوارشی، تحریک ترشح موسین در معده، اثر آنتی اکسیدانی، مهار آنزیم مسوول تهاجم سلول های سرطانی، تحریک در تولید انسولین و مهار تاثیر استیل کولین روی ماهیچه صاف عروق در تحقیقات آزمایشگاهی و بالینی گزارش شده است. نتیجه گیری آنکه اثرات فارماکولوژیک مشاهده شده از صمغ ریشه گیاه آنغوزه بیانگر ارتباط نزدیک این اثرات با بیماری های مانند اختلالات گوارشی، سرطان، دیابت و فشارخون بالا است. با توجه به آنکه صمغ ریشه گیاه آنغوزه در طب سنتی در بیماری های متعدد تجویز می شود به نظر می رسد که انجام تحقیقات بالینی روی این ماده در درمان بیماری های ذکر شده لازم است.

مقدمه: گیاه Heptaptera anisoptera (DC.) Turin از خانواده چتریان در نقاط مختلفی از کشور ما می روید. تاکنون چند ترکیب شیمیایی از این گیاه جداسازی و تعیین ساختار شده اند، اما تا آنجا که ما بررسی کرده ایم، تاکنون آنالیز اسانس این گیاه و بررسی اثر ضد باکتریایی آن گزارش نشده است.هدف: بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس با دستگاه GC/MS و اثرات ضد باکتریایی گیاه Heptaptera anisoptera.روش بررسی: گیاه مورد نظر در بهار 1386 از منطقه طالقان - استان تهران جمع آوری و پس از شناسایی، اسانس آن به روش تقطیر با آب استخراج شد. نمونه اسانس پس از آبگیری، با دستگاه GC/MS مورد بررسی و آنالیز قرار گرفت. روش شناسایی بر اساس مقایسه طیف های جرمی و ضرایب بازداری اجزاء با استانداردها بود. عصاره های متانولی، کلروفرمی و هگزانی این گیاه با اسباب سوکسله تهیه و اثر ضد باکتریایی رقت های مختلف این عصاره ها روی 10 باکتری گرم مثبت و منفی آزمایش شد.نتایج: 91.3 درصد اجزاء (شامل 10 ترکیب) در اسانس این گیاه شناسایی شد. مواد عمده آن عبارتند از: تیمول (48.8 درصد)، 3- کارن (17.6 درصد)، فیتول (7.9 درصد)، متیل لینولنات (5.6 درصد) و متیل پالمیتات (4.7 درصد). هیچ یک از عصاره های مورد آزمایش در غلظت های تهیه شده روی هیچکدام از باکتری ها اثر نداشتند.نتیجه گیری: با آنکه تیمول ماده عمده اسانس برخی گیاهان مانند انواع آویشن و نیز گیاه زنیان است، گیاهان دیگر مانند نمونه مورد بررسی نیز حاوی ماده عمده تیمول می باشند و در صورت لزوم می توان از این اسانس استفاده کرد. در انواع آویشن علاوه بر تیمول، ایزومر آن، کارواکرول هم وجود دارد ولی در گیاه مورد پژوهش کارواکرول شناسایی نشد. مانند سایر اسانس ها، در اسانس مورد تحقیق در این مقاله، مونوترپنوئیدها اجزای اصلی و عمده را تشکیل می دادند. به خاطر استعمال زمان زیاد (حدود سه ساعت) جهت استخراج اسانس، اجزای غیرترپنی نیز در اسانس وارد و شناسایی شدند (مواد دی ترپنی، استرها و اسید چرب). علی رغم این انتظار که گیاهان ظاهرا اثر ضدباکتری دارند، هیچ عصاره ای از گیاه H. anisoptera، در هیچ یک از چهار مدل آزمایشی استفاده شده، اثر ضدباکتریایی واضحی نشان نداد.

مقدمه: وابستگی به مواد مخدر بیماری شایع و ناتوان کننده می باشد علاقه بیماران به درمان های گیاهی در این بیماری و نبود اسناد معتبر در این زمینه باعث اختلال در روند درمان بیماران شده است. خرفه گیاهی علفی و گوشت دار است که تقریبا در تمام نقاط ایران پراکندگی دارد و در مناطق جنوبی ایران از جمله خوزستان به عنوان سبزی خوردن کاشته می شود. این گیاه به عنوان آنتی سپتیک، ضد اسپاسمودیک، ضد تب، شل کننده عضلانی کاربرد درمانی دارد.هدف: در این مطالعه تاثیر این گیاه در کنترل علایم محرویت از مواد مخدر در مقایسه با متادون بررسی شد.روش بررسی: عصاره آبی خرفه و متادون در یک مطالعه کارآزمایی بالینی دو سو کور به 37 بیمار داده شد و علایم محرومیت به وسیله مقیاس CINA در شروع مطالعه و روزهای دوم، پنجم، هفتم و دهم مطالعه مورد بررسی قرار گرفت (p£0.00).نتایج: علایم محرویت از ترک در دو گروه کنترل شد و رفتار دو گروه در کنترل علایم یکسان بود و در دو گروه علایم محرومیت از مواد اختلاف معنی داری نداشت.نتیجه گیری: عصاره آبی گیاه خرفه می تواند به عنوان دارویی موثر در کنترل علایم محرومیت از مواد مخدر در نظر گرفته شود که نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

مقدمه: نفروپاتی دیابتی یکی از رایج ترین آسیب های پیشرونده کلیوی ناشی از دیابت در کشورهای در حال توسعه می باشد. از جمله خصوصیات برجسته این بیماری دفع پروتئین در ادرار به طور مزمن و کاهش میزان آلبومین سرم می باشند.هدف: در مطالعه حاضر ما قصد داریم که اثر پیشگیرانه آب سیر روی کاهش آسیب های ناشی از نفروپاتی در موش های صحرایی دیابتی شده با STZ (Streptozotocin) را اثبات کنیم.روش بررسی: چهل سر موش صحرایی نر (20±250) به 5 گروه تقسیم شدند که شامل: 1- گروه نرمال (N) 2- گروه نرمال + سیر -3 (N+G) گروه دیابتی4 (D) - گروه دیابتی + سیر قبل (D+Gb) (دریافت سیر به مدت سه هفته قبل از تزریقSTZ ) 5- گروه دیابتی + سیر بعد (D+Ga) (دریافت سیر بعد از تزریق STZ). آب سیر با دوز 1 میلی لیتر به ازای هر صد گرم وزن بدن توسط گاواژ به موش های صحرایی خورانده شد.نتایج: موش های دیابتی افزایش موثری در میزان گلوکز سرم، حجم ادرار، نسبت ادراری Alb: Cr (Albumin: Creatinine)، میزان دفع آلبومین و کاهش آلبومین سرمی نشان دادند. سیر به طور قابل توجهی موجب کاهش میزان دفع آلبومین از طریق ادرار شد. همچنین گروهی که قبل از تزریق STZ سیر دریافت نمود بهبودی بیشتری را نسبت به گروه دریافت کننده سیر پس از تزریق STZ از خود نشان داد. نتیجه گیری: در این مطالعه ما برای اولین بار نشان دادیم که مصرف آب سیر دارای اثرات پیشگیرانه روی نفروپاتی دیابتی می باشد.

مقدمه: امروزه گیاه درمانی برای تسکین درد مورد توجه زیادی قرار گرفته است. از جمله گیاهانی که در طب سنتی از آن به عنوان ضد درد یاد شده ، درمنه دشتی (Artemisia sieberi Besser) می باشد که اثر ضد دردی آن نیاز به تحقیق علمی بیشتری دارد.هدف: در این تحقیق اثر ضددردی عصاره آبی - الکلی گیاه درمنه دشتی با آزمون فرمالین در موش سوری بررسی شد.روش بررسی: 42 سر موش سوری نر به 7 گروه تقسیم شدند. به گروه کنترل آب مقطر، به گروه شاهد منفی حلال دارو، به گروه های شاهد مثبت دوزهای 1 و 2 میلی گرم بر کیلوگرم مرفین و به گروه های آزمون دوزهای 40، 400 و 4000 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره درمنه به صورت داخل صفاقی تزریق شد. سپس 25 میکرولیتر فرمالین (2 درصد) در کف پای حیوان تزریق و مدت یک ساعت رفتار درد حیوان بررسی شد. میانگین شدت درد هر حیوان در مقاطع زمانی 5 دقیقه ای محاسبه و مورد آنالیز آماری قرار گرفت.نتایج: در این مطالعه، در مرحله درد حاد میانگین شدت درد دوز 4000 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره گیاه درمنه در مقایسه با گروه کنترل به طور معنی داری کاهش یافته است ؛ p<0.05. همچنین اثر ضددردی عصاره درمنه در مرحله درد مزمن بارزتر است به طوری که اثر ضددردی دوز 4000 میلی گرم بر کیلوگرم درمنه از مرفین 2 میلی گرم بر کیلوگرم نیز بیشتر بوده است ( p<0.001).نتیجه گیری: یافته های این پژوهش موید اثر ضددردی عصاره درمنه می باشد که با توجه به بارزتر بودن این اثر در مرحله درد مزمن ممکن است این اثر ناشی از وجود عوامل ضدالتهابی در عصاره این گیاه باشد که نیاز به تحقیق بیشتری دارد.

مقدمه: کودهای زیستی به عنوان جایگزینی برای کودهای شیمیایی در کشاورزی پایدار مطرح هستند که موجب حاصلخیزی خاک و رشد گیاه می شوند. بنابراین، بررسی اثر کودهای زیستی از جمله فسفر زیستی بر گیاهان دارویی مهم نظیر زعفران از اهمیت ویژه ای برخوردار است.هدف: ارزیابی تاثیر کود زیستی و شیمیایی فسفر بر عملکرد کمی و میزان ترکیبات موثره مهم زعفران (Crocus sativus L.).روش بررسی: این مطالعه در منطقه آبسرد - تهران در سال های 1386 تا 1387 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار و چهار تیمار کودی اجرا شد. تیمارهای کودی شامل شاهد یا بدون مصرف کود فسفره (p1)، کود شیمیایی فسفات آمونیوم به میزان 150 کیلوگرم در هکتار (p2)، کود زیستی بارور 2 به میزان 100 گرم در هکتار (p3) و تیمار مصرف تلفیقی کود شیمیایی فسفات آمونیوم به میزان 75 کیلوگرم در هکتار و کود زیستی بارور 2 به میزان 50 گرم در هکتار (p4) بودند.نتایج: تیمارهای کودی بر طول کلاله و خامه تازه، طول و تعداد برگ، وزن کورم، عملکرد کلاله و خامه، میزان پیکروسین، سافرانال و کروسین زعفران تاثیر معنی داری داشته است (p<0.01). اگر چه عملکرد کلاله و خامه در تیمار p2 و تیمار p4 تفاوت معنی داری نداشت، ولی مصرف 100 گرم کود زیستی در هکتار (p3) علاوه بر حصول بالاترین عملکرد زعفران، سبب افزایش حدود 13.77 درصدی عملکرد کلاله و خامه نسبت به تیمار کود شیمیایی فسفات آمونیوم (p2) شده است. تیمار p3 (100 گرم کود زیستی در هکتار)، بهترین تیمار از نظر میزان پیکروسین بود. همچنین بیشترین میزان سافرانال و کروسین در تیمار تلفیقی فسفر به میزان 75 کیلوگرم در هکتار و کود زیستی بارور 2 به میزان 50 گرم در هکتار (p4) حاصل شد.نتیجه گیری: عملکرد کمی و کیفی گیاه زعفران با کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی فسفره افزایش یافت. همچنین با مصرف کود زیستی فسفره می توان مصرف کود شیمیایی فسفر را کاهش داد که حرکتی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی های زیستی می باشد.

مقدمه: ضروری است که مطالعات گسترده، دقیق و همه جانبه ای در خصوص وضعیت و جایگاه داروهای گیاهی در جوامع صورت پذیرد. بررسی میزان تمایل پزشکان به تجویز داروهای گیاهی - به عنوان یک قشر تحصیل کرده از جامعه و دارای صلاحیت برای تجویز داروهای گیاهی - و همچنین ارزیابی نسخ دارویی از نظر تجویز داروهای گیاهی می تواند وضعیت و جایگاه داروهای گیاهی در نظام سلامت را تا حد زیادی مشخص نماید.هدف: در این مقاله ضمن بررسی میزان تمایل پزشکان به تجویز داروهای گیاهی، تاثیر متغیرهایی چون سن، جنس، مدرک تحصیلی و نوع تخصص پزشکان، فصول مختلف سال، مناطق مختلف شهری از نظر سطح اقتصادی رفاهی مردم و وارداتی یا تولید داخل بودن داروهای گیاهی بر میزان تجویز داروهای گیاهی بررسی خواهد شد.روش بررسی: تحقیق فوق در مقطع زمانی 1 فروردین تا 30 اسفند سال 86 و در 3 داروخانه طالقانی، عابدینی و ایثار از مجموعه داروخانه های دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام گرفته است و پراکندگی این 3 داروخانه در مناطق مختلف شهر تهران می باشد. جمعا 5040 نسخه دارویی در کل سال مورد بررسی و ارزیابی آماری قرار گرفت.نتایج: از 5040 نسخه مورد ارزیابی تنها 194 نسخه واجد داروی گیاهی می باشد و متغیرهایی چون؛ سن، سطح تحصیلات و نوع تخصص پزشک، دسته بندی درمانی داروی گیاهی ، وارداتی یا تولید داخل بودن داروی گیاهی و همچنین سطح اقتصادی - رفاهی مردم، روی میزان تمایل پزشکان به تجویز داروهای گیاهی موثر هستند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج این تحقیق در کل ، تمایل پزشکان به تجویز داروهای گیاهی کم می باشد.

مقدمه: واکنش‎ های اکسیداسیون باعث پیشرفت بیماری ‎هایی نظیر آترواسکلروز و دیابت می ‎شوند. امروزه مشاهده شده است که آنتی ‎اکسیدان‎‎ ها در کاهش این واکنش های اکسیداسیون، پیشگیری و درمان بیماری ها نقش دارند.هدف: در این مطالعه اقدام به بررسی اثرات آنتی ‎اکسیدانی گیاهان عناب (Ziziphus vulgaris Lam)، زرشک(Berberis integerima Bunge) ، خرفه (Portulaca oleracea L.) و کنگر (Gundelia tournefortti L.) بر روی سیستم های اکسیداتیو همولیز گلبول های قرمز، گلیکوزیلاسیون غیر آنزیمی هموگلوبین و اکسیداسیون لیپیدی نموده ایم.روش بررسی: ابتدا گیاهان مورد بررسی تهیه و پس از شناسایی هرباریومی عصاره گیری شد. هپاتوسیت های موش تهیه شد و در مجاورت AAPH قرار گرفت و میزان SGOT آزاد شده از هپاتوسیت ‎ها در حضور و غیاب عصاره به عنوان یک مارکر پراکسیداسیون لیپیدی اندازه گیری شد. میزان گلیکوزیلاسیون هموگلوبین و همولیز گلبول های قرمز در حضور و غیاب عصاره ها بررسی گشت و میزان درصد مهار اکسیداسیون محاسبه شد.نتایج: در سیستم همولیز گلبولی، گیاهان مورد بررسی به خوبی همولیز گلبول های قرمز را مهار نموده اند. بیشترین تاثیر بر مهار همولیز گلبول قرمز را گیاه عناب داشته است. گلیکوزیلاسیون هموگلوبین در حضور گیاهان مورد مطالعه به خوبی مهار شده و بیشترین تاثیر بر مهار گلیکوزیلاسیون را گیاه زرشک و کنگر داشته است. پراکسیداسیون لیپیدی در حضور غلظت های مختلف گیاه خرفه، زرشک و کنگر به خوبی مهار شده است، در صورتی که گیاه عناب در این سیستم بیشترین خاصیت پراکسیدانی را داشته است.نتیجه گیری: گیاهان مورد مطالعه در بعضی غلظت ها به خوبی اثرات آنتی اکسیدانی نشان دادند بنابراین مطالعه بر روی تاثیر این گیاهان بر برخی از بیماری ها از جمله دیابت و آترواسکلروز و بیماری های کبدی می تواند حایز اهمیت باشد.

مقدمه: گیاه آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) از دسته گیاهان دارویی بوده و بررسی اثرات ضدمیکروبی آن در مواد غذایی ضروری به نظر می رسد.هدف : بررسی اثر اسانس آویشن شیرازی بر رشد باکتری لیستریا منوسایتوژنز در ماهی شور در دمای 10 درجه سانتی گراد بود.روش بررسی: فیله های ماهی کپور نقره ای به وزن 25 گرم تهیه و در معرض اشعه گاما به میزان 5 کیلوگری قرار گرفتند. پس از انتقال فیله ها به آزمایشگاه، فیله ها در غلظت 4 درصد آب نمک و غلظت های متفاوت اسانس آویشن شیرازی ( 0 ، 0.045، 0.135، 0.405، 0.810 درصد ) و 0.2 درصد آگارآگار و 1 درصد لیسیتین به مدت 2±24 ساعت و در دمای 5 درجه سانتی گراد نگهداشته شدند. سپس به فیله های 25 گرمی به نحوی که در هر گرم از فیله ها 103×1 باکتری لیستریا منوسایتوژنز باشد، باکتری تلقیح شد. فیله های تلقیح شده در دمای 10 درجه سانتی گراد گرمخانه گذاری و شمارش باکتری در روزهای صفر ، 1 ، 2، 3، 6، 9، 12، 15، 18 و 21 صورت گرفت.نتایج : اسانس مورد مطالعه دارای اثری معنی دار در ممانعت از رشد لیستریا منوسایتوژنز در ماهی شور در طول نگهداری بود. با افزایش غلظت تا 0.405 درصد این اثر بازدارندگی به طور معنی دار افزایش پیدا کرد (p<0.05) ولی بین غلظت 0.405 و 0.810 درصد اختلاف معنی داری در ممانعت از رشد مشاهده نشد (p>0.05). بررسی های ارگانولپتیک نشان داد که اسانس تا غلظت 0.405 سبب بهبود طعم ماهی شد.نتیجه گیری : اسانس آویشن شیرازی می تواند به عنوان یک نگهدارنده طبیعی در ماهی شور مدنظر قرار گیرد.

مقدمه: کرچک (Ricinus communis L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی مورد استفاده در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی بیشتر کشورهای توسعه یافته است. کاربردهای فراوان آن در صنایع مختلف و اخیرا در صنایع غذایی باعث شده است تا پژوهش های زیادی روی آن انجام گیرد. هدف: بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی روغن دانه های کرچک به دست آمده از مناطق مختلف ایران می باشد، تا بهترین منطقه از نظر خصوصیات فیزیکوشیمیایی روغن کرچک مشخص شود.روش بررسی: پس از این که دانه ها در مناطق مختلف کاملا رسیدند، برداشت شده و به منظور انجام آزمایش ها خصوصیات فیزیکوشیمیایی به آزمایشگاه منتقل شدند. آزمایش ها شامل روغن گیری با دستگاه سوکسله، اندازه گیری میزان کلروفیل با دستگاه اسپکتروفتومتر، اندازه گیری ضریب شکست روغن به وسیله دستگاه رفراکتومتر، رطوبت روغن، عدد صابونی، عدد اسیدی، عدد پراکسید و عدد یدی به وسیله استانداردهای AOCS بود.نتایج: بررسی ها نشان داد که عوامل محیطی اثرات معنی داری بر میزان روغن، رطوبت روغن، عدد اسیدی، عدد پراکسید، عدد یدی، میزان کلروفیل و عدد صابونی روغن دانه های گیاه دارویی کرچک دارد. در نمونه های آنالیز شده محتوای روغن (35.3-51.5 درصد)، رطوبت (0.3-1.14 درصد)، ضریب شکست (1.404-1.426)، میزان کلروفیل (0.16-0.40 mg Pheophytin/kg oil)، عدد اسیدی (0.29-0.60 mg NaOH/g oil)، عدد پروکسید (0.00-0.50 meq O2/kg oil)، عدد صابونی (164.5-178.53 mg KOH/g Oil) و عدد یدی (75.75-85.62 g I2/100 g oil) بودند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از خصوصیات روغن گیاه دارویی کرچک مناطق مختلف، می توان عنوان کرد که روغن حاصل از مناطق ارومیه، نظرلو و مرند دارای بیشترین کیفیت می باشند.

مقدمه: در راستای کشاورزی پایدار، کودهای زیستی به عنوان جایگزین تدریجی کودهای شیمیایی و یا کاهش مصرف این ترکیبات شیمیایی مطرح می باشد. هدف: تعیین اثرات کودهای زیستی (نیتروژنه و سولفوره) و کود شیمیایی اوره بر عملکرد زراعی و دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.).روش بررسی: این تحقیق در 9 تیمار کودی و 3 تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای این تحقیق عبارت از تیمارهای شاهد (عدم مصرف کود)، سه نوع کود مختلف زیستی هر کدام به میزان 4 و 8 کیلوگرم در هکتار و کود شیمیایی اوره به میزان 75 و 100 کیلوگرم در هکتار بودند.نتایج: تیمارهای کودی بر ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک ساقه در هکتار، وزن خشک برگ در هکتار و مقدار منتون اسانس در سطح آماری 5 درصد و بر تعداد برگ در ساقه، وزن تر و خشک برگ در ساقه، عملکرد اسانس در واحد سطح، و مقدار منتول اسانس در سطح آماری 1 درصد، اثر معنی داری داشتند. به طور کلی کمترین عملکرد کمی و کیفی نعناع فلفلی مربوط به تیمار شاهد بود و کودهای زیستی و شیمیایی سبب افزایش عملکرد در گیاه نعناع فلفلی از نظر تمامی صفات مورد مطالعه شدند. بیشترین عملکرد در تیمارهای کود زیستی نیتروکسین و اوره مشاهده شد و از سوی دیگر هم مقدار منتول و منتون اسانس در کود زیستی نیتروکسین 8 کیلوگرم در هکتار به لحاظ آماری تفاوت معنی داری با کود اوره 75 کیلوگرم در هکتار نداشت.نتیجه گیری: مصرف کودهای زیستی، عملکرد کمی و کیفی نعناع فلفلی را افزایش دادند و این کودها می توانند جایگزین و یا باعث کاهش مصرف کودهای شیمیایی در اکوسیستم های زراعی شوند که گامی در راستای به حداقل رسانیدن آلودگی محیط و کشاورزی پایدار است.

مقدمه: میوه حنظل برای درمان دیابت مصرف می شود. حنظل در حیوانات دیابتی و بیماران دیابتی نوع دوم، سطح گلوکز خون را کنترل نموده است. حنظل در دوزهای بالا سمی است که جهت کاهش سمیت، آن را مدتی در سرکه یا آب نمک قرار می دهند.هدف: تاثیر فرآوری با سرکه و آب نمک بر سمیت و خاصیت ضددیابتی حنظل در موش صحرایی بررسی شد.روش بررسی: تعیین LD50 (دوز کشنده میانه): عصاره های هیدروالکلی فرآوری نشده و فرآوری شده با آب نمک و سرکه حنظل در دوزهای مختلف از راه خوراکی یک مرتبه به گروه های 10 تایی موش های صحرایی نر و ماده ویستار سالم گاواژ و تعداد حیوانات مرده در هر گروه طی 72 ساعت پس از گاواژ مشخص شد. بررسی اثر ضددیابتی: موش های صحرایی نر ویستار با تزریق صفاقی 125 میلی گرم بر کیلوگرم آلوکسان دیابتی شدند. هر عصاره با دوز 20 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه برای مدت 1 ماه به گروه 10 تایی موش های دیابتی گاواژ و سرانجام سطح گلوکز خون به دست آمده از ورید دمی (به روش گلوکز اکسیداز) پس از 8 ساعت ناشتایی تعیین شد. نتایج: LD50 عصاره های فرآوری نشده و فرآوری شده با آب نمک و سرکه به ترتیب 200، 250 و 250 میلی گرم بر کیلوگرم بود. سه عصاره سطح گلوکز خون را به طور معنی دار در مقایسه با کنترل کاهش دادند (p<0.05). نتیجه گیری: فرآوری با آب نمک یا سرکه می تواند سمیت حنظل را ضمن حفظ اثر ضددیابتی کاهش دهد.

مقدمه: پرسیاوشان با نام علمی (Adiantum capillus-veneris L.) یکی از گونه های تیره سرخس می باشد که به صورت سنتی در درمان سرفه، علایم سرماخوردگی و ریزش منطقه ای مو استفاده می شده است. تحقیقات انجام شده روی عصاره متانلی اندام هوایی این گیاه آثار مهار کنندگی مشخصی را بر ضد میکروب های مختلف نشان می دهد.هدف: در این مطالعه اثر ضد باکتریایی عصاره تام گیاه پرسیاوشان بر 8 گونه باکتری گرم مثبت و گرم منفی مورد بررسی قرار گرفت.روش بررسی: گیاه پرسیاوشان از مزرعه گیاهان دارویی کندلوس در شمال کشور و در خرداد و تیرماه سال 1380، جمع آوری و نمونه هرباریومی از آن تهیه و سپس در هرباریوم دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران شناسایی و نام علمی آن تعیین شد. گیاه جمع آوری شده پس از تمیز و خشک کردن، توسط آسیاب پودر شده و در ظروف در بسته و به دور از نور و حرارت نگهداری شد. پس از استخراج عصاره هیدروالکلی این گیاه (به روش پرکولاسیون) با استفاده از متانل 96 درصد، تعداد 9 رقت به ترتیب 10، 5، 2.5، 1.25، 0.625، 0.3125، 0.1562، 0.0781 و 0.0391 درصد (w/v) از عصاره تام گیاه پرسیاوشان تهیه شد. اثر مهار کنندگی عصاره تهیه شده روی 8 گونه باکتری گرم مثبت و گرم منفی به روش انتشار در دیسک (قطره پلیت، دیسک دیفیوژن و چاهک پلیت) مورد مطالعه قرار گرفت.نتایج: نتایج نشان داد که عصاره تام گیاه پرسیاوشان در رقت های فوق الذکر اثر مهار کنندگی قابل ملاحظه ای بر رشد بر استافیلوکوکوس اورئوس، اشریشیاکلی و هلیکوباکترپیلوری داشته در حالیکه سالمونلاتیفی، شیگلا سونه ای، سودوموناس آئروژینوزا، پروتئوس ولگاریس و استرپتوکوکوس پیوژنژ نسبت به عصاره پرسیاوشان حساسیت قابل ملاحظه ای نشان ندادند. این یافته ها هماهنگی نسبی با مطالعات دیگر محققین نشان داد.نتیجه گیری: حاصل تحقیق پیش رو نشان می دهد که عصاره متانلی گیاه پرسیاوشان از رشد سه باکتری بیماری زا جلوگیری کرده است. مقایسه دو روش کمی انتشار نیز نشان داد که روش چاهک پلیت در مقایسه با روش دیسک دیفیوژن، اثر مهارکنندگی بیشتری بر رشد میکروارگانیزم ها دارد که به نظر می رسد این خاصیت ضد باکتریایی به علت وجود ترکیبات فلاونوییدی در گیاه پرسیاوشان باشد و گیاه مذکور ظرفیت استفاده های درمانی و پزشکی بسیاری را حایز است.

مقدمه: روغن دانه گیاه سیاه دانه (روغن سیاه دانه) در طب سنتی بسیاری از کشورها به تنهایی و یا همراه با دیگر ترکیبات در درمان بیماری های متعدد از جمله هیپر لیپیدمی تجویز می شود.هدف: در این تحقیق هدف بررسی اثر تجویز روغن سیاه دانه بر سطح لیپیدهای خون افراد داوطلب سالم در یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی دو سوکور بود.روش بررسی: تعداد 70 نفر داوطلب سالم با سطح کلسترول خون بین 200 الی 300 میلی گرم در دسی لیتر به طور تصادفی در دو گروه روغن سیاه دانه و دارونما تقسیم شدند. داوطلبان گروه روغن سیاه دانه و گروه دارونما بعد از ورود به مطالعه به ترتیب روزانه دو بار 2.5 میلی لیتر روغن سیاه دانه و دارونما به مدت 8 هفته مصرف نمودند. از داوطلبان هر دو گروه قبل از ورود به مطالعه و سپس بعد از 8 هفته آزمایش های خون شامل TG، cholrsterol، HDL، LDL،ALT ، AST، BUN، creatinine، FBS،HbA1C  در حالت ناشتا انجام شد. نتایج به دست آمده از گروه روغن سیاه دانه در پایان مطالعه با گروه دارونما مقایسه و آنالیز آماری انجام شد.نتایج: نتایج حاکی از آن است که سطح کلسترول تام، کلسترول LDL و تری گلیسرید در گروه روغن سیاه دانه در پایان مطالعه در مقایسه با گروه دارونما کاهش معنی دار داشت. به علاوه سطح گلوکز خون ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله در گروه روغن سیاه دانه در پایان مطالعه در مقایسه با گروه دارونما کاهش معنی دار داشت.نتیجه گیری: مصرف خوراکی روغن سیاه دانه در افراد داوطلب سالم موجب کاهش سطوح کلسترول تام، کلسترولLDL ، تری گلیسرید، گلوکز خون ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله می شود.

مقدمه : درمنه (Artemisia) از گیاهان بوته ای و شامل چهارصد گونه می باشد. گونه A. persica عمدتا در مناطق شرقی ایران رشد می کند. هدف: هدف تعیین اثر ضد میکروبی عصاره متانولی گیاه درمنه ایرانی و سینتیک رشد و مرگ باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس و باسیلوس سوبتیلیس می باشد.روش بررسی: پس از تهیه عصاره و مجاورت با دو نوع باکتری استافیلوکوکوس اورئوس و باسیلوس سوبتیلیس انجام شد. تعیین حساسیت میکروب ها با غلظت های مختلف (5، 25، 100، 150، 200، 300 و 400 میکروگرم بر میلی لیتر) عصاره با روش کشت در محیط براث بررسی شد. میزان حداقل غلظت موثر بازدارنده (MIC) و حداقل میزان کشنده (MBC) نیز سنجیده شد.نتایج: در سه نوبت کشت استافیلوکوکوس اورئوسMIC  برابر 100 و MBC در محدوده 200 میکروگرم در میلی لیتر حاصل شد. باسیلوس سوبتیلیسMIC  عصاره 150 و 200 ولی MBC عصاره 400 میکروگرم در میلی لیتر بوده و سینتیک مرگ باکتری های فوق به ترتیب در ساعت 5 و ساعت 4 حاصل شد. اطلاعات در نرم افزار SPSS-15 تحلیل شد. با آزمون همبستگی و آزمون T و حد آماری معنی دار در این مطالعه 0.05 می باشد.نتیجه گیری: عصاره متانولی گیاه درمنه ایرانی توانست رشد باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس را با MIC=100 و 200 میکروگرم بر میلی لیترMBC  کنترل نماید. در خصوص باسیلوس سوبتیلیس نیز نتایج مشابه بود ولی با دو تفاوت اول آنکه غلظت MBC عصاره برابر 400 میکروگرم در میلی لیتر بوده دوم آنکه اثرات ضد باکتریایی عصاره نسبت به استافیلوکوکوس اورئوس از نظر زمان تاثیر، کمی زودتر آغاز می شود (ساعت 4 در برابر ساعت 5). مجموعه یافته حاکی از تاثیر عصاره درمنه ایرانی در شرایط آزمایشگاهی دارد.

مقدمه: اهمیت مصرف اسیدهای چرب ضروری امگا 3 و امگا 6 شناخته شده است. اما اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 از نظر متابولیکی و عملکرد متفاوت بوده و افزایش یکی از آنها در بدن سبب کاهش دیگری است (خاصیت آنتاگونیستی). رعایت نسبت این دو اسیدچرب از مصرف اسیدهای چرب ضروری به تنهایی از ارزش بیشتری برخوردار است زیرا بدن قادر به تنظیم نسبت این دو اسیدچرب نمی باشد.هدف: بررسی امکان تهیه روغن فراسودمند از منابع گیاهی بزرک ( روغن غنی از امگا 3) و گلرنگ (روغن غنی از امگا 6) ، شامل مراحل استخراج، فرمولاسیون و نگهداری.روش بررسی : پس از استخراج روغن دانه بزرک و گلرنگ، بررسی ویژگی های فیزیکوشیمیایی و فرآیند جزء به جزء سازی به منظور بالابردن مقدار امگا 3 صورت گرفت. سپس مخلوطی به نسبت حدود 1:1 امگا 3 به امگا 6 از روغن بزرک و گلرنگ به عنوان روغن فراسودمند فرموله شد. میزان پایداری روغن تولید شده در دو محیط یخچال و فریزر در تناوب های زمانی 0، 1، 2، 3، 4 ماه با استفاده از شاخص های پراکسید، اسید تیوباربیتوریک و رنسیمت مورد بررسی قرار گرفت.نتایج : نتایج نشان داد که با فرآیند جزء به جزء سازی می توان مقدار امگا 3 روغن بزرک را از 19.50 به 59.52 درصد رساند (p<0.05). عدد پراکسید روغن فراسودمند در طی 4 ماه نگهداری به ترتیب در محیط یخچال و فریزر از صفر به 43.100 و 99.4 میلی اکی والان پراکسید در صد گرم روغن، عدد اسید تیوباربیتوریک به ترتیب از صفر به 99.4 و 0.026 میلی گرم مالون دی آلدهید در کیلوگرم روغن و عدد رنسیمت به ترتیب از 10.2 به 0.33 و 10.2 به 35.1 ساعت رسید (p<0.05).نتیجه گیری: در این بررسی نشان داده شد که با استفاده از فرایند جزء به جزء سازی می توان میزان امگا 3 روغن بزرک را در حدود 78.4 درصد افزایش داد به طوری که نسبت امگا 3 با مقدار امگا 3 اولیه دارای اختلاف آماری معنی دار باشد (p<0.05). آزمایش های تشخیصی روغن فراسودمند نگهداری شده در فریزر و یخچال نشان داد که عدد پراکسید نمونه نگهداری شده در فریزر زیر حد استاندارد بوده، لذا توصیه می شود برای نگهداری این روغن از فریزر استفاده شود.

مقدمه: علاوه بر نقش عوامل فیزیکی از قبیل تنش های اسمزی در تولید ترکیبات ثانویه، مسیرهای خاص ساخت این متابولیت ها با تلقیح میکروارگانیسم ها نیز تحریک می شود. هدف: هدف این مطالعه، بررسی اثرات محرک رشدی سویه های فلورسنس و پوتیدا به همراه تنش کم آبی روی رشد ریشه ها و افزایش محتوی و عملکرد هیوسیامین و اسکوپولامین ریشه و شاخساره گیاه بذرالبنج می باشد. روش بررسی: 2 گرم از ماده خشک گیاهی با ترکیب کلروفرم - متانول - آمونیاک 25 درصد به نسبت 15:5:1 و به مدت 10 دقیقه در معرض اولتراسونیک قرار گرفت. سپس 25 میلی لیتر کلروفرم و 10 میلی لیتر اسید سولفوریک 1 نرمال به آن اضافه و کاملا هم زده شد. پس از استخراج آلکالوئیدها، نمونه حاصل قبل از آنالیز با دستگاه GC در 1 میلی لیتر متانول HPLC حل شد.نتایج: نتایج نشان داد که بیشترین مقادیر محتوی آلکالوئید در ریشه (هیوسیامین: 0.26 درصد ماده خشک و اسکوپولامین: 0.12 درصد) و شاخساره (هیوسیامین: 0.85 درصد و اسکوپولامین: 0.48 درصد) در گیاهان تحت تیمار فلورسنس در شرایط تنش شدید کم آبی (تخلیه 90 درصد رطوبت مزرعه) به دست آمد. در مقابل، حداکثر عملکرد آلکالوییدها در ریشه (هیوسیامین: 1.92 میلی گرم در گیاه و اسکوپولامین: 0.83 میلی گرم در گیاه) و شاخساره (هیوسیامین: 5.88 میلی گرم در گیاه و اسکوپولامین: 3.06 میلی گرم در گیاه) در گیاهان تحت تیمار پوتیدا در شرایط تنش خفیف کم آبی (تخلیه 30 درصد رطوبت مزرعه) حاصل شد.نتیجه گیری: باکتری های ریزوسفری با تولید هورمون های رشد به عنوان محرک درسنتز تروپان آلکالوئیدها عمل می کنند که در نتیجه آن محتوی و عملکرد آلکالوییدها افزایش پیدا می کند.