مطالعات روانشناسی تربیتی
سال:1391 | دوره:9 | شماره:16 |تعداد مقالات:9

پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر آموزش مهارت های دوست یابی به کودکان و آموزش به آنان از طریق والدین بر افزایش کیفیت دوستی، در کودکان دارای مشکل در روابط با همگنان انجام پذیرفت. نمونه مورد بررسی شامل 27 دانش آموز دختر پایه های چهارم و پنجم ابتدایی شهر اصفهان بود که در طبقه بندی همگنان در گروه کودکان مورد غفلت و یا کودکان طردشده کناره گیر قرار می گرفتند. این نمونه در سه گروه، شامل دو گروه آزمایش و یک گروه گواه جایگزین شدند. برای انتخاب گروه نمونه از جامعه سنجی استفاده شد و سپس آزمون کیفیت دوستی در پیش آزمون و پس آزمون توسط افراد تکمیل شد. آموزش مهارت های دوست یابی در 9 جلسه به صورت آموزش مستقیم به کودکان بر روی گروه آزمایش (1) و در 8 جلسه از طریق آموزش به والدین بر روی گروه آزمایش (2) انجام گرفت و گروه گواه هیچ آموزشی دریافت نکردند. جهت تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کواریانس استفاده شد. بر اساس نتایج تحلیل کواریانس، میانگین نمرات کیفیت دوستی در گروه های آزمایش (1) به طور معناداری نسبت به گروه گواه افزایش یافت (0.05). در حالی که آموزش از طریق والدین (گروه آموزشی 2) تفاوت معنی داری را نسبت به گروه گواه نشان نداد. بنابراین، نتایج حاکی از آن است که آموزش مستقیم مهارت های دوست یابی به کودکان، باعث افزایش کیفیت دوستی در آنان می شود و آموزش از طریق والدین به اندازه آموزش مستقیم در افزایش کیفیت دوستی در آنان اثربخش نیست.

با توجه به اینکه تفکر انتقادی به عنوان یکی از اهداف عمده نظام آموزش دانشگاهی در نظر گرفته شده و از سوی دیگر، آموزش عالی وارد عرصه جدیدی شده که مولفه کیفیت از مشخصه های اصلی آن محسوب می شود، شناسایی عوامل کیفی موثر بر توسعه تفکر انتقادی دانشجویان ضرورتی انکارناپذیر به نظر می رسد. لذا مطالعه حاضر که از نظر روش، پیمایشی و از نوع همبستگی است، با هدف بررسی نقش کیفیت تدریس اساتید و مولفه های چهارگانه آن در تفکر انتقادی دانشجویان صورت گرفته است. یافته ها نشان داد که بین کیفیت تدریس و تفکر انتقادی دانشجویان رابطه معناداری وجود دارد (r=0.55، p<0.001). از بین مولفه های چهارگانه روش تدریس، مولفه طرح درس کمترین رابطه (r=0.20، p<0.05) و مولفه رابطه بین فردی بیشترین رابطه (r=0.52، p<0.001) را با تفکر انتقادی دانشجویان دارد. کیفیت تدریس اساتید قادر به پیش بینی 30% از تفکر انتقادی دانشجویان است (p<0.001، F(147,1)=62.65). مولفه روابط بین فردی، بیشترین قدرت پیش بینی برای تفکر انتقادی دانشجویان را دارد (t=5.23, p<0.001). علی رغم شواهد مبتنی بر نقش کیفیت تدریس در تفکر انتقادی دانشجویان، شایسته است که در نظام آموزش عالی، توجه به بعد کیفی تدریس به صورت یک امر حرفه ای برای اساتید تلقی شود.

بررسی ویژگی های روانشناختی با ویژگی های مدیریتی می تواند به ارائه راهکارهایی برای بهبود مدیریت آموزشی کمک کند. هدف از مطالعه حاضر بررسی رابطه خویشتن داری، خلاقیت و سبک های رهبری مدیران آموزشی است. روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بوده است و جامعه آماری تحقیق را کلیه مدیران آموزشی سازمان آموزش و پرورش شهر کرمان تشکیل می دهند که از بین آنها 47 مدیر با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه های خویشتن داری، سبک های رهبری و پرسشنامه محقق ساخته خلاقیت مدیر بوده است. یافته ها نشان می دهد که بین خویشتن داری و خلاقیت مدیران آموزشی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین بین خویشتن داری و سبک دستوری، بین خویشتن داری و سبک تشویقی - مشارکتی و بین خویشتن داری و سبک مشارکتی رابطه ای معکوس و معنی دار برقرار است. علاوه بر این بین خویشتن داری و سبک تفویضی مدیران آموزشی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان داد که سبک رهبری دستوری قویترین پیش بینی کننده برای کاهش خویشتن داری مدیران و سبک رهبری تفویضی، قویترین پیش بینی کننده برای خلاقیت مدیران آموزشی بوده است.

این پژوهش به منظور بررسی رابطه بین تحقق نیازهای روانی اساسی همچون ارتباط با دیگران، خودمختاری و شایستگی با خلاقیت انجام پذیرفت. جامعه آماری پژوهش متشکل از 130 دانش آموز دوره متوسطه – 167 پسر و 143 دختر - بود که با روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. برای سنجش نیازهای روانی اساسی - ارتباط، خودمختاری و شایستگی - از مقیاس نیازهای اساسی روانی دسی و ریان و برای سنجش خلاقیت از آزمون خلاقیت تورنس استفاده شده است. روش تجزیه و تحلیل داده ها متشکل از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی است که شامل میانگین، انحراف معیار، آزمون t گروهای مستقل، تحلیل رگرسیون و تحلیل واریانس یک طرفه است. یافته های حاصل از تحلیل رگرسیون نشان می دهد که خلاقیت به وسیله ارتباط، خودمختاری و شایستگی قابل پیش بینی است. نتایج آزمون t برای مقایسه تفاوت های متغییر جنسیتی در میزان تحقق نیازهای روانی اساسی و خلاقیت نشان داد که پسران نسبت به دختران در میزان تحقق نیازهای روانی اساسی دارای سطوح بالاتری هستند و همچنین پسران نسبت به دختران در میزان خلاقیت نمرات بیشتری دارند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل واریانس نشان می دهد که بین رشته های مختلف تحصیلی از لحاظ میزان تحقق نیازهای روانی اساسی و میزان خلاقیت تفاوت معنی داری وجود ندارد. به عبارت دیگر رشته تحصیلی نمی تواند تاثیر آنچنانی بر خلاقیت ناشی از تحقق نیازهای اساسی روانی یادگیرندگان داشته باشد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه خودکارآمدی و هدف های پیشرفت (هدف های تبحرگرا، تبحرگریز، عملکردگرا و عملکردگریز) با فراشناخت در دانش آموزان دختر دبیرستانی شهرستان ممسنی صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر پایه اول شهرستان ممسنی در سال تحصیلی 1390-1389 تشکیل داده اند. نمونه آماری شامل 230 دانش آموز دختر پایه اول بود که به صورت تصادفی چند مرحله ای نسبتی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، خرده مقیاس خودکارآمدی ساخته پینتریچ، اسمیت، گارسیا و مکیچی (1993)، مولفه های هدف تبحرگرا، هدف عملکردگرا و هدف عملکردگریز از مجموعه الگوهای یادگیری سازگار میدگلی و همکاران (2000) و مولفه هدف تبحرگریز از مجموعه مقیاس های هدف های پیشرفت اندرو، الیوت، هولی، مک گریگور (2001) و پرسشنامه آگاهی فراشناختی شرا و دنیسون (1994) بود. یافته های حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که در پیش بینی فراشناخت، متغیرهای خودکارآمدی و هدف های پیشرفت نقش مهمی ایفا می کنند. نتایج حاصل از تحلیل کاننی نیز نشان داد که ترکیب خطی عوامل فراشناختی (دانش اخباری، دانش روشی، دانش موقعیتی، برنامه ریزی، نظارت، مدیریت اطلاعات، عیب زدایی و ارزیابی) به وسیله ترکیب خطی عوامل انگیزشی (خودکارآمدی، هدف تبحرگرا، هدف تبحرگریز، هدف عملکردگرا و هدف عملکردگریز) قابل پیش بینی است. به علاوه، یافته های حاصل از تحلیل واریانس با سنجش های تکراری نیز نشان داد که بین دانش آموزان از لحاظ سطوح دانش شناختی (دانش اخباری، دانش روشی و دانش موقعیتی) و تنظیم شناختی (برنامه ریزی، نظارت، مدیریت اطلاعات، عیب زدایی و ارزیابی) تفاوت معنی داری وجود دارد.

پژوهش حاضر با هدف هنجاریابی پرسشنامه ادراکات محیط یادگیری (PES-HS) انجام شد. در این راستا پرسشنامه ادراکات محیط یادگیری بر روی 400 دانش آموز (204 دختر و 196 پسر) که با روش نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای انتخاب شده بودند، اجرا شد. به منظور تعیین روایی عاملی PES-HS از روش های تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و به منظور بررسی پایایی PES-HS از روش همسانی درونی استفاده شد. یافته های حاصل از تحلیل مولفه های اصلی با استفاده از چرخش واریماکس نشان داد که PES-HS از پنج عامل مشغولیت، عضویت، اصالت، مالکیت و حمایت تشکیل شده است و شاخص های برازش تحلیل عاملی تاییدی بر پایه نرم افزار لیزرل وجود عوامل پنج گانه را تایید کرد. همچنین، نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که در این نمونه الگوی چند بعدی PES-HS، یک الگوی اندازه گیری قابل قبول است. ضریب آلفای کرونباخ پنج عامل PES-HS، بین 0.74 تا 0.89 بود. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که PES-HS برای سنجش ادراکات محیط یادگیری دانش آموزان ایرانی، ابزاری معتبر است.

پژوهش حاضر به منظور تعیین رابطه حمایت خودمختاری ادراک شده، ساختار ادراک شده و جنسیت با خلاقیت دانش آموزان انجام شده است. در این راستا نمونه ای به حجم 500 نفر از میان دانش آموزان دختر و پسر پایه سوم مقطع متوسطه شهر زاهدان با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد و فرم کلامی (الف و ب) آزمون تفکر خلاق تورنس (1992) و پرسشنامه معلم به عنوان بافت اجتماعی بلمونت و همکاران (1992) به روش گروهی توسط افراد گروه نمونه تکمیل شد. اعتبار و روایی پرسشنامه های مذکور با استفاده از روش های روایی همگرا، اجرای فرم موازی، محاسبه آلفای کرونباخ، بازآزمایی و تحلیل عامل تاییدی احراز گردید. یافته های حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره حاکی از این بود که متغیرهای حمایت خودمختاری ادراک شده، ساختار ادراک شده و جنسیت رابطه مثبت و معناداری با خلاقیت دارند. همچنین نتایج حاصل بیانگر برتری دختران بر پسران در خلاقیت است.