مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان
سال:1381 | دوره:13 | شماره:1 |تعداد مقالات:18

در ادبیات منظوما ما صاحبان شماری از نقشهای اجتماعی موضوع داوریها و انتقادات شدید قرار گرفته اند. شدت این انتقادات و فراوانی آنها در سراسر ادبیات ما این گمان را در خوانندگان پدید می آورد که صاحبان این گونه نقش ها بیش از دیگران به رفتارهای هنجار شکنانه دست می زنند. از میان شعرا و نویسندگان ایران حافظ و عبید زاکانی شاید بیش از دیگران به صاحبان اینگونه نقشها تاخته اند و واعظ و زاهد و قاضی و شیخ و محتسب را به دفعات موضوع خرده گیریهای خود قرار داده اند. در این مقاله سعی بر آن است تا ضمن توضیح مفهوم نقش و پاره ای از مفاهیم مربوط به آن علت یا علل این خرده گیریها را بیابیم. برای این کار ابتدا تفاوت نقش ها بر اساس هنجارها و انتظارات اجتماعی مربوط به آنها توضیح داده می شود تا دلایل حساسیتی که مردم در برابر بعضی از نقشها از خود نشان می دهند روشن گردد. آنگاه با بررسی دیوان خواجه حافظ، که در این تحقیق به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است، با بهره گیری از روش تحلیل محتوا، به بازشناسی نقشهایی اقدام می شود که بیشتر مورد توجه و موضوع داوری بوده اند و سرانجام میزان حساسیت این نقشها، هنجارهای اساسی آنها و انتظاراتی که مردم از صاحبان آناه دارند شناسایی و بازنمایی می شود.

محور اصلی بحث نقش اجتماعی محله در شهر های اسلامی است. یافته های باستان شناسان و اندیشمندان تاریخ تمدن، بین النهرین و کناره های نیل را پیشاهنگ تمدن و شهری شدن جهان دانسته اند. از نظر کالبدی سه عامل سیاسی، اقتصادی و مذهبی زمینه ساز پیدایش شهرها در منطقه خاورمیانه بوده است. اسلام به عنوان یک ایدئولوژی فراگیر، کلیه ابعاد زندگی اجتماعی و انسانی را متاثر ساخت به طوری که در شکل گیری مهم شهر اسلامی چهار عنصر حکومت، امت، اصناف (بازار) و محلات است. محله به عنوان یک واحد اصلی روابط اجتماعی در شهرهای اسلامی بوده و از اجزا اصلی و فرعی تشکیل شده است و عوامل فضایی، فرهنگی و اقتصادی در آن دخالت داشته است. ضمن بررسی تاریخی، نقش اجتماعی محله را در شهر اصفهان در گذشته و حال نشان خواهیم داد.

مگاریون و رواقیون در شناسایی ترکیب شرطی تابع ارزشی و شروط صدق آن نقش بنیادین و اساسی داشتند و از این جهت درآمدی به منطق جدید محسوب می شوند اما به نظر می رسد تاثیری بر منطق ابن سینا نداشته اند. ابن سینا به بحث شرطی ها توجه ویژه مبذول داشت و نظریه قیاس های اقترانی شرطی را تاسیس نمود. وی گزاره شرطی متصله را به دو نوع اتفاقیه عامه و لزومیه تقسیم نمود و شروط صدق هر یک را مورد بحث قرار داد. بنابر تحقیقی که در این مقاله صورت گرفته است اتفاقیه عامه بر هیچ یک از انواع شرطی در منطق جدید قابل تطبیق نیست. مثال های لزومیه نیز بیشتر از نوع استلزام معنایی، شرطی علی و شرطی خلاف واقع است. یعنی ابن سینا به استلزام مادی و استلزام اکید که از نوع استلزام منطقی است نپرداخته و در تبیین شروط صدق اتفاقیه عامه و لزومیه بر اساس مقتضیات جهان کنونی داوری کرده است نه بر اساس میزان های منطقی محض.

"خود غریبی در جهان چون شمس نیست"شمس الدین محمد بن ملک داد تبریزی (582- بعد از 645 هـ) از عرفای معروف قرن هفتم هجری است، که به واسطه تاثیر بسیار عمیقی که بر روح مستعد مولانا جلال الدین بلخی (604-672 هـ)، بزرگترین شاعر و عارف قلمرو زبان و ادبیات فارسی، نهاد از اهمیت ویژه برخوردار است. سخنان پیچیده و شطح گونه شمس در "مقالات شمس" و بازتاب رفتار و گفتارش در "مثنوی معنوی" و "غزلیات شمس" مولوی و همچنین گزارش های تذکره نویسان دوره های مختلف نشان می دهد که از زمان پیدایش در قونیه و برخورد با مولوی تاکنون غریب و ناشناخته مانده و ابعاد شخصیت شگرف و پیچیده او آنگونه که بوده، باز شناخته نشده است. حتی مولانا هم که مرید واقعی او بود و دیوانه وار او را می پرستید به این مطلب اذعان نموده و در جای جای آثارش به آن اشاره کرده است. او این ناشناخته بودن و ابهام را به "غربت" تعبیر کرده است و عقیده دارد "شمس" و تمام سرگشتگان وادی حقیقت غریبند، از این جهت عظمت و بزرگی آنها از دید اغیار و فروماندگان جهان خاکی پوشیده است. در این مقاله بعد از تبیین مفهوم غربت از دید عارفان و حکیمان، غربت شمس تبریزی از نظرگاه مولوی مورد بحث قرار گرفته و در ادامه به این بهانه پای غربت انسان به میان آمده است که: اساسا انسان موجودی است غریب، چون روح یا اصل آسمانی او در قفس تن و زندان دنیا گرفتار آمده است و در این جهان خاکی احساس غربت می کند. احساس غریب بودن احساس همه عرفا و حکمایی است که به این خودآگاهی دست یافته اند و منشاء این غربت حضور سابق در وطن دیگر و عالم برتری است که اعتقاد به آن باعث می شود شوق و طلب برای کشف و دیدارش برانگیخته گردد.موضوع غربت در آثار بزرگانی دیگر چون: ابن سینا (370-428 هـ)، احمد غزالی (454-520 هـ)، عطار (540-618 هـ)، روزبهان بقلی (522-606 هـ)، حافظ (اوایل قرن 8-792 هـ) و… نیز مطرح شده است که در اینجا به صورت اجمال به آنها اشاره شده و در باب نظرات آن بزرگان اظهار نظر گردیده است.

یکی از شاهزادگان قاجار که حدود یک دهه حاکم اصفهان بود و نقش برجسته ای در تاریخ اصفهان زمان خود به یادگار گذارد، سیف الدوله محمد میرزا متخلص به سلطان است. در این گفتار کوشش شده است، تصویری کامل و موثق از حیات او به دست داده شود و اشتباهات عموم منابع راجع به او نیز مشخص گردد.

هدف از نگارش این مقاله، بررسی و تحلیل ویژگی های "ترجمه منظوم شوقی از دیوان منسوب به حضرت علی علیه السلام" است. این اثر در قرن نهم هجری یعنی دوران تسلط خاندان تیموری و ترکمانان بر ایران به نظر درآمده است. قرن نهم یکی از ادوار مهم در فرهنگ و ادب فارسی به شمار می آید و دارای ویژگی هایی است که در این مقاله به بررسی برخی از آنها پرداخته می شود. سپس مبحثی درباره دیوان منسوب به حضرت علی علیه السلام، گردآوریها، شرح ها و ترجمه های مختلف آن ارایه خواهد شد و ترجمه شوقی از این دیوان و شیوه کار او مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

منظومه های داستانی که تاکنون برای ما باقی مانده است، بعضی به عنوان منظومه های بزمی و عشقی و برخی به عنوان داستان های رزمی و حماسی مشهور می باشند. اگرچه معولا در تبیین انواع ادبی، بین متون غنایی و ادبیات حماسی - با توجه به ویژگی های هر کدام - باید تفکیک قایل شد، با کمی تامل در حوزه داستان های منظوم گذشته، مشاهده می کنیم که در موارد متعددی، عشق و حماسه در هم آمیخته اند. چه بسیار عشقهایی که در بستر خود حماسه ها آفریده و چه بسیار حماسه هایی که سلسله جنبان حوادث آن، عشقهای آتشینی بوده است. این عشقها یا از نوع عشق آزمانی و آسمانی هستند و یا عشق ناسوتی اما از نوع عاطفی و روحانی آن، که عشقی پاک و عفیف و به دور از هر نوع آلودگی شهوانی و دنائت نفسانی است و ریشه در فطرت کمال یابی و جمال خواهی فطرت انسانی دارد.بسیاری از منظومه های ادبی مشهور، بر پایه همین عشق عاطفی بنا گردیده است و باید آن را با عشق زمینی و حیوانی متفاوت دانست. شواهد فراوانی در مورد این تفاوت و تمایز و طبقه بندی وجود دارد که به برخی از آنها در این مقاله اشاره شده است. این گونه عشقهاست که در مسیر خود، حاصل حماسه های جوانمردانه می گردد و عاشق در راه وصال به معشوق و مطلوب محبوب خویش، رشادتها و از جان گذشتگی ها را از خود به نمایش می گذارد و در حقیقت، عشق و حماسه به منزله دو بالی می شوند تا عاشق را برای طواف حریم معشوق به پرواز درآورند. منظومه ورقه و گلشاه عیوقی، مجموعه ای است که باید آن را مظهر آمیزه عشق و حماسه دانست. این دو پدیده، آنچنان در هم آمیخته اند که نمی توان آن را تنها یک منظومه عشقی و غنایی و یا یک مجموعه صرف حماسی نامید.در این اثر گرانبها، زیباترین و لطیف ترین مضامین غنایی و عاشقانه در کنار باشکوهترین عرصه های پرصلابت حماسی و قهرمانانه به نظر کشیده شده و معجون زیبایی از این دو بنیاد پرشور و احساس وجود آدمی پدید آورده است که سعی شده صحنه هایی از آن تا آنجا که در حوصله این اوراق بوده به نگارش درآید.

در بعد تکنیکها و شیوه ها یکی از دلایل شباهت های تکنیکی هنری در هنر تصویرگریهای عثمانی و صفوری نسخ خطی بودند که یا به صورت غنایم در جنگها یا به صورت هدایایی سیاسی بین دو کشور رد و بدل می شدند که هم اکنون در مجموعه ای در موزه معروف "توپ قاپی سرای" نگهداری می شوند که این تکنیکها و اسلوب ها همگی نشان دهنده مکتب های نقاشی شیراز، هرات و تبریز می باشند. بسیاری از نسخ خطی ایرانی مصور در نیمه اول قرن دهم، بویژه بین سال های 941 و 945 و همینطور در سال های 954 هنگامی که در کارگاه هنری شاه طهماسب در رشد و تکامل بالایی قرار داشت و در هنگام قرارداد صلح بین او و شاه سلیمان به عنوان غنایم جنگی و هدایای دیپلماتیک به آنجا راه پیدا کردند. وجود عناصر مشابه در تصویرگری های مذهبی همانند پوشش پیامبر (ص) و امامان (ع) و وجود قداست آنان در نقاشی ها و همچنین انتخاب موضوعات مشابه که تاکیدی بر حقانیت شیعه بود از جمله تشابهاتی است که در نگاره های دو کشور قابل بررسی و تامل است. در این مقاله علاوه قر معرفی و بررسی نسخ خطی مذهبی هر دو دوره صفوی و عثمانی به وجود افتراق ها و تشابهات مذهبی با موضوع شیعه در نگاره های هر دو کشور پرداخته می شود و علل وجود این تشابهات و افتراق ها با تاکید بر شرایط سیاسی، مذهبی و اقتصادی و فرهنگی مورد بررسی قرار می گیرد. ای مقاله شامل بخش هایی چون هنر در دوران صفویان، موقعیت هنر در دوران ترکان عثمانی، نسخ خطی ایارن - عثمانی می باشد.

نحویان و علمای اعراب اتفاق دارند که "الذین" در گفتار خداوند متعال "والذین یتوفون منکم و یذرون ازواجا" یتربصن …" مبتدا می باشد؛ و در خیر آن اختلاف کرده اند، برخی گفته اند خبر قبل از آن مقدر است، و برخی "یتربصن" را خبر قرار داده اند و این رای ایشان را در اشکال "خالی بودن جمله خبر از رابط به مبتدا" قرار داده است، و سعی کرده اند از این اشکال با توجیهات تکلف آمیز رهایی یابند، و رای هر دو گروه موجب نقض اصل و قاعده نحوی مورد اتفاق الجمل بعد النکرات صفات (: جمله های بعد از اسم های نکره صفات هستند)" می شود، زیرا در این آیه جمله "یتربصن" بعد از نکره و واجد شروط وصفیت است، پس چگونه می توان برای آن محلی غیر از وصفیت قائل شد مگر با تکلف؟ در حالی که با وجود وجه اعرابی صحیحی برای آیه که موجب عدول از اصل نحوی یاد شده نیست دلیل برای عدول از آن باقی نمی ماند، و این وجه اعرابی صحیح وجهی است که برای نخستین بار در این مقاله ارایه می شود، و مبتنی بر این است که "الذین" مبتدا باشد چنان که مورد اتفاق است، و جمله "یتربصن" بنابر اصل نحوی مذکور صفت "ازواجا" باشد، و خبر "الذین" را جمله "فاذا بلغن اجلهن …" بدانیم، به ترتیبی که در تفصیل بحث به اثبات می رسانیم، و این وجه اعرابی نه تنها به دور از اشکالات وجوه اعرابیی است که درباره این آیه گفته شده، بلکه با این وجه اعرابی بلاغت آیه و برخی از صور با شکوه بدیعی آن - چنان که در پایان بحث می آید - آشکار می گردد؛ به تفصیلی که در مقدمه و متن مقاله بیان می شود.

قرآن کتابی است بی همتا که زیبایی ظاهری و عظمت معنوی آن برابر است. قرآن زیباترین اثر به زبان عربی است که در میان کتاب های مذاهب جهان نظیر ندارد. مسیحیان عرب زبان معترف اند که این کتاب شریف چه تاثیر شگرفی در دل و جان شنوندگان دارد. بر اساس تحدی قرآن، ارایه برگردانی که بتواند با فرآن کریم هماوری نماید، قطعا امری غیرممکن است. آنچه را که یک مترجم می تواند به عنوان هدف خود در ترجمه قرآن دنبال نماید تلاش برای انتقال صحیح مفاهیم قرآنی به زبان مقصد است اما یافتن عباراتی که گویای معنای بلند و بلیغ قرآن همراه با رعایت سبک و سیاق آن باشد در توان آدمی نمی گنجد. این مقاله میزان موفقیت دو ترجمه انگلیسی قرآن کریم توسط شاکر و آربری را مورد تفحص قرار داده است. در مجموع حدود 100 آیه از قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته که از میان آنها ترجمه های دارای اشکال ارزیابی شده است. نتیجه این تحقیق گویای این حقیقت است که هیچ یک از دو مترجم فوق توفیق چندانی در ارایه ترجمه مناسب از آیات الهی نداشته اند.

عصری که به حق عصر هخامنشیان نامیده شده است (قرون چهارم و پنجم ق.م) پیش از آنکه در آثار و اسناد پارسیان و تاریخ نگاری ایرانیان درج گردد و میراث داران آن به روشنی و صراحت، این آثار و اسناد را دریابند و آنها را مورد توجه قرار دهند، مورد عنایت مورخان غربی دوران یونان کهن و عصر جدید قرار گرفته است. علل آن بی توجهی و این دقت چند قرنی به این دولت و آثار آن - دقیقا - بستگی به نوع دیدگاه های تاریخی دو ملت، آثار به جا مانده مکتوب تاریخی، توجه به آثار خطی هخامنشیان و تلاش برای رهیابی به دنیای پر رمز و راز خطوط میخی بجا مانده از آنان و به ویژه روابط گسترده و رشد یافته آن با دولت شهر های یونانی و به خصوص دولت های آتن و اسپارت دارد. هخامنشیان با چهره ای نظامی و توسعه طلب وارد تاریخ شدند و به زودی غرب فلات را تا کرانه دریاها مورد توجه قرار دادند، سوریه، فلسطین در برابر آنان مقاومتی نکرد و اگر مقاومتی هم بود چشمگیر به شمار نمی آمد. مصر نیز پس از پلوزیوم (525 ق.م) در برابر ارتش پارس ها عقب نشست. با این پیروزی های بزرگ پارس ها هنوز قانع نشده بودند. عمده نظر آنها برخورد با یونانیان بود که کرانه های دریاها را در اختیار داشتند و اشتراک در منافع بسیار غنی و سودآور دولت شهرها. بی گمان یونانیان می بایست توجه می نمودند که پس از مرگ کمبوجیه (522 ق.م) چنان قلمروی از وی به جا ماند که تا آن زمان هیچ یک از جهانگشایان حتی تصور آن را نیز نکرده بودند. با وجود چنین قدرتی که پارس ها در آسیای غربی و شمال آفریقا در اختیار داشتند برخورد آنان با یونانیان اجتناب ناپذیر بود. یونان جواب مثبتی نداد و نشان داد خواهان جنگ است. حضور در دریاها و تسلط بر راهها برای رسیدن به دنیای تجارت و بهره وریها - بی شک - از اهداف اولیه پارس ها بوده است. اینکه کدام دو ملت به راستی در آغاز بیشتر خواهان جنگ بود روشن نیست و اینکه پارس ها واقعا قصد اشتراک در تمدن پیشرفته ملل یونانی را داشتند یا اندیشه تسلط بر آن را؟ در واقع مقاله در صدد دستیابی بر آن است. در حقیقت بالاترین اطلاعات متعلق به نویسندگان یونانی هم زمان هخامنشیان و یا کمی پس از آنان می باشد که یکسویه بودن آن روشن است. اینکه در همه آن منابع از این دولت بحث می شود به یقین نشانه اهمیت تاریخی و استراتژیکی آن است. به ویژه که آثار به جا مانده این عصر هم از اهمیت برخوردار است. با مطالعه آثار و مقایسه آن با نظرات مورخان یونانی، فصل جدید از تاریخ نگاری دولت هخامنشی در اندیشه مورخان غربی پدیدار شد که نگاه متفاوتی با گذشت داشت - هرچند گذشته را انکار نمی نمود - و این نگاهی تحلیلی و انتقادآمیز بود و بر مبنای آن تاریخ روابط ایران و یونان به شکلی تازه مورد توجه قرار گرفت. به این ترتیب بسیاری از نظریه های گذشته مورد انتقاد قرار گرفتند و برخی انکار شدند. از این نقطه شیوه تازه ای از مطالعات هخامنشی پدید آمد که تلاش داشت به جای پرداختن به روابط سیاسی و مسائل نظامی، عمیق تر بیاندیشد و بحث رابطه تمدن ها را پیش کشد و بدین ترتیب به فضای بهتری دست یابد. در راستای چنین تحولاتی این مقاله سعی دارد به این سه سوال پاسخ دهد. 1) آیا نگاه های اولیه دولت هخامنشی به غرب - به طور عمده بلاد یونانی نشین - صرفا برای ایجاد رابطه بازرگانی و فرهنگی بوده است؟2) تا چه حد حرکت پراس ها به سمت غرب مورد توجه و یا عدم توجه یونانیان قرار گرفت و عکس العمل آنان در برابر این حرکت چگونه بود؟3) اهداف کوروش و داریوش در توجه به غرب تا چه حد با هم تفاوت و یا شباهت داشت و چرا؟

پژوهش حاضر به بررسی تاثیر فعالیت حرکتی و سازمان دهی در حافظه کودکان بهنجار و عقب مانده پرداخته است. گروه نمونه از مناطق مختلف شهر تهران (شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز) انتخاب شدند. تعداد کل نمونه برابر 320 نفر که شامل 120 نفر کودک بهنجار از 6؛ 4 تا 6؛ 5 سالگی، 120 نفر کودک بهنجار از 6؛ 8 تا 6؛ 9 سالگی و 80 نفر کودک عقب مانده ذهنی که از نظر طراز شناختی با کودکان بهنجار 6؛ 8 تا 6؛ 9 سالگی برابر بوده اند و سن آنها از 9 تا 16 سالگی بوده است. موقعیت های آزمایشی عبارتند از فعالیت حرکتی با سه سطح ترسیم کردن، نگاه کردن، جفت کردن و سازمان دهی در دو سطح متحد و نامتحد. جهت مقایسه داده های به دست آمده از تحلیل واریانس عاملی (ANOVA) استفاده شد. نتایج موید فرض های زیرند: 1) نگهداری حفظی بر اساس تحول، افزایش می یابد. 2) نگهداری حفظی کودکان عقب مانده به طور معنی دار نسبت به کودکان بهنجار (از نظر طراز شناختی برابر) پایین تر است ولی در مقایسه با کودکان طراز شناختی پایین تر واجد تفاوت معنی دار نیست. 3) نگهداری حفظی در هر سه گروه کودکان، در موقعیت سازمان دهی متحد نسبت به موقعیت سازمان دهی نامتحد افزایش بیشتری نشان می دهد. 4) نگهداری حفظی کودکان در موقعیت ترسیم کردن بهتر از سایر موقعیت ها است ولی این تفاوت از نظر آماری در سطح 0.90 معنی دار است. 5) تفاوت معنی دار بین نگهداری حفظی دختران و پسران وجود ندارد.

رشد پژوهش و توجه به کتابداری و اطلاع رسانی در چند دهه اخیر، عوامل کاربردی و بهره جویی از متون این رشته را در بین متخصصین و کاربران این فن توسعه بخشیده، چنانچه نخستین واژه نامه جهت لغات معادل کتابداری در سال 1343 به توسط اداره انتشارات و روابط کتابخانه ها تهیه و منتشر شد. از آن دوره تاکنون متون و مواد متنوعی به خلق، گزینش، و ترویج واژه های این رشته اهتمام کرده اند. در این مقاله ضمن بررسی آثار مزبور در شیوه گزینش لغات، راهکارهای موجود مورد بررسی قرار می گیرد.

یکی از شاخه های مهم روانشناسی صنعتی و سازمانی، روانشناسی استخدامی است. در روانشناسی استخدامی از آزمون های روانشناسی برای پیش بینی عملکرد افراد استفاده می شود. در مقاله حاضر کاربرد مجموعه آزمون های صنعتی فلانگان برای پیش بینی تاخیر و میل به ماندن گزارش شده است. این مقاله در مورد مجموعه آزمون های صنعتی فلانگان است که خود این مجموعه نخستین مجموعه آزمون های معروف صنعتی است که پایایی سنجی، اعتباریابی و هنجاریابی آن در کشور انجام شده است. مجموعه آزمون های صنعتی فلانگان شامل مهارت های روانی حرکتی (شامل سه آزمون)، و توانایی های دیداری فضایی (شامل سه آزمون)، توانایی های خاص (شامل پنج آزمون)، و توانایی های شناختی عمومی (شامل هفت آزمون) است. تاخیر هم به صورت بسامد تا تعداد تاخیرها و هم به صورت طول زمان تاخیر محاسبه شده است. این آزمون ها بر روی 159 نفر از کارکنان فنی مجتمع فولاد مبارکه در اسفند سال 1379 انجام شد. پس از آن داده های مربوط به تاخیر آنها جمع آوری شد و همراه با نمره آنها در پرسشنامه میل به ماندن به عنوان متغیر ملاک به کا رفت. نتایج نشان می دهد که مجموعه آزمون های صنعتی فلانگان ابزار موثری برای پیش بینی رفتار تاخیر و میل به ماندن کارکنان می باشد. برای تحلیل آماری از همبستگی ساده و رگرسیون چند گانه استفاده شد. بحث در نتایج به کمک نظریه های دلبستگی شغلی و سازگاری کاری صورت گرفته است.

فرسودگی شغلی عبارت از خستگی عاطفی، خود گم کردگی و احساس عدم موفقیت در کار است. این پژوهش فرسودگی شغلی مدیران آموزشی مقاطع سه گانه شهر اصفهان را مورد بررسی قرار می دهد. روش تحقیق توصیفی است نمونه این تحقیق 270 نفر از مدیران آموزشی مدارس پسرانه و دختران شهر اصفهان در مقاطع مختلف تحصیلی بودند که با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه فرسودگی شغلی بوده و فرسودگی شغلی مدیران آموزشی را در ابعاد درونی یعنی خستگی عاطفی، خود گم کردگی و عدم موفقیت فردی و در ابعاد بیرونی یعنی عدم موفقیت شغلی و مسئولیت ناپذیری اندازه گیری نموده است. فرضیه این تحقیق این بود که فرسودگی شغلی مدیران آموزشی در مقاطع سه گانه شهر اصفهان بالاتر از سطح متوسط است و اینکه فرسودگی شغلی مدیران آموزشی از نظر جنسیت و در مقاطع مختلف تحصیلی متفاوت است. نتایج تحقیق نشان داد که فرسودگی شغلی مدیران در ابعاد درونی یعنی خستگی عاطفی، خود گم کردگی و عدم موفقیت درونی و در ابعاد بیرونی یعنی موفقیت شغلی و مسئولیت ناپذیری کمتر از سطح متوسط بوده است. میانگین فرسودگی شغلی مدیران آموزشی در مقطع متوسطه برابر 2.08، در مقطع راهنمایی برابر 1.91 و در مقطع ابتدایی برابر 1.7 بوده است. بیشترین میزان فرسودگی شغلی مربوط به مدیران آموزشی مقطع متوسطه و کمترین میزان فرسودگی شغلی مربوط به مدیران آموزشی مقطع ابتدایی بوده است. فرسودگی شغلی مدیران آموزشی مرد در ابعاد درونی و بیرونی بیش از مدیران زن بوده است.

برای آگاهی یافتن از کاستیها و قوتهای هر نظام آموزشی، به خصوص دانشگاه، انجام ارزشیابی امری اجتناب ناپذیر است. وظایف دانشگاه که شامل آموزش، پژوهش و ارایه خدمات به جامعه است، باید ارزشیابی شوند. برای ارزشیابی تدریس، ابتدا باید با توجه به دیدگاه صاحبنرظان و پژوهش های انجام شده، ملاک های تدریس خوب و اثربخش را مشخص کرد و سپس بر مبنای آن، ابزار مناسب را تهیه و تدوین نمود. در این راستا تحقیقات فراوانی انجام گرفته و علاوه بر تهیه ابزار، روش های متنوعی نیز برای ارزشیابی تدریس از جمله ارزشیابی به وسیله مدیران، همکاران و دانشجویان به کار گرفته می شود. از آنجا که روش ارزیابی دانشجویی، معمول ترین روش ارزشیابی در سراسر دنیا و کشور ماست، در این مقاله به بررسی مزایا و انتقادهای وارد شده به آن پرداخته شده است. در پایان، پس از نتیجه گیری، پیشنهادهایی نیز برای اجرای بهتر این نوع ارزشیابی ارایه گردیده است.

محمدبن حسام خوسفی یکی از شاعران و مبلغان بزرگ مذهب شیعه است که در قرن نهم و مقارن با سلطه تیموریان بر ایران می زیسته است. ظلم و ستم قوم خونخوار و بیگانه تیمور نسبت به مردم ایران و غارت اموال آنان موجب شد که ابن حسام با به وجود آوردن آثار حماسی به جنگ و ستیز با غارتگران بیگانه بپردازد در این دوره به علت غلبه گرایش های دینی بر گرایش های ملی قهرمانان آثار حماسی در قالب شخصیت های دینی جلوه گر می شوند. قصایدی که ابن حسام درباره حضرت مهدی (عج) سروده است علاوه بر جنبه های مذهبی و اعتقادی و سیاسی دارای جنبه حماسی نیز هست.