دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی
سال:1391 | دوره:13 | شماره:4 (پیاپی 50) |تعداد مقالات:16

این پژوهش با هدف مقایسه تاثیر روش های پیشگیری از سوءمصرف مواد به روش آموزش شناختی رفتاری، اجتماعی، آموزش مهارت های زندگی، ارائه پوستر و ارسال پیام کوتاه بر بهبود راهبردهای مقابله ای و کاهش تکانشگری دانش آموزان به مرحله اجرا در آمد. پژوهش از نوع پژوهش های شبه آزمایشی، و جامعه آماری دانش آموزان پسر تحت پوشش کمیته امداد خمینی (ره) بودند که از میان 150 نفر به صورت تصادفی انتخاب و در چهار گروه آزمایش و یک گروه گواه (هر گروه 30 نفر) قرار گرفتند. هر یک از شرکت کنندگان در پنج گروه، طی مراحل پیش آزمون و پس آزمون مقیاس راهبردهای مقابله ای (موس و بلینگ، 1981) و مقیاس تکانشگری (بارت و همکاران، 2004) را تکمیل کردند. چهار گروه آزمایش مداخله های زیر را دریافت نمودند: گروه 1، تعداد 10 جلسه آموزش شناختی- رفتاری، اجتماعی، هر جلسه به مدت 120 دقیقه. گروه 2، تعداد 10 جلسه آموزش مهارت های زندگی، هر جلسه 120 دقیقه. گروه 3، تعداد 40 پوستر به مدت 10 دقیقه. داده ها از طریق تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شد. نتایج نشان داد که روش های پیشگیری بر بهبود راهبردهای مقابله ای و تکانشگری دانش آموزان موثر است (P<0.01). همچنین نتایج آزمون تعقیبی کمترین تفاوت معنادار (LSD) بیانگر آن بود که چهار روش پیشگیری، با میزان متفاوت تاثیر، بر بهبود راهبردهای مقابله ای و بر کاهش تکانشگری (بجز ارائه پوستر) موثر هستند (P<0.05).

این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین آسیب های روانی- سازمانی با فشار شغلی، رضایت شغلی و سلامت روان با توجه به نقش واسطه ای کمال گرایی شغلی اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری پژوهش معلمان مقطع راهنمایی شهر اصفهان به تعداد 2400 نفر در سال 90- 1389 بودند که از میان آنها 331 نفر (183 زن و 148 مرد) به روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب و به پرسشنامه های آسیب های روانی سازمانی (کامکار و همکاران، 1385)، مقیاس چندبعدی کمال گرایی شغلی (هویت و فلت، 1989)، پرسشنامه سلامت روان (گلدبرگ و ویلیامز، 1988)، شاخص توصیفی شغلی (JDI، اسمیت و همکاران، 1969) و پرسشنامه فشار شغلی (اسیپو، 1987) پاسخ گفتند. تحلیل داده ها برای تحلیل همبستگی (با نرم افزار SPSS19) و مطالعات ساختاری تحلیل مسیر با نرم افزار (AMOS-18) انجام شد. نتایج نشان داد، آسیب های روانی سازمانی به طور مستقیم با محدوده نقش، رضایت شغلی، سلامت روان و مسوولیت نقش، و محدوده نقش به طور مستقیم با کمال گرایی مبتنی بر خود و رضایت شغلی رابطه دارد. همچنین بین کمال گرایی مبتنی بر خود با مسوولیت نقش، بین مسوولیت نقش با سلامت روان و بین سلامت روان با رضایت شغلی نیز رابطه مستقیم وجود داشت. شاخص های برازش الگوی نهایی پژوهش حاکی از وضعیت مطلوب الگو بود.

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی مداخله های شناختی- رفتاری و معنوی- مذهبی بر کاهش اضطراب و افسردگی در بیماران زن مبتلا به سرطان پستان اجرا شد. پژوهش از نوع نیمه آزمایشی سه گروهی بود. جامعه آماری زنان مبتلا به سرطان پستان تحت پوشش یک مرکز تحقیقات سرطان در تهران بودند که از میان آنها، 45 زن که ملاک های ورود را داشتند به شیوه در دسترس انتخاب و به شیوه تصادفی در سه گروه 15 نفری (دو گروه آزمایش و یک گروه گواه) قرار گرفتند. همه شرکت کنندگان ابزارهای سنجش شامل پرسشنامه افسردگی (BDI-II، بک، 200) و پرسشنامه اضطراب (BAI، بک، 1988) در پیش آزمون و پس آزمون را تکمیل کردند. دو گروه آزمایش طی 8 جلسه تحت مداخلات جداگانه ای قرار گرفتند، ولی گروه گواه مداخله ای دریافت نکرد. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. گرچه میانگین نمرات گروههای آزمایش در پایان مطالعه بیشتر از گروه گواه بود، اما تفاوت به لحاظ آماری معنادار نبود.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آموزش گروهی شناختی- رفتاری و مصون سازی در مقابل فشار روانی بر سازگاری اجتماعی و خودپنداره دانش آموزان دختر دبیرستانی اجرا شد. پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون شامل دو گروه آزمایش و یک گواه بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان دختر دبیرستانی در سال تحصیلی 89- 1388 بودند که از میان آنها با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای، ابتدا دو دبیرستان و سپس 45 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه (دو گروه آزمایش و یک گروه گواه) قرار گرفتند. ابزارهای سنجش، شامل پرسشنامه سازگاری اجتماعی (بل، 1968) و پرسشنامه خودپنداره (راجرز، 1951) بود. داده ها از طریق تحلیل کوواریانس چندمتغیری (مانکوا) تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش گروهی شناختی- رفتاری، نسبت به آموزش مصون سازی در برابر فشار روانی و کنترل، بر افزایش سازگاری اجتماعی دانش آموزان دختر تاثیر معناداری دارد (P<0.01). اما نتایج پژوهش نشان داد که آموزش گروهی شناختی- رفتاری و آموزش مصون سازی در برابر فشار روانی بر خودپنداره دانش آموزان دختر دبیرستانی تاثیر معناداری ندارد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه ویژگی های شخصیتی در میان معتادان، افراد افسرده، مضطرب و عادی اجرا شد. روش پژوهش پس رویدادی و جامعه آماری 120 نفری شامل چهار گروه از افراد معتاد، افسرده، مضطرب و عادی در سال 1389 در شهر بجنورد بود که از میان آنها، 30 معتاد، 30 افسرده، 30 مضطرب و 30 فرد عادی انتخاب شدند. ابزار سنجش، پرسشنامه سرشت و منش (TCI، کلونینجر و همکاران، 1991) بود. داده ها از طریق تحلیل واریانس دو راهه، تحلیل واریانس چندمتغیری و آزمون تعقیبی توکی تحلیل شد. نتایج نشان داد در بعد پشتکار، گروه اضطرابی و گروه عادی نسبت به افراد معتاد تفاوت معناداری دارند (P<0.01). در بعد نوجویی، گروه معتاد از سه گروه دیگر و در بعد اجتناب از آسیب، گروه اضطرابی نسبت به دیگر گروهها تفاوت معناداری داشتند (P<0.01). در بعد وابستگی به پاداش، افراد عادی بالاترین نمره را کسب کردند و تفاوت بین افراد عادی و گروه معتاد معنادار بود (P<0.01). اما نتایج نشان داد که در بعد خودراهبری، بین گروههای چهارگانه پژوهش تفاوت معناداری وجود ندارد. همچنین در بعد تعالی بخشی خود، گروه معتادان با گروه افراد عادی و دو گروه اضطرابی و افسردگی نیز با گروه افراد عادی (P<0.05) و در بعد همکاری، گروه معتادان و گروه افسرده با گروه عادی تفاوت معناداری داشتند (P<0.01). یافته های این پژوهش نشان داد که علاوه بر توجه به عوامل زیست شناختی در میان بیماران معتاد، افسرده و مضطرب، باید نقش عوامل هیجانی و شناختی ارزیابی شود تا راه حل ها و درمان مناسب تری فراهم گردد.

این پژوهش با هدف مقایسه سبک ارتقادهنده سلامت (HPL) در بیماران زن مبتلا به آرتریت روماتوئید با زنان سالم و ارتباط آن با عوامل جمعیت شناختی (سن، مدت بیماری، درآمد، و تحصیلات) اجرا شد. روش پژوهش پس رویدادی و جامعه آماری پژوهش، زنان مبتلا به آرتریت روماتوئید و زنان سالم در شهر تبریز بودند، که از میان آنها دو گروه 105 نفری با استفاده از نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار سنجش شامل پرسشنامه محقق ساخته جمعیت شناختی و مقیاس سبک زندگی ارتقادهنده سلامت (والکر و همکاران، 1987) بود. داده ها از طریق آزمون t گروههای مستقل و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل گردید. نتایج نشان داد که زنان سالم، در مقایسه با بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید، نمرات کلی بالاتری در کل HPL و خرده مقیاس های آن داشتند. افزون بر این مشخص شد که بین مولفه های سبک زندگی ارتقادهنده سلامت (بجز مدیریت فشار روانی)، شامل مسوولیت پذیری سلامت، فعالیت بدنی، تغذیه، خودشکوفایی و حمایت بین فردی در زنان سالم با زنان مبتلا به آرتریت روماتوئید، تفاوت معناداری وجود دارد (P<0.01). نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که تحصیلات، به تنهایی 28 درصد از واریانس سبک زندگی ارتقادهنده سلامت را در بیماران زن مبتلا به آرتریت روماتوئید تبیین می نماید.

این پژوهش با هدف طراحی و ساخت یک آزمون سنجش و عملکرد شناختی مغز با تاکید بر نقش سن در دانشجویان اجرا شد. پژوهش از نوع ساخت و اعتباریابی آزمون و جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان رشته علوم انسانی و ریاضی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی در سال 90- 1389 بودند که از میان آنها، 100 نفر در دامنه سنی 20 تا 36 (50 مرد، 50 زن) انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، آزمون سنجش عملکرد شناختی مغز محقق ساخته و آزمون نگهداری توجه شنیداری (PASAT، سامپسون، 1956) بود. داده ها با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی (مولفه های اصلی و چرخش واریماکس) و آزمون t گروههای مستقل تحلیل گردید. نتایج همبستگی بالایی را بین متغیرها نشان داد و عامل اکتشاقی، شش عامل را به عنوان خوشه ها شناسایی کرد: 1) دقت شناسایی هدف 2) خطای موضعی (مکانی)، 3) خطای راست دو ثانیه، 4) خطای راست سه ثانیه، 5) خطای چپ سه ثانیه و 6) خطای چپ دو ثانیه. همچنین نتایج آزمون t گروههای مستقل نشان داد که تنها در دقت شناسایی هدف میان دانشجویان از نظر سن تفاوت معناداری وجود دارد (P<0.05).

این پژوهش با هدف تعیین رابطه بین ویژگی های شخصیتی و سبک های دفاعی با نشانه های اختلال خوردن اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه تهران در سال 1390 بودند که از میان آنان 350 نفر به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزارهای سنجش شامل پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت (کاستا و مک کری، 1992)، پرسشنامه سبک دفاعی (اندروز و همکاران، 1993)، و آزمون نگرش نسبت به خوردن (گارنر و همکاران، 1982) بود. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شد. نتایج نشان داد که نشانه های خوردن با سبک دفاعی ناپخته (P<0.05) سبک دفاعی روان رنجور (P<0.01)، سبک دفاعی پخته (P<0.01)، وظیفه شناسی (P<0.01)، توافق پذیری (P<0.05) و روان رنجورخویی رابطه معناداری دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد، ویژگی شخصیتی وظیفه شناسی و سبک دفاعی ناپخته (P<0.01) و ساز و کارهای دفاعی دو نیمه سازی، نوع دوستی کاذب، جابه جایی، دلیل تراشی و برون ریزی (P<0.05) قادر به پیش بینی نشانه های اختلال خوردن می باشند.

این پژوهش با هدف پیش بینی وابستگی به سیگار از طریق ابعاد شخصیت در الگوی هفت عاملی کلونینجر در مردان اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری پژوهش را مردان سیگاری در شهر قزوین تشکیل دادند، که از میان آنها 151 نفر به صورت در دسترس (سهل الوصول) انتخاب شدند. ابزارهای سنجش، شامل سیاهه وابستگی به نیکوتین (TTURC، سازمان بهداشت جهانی، 1994) و پرسشنامه سرشت- منش کلونینجر (کلونینجر و همکاران، 1994) بود. داده ها با استفاده از تحلیل ممیز و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل گردید. نتایج نشان داد که خودراهبری مهمترین پیش بینی کننده شخصیتی تشخیص وابستگی به سیگار است (P<0.05). نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که از هفت بعد اصلی شخصیت، اجتناب از آسیب و خودراهبری به عنوان مهمترین پیش بین های شدت وابستگی به سیگار هستند (P<0.05). همچنین نتایج نشان داد که خودراهبری هم ممکن است در پیش بینی تشخیص وابستگی به سیگار و هم در پیش بینی شدت وابستگی نقش تعیین کننده ای داشته باشد (P<0.05)، اما بعد اجتناب از آسیب تنها شدت وابستگی به سیگار را پیش بینی می کند (P<0.05)، و در پیش بینی تشخیص وابستگی به سیگار نقش معناداری ندارد.

پژوهش حاضر با هدف اینکه چگونه افراد اطلاعاتی را که در محیط پیرامون خود به دست آورده اند، برای مسیریابی مورد استفاده قرار می دهند، اجرا شد. روش پژوهش کیفی بود، و جامعه آماری آن همه افراد ساکن در محله سنگ سیاه شیراز و نیز دانشجویان دانشگاه شیراز بودند که با این محله آشنایی نداشتند در هر دو گروه میانگین سن 20 سال بود، نمونه پژوهش شامل 40 نفر بود که از طریق نمونه گیری داوطلبانه انتخاب شدند. محیط آزمایش، بافت تاریخی محله سنگ سیاه در شیراز بود ابزار سنجش شامل کشیدن نقشه های طرح گونه (کروکی) از محیط آزمایش بود. داده ها از طریق بررسی نقشه های طرح گونه افراد از سه دیدگاه گردآوری و تحلیل گردید. یافته اصلی این بود که دانش افراد در مورد فضاهایی که با آن در ارتباط هستند «شبیه نقشه» است و نقشه های شناختی که افراد از محیط پیرامون خود در ذهن دارند به فرایند مسیریابی کمک می کنند.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه تفکر انتزاعی با هوش هیجانی و مولفه های آن در پزشکان و معلمان شهر اصفهان اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری شامل پزشکان عمومی و معلمان مقطع راهنمایی و متوسطه در شهر اصفهان بود، که از میان آنها 77 پزشک و 180 معلم به شیوه تصادفی انتخاب و پرسشنامه هوش ریون بزرگسالان (ریون، 1938) و پرسشنامه هوش هیجانی (سیبریا شرینگ، 1995) روی آنان اجرا شد. داده ها از طریق ضریب هبستگی پیرسون تحلیل گردید. نتایج نشان داد که در نمونه کلی معلمان، بین تفکر انتزاعی با هوش هیجانی کلی، خودانگیزی، همدلی و مهارت های اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد (P<0.05). همچنین در معلمان زن بین تفکر انتزاعی با خودانگیزی، مهارت های اجتماعی و هوش هیجانی کلی رابطه معناداری به دست آمد (P<0.05)، ولی در نمونه معلمان مرد بین تفکر انتزاعی و هوش هیجانی رابطه معناداری به دست نیامد. نتایج در نمونه پزشکان نشان داد که در کل پزشکان و در پزشکان زن بین تفکر انتزاعی با خودانگیزی رابطه معناداری وجود دارد (P<0.05) ولی در پزشکان مرد بین تفکر انتزاعی با هوش هیجانی و مولفه های آن رابطه معناداری وجود ندارد.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی و سرسختی روان شناختی با فشار روانی شغلی پرستاران بیمارستان های دولتی شیراز اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری پژوهش همه پرستاران بیمارستان های دولتی شیراز بودند که از میان آنها 141 نفر به روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت (مک کری و کوستا، 1985)، پرسشنامه سرسختی روان شناختی (بارتون، 1984) و پرسشنامه فشار شغلی (استین متز، 1977) بود. داده ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه (روش گام به گام) تحلیل شد. یافته ها نشان داد که بین روان رنجورخویی با فشار روانی شغلی پرستاران رابطه مثبت و معنادار (P<0.01)، ولی بین برون گرایی، تجربه پذیری، و مسوولیت پذیری و همچنین تعهد و کنترل با فشار شغلی پرستاران رابطه منفی و معنادار وجود دارد (P<0.01). همچنین در تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داده شد که مسوولیت پذیری و روان رنجورخویی همراه با تعهد و مبارزه جویی نیرومندترین پیش بین های فشار شغلی بودند.