روانشناسی نظامی
سال:1388 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

امروزه نیروهای مسلح کشورهای قدرتمند به طور شگفت انگیزی به کاربرد نظامی علوم انسانی توجه پیدا کرده اند و با تلاشی اعجاب آور در زمینه روانشناسی نظامی فعالیت می کنند. البته تجربه جنگ جهانی اول و دوم فرصتی برای روانشناسی فراهم کرد تا توان کاربردی خویش را به نمایش بگذارد.روانشناسان نظامی در آزمایشگاه های روان سنجی، اردوهای آموزشی و در صحنه های جنگ، به ارایه خدمات تخصصی پرداختند. آزمون های تخصصی و گسترده را ابداع و به گزینش و طبقه بندی و به کارگیری پرسنل نظامی پرداختند و پس از جنگ نیز نیازمندی های روان شناختی به اعتبار این رشته افزود و امروزه ما شاهد شکوفایی این رشته در کشور هستیم. انجمن روانشناسی نظامی، تاسیس و رشته روانشناسی نظامی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دایر گردیده است و در حال حاضر اولین فصلنامه روانشناسی نظامی به همت انجمن علمی روانشناسی نظامی ایران و دانشگاه جامع امام حسین (ع) منتشر می گردد.این حرکت فرصتی مغتنم برای روانشناسان است تا با بهره گیری از آموزه های دینی، علمی و فرهنگی، توسعه این علم نوپا را در کشور پیش گیرند و به نیازهای متنوع نیروهای مسلح پاسخ دهند.

مقدمه: هدف از تحقیق حاضر سنجش میزان اثرات دینداری بر رضایت از زندگی در گروهی از پاسداران متاهل در سپاه بوده است. در این راستا پرسش هایی مطرح گردید که عبارت است از: دینداری چه رابطه ای با رضایت از زندگی دارد؟ کدام یک از ابعاد دینداری با رضایت از زندگی رابطه قویتری دارد؟روش: روش مطالعه حاضر پس رویدادی و از نوع همبستگی می باشد. جمعیت آماری تحقیق را گروهی از پاسداران متاهل در سپاه تشکیل می دادند. تعداد 370 نفر به عنوان نمونه نهایی در نظر گرفته شده از شیوه نمونه گیری «طبقه ای متناسب» استفاده شد.یافته ها: هر چه بر میزان دینداری فرد افزوده شود، رضایت از زندگی نیز افزایش خواهد یافت. به عبارت دیگر دینداری با رضایت از زندگی رابطه ای مستقیم و مثبت دارد.در بررسی میزان اثر ابعاد و اشکال مختلف دینداری بر رضایت از زندگی دریافتیم که میان هر یک از این ابعاد و رضایت از زندگی رابطه مشخصی برقرار است. با وجود آنکه هر چهار رابطه مورد نظر معنی دار و مستقیم و مثبت هستند. اما میان ابعاد یا اشکال مختلف دینداری و رضایت از زندگی از جهت ضریب شدت رابطه تفاوت وجود دارد.نتیجه گیری: نتایج بیانگر این نکته هستند که سه بعد اعتقادی ‍‍و پیامدی و احساسی رابطه قویتری با رضایت از زندگی فرد داشته اند. این امر می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی باشد. به طور مثال همانطور که جداول توصیفی نشان می دهند افراد مورد تحقیق در سه بعد اعتقادی و احساسی و پیامدی نسبت به سایر ابعاد از دینداری قوی تری برخوردارند و از آن جا که رضایت از زندگی پاسداران در سطح بالایی قرار دارد این رابطه ها، شدت بیشتری به خود می گیرند.

مقدمه: بر اساس تدبیر فرمانده معظم کل قوا، یکی از وظایف اصلی نیروهای مسلح تقویت سرانگشتان آنهاست .در نیروی انتظامی، کلانتری ها و پاسگاه ها سرانگشتان ناجا را تشکیل می دهند. بر اساس تدبیر سردار فرمانده محترم ناجا در کنار تقویت پشتیبانی های فیزیکی و نیروی انسانی، توانمند سازی روسای کلانتری ها و فرماندهان پاسگاه ها نیز در دستور کار ناجا قرار گرفت. مطالعات قبلی انجام شده نشان داده اند که یکی از مهم ترین عوامل موثر بر توانمند سازی، ویژگی های روانشناختی است. تحقیق حاضر با این هدف انجام شد که میزان تاثیر ویژگی های روانشناختی (انگیزش، هوش، هوش هیجانی، خلاقیت و شخصیت) بر توانمندسازی روسای کلانتری ها و فرماندهان پاسگاه ها را مشخص نماید.روش: پس از مطالعات کتابخانه ای درباره توانمند سازی و ویژگی های روانشناختی (و تعیین مولفه های آن)،تعداد 352 نفر از روسای کلانتری ها و فرماندهان پاسگاه ها با روش نمونه گیری خوشه ای از 13 استان به عنوان نمونه های تحقیق انتخاب شدند. ازطریق پرسشنامه محقق ساخته نسبت به گردآوری داده ها اقدام و پس از تجزیه و تحلیل داده ها نتایج زیر به دست آمد:یافته ها: 1- ویژگی های روانشناختی بامیانگین 76 از مقیاس 100 درجه ای بر توانمند سازی روسای کلانتری ها و فرماندهان پاسگاه ها موثر است.2- ترتیب تاثیر هر یک از عوامل روانشناختی عبارتند از: شخصیت، انگیزش، هوش، خلاقیت و هوش هیجانی.

مقدمه: دشمنان جمهوری اسلامی ایران پس از ناکامی در تهدید سخت به بهره گیری از عملیات روانی و راهبرد جنگ نرم روی آورده اند. یکی از عوامل موثر بر عملیات روانی و مقابله ی با آن شناخت شیوه های عملیات روانی است . طرح پژوهشی حاضر در صدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که مهمترین شیوه های عملیات روانی دشمن علیه ایران کدام است؟روش: روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است که از طریق اعتبار محتوایی و آزمون کرنباخ اعتبار سنجی شده است. جامعه آماری شامل کارکنان یک واحد نظامی است. انتخاب نمونه ها به صورت خوشه ای چند مرحله ای است. حجم نمونه برابر 1055 است. از ابزارهای آماری، میانگین، انحراف معیار، فراوانی و درصد، آزمون مجذورخی به منظور مقایسه متغیرهای کیفی و شمارشی استفاده شده است.یافته ها: از نظر نمونه مورد بررسی شیوه های عملیات روانی دشمن به ترتیب اهمیت از طریق اقدامات فرهنگی و اقتصادی سپس اقدامات سیاسی و امنیتی و در نهایت از طریق اقدامات نظامی علیه کشور اعمال می شوند.نتیجه گیری: پرداختن به موضوع عملیات روانی و روش های مقابله با آن در نیروهای نظامی بسیار ضروری است. شناخت تکنیک های عملیات روانی و طرح های مقابله ای در حوزه های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و نظامی از اولویت برخوردار است.

مقدمه: تحقیق حاضر با هدف بررسی گرایش های شغلی نوجوانان (فرزندان) کارکنان سپاه تهران در شهرک های سازمانی سپاه در شهر تهران اجرا شد.روش ها: تعداد 855 نفر آزمودنی دختر و پسر در این تحقیق شرکت کردند. دامنه سنی آزمودنی ها بین 20ـ 11 سال و میانگین سنی آنان برابر 15.27 (SD=1.88) می باشد. در این تحقیق از آزمودنی ها خواسته شد تا پرسشنامه محقق ساخته گرایش های شغلی را تکمیل نمایند.یافته ها: نتایج نشان داد که مشاغل پزشکی و دانشگاهی در گروه های سنی و گروه های دختر و پسر در اولویت قرار دارند. تحقیق حاضر نشان داد که والدین و اعضای خانواده در مقایسه با دیگر عوامل بیشترین نقش را در آمادگی و تصمیم گیری شغلی به نوجوانان دارند. نتایج آزمودن رغبت نشان داد که آزمودنی های دختر تمایل بیشتری به انتخاب مشاغل اجتماعی در مقایسه با گروه پسران نشان می دهند. در مورد گروه های سنی مشخص شد که گروه سنی 20ـ 16 سال در مقایسه با گروه سنی 15ـ 13 سال تمایل بیشتری به مشاغل نیازمند نیروی فیزیکی و عضلانی دارند. همچنین در مشاغل اجتماعی، گروه سنی 15ـ 13 سال کمترین تمایل را نشان می دهد. تحلیل همبستگی نیز نشان داد که با افزایش سن رغبت آزمودنی ها به مشاغل بدنی و فیزیکی و مشاغل دارای ویژگی قدرت و خودنمایی افزایش می یابد.نتیجه گیری: انتخاب شغل تحت تاثیر واقعیت های جامعه و تحول رشدی و جنسیتی قرار دارد.

مقدمه: این پژوهش به منظور ساخت و اعتباریابی مقیاس سنجش بلوغ کارکنان، پایه ریزی و اجرا شده است.به این منظور ابتدا بر اساس مبانی نظری، پرسشنامه ای برای سنجش بلوغ تهیه شد و روایی محتوایی و صوری آن با نظرخواهی از 30 نفر از متخصصان مورد بررسی قرار گرفت و گویه هایی که مورد تایید بیش از 75درصد آنان بود، به عنوان گویه های مناسب انتخاب شدند.روش: پرسشنامه تهیه شده روی نمونه 37 نفری از جامعه آماری (کارکنان دانشگاه تربیت معلم) پیش آزمون شد و با حذف برخی از گویه ها ضریب پایایی آن به میزان 0.84 به دست آمد.سپس، پرسشنامه نهایی روی نمونه 248 عضوی که به صورت تصادفی و با روش طبقه ای انتخاب شده بودند اجرا شد که مجددا ضریب پایایی آن 0.84 محاسبه شد.یافته ها: تحلیل عاملی بیانگر این بود که 60 درصد واریانس نمرات بلوغ با مقیاس ساخته شده تبیین می شود. نتیجه چرخش واریماکس شاخص های بلوغ را در چهار عامل که با عناوین بلوغ روانی، بلوغ ذهنی، بلوغ اجتماعی و بلوغ کاری قابل نامگذاری هستند،خلاصه کرد. پرسشنامه اعتباریابی شده برای اندازه گیری سطح بلوغ کارکنان، ازجمله کارکنان سازمان های نظامی و انتظامی در جهت اهداف مختلفی ازجمله هدف های پژوهشی، استخدامی و مدیریتی قابل استفاده است.

محققان و صاحب نظران درباره توانایی های انسان در طی دهه اخیر به این نتیجه رسیدند که علاوه بر دو هوش کلی (IQ) و هوش هیجانی (EQ)، جنبه دیگری از هوش هم وجود دارد که کاملا منحصر به فرد و انسانی می باشد. در واقع امروزه گفته می شود که IQ و EQ پاسخگوی همه چیز نبوده و واقعا موثر نیستند، بلکه انسان به عامل سومی هم نیازمند است که هوش معنوی یا به اختصار SQ نامیده می شود با عنایت به پذیرش هوش های چندگانه و وجود رویکردهای مختلف در این زمینه، به نظر می رسد مناسبت داشته باشد که هم مرز مشترک و هم منحصر بودن هوش معنوی در مقایسه با سایر انواع هوش و هم توانایی های آن به طور اجمالی تبیین شود. هوش معنوی، بواسطه برخی از توانایی ها و ویژگی های ذاتی مثل توانایی برای ورود به حالت های متعالی، توانایی استفاده از فرایند های فکری استعاره ای و ایجاد یک دیدگاه کل نگرانه به تجربه های زندگی، آشکارا می تواند از دیگر هوش ها متمایز شود.

مقدمه: اعضای خانواده جانباز PTSD به دلیل ارتباط مستمر و تماس دایمی با جانباز، مشاهده و مواجهه علایم او به نوعی آسیب می بینند. پژوهش حاضر با هدف شناخت PTSD ثانوی و رضایت زناشویی در بین همسران جانبازان PTSD می باشد، تا به این سوال پاسخ دهد. چه اندازه علایم PTSD جانبازان با PTSDثانوی و رضایت زناشویی همسران آنان در ارتباط است؟روش: روش تحقیق پیمایشی است و روش نمونه گیری تصادفی ساده پواسن، به این صورت که از بین خانواده هایی که همسرانشان مبتلا به PTSD بوده و در مدت یکسال به مراکز درمانی تهران مراجعه داشتند، 100خانواده (200زوج) با استفاده از پرسشنامه (رضایت زناشویی، می سی سی پی،PCL و اطلاعات فردی) اقدام به گرد آوری اطلاعات و سنجش متغیر اصلی تحقیق شده است.یافته ها: میزان علایم PTSD ثانوی همسران ارتباط مستقیم و معناداری با علایم PTSD جانبازان را نشان داد. همچنین میزان رضایت همسر جانبازان PTSD ارتباط معکوس و معناداری با علایم PTSDجانبازان داشت و در نهایت میزان رضایت زناشویی همسران جانبازان PTSD با نمره مقیاس اختلال استرس ثانوی رابطه معکوس و معنی داری داشت.نتیجه گیری: وقتی علایم ترومای جنگ در فرد نظامی ایجاد شود و مدت زمان طولانی درمان نشود می تواند منشا آسیب های جدی بر همسر شود. بنابر این با توجه به نتایج تحقیق، درمان تیمی، زوج درمانی و خانواده درمانی لازم و ضروری است.