مطالعات کتابداری و علم اطلاعات
سال:1396 | دوره:9 | شماره:3 (پیاپی 21) |تعداد مقالات:7

هدف: هدف مقاله حاضر، بررسی شبکه مفهومی ساختار دانش حوزه علم سنجی ایران از طریق مدارک تولید شده پژوهشگران ایرانی در داخل و خارج از کشور می باشد.روش: این پژوهش با استفاده از روش تحلیل هم واژگانی و تحلیل شبکه اجتماعی صورت گرفته است. جامعه پژوهش، شامل تمامی مدارک این حوزه است که به زبان فارسی و انگلیسی طی 33 سال فعالیت این حوزه در ایران تولید شده است.یافته ها: یافته ها نشان داد مفاهیم «ارزیابی تولیدات علمی، تولید علم، شاخص های علم سنجی، تحلیل استنادی، پایگاه WOS، همکاری علمی، ارزیابی مجلات و ترسیم ساختار علم» بالاترین سنجه های مرکزیت رتبه، نزدیکی، بینابینی و بردار ویژه) را در میان متون این حوزه کسب کرده اند و همچنین شبکه مفهومی حوزه علم سنجی ایران کم تراکم است.نتیجه گیری: نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای نشان داد که حوزه علم سنجی ایران به 17 خوشه موضوعی تقسیم می شود. مدارک این حوزه در ایران، رشدی 33 درصدی داشته و در سال های اخیر 270 رویداد مفهومی نوظهور در قالب 13 الگوی مفهومی در مدارک این حوزه مطرح شده است.

هدف: هدف از این پژوهش بررسی و ترسیم ساختار فکری حوزه موضوعی علوم گیاهی ایران بر اساس بروندادهای دانشمندان ایرانی این حوزه در بازه زمانی 1369 تا 1388 (1990-2009) می باشد.روش: این پژوهش به روش علم سنجی با رویکرد تحلیل هم استنادی نویسنده صورت گرفت و برای تحلیل جایگاه شبکه ای نویسندگان پایه نیز از روش تحلیل شبکه های اجتماعی استفاده شد. جامعه این پژوهش را کل ارجاعات انتشارات ایرانیان در این حوزه تشکیل می دهد.یافته ها: نتایج این پژوهش ارائه تصویری کلان از شالوده های فکری این حوزه به صورت تصویری و تحلیل آن می باشند. بر این مبنا سعی شد نویسندگان پایه و مرجع این حوزه بر اساس شاخص تحلیل شبکه های اجتماعی چون مرکزیت، تازگی، ماجولاریتی، سیلهوئت، و تراکم و همچنین شاخص های زمانی و استنادی مورد تحلیل قرار گیرند.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که نویسندگان پایه این حوزه را می توان در قالب دو گروه کلی «نویسندگان پیشکسوت با تاثیرگذاری نسبی و مرکزیت حداقل» و «نویسندگان پایه نسبتا جوان محوری با تاثیرگذاری بالا» دسته بندی کرد. همچنین می توان 18 تخصص را برای این حوزه شناسایی کرد که مبانی فکری قدیمی ترین آن ها به سال 1958 و جدیدترین آن ها به سال 1995 می رسد.

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان اثرگذاری عامل وقفه زمانی و به عبارتی فاصله زمانی ثبت تا کسب اعتبار بر میزان استناد واقع شدن پروانه های ثبت اختراع کشورهای اسلامی است.روش: پژوهش حاضر با استفاده از تحلیل استنادی، انجام شده و جامعه پژوهش کلیه پروانه های ثبت اختراع مربوط به کشورهای اسلامی است که در بازه زمانی 2005 تا 2014 در پایگاه اداره ثبت اختراع آمریکا اطلاعات آن ها تکمیل و مورد تایید قرار گرفته اند.یافته ها: یافته ها نشان داد که بیش از 95 درصد از پروانه های ثبت اختراع در محدوده زمانی 0-3 مرحله ثبت تا کسب اعتبار را طی کرده اند. متوسط وقفه زمانی میان استناد پروانه های ثبت اختراع مورد بررسی 2.93 سال است. همچنین تحلیل داده ها نشان دهنده این است که بیشترین فراوانی مربوط به وقفه های زمانی 2-3 سال است که بیش از 40 درصد از پروانه های ثبت اختراع استناد شده را به خود اختصاص داده اند.نتیجه گیری: نتایج آزمون فرضیه پژوهش نشان داد که رابطه معنی داری بین سه متغیر «سال کسب اعتبار پروانه های ثبت اختراع اصلی»، «وقفه زمانی میان تاریخ کسب اعتبار» و «تاریخ مورد استناد واقع شدن»، با «درصد جریان دانش» در سطح (p<0.05) و ضریب همبستگی برابر با -0.39 و -0.24 وجود دارد. همچنین تحلیل داده ها نشان داد که رابطه همبستگی موجود بین دو متغیر مستقل و یک متغیر وابسته، رابطه ای منفی است. به طور کلی نتایج پژوهش نشان داد که عامل تاخیر در زمان کسب اعتبار می تواند تاثیر مستقیمی بر میزان اثر گذاری پروانه های ثبت اختراع داشته باشد.

هدف: هدف این پژوهش بررسی و تحلیل متون مربوط به الگوی FRBR در طول سال های 1998 تا 2012 به منظور شناسایی سیر ظهور، اوج و افول این مدل و همچنین چالش ها و عوامل موثر در این حوزه می باشد.روش: پژوهش حاضر به روش مروری و اسنادی انجام شده است.نتیجه گیری: مرور متون مرتبط با این مدل نشان داد که سال های 2002 تا 2007 سال های اوج پژوهش های مربوط با مدل FRBR بوده و پس از آن رو به افول گذاشته است. همچنین بررسی ادبیات این حوزه نشان داد که مشکلات فراروی حرکت و توسعه و فراگیر شدن این مدل بسیار زیاد بوده و حرکت در این مسیر مستلزم تدابیری مبتنی بر پژوهش های عملیاتی و کاربردی است. به نظر می رسد که آینده مدل FRBR مبهم و نامشخص است مگر اینکه متولیان و محققان و توسعه دهندگان مدل تلاش کنند مشکلات موجود را کاهش داده و حل نمایند. از طرفی، لازم است برای فراگیر شدن کاربرد مدل در نظام های موجود و آتی اقدام به برنامه ریزی دقیق، هدفمند و کارآمد شده و همکاری و همفکری گسترده ای بین توسعه دهندگان نظام های یکپارچه و محققین و مولفین حوزه سازماندهی اطلاعات وجود داشته باشد.شرایط موجود حاکی از این است که علیرغم اینکه هر چند گاهی پژوهش ها و مطالعاتی به ابعادی از این مدل می پردازد این میزان کار برای جهانی شدن و فراگیر شدن مدل کفایت نمی کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر مهارت های ارتباطی کتابداران کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بر کیفیت خدمات آنها می ب‍اش‍د.روش: این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. ج‍ام‍ع‍ه آماری تحقیق را تمام کتابداران (64 نفر) و اعضای فعال کتابخانه مرکز آستان قدس رضوی (61178 نفر) تشکیل دادند. به علت تعداد محدود کتابداران همه آنها به صورت سرشماری مورد بررسی قرار گرفتند و از میان مراجعان نیز تعداد 382 نفر بر اساس جدول حجم نمونه کرجسی-مورگان و به روش تصادفی طبقه ای به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند.یافته ها: یافته های توصیفی پ‍ژوه‍ش ن‍ش‍ان داد که میانگین مهارت های ارتباطی کتابداران کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی و همچنین کیفیت خدمات در سطح متوسط است.نتیجه گیری: یافته ها حاکی از آن بود که بین مهارت های ارتباطی کتابداران و کیفیت خدمات در کتابخانه مرکزی رابطه معنی داری وجود ندارد. همچنین بین مهارت های ارتباطی کتابداران بر حسب ویژگی های جمعیت شناختی آنها (شامل جنسیت، سن، سابقه خدمت، میزان تحصیلات و رشته تحصیلی) تفاوت معنی داری وجود داشت.

هدف: هدف از انجام این پژوهش شناسایی عوامل اثرگذار و اثرپذیر و میزان شدت آن ها بر نیازهای مراجعین کتابخانه های عمومی استان فارس در شرایط عدم قطعیت است.روش: پژوهش حاضر در دو فاز کیفی و کمی انجام شد. در فاز اول با استفاده از مطالعات میدانی، نیازهای مراجعین کتابخانه های عمومی استان فارس شناسایی شده و در فاز دوم ابتدا پرسشنامه بر اساس ساختار تکنیک دیمتل طراحی و توزیع گردید. سپس به منظور تعیین عوامل اثرگذار و اثرپذبر بر رضایت مراجعه کنندگان، روش دیمتل در شرایط عدم قطعیت و بر مبنای اعداد خاکستری پیاده سازی شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مراجعه کنندگان کتابخانه های عمومی استان فارس است.یافته ها: پس از اجرای تکنیک دیمتل خاکستری، نیازهای مراجعین به دو گروه تاثیرگذار و تاثیرپذیر تفکیک شدند. سه عامل تاثیر گذار به ترتیب عبارتنداز: سکوت و شرایط فیزیکی مناسب کتابخانه، امکانات رفاهی کتابخانه، رسیدگی به شکایات و انتقادات و سه نیاز تاثیرپذیر نیز به ترتیب عبارتنداز: عملکرد و برخورد مناسب کتابداران، افزایش تعداد و زمان منابع امانتی، تجهیزات سالن مطالعه.نتیجه گیری: با استفاده از روش پیشنهادی در این پژوهش، می توان نیازهای تاثیرگذار و تاثیرپذیر مراجعه کنندگان کتابخانه های عمومی را در شرایط عدم قطعیت شناسایی و اولویت بندی کرد. لذا نتایج این پژوهش از حیث دقت می تواند برای تصمیم گیری های آینده کتابخانه های عمومی در جهت تامین رضایت مراجعین مفید باشد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و بررسی امکانات نویسندگان سامان های مدیریت محتوای همای ها در سطح ملی و بین المللی انجام شده است.روش: در این پژوهش توصیفی از روش تحلیل سیستم، مصاحبه شفاهی، روش اسنادی و مطالعات کتابخانه ای و همچنین از بررسی های تجربی و عملی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل سامانه های مدیریت همایش های ملی و بین المللی بوده، نمونه های پژوهش شامل سه سامانه مدیریت همایش داخلی (شرکت یکتا وب افزار شرق، شرکت فرازنت (نگار)، شرکت اداک)، و سه سامانه بین المللی (ای.اس.ام.ایی، کانفتول و پی.کا.پی) است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در بین سامانه های داخلی سامانه نگار و دربین سامانه های بین المللی سامانه کانفتول و ای.اس.ام.ایی بیشترین اخنیارات و امکانات رابرای نویسنده درنظر گرفته اند. همچنین سامانه های مورد بررسی با اختلاف جزئی اکثر قابلیت های موجود نویسنده، در یک سیستم استاندارد را دارا هستند و سامانه مدیریت همایش شرکت فرازنت (نگار) با اختلاف ناچیزی همسطح سامانه های مدیریت همایش های خارجی قرار می گیرد.نتیجه گیری: از پژوهش حاضر چنین نتیجه گیری شد که شرکت های داخلی تلاش کرده اند که همپای سامانه های مطرح بین المللی باشند و در راستای ارتقای سامانه های خود می کوشند. این یافته ها می تواند کمک موثری در طراحی و توسعه سیستم، خرید و یا استفاده سیستم داشته باشد.