به زراعی کشاورزی (مجله کشاورزی پردیس ابوریحان)
سال:1399 | دوره:22 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و محلول پاشی سولفات روی و سلنیوم بر تحمل به دمای بالا بر عملکرد و اجزاء عملکرد دو رقم گندم نان، آزمایشی در سال زراعی 97-1396، به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آزمایشی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. در این آزمایش سه فاکتور مورد بررسی قرارگرفت. فاکتور اول (کرت های اصلی): سه تاریخ کاشت شامل (20 آبان، 20 آذر و 20 دی) فاکتور دوم (کرت های فرعی): محلول پاشی ترکیبات شیمیایی مختلف شامل 1) آب شهری (شاهد)، 2) سولفات روی (04/0 درصد) 3) سلنیوم (4 میلی گرم در لیتر) و فاکتور سوم (کرت های فرعی فرعی): ارقام مختلف گندم شامل( چمران و استار). با توجه به نتایج در تاریخ کاشت 20 دی ماه، تعداد دانه در سنبله در تیمار محلول پاشی با سولفات روی 10 درصد، سلنیوم 36 درصد و آب شهری33 درصد نسبت به تیمارهای مشابه خود در تاریخ کاشت 20 آبان ماه کاهش پیدا کرد. در تاریخ کاشت 20 دی ماه، کاهش عملکرد نسبت به تاریخ کاشت 20 آبان ماه در تیمار آب شهری 3/49 درصد، تیمار سلنیوم 9/49 و تیمار سولفات روی 19/20 درصد بود. با توجه به نتایج به دست آمده در بین تیمارهای محلول پاشی، سولفات روی از طریق افزایش تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و دوره پر شدن دانه باعث افزایش عملکرد دانه در دو رقم گندم شد.

درک پتانسیل عملکرد و فاصله موجود بین عملکرد واقعی گیاهان زراعی با عملکرد قابل دستیابی برای تشخیص عوامل محدودکننده عملکرد ضروری است. برای شناخت محدودیت های مدیریتی تولید در گیاه کلزا، بررسی هایی در سال زراعی 96-1395 در 50 مزرعه انجام شد. این مطالعه در دهستان زاوکوه شهرستان کلاله که یکی از مناطق اصلی کشت کلزا در استان گلستان است، صورت گرفت. همه داده های مدیریتی مزارع پس از ثبت با استفاده از رگرسیون گام به گام و روشCPA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. با استفاده از مدل تولید و مقادیر پارامترهای مدل سهم هر یک از محدودیت ها در ایجاد خلاء عملکرد مشخص شدند. میزان خلاء عملکرد بر پایه اختلاف بین عملکرد قابل دستیابی و عملکرد میانگین کشاورزان در منطقه به دست آمد. نتایج نشان داد بین متوسط عملکرد واقعی (2308 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد قابل حصول (4123 کیلوگرم در هکتار)، 1818 کیلوگرم در هکتار خلا وجود دارد. مهم ترین فاکتورهای خلا عملکرد برای منطقه مورد مطالعه شامل مساحت مزرعه تحت مدیریت کشاورز با 4/21 درصد، عدم شخم تابستانه با 15 درصد، زمان تهیه زمین و شخم با 7/14 درصد، عدم مصرف بهینه کود نیتروژن 6/14 درصد، عدم مصرف بهینه کود پتاسیم با 14درصد، تراکم علف های هرز در واحد سطح 8/10 درصد، ضد عفونی بذر با حشره کش ها 1/8 درصد و زیر شکن با 4/1 درصد می باشد.

به منظور بررسی تأثیر روش های خشک کردن (تیمارهای پسابیدگی)، تیمارهای شوک حرارتی و تنش اسمزی بر قابلیت حیات بذرهای پرایم شده ی ارقام کلزا، آزمایشی در آزمایشگاه تحقیقات بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 97-1396 انجام شد. در این مطالعه بذرهای سه رقم کلزا بانام های دی کا-ایکس پاور، تراپر و هایولا50، بلافاصله پس از پرایمینگ، در معرض تیمارهای مختلف پسابیدگی، شوک حرارتی و پتانسیل اسمزی قرار گرفتند. سپس به منظور بررسی قابلیت حیات بذرهای تیمار شده با روش های مختلف پرایمینگ و شرایط مختلف در مرحله ی خشک کردن بذرهای پرایم شده، در معرض آزمون زوال کنترل شده قرار گرفتند و درنهایت با استفاده از برازش مدل لجستیک سه پارامتره به داده های درصد جوانه زنی طی آزمون زوال کنترل شده؛ زمان کاهش جوانه زنی بذرها به 50 درصد محاسبه و به عنوان معیار مقایسه ی قابلیت حیات بذرها قرار گرفت. نتایج نشان داد پاسخ ارقام کلزا به تیمارهای مختلف، متفاوت بود. به طورکلی تیمارهای شوک حرارتی توانستند در رقم های دی کا-ایکس پاور و تراپر بسیار مفید واقع شده و منجر به افزایش قابلیت ماندگاری بذرها شوند. در مقابل تیمارهای تنش اسمزی اغلب دارای اثرات منفی بر ماندگاری بذرهای تمامی ارقام داشتند. همچنین پرایمینگ به روش اسموپرایمینگ و خشک کردن بذرها به روش آرام دارای اثرات منفی بیشتری نسبت به هیدروپرایمینگ و خشک کردن سریع بودند.

به منظور بررسی تاثیر کاربرد میکوریزا و هیومیک اسید بر صفات فیزیولوژیکی، عملکرد و کارآیی مصرف آب پنبه آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1395 اجرا گردید. آبیاری در سه سطح (تامین 40، 70 و 100 درصد نیاز آبی گیاه) به عنوان عامل اصلی، میکوریزا در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد) و اسید هیومیک در دو سطح (صفر و 10 لیتر در هکتار) به عنوان عامل فرعی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که استفاده از میکوریزا در شرایط تامین 100 و 70 درصد نیاز آبی گیاه به طور معنی داری شاخص کلروفیل، هدایت روزنه ای، تعداد غوزه در متر مربع و عملکردهای پنبه را افزایش داد، اما بیشترین افزایش این صفات در شرایط تامین 70 درصد نیاز آبی مشاهده گردید. همچنین بیشترین کارآیی مصرف آب در تیمار تامین 70 درصد نیاز آبی و کاربرد میکوریزا بدست آمد. کاربرد میکوریزا به طور موثرتری نسبت به کاربرد اسید هیومیک باعث بهبود صفات فیزیولوژیکی، عملکرد و کارآیی مصرف آب پنبه شد. نتایج نشان داد که با در نظر گرفتن کارآیی مصرف آب و عملکرد اقتصادی پنبه، تیمار تامین 70 درصد نیاز آبی پنبه و کاربرد میکوریزا برای زراعت این گیاه در بیرجند قابل توصیه می باشد.

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی بر شاخص های رشدی گیاه ذرت(Zea mays L. ) در خاک های آلوده به سرب، آزمایشی در گلخانه گروه خاک شناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال 1394 بصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از سطوح آلودگی خاک به سرب (0، 50، 100، 200 و 400 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) و تلقیح با کودهای زیستی مختلف شامل: باکتری حل کننده ی فسفات، قارچ میکوریز گلوموس موسه آ و قارچ میکوریز گلوموس اینتراردیس بود. فاکتورهای مورد اندازه گیری شامل: شاخص کلروفیل برگ، ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی، فسفر و پتاسیم ریشه و اندام هوایی بود. نتایج حاکی از آن بود که کاربرد کودهای زیستی شاخص های کلروفیل برگ، ارتفاع گیاه، ، فسفر و پتاسیم ریشه و اندام هوایی ذرت را نسبت به تیمار شاهد به طور معنی داری افزایش داد. تیمار قارچ گلوموس و باکتری حل کننده فسفر (M+P) توانست میزان کلروفیل برگ و ارتفاع گیاه را به ترتیب 93/11 و 89/21 درصد نسبت به تیمار شاهد بهبود دهد. با افزایش سطوح آلودگی خاک به سرب، میزان شاخص کلروفیل برگ به طور معنی داری کاهش یافت به طور کلی نتایج حاکی از آن بود که تلقیح خاک با کودهای زیستی می تواند، اثرات سوء و مضر سرب بر رشد و عملکرد گیاه را هر چند اندک اما کاهش دهد.

به منظور بررسی تاثیر سیلیکون بر صفات بیوشیمیایی، محتوای نسبی آب برگ و عملکرد دو رقم گندم نان و ماکارونی تحت شرایط تنش آبی پایان فصل، پژوهشی مزرعه ای به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم آبیاری در دو سطح آبیاری مطلوب و قطع آبیاری از اواخر گل دهی، محلول پاشی سیلیکون در سطوح صفر، 1، 2 و 3 میلی مولار و دو رقم گندم نان (چمران) و دوروم (شبرنگ) بودند. نتایج نشان داد که اثرات اصلی تنش آبی پایان فصل، ارقام و سیلیکون بر محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل کل، محتوای کاروتنوئید و عملکرد دانه معنی دار بود. محتوای نسبی آب برگ در شرایط تنش آبی و مصرف 3 میلی مولار سیلیکون 50 درصد افزایش نسبت به شرایط عدم مصرف سیلیکون داشت. پروتئین دانه در شرایط تنش آبی و محلول پاشی 3 میلی مولار سیلیکون 3/59 درصد نسبت به شرایط عدم مصرف سیلیکون افزایش داشت. هم چنین کلروفیل کل و محتوای کاروتنوئید در شرایط تنش آبی و کاربرد 3 میلی مولار سیلیکون به ترتیب 5/42 و 9/44 درصد افزایش را نشان دادند. به طورکلی، محلول پاشی به میزان 3 میلی مولار سیلیکون با بهبود محتوای کلروفیل کل، محتوای کاروتنوئید و محتوای نسبی آب برگ می تواند نقش مهمی در افزایش عملکرد دانه به ویژه در شرایط تنش آبی داشته باشد.

کشاورزان به طور سنتی از آتش و دود در بخش های مختلفی از کشاورزی استفاده می کنند. مطالعات متعددی نشان می دهد که ترکیبات بیواکتیو دود به عنوان خانواده جدید تنظیم کننده های رشد گیاهی شناخته می شوند. به منظور ارزیابی پتانسیل دودآب به عنوان یک فیتوهورمون بر ویژگی های رشدی و عملکرد بیولوژیک گیاهان دارویی ریحان و بادرنجبویه آزمایشی بصورت اسپلیت پلات در زمان در قالب طرح بلوک های کامل تصافی با سه تکرار طی سال 1396 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه رازی اجرا شد. در این آزمایش هشت سطح محلول پاشی (شامل شاهد، غلظت های 1: 5000، 1: 1000، 1: 500 و 1: 100 دودآب (v/v) به همراه سایتوکینین، اکسین و جیبرلیک اسید هر یک با غلظت 50 میکرومولار) در پلات های اصلی و دو چین برداشت در پلات های فرعی قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که بیشترین ارتفاع تاج پوشش در گیاه ریحان و بادرنجبویه به ترتیب از تیمارهای جیبرلیک اسید و دودآب 1: 500 (v/v) و بیشترین شاخص سطح برگ در هر دو گیاه از تیمار سایتوکینین حاصل شد. در نهایت بیشترین عملکرد زیست توده در گیاه ریحان و بادرنجبویه (به ترتیب 86/480 و 32/431 گرم در متر مربع) از غلظت 1: 100 (v/v) دودآب حاصل شد که نسبت به شاهد به ترتیب 52 و 39 درصد افزایش داشته است. در این مطالعه کاربرد غلظت های بالای دودآب (1: 100 و 1: 500 (v/v)) مشابه با فیتوهورمون ها خصوصا سایتوکینین موجب بهبود ویژگی های رشدی و عملکرد بیولوژیک گیاهان شد.

نعناع فلفلی یکی از مهم ترین گیاهان دارویی و معطر دنیاست که مقدار اسانس آن از نقطه ای به نقطه دیگر در اثر کوددهی، سایه اندازی، آبیاری و دوره نوردهی تغییر می کند. به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف سایه اندازی و نیتروژن بر رشد و عمکلرد اسانس این گیاه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال زراعی 94-1393 انجام شد. فاکتور سایه اندازی در چهار سطح (S0: بدون سایه اندازی، S25: 25 درصد، S50: 50 درصد و S75: 75 درصد سایه اندازی) و فاکتور نیتروژن نیز در چهار سطح (N1: بدون نیتروژن، N2: 60، N3: 120 و N4: mg/kg 180 نیتروژن) فاکتورهای آزمایش را تشکیل می دادند. نتایج نشان داد که بیش ترین تعداد برگ در بوته (936)، سطح برگ (mm2 1688)، شاخص کلروفیل (32/51)، میزان اسانس (455/2 درصد وزنی-وزنی) و عملکرد اسانس (g/box 37/0) در تیمار S25N3 دیده شدند. بیش ترین وزن خشک بخش هوایی در تیمار S50N4 به دست آمد که تیمار S25N3 با اختلاف 36/8 درصد در رتبه دوم قرار گرفت. بیش ترین وزن خشک برگ در تیمار S25N3 به میزان g/box 55/11 مشاهده گردید. تیمارهای اعمال شده بر ارتفاع گیاه و تعداد شاخه فرعی تأثیر معنی دار نداشتند. لذا جهت نیل به حداکثر درصد و عملکرد اسانس و هم چنین تعداد برگ در بوته و سطح برگ به منظور بازارپسندی جهت مصارف خوراکی نعناع فلفلی، استفاده از 25 درصد سایه اندازی به همراه کاربرد mg/kg120 نیتروژن توصیه می شود.

به منظور بررسی تأثیر گلایسین بتائین بر برخی ویژگی های رشدی و عملکرد گل محمدی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در گلخانه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری انجام گرفت. تیمارها شامل چهار سطح شوری 2، 5، 8 و 11 دسی زیمنس بر متر و سه سطح بدون محلول پاشی (شاهد)، 50 و 100 میلی-مولار گلایسین بتائین بود. نتایج نشان داد که اثر ساده تنش شوری به جز بر تعداد شاخه در بوته و تعداد گلبرگ، اثر معنی داری بر سایر صفات مورد بررسی داشت. همچنین اثر ساده کاربرد گلایسین بتائین علاوه بر تعداد شاخه در بوته و تعداد گلبرگ بر ارتفاع و نسبت وزن گلبرگ به گل تأثیر معنی داری نداشت. بیش ترین تعداد گل در بوته، عملکرد گل و عملکرد اسانس در گیاهان تیمار شده با سطوح شوری 2، 5 و 8 دسی زیمنس بر متر مشاهده شد که به ترتیب نسبت به تیمار 11 دسی زیمنس بر متر دارای حدوداً 5/7 عدد گل، 5/29 گرم گل در بوته و 6 میلی گرم اسانس در بوته بالاتری برخوردار بودند. نتایج اثر متقابل شوری و گلایسین بتائین نشان داد که گیاهان تیمار شده با تنش شوری 2 دسی زیمنس بر متر و 100 میلی مولار گلایسین بتائین بالاترین ارتفاع (71 سانتی متر) و تیمار شوری 11 دسی زیمنس بر متر و بدون مصرف گلایسین بتائین پایین ترین ارتفاع (40 سانتی متر) را داشتند. به طور کلی کاربرد غلظت 50 میلی مولار گلایسین بتائین در شرایط بدون تنش شوری سبب تولید بالاترین وزن گل محمدی شد.

به منظور بررسی میزان ماده خشک رزماری (Rosmarinus officinalis L. ) و علف های هرز تحت تاثیر منابع کودی مختلف، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل رقابت گیاه زراعی و علف های هرز (در دو سطح وجود و نبود علف های هرز) به عنوان عامل اصلی و منابع کودی شامل: کود دامی، ورمی کمپوست، کود دامی + ورمی کمپوست، کود شیمیایی NPK (N 46%, P2O5 46%, K2O 50%)، نانو کود NPK و شاهد (عدم مصرف کود) به عنوان عامل فرعی بود. نتایج نشان داد که رقابت با علف های هرز باعث شد که گیاه رزماری حداکثر تجمع ماده خشک خود را به لایه های بالاتر (40-20 سانتی متر) منتقل نماید؛ در حالی که در شرایط حذف رقابت با علف های هرز، گیاه رزماری از توانایی و یکنواختی بالاتری در حفظ ماده خشک در دو لایه ابتدایی کانوپی در مقایسه با شرایط حضور علف های هرز برخوردار بود. در این خصوص تیمار ورمی کمپوست با میانگین 51/49 گرم بیشترین ماده خشک تک بوته را داشت. بررسی های انجام شده روی تراکم و زیست توده ی علف های هرز نشان داد که کاربرد کود ورمی کمپوست به تنهایی (تیمار 2) تراکم و زیست توده علف هرز را کاهش دهد؛ در حالی که تیمار کود شیمیایی بیشترین تراکم و زیست توده علف های هرز را داشت. نتایج نشان داد، کاربرد کودهای آلی نظیر ورمی کمپوست ضمن کاهش مصرف کودهای شیمیایی و نیز نداشتن عواقب سوء زیست محیطی، توانایی بالایی در مهار رشد علف های هرز داشته و موجب کاهش تراکم و زیست توده علف های هرز می شود.

به منظور بررسی نقش پایه های درختان میوه بر مقدار عناصر غذایی موجود در برگ های دو ژنوتیپ سیب توسرخ ایرانی و تعیین همبستگی عناصر غذایی با انواع متابولیت های ثانویه، این پژوهش در باغ تحقیقاتی بخش علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز دانشگاه فردوسی مشهد طی سال های 94 تا 97 انجام شد. پایه های مورد استفاده، دو پایه پاکوتاه M9 و B9 و یک پایه کلونی سیب توسرخ بکران بودند که به صورت فاکتوریل در قالب طرح آزمایشی بلوک کامل تصادفی مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان داد که پایه بر مقدار نیتروژن و فسفر موجود در برگ دو ژنوتیپ سیب توسرخ و رقم رد دلیشز، و فاکتورهای پایه، پیوندک و برهمکنش پایه و پیوندک بر مقدار پتاسیم، آهن، کلسیم و روی در نمونه های برگ تیمارها تاثیر معنی داری داشتند. تاثیر پایه B9 بر مقدار تمامی عناصر برگ در همه تیمارها منفی و تاثیر پایه M9 در تمامی موارد مثبت ارزیابی شد. فعالیت آنزیم PAL با عناصر نیتروژن، پتاسیم، کلسیم، آهن و روی همبستگی مثبت معنی داری داشت. سنتز آنتوسیانین نیز با مقدار نیتروژن همبستگی مثبت (47 /0) نشان داد. مقدار عناصر پتاسیم، کلسیم و آهن همبستگی بالایی با فعالیت آنزیم UFGT داشتند. مقدار فلاونوئید کل نیز با عناصر کلسیم و روی (به ترتیب 64 /0 و 45 /0-) همبستگی معنی داری نشان داد. که این تاثیرات را می توان به دلیل مشارکت تعدادی از این عناصر غذایی به عنوان کوفاکتور در فعالیت آنزیم ها و یا پیش ماده های ترکیبات فنلی و متابولیت های ثانویه دانست.

در کشت بدون خاک عدم مدیریت صحیح محلول دهی به دلیل محدود بودن حجم ریشه و ظرفیت نگهداری کم آب بستر باعث ایجاد تنش در گیاه می شود. در این پژوهش مدیریت محلول دهی و محلول پاشی با سولفات پتاسیم در کشت بدون خاک بر توت فرنگی رقم پاروس مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل با دو فاکتور شامل تعداد دفعات محلول دهی در شبانه روز در سه سطح یک، چهار و 10 بار در روز و محلول پاشی با سولفات پتاسیم در سه سطح بدون محلول پاشی (شاهد)، محلول پاشی یک و دو گرم بر لیتر در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان انجام گرفت. نتایج نشان داد که افزایش تعداد دفعات محلول دهی تا چهار بار در روز موجب افزایش معنی دار وزن خشک اندام هوایی و ریشه، تعداد میوه، میزان کلروفیل a، b، و کل، محتوای آب نسبی برگ و میزان کلسیم و منیزیم برگ گردید. بیشترین سطح برگ، وزن میوه، تعداد گل آذین و پتاسیم و آهن برگ و ریشه در محلول دهی ده بار در روز به دست آمد. محلول پاشی سولفات پتاسیم یک گرم بر لیتر بیشترین تاثیر را بر سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی و ریشه و وزن میوه داشت. کاربرد دو گرم بر لیتر سولفات پتاسیم سبب افزایش شاخص سبزینگی در مقایسه با گیاهان محلول پاشی نشده در تمام شرایط محلول دهی گردید. بیشترین میزان کربوهیدرات های محلول برگ در گیاهان با یک بار محلول دهی در روز و محلول پاشی دو گرم بر لیتر سولفات پتاسیم به دست آمد.