توسعه آموزش در علوم پزشکی
سال:1393 | دوره:7 | شماره:13 |تعداد مقالات:10

زمینه و هدف: مربیان بالینی با ایجاد محیط آموزش بالینی مناسب، نقش به سزایی در کسب توانمندی های حرفه ای دانشجویان گروه های پزشکی و پیراپزشکی دارند. این مطالعه با هدف تعیین دیدگاه دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی زنجان در خصوص عملکرد آموزشی، روابط بین فردی و ویژگی های شخصیتی مربیان بالینی انجام شد.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، 332 نفر از دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی زنجان به صورت سرشماری مشارکت داشتند. ابزار گردآوری داده ها ،پرسشنامه متشکل از 2 بخش بود ،بخش اول پرسشنامه شامل مشخصات فردی مربیان بالینی و بخش دوم با 48 سوال در 5 حیطه، مربوط به سنجش توانایی عمومی آموزش، شایستگی های حرفه ای، نحوه ارزشیابی دانشجویان، روابط بین فردی و ویژگی های شخصیتی مربیان طراحی شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی، آزمون آماری t مستقل، آزمون فریدمن و تحلیل واریانس استفاده شد.یافته ها: در رابطه با عملکرد آموزشی 82.2 درصد از دانشجویان مربیان بالینی خود را خوب توصیف کردند، از نظر شایستگی بالینی نیز در 80.9 درصد موارد، در حیطه نحوه ارزشیابی دانشجویان در 65.1 درصد موارد و از نظر روابط بین فردی در 79.7 درصد موارد نتیجه ارزشیابی خوب بوده است. از دیدگاه دانشجویان، مربیان بالینی از نظر ویژگی های شخصیتی در 76.2 درصد موارد خوب ارزیابی شدند. میانگین نمره کسب شده مربیان، 84.9 از کل 100 نمره بود که در دو جنس مذکر و مونث، تفاوت آماری معنی داری نداشت. میانگین کل نمره کسب شده در اساتید بالینی با مدرک phD بالاتر از مربیان دارای مدرک کارشناسی ارشد و کارشناسی بود. بیشترین نمره مربوط به مربیان مامایی و مربیان با سابقه کار بیش از 10 سال و کمترین میانگین نمره اخذ شده مربوط به مربیان گروه اتاق عمل و مربیان با سابقه کاری 5 تا 10 سال بود (P<0.05).نتیجه گیری: اگرچه عملکرد بالینی مربیان در دانشکده پرستاری و مامایی زنجان از دیدگاه دانشجویان خوب ارزیابی شد، اما با ارزیابی های مکرر وضعیت آموزش بالینی و پایش عملکرد مربیان و مقایسه وضعیت موجود با وضعیت قبل و تقویت جنبه های مثبت و اصلاح نقایص می توان گامی موثر در راستای ارتقای هر چه بیشتر کیفیت آموزش بالینی برداشت.

زمینه و هدف: تظاهر بسیاری از بیماری های عمومی در دهان می باشد. اهمیت برخی بیماری های دهان در حدی است که اگر به درستی و به موقع تشخیص داده نشوند، می توانند منجر به مرگ شوند. تاخیر در درمان می تواند حاکی از بی توجهی بیمار و نیز جامعه پزشکی به ضایعات پیش سرطانی و سرطانی دهان باشد. چون بسیاری بیماران بابت مشکلات دهانی ابتدا به پزشکان مراجعه می کنند، داشتن اطلاعات در زمینه بیماری های رایج دهان برای پزشکان ضروری به نظر می رسد لذا به بررسی آگاهی اینترن های پزشکی در این زمینه پرداختیم.روش بررسی: جامعه پژوهش اینترن های پزشکی سال آخر (ورودی 84 و 85) دانشگاه علوم پزشکی زنجان بودند. پرسشنامه ای که توسط پژوهشگر با استفاده از منابع معتبر تهیه گردید، همراه با هر یک از پرسش های بخش مهارت تشخیصی در اختیار نمونه قرار گرفت و در انتها نمرات آگاهی (کمتر از 50 درصد کل نمره ضعیف، 70-50 درصد متوسط و بیشتر از 75 درصد خوب) دسته بندی شدند. داده های پرسشنامه، با استفاده از آزمون های T-Test و ANOVA آنالیز آماری شدند.یافته ها: 51.6 درصد اینترن ها از وجود رشته بیماری های دهان اطلاع نداشتند. 80.3 درصد دانشجویان با تدریس واحد بیماری های دهان موافق بودند. تشخیص صحیح در مورد تغییرات بدخیمی و ضایعات پیگمانته و ساختار نرمال دهان به ترتیب 54.2 درصد و 67.2 درصد و 3.7 درصد بود. آگاهی اینترن های دو ورودی تفاوت آماری معناداری نداشتند. قدرت تشخیصی در مورد ضایعات بدخیم و نیز رویکرد درمانی آن ها متوسط و در مورد ضایعات پیگمانته در حد بالا و در زمینه ساختارهای نرمال دهان و اتیولوژی آفت دهانی بسیار ضعیف بود.نتیجه گیری: سطح آگاهی اینترن های پزشکی باید در مورد بدخیمی ها افزایش یابد. بازنویسی کوریکولوم آموزشی پزشکی با رویکرد آگاهی نسبت به بیماری های رایج دهان توصیه می شود.

زمینه و هدف: دانش آموختگان رشته بهداشت عمومی پس از فراغت از تحصیل، کارشناس حرفه ای در نظام سلامت خواهند بود تا با قرار گرفتن کنار سایر کارکنان سلامت، مسوولیت تامین، حفظ و ارتقای سلامت جامعه را به عهده گیرند برای انجام این مهم دانشجویان فوق باید دانش و مهارت لازم را عمدتا در دوره کارآموزی، کسب نمایند، این پژوهش با هدف بررسی واحد درسی کارآموزی رشته بهداشت عمومی از طریق کسب عمیق دیدگاه های گروه آموزشی و دانشجویان مربوطه در دانشگاه علوم پزشکی مازندارن انجام گرفت.روش بررسی: در این پژوهش کیفی، نمونه گیری به شکل هدفمند از بین جامعه کارآموزان، فارغ التحصیلان و گروه آموزشی بهداشت عمومی در دانشکده بهداشت انجام شد و مصاحبه هایی به صورت نیمه ساختار یافته صورت گرفت. بنابراین نتایج حاصل از مصاحبه ها، ما را برای انتخاب نمونه بعدی راهنمایی کرده، به ترتیب نمونه های بعدی به دست آمدند تا جایی که دیگر ایده جدیدی به دست نیامد، پس از گردآوری اطلاعات از نمونه ها به تعداد یازده نفر، یافته های پژوهش به روش آنالیز محتوا، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: از تجزیه و تحلیل داده های پژوهش حاضر پنج درون مایه اصلی و تعدادی درون مایه فرعی حاصل شد. ارزیابی سرفصل های کارآموزی، انتظارات از کارآموزی، انگیزه دانشجویان از حضور در کارآموزی، پرورش مهارت های غیرفنی و مدیریت و برنامه ریزی کارآموزی از این دسته اند.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که ضعف برنامه ریزی منسجم عامل بروز مشکلات عمده در کارآموزی دانشجویان می باشد، لذا لازم است مسوولان با برنامه های منسجم تر در جهت ارتقای کیفیت کارآموزی گام بردارند.

زمینه و هدف: عوامل فردی مختلفی می توانند در پیشرفت تحصیلی دانشجویان موثر باشند که از جمله آن ها می توان به شادکامی و خودکارآمدی اشاره نمود. هدف از این مطالعه بررسی روابط بین پیشرفت تحصیلی و برخی عوامل دموگرافیک با این عوامل در دانشجویان گروه علوم پزشکی می باشد.روش بررسی: این یک مطالعه مقطعی است که بر روی تعداد 180 نفر از دانشجویان صورت گرفته است. نمونه پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی از نوع سیستماتیک اخذ گردید. از پرسشنامه های دموگرافیک، فهرست شادکامی آکسفورد، و مقیاس خودکارآمدی عمومی برای جمع آوری اطلاعات از دانشجویان استفاده گردید. شاخص پیشرفت تحصیلی با استفاده از میانگین معدل تحصیلی دو نیمسال گذشته معین گردید. برای تجزیه و تحلیل آماری از آزمون های تی مستقل، آنالیز واریانس یکطرفه و همبستگی پیرسون استفاده شد.یافته ها: میانگین سنی شرکت کنندگان در پژوهش 29.33±7.03 بود و اکثریت آنها (80 درصد) مذکر بودند. عمده شرکت کنندگان از رشته های پزشکی و پرستاری بودند (55 درصد). میانگین استاندارد نمره شادکامی 4.36±0.58 و میانگین نمره خود کارآمدی 61.60±9.09 بود. میانگین معدل تحصیلی دو نیمسال گذشته دانشجویان مورد مطالعه نیز 15.41±1.81 به دست آمد. عواملی همچون وضعیت تاهل، سن، مقطع و رشته تحصیلی و همچنین شاخص پیشرفت تحصیلی دارای ارتباط معنی دار با شادکامی بوده، عواملی همچون سن، مقطع و معدل تحصیلی با خودکارآمدی در ارتباط بودند. همچنین همبستگی مثبت و معنی داری بین سه متغیر اصلی مطالعه یعنی شادکامی، خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی یافت گردید.نتیجه گیری: شادکامی و خود کارآمدی در دانشجویان علوم پزشکی به عوامل مختلف دموگرافیک و تحصیلی بستگی دارند که شناخت و تاثیرگذاری بر آن ها می تواند موجب بهبود عملکرد و سلامت روان دانشجویان گردد. بنابراین طرح ریزی مطالعات بیشتر جهت شناخت بهتر چنین عواملی در جهت ارتقای فرآیند آموزش و تحصیل دانشجویان توصیه می گردد.

زمینه و هدف: امتحان جامع پیش کارورزی، به عنوان آخرین آزمون سراسری دوره پزشکی عمومی، نشان دهنده وضعیت تحصیلی دانشگاهی و مخصوصا مقطع بالینی است؛ از سویی دیگر، ارزیابی های طولانی مدت نتایج این آزمون ها، می تواند به برنامه ریزی های منطقی تر، جهت رفع معایب و حفظ موفقیت ها در آینده منتهی گردد.روش بررسی: دراین مطالعه گروهی- تاریخی، تمام دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سمنان، که در یکی از سال های 1380 تا 1389، در آزمون جامع پیش کارورزی شرکت کرده بودند، به روش سرشماری انتخاب شدند؛ اطلاعات آن ها با کسب اجازه از مسوولان آموزش دانشکده پزشکی، جمع آوری شده، با آنالیز توصیفی تحلیل گردید.یافته ها: تعداد کل 316 نفر، بیش ترین تعداد در گروه آزمون اسفند 1381 (35 نفر) و کم ترین، در اسفند 1388 (4 نفر) بود. بهترین وضعیت تحصیلی، به اسفند 1387 (با میانگین 137) و ضعیف ترین، به اسفند 1380 (بامیانگین 105) مربوط می شد. وضعیت نمرات در 5 سال اول (با میانگین 112.6)، بهتر از 5 سال دوم (با میانگین 116.2) بود. بهترین وضعیت، در دروس بیماری های کودکان، بیماری های پوست و جراحی کلیه و مجاری ادراری تناسلی، و ضعیف ترین، در دروس آمار واپیدمیولوژی، زنان و زایمان و چشم پزشکی مشاهده گردید. در کل، بین نمرات در گروه های آزمون اسفند و شهریور، ارتباط معناداری مشاهده نشد.نتیجه گیری: توصیه می گردد مسوولین آموزش دانشگاه به بررسی علل افت و یا پیشرفت نمرات امتحان جامع پیش کارورزی در سال های مختلف بپردازند و نیز، ارزیابی های طولانی مدت وضعیت آموزشی در سال های مختلف، به پژوهشگران سایر دانشگاه ها پیشنهاد می گردد.

زمینه و هدف: آموزش بالینی یک از اجزای مهم و اساسی از برنامه آموزشی کاردرمانی است. با توجه به اهمیت نحوه شروع و برگزاری اولین کلینیک آموزشی، این مطالعه در پی بررسی تجربیات دانشجویان کاردرمانی در اولین کارآموزی بالینی است.روش بررسی: با استفاده از روش نمونه گیری مبتنی بر هدف، 8 دانشجوی کاردرمانی دانشگاه های علوم بهزیستی و علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی که اولین ترم آموزش بالینی را سپری کرده بودند، انتخاب و از آن ها مصاحبه نیمه ساختار یافته به عمل آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش آنالیز محتوای گرنهایم استفاده شد.یافته ها: از مجموع هشت مصاحبه 254 کد اولیه به دست آمد. این کدها در طی فرآیند تجزیه و تحلیل به سه مفهوم اصلی شامل: مربی و آموزش بالینی، برنامه آموزشی و محیط آموزشی تقسیم و مفاهیم فرعی شامل اهمیت جلسات ابتدایی، تجربه ارتباط با مربی، نیاز به نظارت و فیدبک صحیح، نحوه تشکیل پرونده و گزارش نویسی، لکچر به عنوان استراتژی آموزشی، تنوع در ارزیابی عملکرد دانشجو، شکاف بین آموزش نظری و آموزش بالینی، مشاهده بالینی واحدی کم اثر، نقش برنامه ریزی، پرسنل بعنوان عوامل تاثیر گذار و ویژگی های مرکز و ساختار فیزیکی دسته بندی شدند.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که دانشجویان کاردرمانی تجربه خوشایندی از اولین حضور خود در آموزش بالینی نداشته و با مشکلاتی روبرو بودند. لذا ضروری به نظر می رسد مسوولین در برنامه ریزی های آموزشی برای رفع این مشکلات به منظور تحقق بیشتر اهداف آموزش بالینی کاردرمانی تلاش بیشتری به کار بندند.

زمینه و هدف: منظور از برگزاری آزمون آسکی، ارزشیابی مهارت های دانشجویان در مقاطع بالینی است. در ایران استفاده از سناریوهای کتبی در ایستگاه های آزمون آسکی متداول است. هدف از این بررسی تعیین ضریب همبستگی نتایج آزمون آسکی با آزمون پیش کارورزی در صورت استفاده از این نوع طراحی ایستگاه بود.روش بررسی: این مطالعه مقطعی (Cross sectional)، بر روی نمرات آزمون آسکی 48 دانشجوی سال پنجم پزشکی دوره کارآموزی در سال 1391 صورت گرفت. همبستگی نمرات هر یک از ایستگاه ها و نمره کل آزمون آسکی با نمره آزمون پیش کارورزی به روش ضریب همبستگی R Pearson محاسبه شد. جهت تعیین همسانی درونی نمرات ایستگاه های آزمون، همبستگی نمره هر ایستگاه با نمره کل دانشجو در آزمون آسکی نیز محاسبه شد.یافته ها: در این پژوهش بین نمرات امتحان پیش کارورزی و نمرات آزمون آسکی ارتباط معنی داری یافت نشد. همبستگی منفی بین نمرات دو ایستگاه انجام پروسیجر بر روی مولاژ و آزمون پیش کارورزی وجود داشت. ضریب همبستگی نمرات آزمون پیش کارورزی با میانگین نمرات 3 ایستگاه عملی -0.07 با P=0.65 و ضریب همبستگی آن با میانگین نمرات 6 ایستگاه مبتنی بر سناریو کتبی 0.32 با P=0.02 محاسبه شد که مورد اخیر از نظر آماری معنی دار بود. در بررسی ثبات درونی آزمون، ایستگاه طب داخلی با 0.81 بالاترین و ایستگاه سنجش مهارت معاینه چشم با 0.17 از پایین ترین ضریب همبستگی برخوردار بودند.نتیجه گیری: پیشنهاد می شود از طراحی ایستگاه ها مبتنی بر سناریوهای کتبی خودداری شود. در غیر این صورت آزمون آسکی همان بخش هایی از صلاحیت های بالینی که در آزمون پیش کارورزی مورد ارزیابی قرار می گیرد را خواهد سنجید.

زمینه و هدف: ارزیابی دقیق و عینی صلاحیت بالینی و حرفه ای، یکی از مهم ترین ابعاد آموزش بالینی دانشجویان گروه پزشکی است. آزمون عینی ساختار یافته مهارت های عملی، طیف وسیعی از مهارت های فنی و اساسی را در موقعیت های تجربی ارزیابی می کند. این پژوهش با هدف مقایسه تاثیر به به کارگیری آزمون عینی ساختار یافته مهارت های عملی OSATS)Objective Structured Assessment of Technical Skills) و روش ارزیابی سنتی بر میزان رضایت دانشجویان و ارزیابان در دانشگاه علوم پزشکی گناباد انجام شد.روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه مداخله ای است. واحدهای مورد پژوهش 45 دانشجوی پرستاری و فوریت های پزشکی بودند که واحد اصول و فنون عملی را اخذ کرده و غیبت بیش از حد مجاز نداشتند و هر دو روش ارزشیابی عملی با ساختار عینی و سنتی در ارزیابی آن ها مورد استفاده قرار گرفت. اطلاعات از طریق پرسشنامه پژوهشگر ساخته و چک لیست جمع آوری شد. روایی محتوایی پرسشنامه توسط 10 تن از اساتید مجرب مورد ارزیابی قرار گرفت و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 80 درصد تایید شد. داده ها با استفاده از آزمون های تی زوج و مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته ها نشان داد میانگین نمره رضایت مندی دانشجویان از روش OSATS (74.3) بیشتر از روش سنتی(49.7) است و این تفاوت از نظر آماری معنادار بود (P<0.0001). هم چنین میزان رضایتمندی ارزیابان نیز از روش OSATS (76.3) بیشتر از روش سنتی (35.3) بود (P<0.0001) درصد دانشجویان موافق ادامه ارزشیابی به روش OSATS در ترم های آینده هستند.نتیجه گیری: ارزشیابی ساختارمند عینی مهارت های عملی بیش از روش سنتی سبب رضایت دانشجویان می شود. مدرسین نیز نسبت به این نوع ارزشیابی دیدگاه مثبتی دارند.

زمینه و هدف: کدهای اخلاقی،به عنوان راهنمای عملی مراقبت های پرستاری تدوین یافته است و مرجع تصمیماتی است که در فرایند مراقبتی توسط پرستاران اتخاذ می گردد. با توجه به اهمیت موضوع اخلاق در پرستاری و اجرای تحقیقات عمدتا کیفی در این زمینه، هدف از این مطالعه کمی، مقایسه وضعیت اجرای کدهای اخلاقی در بین دانشجویان پرستاری و پرستاران شاغل در بیمارستان الزهرا شهر اصفهان می باشد.روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه توصیفی- تحلیلی می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه ای 31 آیتمی و برگرفته از کدهای اخلاقی منتشره توسط وزارت بهداشت برای پرستاران بود. این پرسشنامه علاوه بر بخش اطلاعات فردی، دارای دو بخش کدهای اخلاقی مربوط به ارایه خدمات بالینی (23 آیتم) و ارتباط با تیم درمان (8 آیتم) می باشد که روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفت. نمونه گیری به روش آسان بر روی 32 نفر از دانشجویان پرستاری و 40 نفر از پرستاران شاغل در بیمارستان الزهرا انجام گرفت. داده ها، با آزمون تی مستقل تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: در دانشجویان پرستاری و پرستاران به ترتیب میانگین سن 22.29(1.37) و 29.47(7.34) سال بود. اکثر دانشجویان 93.8 درصد و پرستاران 87.5 درصد را زنان تشکیل می دادند. در بخش کدهای اخلاقی مربوط به ارایه خدمات بالینی تفاوت معنی داری بین گروه ها وجود نداشت، اما در بخش کدهای اخلاقی مربوط به ارتباط با تیم درمان پرستاران به طور معنی داری نمره بالاتری کسب کردند(P=0.04).نتیجه گیری: با توجه به حضور بیش تر پرستاران در بالین و مواجهه با موقیعت های اخلاقی، انتظار می رفت ایشان کدهای اخلاقی را بهتر از دانشجویان پرستاری رعایت کنند، اما این مورد، فقط در بخش ارتباط با تیم درمان محقق گردید. لذا پیشنهاد می شود که مدیران و مربیان پرستاری تدابیر لازم جهت رعایت بیش تر کدهای اخلاقی مربوط به ارایه خدمات بالینی، توسط دانشجویان پرستاری و به ویژه پرستاران اتخاذ کنند.

زمینه و هدف: استاد مهم ترین و اساسی ترین عامل موفقیت در تحقق اهداف آموزشی در هر موسسه دانشگاهی می باشد. آگاهی از نظرات دانشجویان در مورد ویژگی های یک استاد خوب دانشگاهی به ما کمک می کند تا در تنظیم فعالیت های تدریس و ارزیابی آموزشی با آگاهی تصمیم بگیریم. مطالعه حاضر با هدف تعیین ویژگی های یک استاد خوب دانشگاهی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه جامع علمی کاربردی سنندج انجام گردید.روش بررسی: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی تحلیلی از نوع مقطعی است. جامعه مورد بررسی تمامی دانشجویان دانشگاه جامع علمی کاربردی سنندج بودند که حداقل 2 ترم تحصیلی را گذرانده و در نیمسال دوم سال تحصیلی 1391-92 مشغول به تحصیل بودند که از بین آن ها 384 نفر به روش تصادفی ساده مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای مشتمل بر دو بخش سووالات دموگرافیک و سووالات مربوط به خصوصیات یک استاد خوب دانشگاهی بود که توسط دانشجویان تکمیل گردید.یافته ها: از نظر دانشجویان، مهم ترین گویه ها، تسلط استاد بر موضوع مورد تدریس، دانش عمومی در مورد درس مورد تدریس، کوشش جهت تفهیم درس و پاسخ به سووالات دانشجو و سابقه تدریس استاد و کم اهمیت ترین مشخصه های یک استاد خوب دانشگاهی شامل انجام حضور و غیاب، برگزاری کوئیز و امتحان میان ترم، رتبه دانشگاهی استاد و رعایت آیین نامه آموزشی و حذف دانشجویانی که بیش از حد مجاز غیبت دارند، بودند. بین جنس دانشجو و رشته تحصیلی با حیطه های شش گانه ارتباط آماری معنی داری مشاهده نشد (P>0.05).نتیجه گیری: توان علمی استاد از مهم ترین خصوصیات یک استاد خوب در این مطالعه بود که در کنار سابقه تدریس می تواند باعث پیشرفت کیفیت آموزشی شود؛ لذا دانشگاه ها بایستی در انتخاب اساتید، از مدرسین با توان علمی بالا و آشنا با روش های ارتباطی و شیوه های مناسب برخورد با دانشجو استفاده نمایند.