علوم تربیتی
سال:1398 | دوره:6 (سال 26) | شماره:1 |تعداد مقالات:12

هدف اصلی پژوهش حاضر، تبیین پساپدیدارشناسی در مطالعات فناورانه و دلالت های آن در آموزش و یادگیری با تاکید بر مفاهیم چندگانگی و شفافیت می باشد. برای دستیابی به این هدف، از روش های تحلیل مفهومی و انتقادی بهره گرفته شده است. پدیدارشناسی در گذر زمان با نگاه های متفاوتی روبرو بوده است که در دیدگاهی متاخر آیدی، نگاهی نو به نام پساپدیدارشناسی ارائه و بر مولفه هایی از پدیدارشناسی تاکید بیشتری می نماید. پدیدارشناسی نزد او به نسبت انسان، جهان و فناوری می پردازد. پساپدیدارشناسی رابطه بین کاربران با انسان ها و فناوری ها را مورد بررسی قرار داده و این کار به نظر آیدی گونه ای انجام دادن پدیدارشناسی به جای بحث در مورد آن است و از این رو به مطالعات موردی فناورانه روی می آورد. اگر بخواهیم در سطحی عمیق تر نحوه دگرگونی تجربه و ادراک مربی و متربیان در استفاده از فناوری های آموزشی را مورد بررسی قرار دهیم، این رویکرد می تواند مفید واقع شود. مفاهیم زیادی در حوزه پساپدیدارشناسی شکل گرفته اند، که در این پژوهش بر دو مفهوم اصلی "چندگانگی" و "شفافیت" تاکید و به دلالت های آن در آموزش و یادگیری پرداخته شده است. در این راستا، عمده ترین دلالت های ماخوذ از مفهوم چندگانگی را می توان پرورش عادات صحیح فناورانه، محدود کردن متربی به کاربرد غالب از فناوری، دوره های استراحت کوتاه مدت؛ و دلالت های ماخوذه از شفافیت را بالا بردن مهارت در استفاده از فناوری، تکرار و تمرین برای عادی سازی و استفاده از فناوری های آموزشی خودکار را عنوان نمود.

پژوهش حاضر با هدف استخراج اصول حاکم بر طراحی الگوی برنامه درسی تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی نظام آموزشی ایران انجام شده است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش تحلیل محتوای کیفی انجام گرفته است. نمونه آماری شامل متخصصان و معلمان با تجربه دوره ابتدایی بودند که با روش نمونه-گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. برای تحلیل داده های کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی بهره برده شد. در نهایت بر اساس 9 مقوله کلی 25 اصل استخراج گردید. در مقوله رویکرد، اصولی مانند شایستگی محوری و فراگیری؛ در مقوله اهداف و مقاصد، اصولی مانند جامعیت اهداف، پرهیز از غایت زدگی و کثرت گرایی در گزینش ارزش های اخلاقی؛ در مقوله محتوا، اصولی مانند تناسب، موقعیت محوری، تاکید بر الگوی مارپیچی و یادگیری چندحسی؛ در مقوله روش های یاددهی-یادگیری، اصولی مانند محوریت عادت آموزی، بسط فعالیت های یاددهی-یادگیری به خارج از کلاس درس؛ در مقوله نقش نیروی انسانی، اصولی مانند اصل همگانی بودن مسئولیت تربیت اخلاقی، اصل عاملیت اخلاقی و صلاحیت های حرفه ای معلم؛ در مقوله ارزشیابی، اصولی مانند تفاوت پارادایمی و کارکردی در ارزشیابی و تنوع منبع داده ها در ارزشیابی و در نهایت در مقوله زمان و مکان، اصولی مانند تابعیت مکان و زمان از موقعیت یادگیری و مکان ها و زمان های سهیم و موثر در تربیت اخلاقی استخراج گردید.

پژوهش حاضر سعی در تبیین این مساله را دارد که وضعیت عادت واره آموزشی معلمان در ایران چگونه است، در طول زمان دستخوش چه تغییراتی شده است، چه شرایطی در شکل دهی آن نقش داشته است و چه پیامدهایی به دنبال داشته است؟ بر این اساس هدف اصلی در تحقیق حاضر بررسی وضعیت و تحولات عادتواره آموزشی معلمان در میدان آموزش است. در راستای پاسخ به مساله تحقیق، چارچوب مفهومی پژوهش بر اساس نظریات بوردیو تدوین گردید. جهت گردآوری و تحلیل داده ها از روش تحلیل موضوعی بهره گرفته شد. مشارکت کنندگان این تحقیق عبارت بودند از معلمان شهر مشهد که با استفاده از نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری با 31 نفر از آن ها مصاحبه گردید. جهت گردآوری داده ها نیز از تکنیک مصاحبه نیمه عمیق و برای تحلیل داده ها نیز از تکنیک کدگذاری باز و محوری استفاده گردید. نتایج تحقیق بیانگر آن است که عادت واره آموزشی معلمان تحت تاثیر شرایطی مانند مشکلات اقتصادی، مشکلات منزلتی-تبعیضی، اشتغال به شغل دوم آموزشی، اشتغال به شغل دوم غیر آموزشی، کاهش عادت واره آموزشی و منطق ضد آموزش میدان آموزش در سال های اخیر کاهش یافته است. با توجه به رابطه متقابل بین میدان تولید و مصرف، شکل گیری پدیده سیر نزولی عادت واره آموزشی عاملان اجتماعی میدان تولید، عادت واره آموزشی عاملان اجتماعی میدان مصرف را نیز تحت تاثیر قرار داده و موجب کاهش آن شده است. بنابراین یکی از چالش های میدان آموزش که کارآمدی آن را نیز با مشکل مواجه ساخته است، ضعف عادت-واره آموزشی عاملان اجتماعی میدان تولید است.

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی مولفه های دانش دبیران در آموزش و پرورش شهر اهواز بود. پژوهش مذکور از نظر هدف در حیطه پژوهش های «نظری-کاربردی» و به لحاظ روش، آمیخته از نوع اکتشافی متوالی(کیفی و کمی) است. در بخش کیفی بر اساس قاعده اشباع نظری 11 نفر از دبیران شهر اهواز به روش نمونه گیری هدفمند و با استفاده از الگوی موارد مطلوب انتخاب شدند و در این پژوهش مشارکت کردند. حجم نمونه برای بخش کمی بر اساس فرمول کوکران 346 نفر برآورد شد و از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی برای انتخاب آنها استفاده شد. برای جمع آوری داده های کیفی از روش مصاحبه نیمه ساختمند و برای داده های کمی، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. در بخش کیفی به منظور تجزیه و تحلیل مصاحبه ها، از روش تحلیل محتوای استنتاجی مصاحبه ها و برای تجزیه و تحلیل داده های کمی، از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که مولفه های دانش دبیران شامل دانش مهارتی (مهارت در تدریس، مهارت ارزشیابی و. . . )؛ دانش شناختی (شناخت دانش آموزان، شناخت قوانین و مقررات و. . . )، دانش رویه ای (تدریس عملی، دانش ارزشیابی و. . . )؛ دانش ارتباطی-تعاملی (تعامل با مدیر، تعامل با اداره و. . . )؛ دانش مدیریت و برنامه ریزی (رهبری و مدیریت کلاس و. . . ) و دانش فن آوری (توانایی استفاده از محتوای الکترونیکی، کامپیوتر و اینترنت) می باشد.

هدف پژوهش حاضر نقش رهبری حرفه ای مدیران در توسعه شایستگی دانش آموزان با میانجی گری حرفه ای شدن معلمان، اعتماد و همکاری بین معلمان مدارس شهرستان بابل می باشد. پژوهش حاضر با توجه به هدف، کاربردی و با توجه به نحوه گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی همبستگی محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش شامل تمام معلمان دوره های اول و دوم ابتدایی و متوسطه اول و دوم (3100 نفر) شهرستان بابل در سال تحصیلی 98-1397 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 200 نفر به عنوان نمونه پژوهش (85 نفر مرد و 115 نفر زن) انتخاب شدند. همه معلمان نمونه پژوهش پرسشنامه های رهبری حرفه ای مدیران، توسعه شایستگی های دانش آموزان، حرفه ای شدن معلمان، اعتماد و همکاری بین معلمان را تکمیل کردند. برای بررسی پایایی این ابزارها از آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها نشان داد که: بین توسعه شایستگی دانش آموزان با رهبری حرفه ای مدیران، اعتماد و همکاری بین معلمان و حرفه ای شدن معلمان رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. رهبری حرفه ای مدیران بر حرفه ای شدن معلمان اثر مستقیم و معناداری دارد؛ همچنین رهبری حرفه ای مدیران با میانجی گری اعتماد و همکاری بین معلمان بر حرفه ای شدن معلمان اثر غیرمستقیم و معناداری دارد. حرفه ای شدن معلمان بر توسعه شایستگی دانش آموزان اثر مستقیم و معناداری ایفا می کند. رهبری حرفه ای مدیران با میانجی گری اعتماد و همکاری بین معلمان و حرفه ای شدن معلمان اثر غیرمستقیم و معناداری بر توسعه شایستگی دانش آموزان ایفا می کند. نتایج این پژوهش حاکی از اهمیت نقش رهبری حرفه ای مدیران در رشد حرفه ای معلمان و به تبع آن افزایش شایستگی دانش آموزان دارد.

هدف پژوهش حاضر، آموزش و بهبود شایستگی های رهبری تحول گرایی، تیم سازی و تفکر استراتژیک در مدیران یک شرکت دولتی با استفاده از روش کانون ارزیابی توسعه رهبر (کاتر) بود. روش پژوهش، روش آزمایشی (پیش آزمون-پس آزمون) بود. برای اجرای پژوهش، تعداد 10 نفر از مدیران شرکت با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابتدا آنان به مقیاس های خودکارآمدی رهبری، دانش رهبری و سناریوهای موقعیتی رهبری در قالب تست های پیش آزمون پاسخ دادند. بعد از آن، مداخله آموزشی به مدت دو روز اجرا شد که در آن ابتدا مشارکت کنندگان در شایستگی های رهبری هدف از طریق تمرین های شبیه سازی، ارزیابی شدند و سپس در راستای نیازهای توسعه ای شناسایی شده، توسط مربیان بازخورد لازم را دریافت کردند. دو هفته بعد، تست های پس آزمون توسط مشارکت کنندگان تکمیل گردید. با توجه به محدودیت تعداد نمونه پژوهش، داده های حاصله با آزمون های تی تک نمونه ای و تی زوجی با روش آماری ناپارامتریک بوت استرپ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد: طرح و محتوای "کاتر" از نظر مشارکت کنندگان و ارزیابان به طور معناداری معتبر بوده است. هم چنین، "کاتر" در حیطه عاطفی در بهبود شایستگی رهبری تیم سازی مشارکت کنندگان و در حیطه شناختی در بهبود شایستگی رهبری تحول گرایی آنان تاثیر معناداری داشته است. با این وجود، آن در بهبود شایستگی های رهبری هدف در حیطه رفتاری موثر نبوده است.

با توجه به اهمیت نو آوری و کار آفرینی در رشد و توسعه اقتصادی جوامع به واسطه خلاقیت، و از آنجا که یکی از سیاست های سازمان آموزش فنی حرفه ای ارتقا مهارت نیروی انسانی به جهت گسترش اشتغال از طریق آماده سازی افراد برای پاسخگویی به تغییرات روز افزون دانش و فناوری است می توان گفت محیط اجتماعی که از طریق فرهنگ همکاری، خلاقیت فردی را مورد حمایت قرار می دهد نقش مهمی در این زمینه ایفا می کند. از این رو پژوهش حاضر با تدوین یک مدل دو سطحی قصد بررسی عوامل موثر بر فرهنگ همکاری و خلاقیت فردی را دارد. این مطالعه بر حسب هدف کاربردی و از نظر نحوه گرد آوری داده ها توصیفی-همبستگی است. 319 نفر از مربیان و کار آموزان مراکز دولتی و آزاد سازمان آموزش فنی و حرفه ای شهر اهواز با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهایSPSS، Amos و Hlm انجام شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان می دهد که در سطح فرد هوش هیجانی از طریق سازه های اعتماد بین فردی و فرهنگ همکاری بر خلاقیت فردی اثرگذار است و همچنین در سطح گروه فرهنگ همکاری تیمی و خلاقیت تیمی تاثیر ویژه ای بر فرهنگ همکاری فردی و خلاقیت فردی دارند.

پیشرفت روز افزون فن آوری اطلاعات و ارتباطات، در کلیه فعالیت های سازمان از جمله آموزش منابع انسانی تاثیر داشته است و باعث ظهور و گسترش دوره های آموزشی الکترونیکی، به عنوان فن آوری نوین آموزشی شده است؛ هدف از انجام این تحقیق شناسایی عوامل موثر در موفقیت دوره های آموزشی الکترونیکی بود که با روش آمیخته اکتشافی در شرکت گاز استان هرمزگان انجام شد؛ بخش کیفی با روش پدیدار شناسی توصیفی انجام گردید، نمونه تعداد 16 نفر از متخصصین بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، برای گرد آوری داده ها از ابزار مصاحبه نیمه ساختمند استفاده شد و برای تحلیل داده ها، روش هفت مرحله ای کلایزی مورد استفاده قرار گرفت؛ بخش کمی با روش پیمایشی انجام شد، جامعه آماری 212 نفر از کارکنان شرکت گاز استان هرمزگان بودند که با استفاده از جدول مورگان، 136 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد، ابزار تحقیق پرسشنامه بود و برای آزمون فرضیه ها، از آزمون t تک نمونه ای استفاده گردید و داده ها به وسیله نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد؛ یافته های کیفی در 115 کد اولیه، 9 مقوله فرعی و 3 مقوله اصلی به دست آمد و یافته های کمی نشان داد؛ عوامل سازمانی، فنی و آموزشی در موفقیت دوره های آموزشی تاثیر مثبت و معنی داری دارند.

فهم و کاربرد آموخته ها از عمومی ترین اهداف یادگیری محسوب می شوند که در محیط های یادگیری الکترونیکی، بازخورد مهم ترین شیوه اطمینان از دست یابی یادگیرنده به این اهداف است بااین وجود، هنوز دستورالعمل جامعی بر اساس علم آموزش وجود ندارد تا به چگونگی ایجاد بازخورد بر مبنای اهداف یادگیری الکترونیکی بپردازد. هدف پژوهش حاضر تدوین استانداردهای آموزشی و شاخص های بازخورد در سه لایه اول طبقه بندی بلوم-اندرسون (یادآوری، فهمیدن و کاربرد) برای محیط های یادگیری الکترونیکی است. رویکرد پژوهش کیفی و از استراتژی طرح پدیدارشناسی بهره گرفته شده است. جامعه پژوهش کلیه متخصصین و مدرسین مراکز یادگیری الکترونیکی دانشکده های علوم تربیتی دانشگاه های دولتی شهر تهران و سه مرکز یادگیری الکترونیکی ایلینویز، خان و هاروارد در آمریکا هستند که تعداد 12 نفر از آن ها به روش نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع داده انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از شیوه مصاحبه های نیمه ساختاریافته استفاده گردید. تحلیل داده ها و تعیین مقوله ها و استانداردها با تکنیک کدگذاری کوربین و اشتراوس و با نرم افزار ماکس کیودا انجام گردید. نتایج حاصل از پژوهش به تدوین 4 استاندارد آموزشی و 21 شاخص ضروری برای طراحی یک بازخورد موثر و به موقع در حوزه یادگیری الکترونیکی انجامید. نتایج پژوهش می تواند به عنوان راهنمای عمل در طراحی محیط های یادگیری الکترونیکی مورداستفاده تکنولوژیست-های آموزشی قرار گیرد همچنین ارزیابان محیط های یادگیری الکترونیکی می توانند بر اساس نتایج به دست آمده به ارزیابی دوره های یادگیری الکترونیک در بعد بازخورد بپردازند.

هدف اصلی این پژوهش، واکاوی سازوکارهای شناسایی و انتخاب اعضای هیات علمی مستعد در دانشگاه های جامع با تراز عملکرد منطقه ای است. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده است. به همین منظور، تعداد 15 نفر از خبرگان دانشگاهی و اجرایی مطلع نسبت به جذب هیات علمی به صورت هدفمند و با راهبرد نمونه گیری نظری انتخاب شده و به صورت نیمه ساختاریافته مورد مصاحبه قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل موضوعی (تم) استفاده شد. برای اطمینان از روایی پژوهش، از بررسی توسط اعضاء (مصاحبه شوندگان) و روش چند سویه نگری منابع داده ها و برای محاسبه پایایی کدگذاری های انجام شده، از روش های پایایی باز آزمون و پایایی توافق درون موضوعی (توافق بین دو کدگذار) استفاده گردید. پس از پیاده سازی محتوای مصاحبه ها و تحلیل مقدماتی آن ها، کدها یا مفاهیم اولیه شناسایی و به منظور دستیابی به مقوله های اصلی کدهای مشابه در طبقه هایی خاص قرار گرفتند. درنهایت برای هر یک از طبقات عنوانی که دربرگیرنده کل کدهای آن طبقه باشد، انتخاب گردید. درنتیجه این مطالعه شانزده (16) سازوکار برای شناسایی و انتخاب اعضای هیات علمی مستعد در دانشگاه ها جامع با تراز عملرد مطنقه ای شناسایی گردید که به اعتقاد خبرگان شناسایی و انتخاب اعضای هیات علمی متناسب با رسالت و اهداف دانشگاه و اختصاص زمان بیشتر به فرایند استعدادیابی و استعدادگزینی اعضای هیات علمی از بیشترین اهمیت برخوردار می باشند.

با توجه به اینکه از سال 1390، پردیس های خودگردان عهده دار رسالت و کارکردهای آموزش عالی شده اند و اهمیت این مسئله، این پژوهش باهدف، بررسی و آسیب شناسی کارکردی پردیس های خودگردان در سه بعد (آموزش، پژوهش و خدمات تخصصی) و پیامدهای بلندمدت این آسیب ها انجام شده است. بدین منظور با 21 نفر از صاحب نظران آموزش عالی و مدیران پردیس های خودگردان دانشگاه های دولتی شهر تهران به روش نمونه گیری هدفمند مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند انجام شد. این پژوهش کیفی، از نوع رویکرد استقرایی و ازنظر روش توصیفی-اکتشافی است. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون (تم) استفاده و مضامین آسیب های کارکردی استخراج شد. حاصل تحلیل مصاحبه ها، استخراج 97 کد در قالب 3 مولفه اصلی و 6 مولفه فرعی هست. 58 کد از کدهای استخراج شده از مصاحبه ها، مربوط به بعد آموزش آسیب های کارکردی شامل؛ افت کیفیت فرایند آموزش، افت کیفیت فرایند یادگیری، عدم تعامل سازنده بین استاد و دانشجو بوده است. همچنین، 19 کد از کدهای استخراج شده از مصاحبه ها مربوط به بعد پژوهش آسیب های کارکردی شامل؛ کیفیت پایین پژوهش و عدم توجه به پژوهش دانشجویی بوده است. 9 کد از کدهای استخراج شده از مصاحبه ها مربوط به بعد خدمات تخصصی آسیب های کارکردی در عدم تعامل پردیس، صنعت و سایر بخش های جامعه خلاصه می شود. همچنین، 11 کد از کدهای استخراج شده، مربوط به پیامدهای بلندمدت آسیب های کارکردی پردیس ها شامل؛ افت کیفیت ورودی های پردیس، گسترش مدرک گرایی، افت کیفیت پژوهش، توجه صرف به کارکرد آموزش، اولویت کمیت بر کیفیت، افت کیفیت فارغ التحصیلان، عدم تولید علم و لطمه به جایگاه بوده است. بر این اساس انتظار می رود، در جهت کاهش یا رفع این آسیب ها تلاش شود.

پژوهش حاضر با هدف بهبود فرآیند برنامه ریزی استراتژیک در تعیین اولویت های زیرنظام دولتی آموزش عالی استان اصفهان با استفاده از مدل ترکیبی تکنیک سوات و تحلیل عاملی اکتشافی انجام شد. روش پژوهش توصیفی-پیمایشی و جامعه آماری پژوهش 130 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه های صنعتی اصفهان، اصفهان و کاشان و صنعتی مالک اشتر بودند که در فرایند تدوین سند آمایش آموزش عالی استان مشارکت داشتند. حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند(سرشماری) انجام شد. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته تدوین شده در گزارش فاز دوم سند آمایش آموزش عالی استان اصفهان(2015) بود که روایی سازه، صوری و محتوایی آن در مطالعه یادشده مورد تایید قرار گرفته بود. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به میزان 70/0 برآورد گردید. تعداد 45 از اعضای هیات علمی یاد شده پرسشنامه های توزیع شده را تکمیل و اعاده نمودند. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از آزمون بارتلت(KMO) تحلیل عاملی اکتشافی، ضریب آلفای کرونباخ، ضریب همبستگی پیرسون و با بهره گیری از نرم افزارSPSS17 انجام گرفت. با استفاده از این مدل ترکیبی هفت استراتژی معتبر بدون نیاز به بررسی تمام خانه های ماتریس سوات(از طریق کاهش ابعاد ماتریس سوات به حدود یک دهم نقاط) و برقراری یک ارتباط آماری بین عوامل درونی و بیرونی استنباط و استخراج شدند که نسبت به روش های AHP وANP پیچیدگی کمتری داشتند. این استراتژی ها، اهداف این زیرنظام را پوشش داد و تعریف یک شاخص جدید، بکارگیری تکنیک تخصیص خطی اولویت بندی را ممکن نمود.