علوم و فنون شیلات
سال:1396 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

اهداف: سس ماهیان بزرگ سر در معرض خطر انقراض قرار دارند که هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ حفاظتی دارای اهمیت هستند. درباره ماهیان سد شهیدرجایی ساری و رودخانه تجن مطالعات بسیار کمی صورت گرفته است. جمعیت قابل توجهی از سس ماهی بزرگ سر در سد و بالادست آن حضور دارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های رشد و استراتژی تغذیه ای سس ماهی بزرگ سر در مخزن پشت سد شهیدرجایی ساری انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش تجربی، روی 180 قطعه سس ماهی بزرگ سر موجود در سد شهیدرجایی ساری طی چهار فصل سال های 1393-94 اجرا شد. نمونه ها در فرمالین 10% تثبیت شدند و فاکتورهای زیستی و تغذیه ای مرتبط با رشدونمو مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزارهای SYSTAT 9 و Excel2003 صورت گرفت.یافته ها: نسبت جنسی نر به ماده 1.14 به 1 بود. الگوی رشد این گونه آلومتریک منفی بود (L2.888015.0=wx، b=2.888). در جنس نر آلومتریک مثبت و در جنس ماده نیز آلومتریک منفی بود. میانگین طول و وزن جنس نر و ماده اختلاف معنی داری داشت (0.05>p) و رابطه بین طول و وزن در ماهیان تصاعدی بود. این گونه با آهنگ رشد 0.1 به حداکثر طول پیش بینی شده نزدیک می شود که حداکثر طول تخمینی برای ماهی 138.6 سانتی متر به دست آمد. شاخص رفتار تغذیه ای برای گروه های سنی زیر 4 سال، رژیم غذایی علفخواری (2.4±0.1=RLG) را نشان داد و بعد از بلوغ به سمت رژیم غذایی همه چیزخواری متمایل شد (1.2±0.6=RLG). نتیجه گیری: الگوی رشد گونه سس ماهی بزرگ سر آلومتریک منفی است و در تمامی فصول از رژیم غذایی همه چیزخواری برخوردار است.

اهداف: سارگاسوم بووانوم، پلی کلادیا مایریکا و گرسیلاریوپسیس پرسیکا به دلیل زی توده قابل توجه در طبیعت و قابلیت تولید انبوه به صورت پرورش مصنوعی، می توانند در جیره غذایی آبزیان مورد استفاده قرار گیرند. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر ماکروجلبک های دریایی بر عملکرد رشد و پاسخ ایمنی بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان بود. مواد و روش ها: پژوهش تجربی حاضر روی 210 قطعه بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان که به طور تصادفی انتخاب شده و در آزمایشگاه آبزیان دانشکده علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس نور در سال 1394 پرورش داده شدند، اجرا شد. این بچه ماهی ها در قالب هفت تیمار آزمایشی شامل جیره غذایی بدون ماکروجلبک دریایی (شاهد) و با جایگزینی سطوح متفاوت %5و 10% پودر ماکروجلبک های دریایی به جای آرد گندم قرار گرفتند. برای آنالیز اقلام غذایی از نرم افزار Lindo 5.3 و برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS 20 استفاده شد. یافته ها: کمترین افزایش وزن، کمترین ضریب رشد، کمترین شاخص کارآیی پروتئین و بالاترین میزان ضریب تبدیل غذایی مربوط به تیمار حاوی 10% پودر سارگاسوم بووانوم بود و تفاوت معنی داری با سایر تیمارها داشت. شاخص وضعیت (CF) در تیمار شاهد در بالاترین مقدار قرار داشت و بین تیمارها تفاوت معنی داری مشاهده نشد. در بازماندگی تیمارهای مختلف تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بیشترین میزان فعالیت لیزوزیم سرم مربوط به تیمار حاوی 5% پودر گرسیلاریوپسیس پرسیکا بود و بیشترین میزان فعالیت همولیتیک کمپلمان سرم مربوط به تیمار حاوی 5% سارگاسوم بووانوم بود.نتیجه گیری: ماکروجلبک های دریایی گرسیلاریوپسیس پرسیکا، سارگاسوم بووانوم و پلی کلادیا مایریکا بر بهبود عملکرد رشد بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان تاثیر ندارند، ولی گرسیلاریوپسیس پرسیکا و سارگاسوم بووانوم بر پاسخ ایمنی آنها تاثیرگذار هستند.

اهداف: خصوصیات عملکردی پروتئین استخراجی به روش حلالیت و ترسیب ایزوالکتریک، تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی از جمله استفاده از اسید یا باز هنگام استخراج پروتئین قرار دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی خصوصیات عملکردی پروتئین استخراج شده از ماهی کاراس معمولی (Carassius carassius) با روش حلالیت و ترسیب ایزوالکتریک اسیدی و بازی بود. مواد و روش ها: پژوهش تجربی حاضر روی 56 قطعه ماهی کاراس معمولی شهر بندر ترکمن انجام شد. گوشت چرخ شده ماهی ها به طور تصادفی به دو گروه همگن برای اعمال روش ISP اسیدی و بازی تقسیم شد. پروتئین از گوشت چرخ شده بازیافت و خصوصیات عملکردی آن بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS21، از طریق آزمون T دومتغیره صورت گرفت.یافته ها: پروتئین استخراج شده از گوشت ماهی کاراس معمولی در تیمارهای اسیدی و بازی اختلاف معنی داری داشتند (0.05>p). در نگهداری آب بین دو تیمار تفاوت معنی داری مشاهده نشد (p<0.05). ظرفیت امولسیون کنندگی پروتئین استخراج شده در تیمار بازی به طور معنی داری بالاتر از تیمار اسیدی بود (0.50>p). شاخص پایداری امولسیون در تیمار بازی، مقادیر بالاتری در مقایسه با تیمار اسیدی داشت. تمامی نمونه ها شاخص رفتار جریان (n) کمتر از یک داشتند که نشان داد این نمونه ها رفتار سودوپلاستیک دارند. نتیجه گیری: پروتئین استخراج شده از گوشت ماهی کاراس معمولی در تیمار اسیدی بیشتر است، ولی تیمار بازی خصوصیات عملکردی بهتری دارد. تیمار بازی، ظرفیت امولسیونی بالاتری نسبت به تیمار اسیدی تشکیل می دهد و شاخص پایداری تیمار بازی بالاست. محلول های پروتئینی و امولسیون های تهیه شده اسیدی و بازی، خصوصیت سودوپلاستیک دارند. میزان ویسکوزیته مواد غذایی در تیمار اسیدی نسبت به تیمار بازی بیشتر است.

اهداف: به دلیل مصرف بالای ماهی کوتر نیاز است تا پروفیل اسیدآمینه های آن تهیه شود. هدف پژوهش حاضر تجزیه تقریبی و محتوای اسیدآمینه ماهی کوتر ساده و دم زرد دریای عمان در پاییز و بهار بود. مواد و روش ها: پژوهش تجربی حاضر روی کوترماهیان ساده و دم زرد دریای عمان در فصل پاییز و بهار اجرا شد. ماهیان در ترکیب همسانی از نر و ماده در دو گروه، با 3 دسته 7 تایی از ماهیان قرار داشتند. تجزیه اسیدآمینه کل با دستگاه کروماتوگرافی مایع صورت گرفت. داده ها با نرم افزار GRAPHPAD-PRISM 5 و آزمون T غیرجفتی تحلیل شد. یافته ها: در دو گونه، رطوبت در فصل پاییز بالاتر از بهار بود، اما میزان چربی، پروتئین و خاکستر کل در بهار نسبت به پاییز اختلاف معنی داری داشت. در بهار نسبت اسیدآمینه های ضروری به غیرضروری (E/NE) و آروماتیک اختلاف معنی داری در دو گونه نداشت، اما سایر موارد اختلاف معنی داری داشتند. در پاییز نسبت E/NE و اسیدآمینه های اسیدی، اختلاف معنی داری در دو گونه نداشتند. شاخص های شیمیایی بر اساس نیاز انسان بالغ، بالاتر از یک بودند. اسیدآمینه لوسین در بازه سنی 2-5 سال در هر دو گونه در پاییز و بهار کمبود داشت. نتیجه گیری: هر دو گونه در فصل پاییز رطوبت بالاتری دارند، اما میزان چربی، پروتئین و خاکستر کل در بهار نسبت به پاییز بیشتر است. بیشترین اسیدآمینه دو گونه در دو فصل، گلوتامیک اسید و آسپارتیک اسید است.هیچ کمبودی در نیاز انسان بالغ برای اسیدآمینه ضروری موجود در دو گونه در دو فصل وجود ندارد. بر اساس نیاز کودکان 2-5 سال، اسیدآمینه لوسین در هر دو گونه دارای کمبود است.

اهداف: در راستای افزایش مصرف تازه خوری فرآورده های شیلاتی، هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های بافتی و رنگ فیله ماهی قزل آلای رنگین کمان با پوشش خوراکی کیتوزان حاوی اسانس مرزنجوش در طول دوره نگهداری در یخچال بود. مواد و روش ها: پژوهش تجربی حاضر به صورت آزمایش فاکتوریل با طرح کاملا تصادفی انجام شد. سه تیمار فیله های ماهی بدون پوشش، با محلول 2% کیتوزان و محلول 2% کیتوزان+0.5% اسانس مرزنجوش آماده و برای هر تیمار سه تکرار، آزمایش شدند. پس از شکل گیری پوشش در روزهای صفر، 7،14 ، 21، ویژگی های بافتی و رنگی ارزیابی شدند. تحلیل داده ها با آنالیز واریانس دوطرفه، آزمون چنددامنه ای دانکن و نرم افزار SPSS22 انجام شد. یافته ها: آنالیز تقریبی رطوبت، خاکستر، پروتئین و چربی کل بین روز صفر و 21 نگهداری در دمای یخچال تفاوت معنی داری نشان نداد. میزان باکتری های سرماگرا در طول دوره نگهداری افزایش یافت و در تیمارهای مختلف تفاوت معنی دار داشت (0.05>p). شمارش میزان اولیه باکتری ها در روز صفر بین فیله شاهد و فیله های تیمارشده تفاوت معنی داری نشان نداد (p>0.05) ولی باگذشت زمان این تفاوت معنی دار شد (p>0.05). فیله های تیمارشده با کیتوزان و اسانس منجر به حفظ حالت کشسانی بهتر و در نتیجه کیفیت بهتر بافت فیله در مقایسه با شاهد شدند. به کاربردن 2% کیتوزان موجب حفظ این شاخص ها در فیله بدون تغییر محسوس نسبت به شاهد شد (p>0.05). نتیجه گیری: پوشش دهی فیله قزل آلای رنگی کمان با اسانس مرزنجوش موجب افزایش خواص ضدمیکروبی و ضداکسیداسیونی آن می شود و به طور معنی داری کیفیت شاخص های رنگ و بافت فیله این ماهی را در طول نگهداری در یخچال حفظ می کند.

اهداف: سیستم بیوفلوک، استفاده از میکروارگانیزم هایی مانند باکتری های هتروتروف، جلبک ها، زئوپلانکتون های غذایی و آغازیان است که مواد دفعی آبزیان پرورشی و غذای خورده نشده در استخرها را تجزیه و مصرف می کنند و به عنوان یک سیستم مدرن آبزی پروری موجب افزایش بازدهی استخرهای پرورش شده است. هدف این تحقیق، بررسی کیفیت گوشت ماهیان کپور معمولی پرورش یافته در سیستم بیوفلوک طی دوره نگهداری در یخچال (1±4oC) بود. مواد و روش ها: در تحقیق تجربی حاضر، 300 قطعه بچه ماهی کپور معمولی به مدت 9 هفته، با غذای تجاری (شاهد) و سه تیمار آزمایشی، تغذیه شده و سپس شاخص های کیفی گوشت ماهیان مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS21 و توسط آزمون چنددامنه ای دانکن، آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی توکی انجام شد. یافته ها: پایین ترین کیفیت طعم گوشت ماهی در تیمار ملاس مشاهده شد و با سایر تیمارها اختلاف معنی دار داشت (p<0.05). در حالی که در سایر پارامترهای حسی گوشت پخته و درصد افت پخت، هیچ گونه اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد (0.05<p). تیمار شاهد و تیمار بیوفلوک ملاس به ترتیب کمترین و بیشترین شاخص قرمزی رنگ پوست را داشتند. با افزایش دوره ماندگاری میزان تیوباربیتوریک اسید در تیمار شاهد و در تیمارهای بیوفلوک به ترتیب افزایش و کاهش معنی دار داشت (0.05>p). مقادیر سولفیدریل و پپتیدهای محلول در تری کلرواستیک اسید با گذشت زمان نگهداری ماهی ها کاهش یافتند. نتیجه گیری: سیستم بیوفلوک در کیفیت گوشت ماهیان کپور معمولی پرورش یافته در طی دوره نگهداری در یخچال تاثیر مثبت دارد و دوره ماندگاری آن را افزایش می دهد.

اهداف: اسانس های گیاهی، کمپلکسی از ترکیبات فرار به دست آمده از بخش های مختلف گیاهان هستند. اسانس دارچین (Cinnamomum zeylanicum) به عنوان منبع مناسب برای ترکیبات ضدباکتریایی شناخته شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی فعالیت ضدباکتریایی اسانس دارچین و نانوذرات اکسید روی علیه دو سویه لیستریا مونوسیتوژنز بود. مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی، دو سویه باکتری لیستریا مونوسیتوژنز (سویه استاندارد و سویه جداسازی شده از ماهی) مورد استفاده قرار گرفت. فعالیت ضدمیکروبی اسانس دارچین و نانوذرات اکسید روی با روش چاهک ارزیابی شد. همچنین حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) اسانس دارچین و نانوذرات اکسید روی با استفاده از روش ماکرودایلوشن تعیین شد. علاوه بر این، خصوصیات ضدباکتریایی اسانس دارچین و نانوذرات اکسید روی در یک محیط مایع بررسی شد. داده ها به کمک نرم افزار SPSS 19 و توسط آزمون تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی توکی تحلیل شدند.یافته ها: میزان MIC و MBC اسانس دارچین به ترتیب 16 و بیش از 64 میکرولیتر بر میلی لیتر گزارش شد. همچنین مقادیر MIC و MBC برای نانوذرات اکسید روی به ترتیب 12.5 و 25 میلی گرم برمیلی لیتر محاسبه شد. با افزایش غلظت نانومواد و اسانس، جمعیت باکتری ها کاهش یافت (0.05>p) و در خلال دوره نگهداری در دمای سرد اختلافات قابل توجهی بین دو سویه مشاهده شد. نتیجه گیری: اسانس دارچین و نانوذرات اکسید روی، اثرات ضدمیکروبی قوی علیه لیستریا مونوسیتوژنز دارند، به طوری که اسانس دارچین روی لیستریا اثر باکتریواستاتیک، اما نانوذرات اکسید روی اثر باکتریوسایدی نشان می دهند.

اهداف: ماهی هوور مسقطی بالاترین صید جهانی تون ماهیان را دارد. سر ماهی حاوی حدود 64% پروتئین است. بسیاری از پروتئین های هیدرولیزشده و پپتید های حاصل از منابع مختلف دریایی قدرت آنتی اکسیدانی بالایی دارند. هدف پژوهش حاضر بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی پروتئین هیدرولیزشده سر ماهی هوور مسقطی بود. مواد و روش ها: در پژوهش تجربی حاضر، 30 قطعه سر ماهی هوور مسقطی تهیه شد. ابتدا درصد ترکیبات مختلف (پروتئین، چربی، خاکستر و رطوبت) در ماده اولیه ارزیابی شد و سپس توسط آنزیم آلکالاز، فرآیند هیدرولیز انجام گرفت و درجه هیدرولیز پروتئین هیدرولیزشده در زمان های مختلف ارزیابی شد. فعالیت آنتی اکسیدانی مخلوط پروتئین هیدرولیزشده با روش های فعالیت حذف رادیکال DPPH، قدرت احیای آهن و فعالیت مهارکنندگی رادیکال ABTS مورد سنجش قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری استنباطی استفاده شد. یافته ها: بخش عمده سر ماهی حاوی پروتئین بود و خاکستر بالایی داشت. درجه هیدرولیز با افزایش زمان افزایش یافت و بین زمان های 15، 60 و 120 دقیقه معنی دار بود (p<0.05)، اما در 120 و 240 دقیقه معنی دار نبود (0.05<p). فعالیت مهارکنندگی رادیکال DPPH با افزایش زمان هیدرولیز افزایش یافت و در تمامی نمونه های حاصل از زمان های مختلف اختلاف معنی داری مشاهده شد (p<0.05). با افزایش مدت زمان هیدرولیز، قدرت کاهندگی آهن نمونه های پروتئین هیدرولیزشده افزایش یافت که بالاترین مقدار در240  دقیقه بود. نمونه های حاصل از زمان های مختلف، تفاوت معنی داری در قدرت کاهندگی آهن داشتند (p<0.05). با افزایش غلظت پروتئین هیدرولیزشده، فعالیت مهارکنندگی افزایش یافت (p<0.5). نتیجه گیری: پروتئین هیدرولیزشده سر ماهی هوور مسقطی فعالیت آنتی اکسیدانی بالایی دارد و می تواند در فرآورده های غذایی به منظور افزایش پایداری اکسیداسیونی به کار رود.

اهداف: سارم دهان بزرگ در آب های خلیج فارس حضور دارد و جزء ترکیب صید کشورهای حاشیه خلیج فارس است. عادت های غذایی ماهیان در درک زنجیره های غذایی بین آنها مهم است. هدف پژوهش حاضر بررسی رژیم غذایی ماهی سارم دهان بزرگ در آب های ساحلی استان هرمزگان بود. مواد و روش ها: در پژوهش تجربی حاضر 422 عدد ماهی سارم دهان بزرگ از آب های ساحلی بندرعباس جمع آوری شد. طول کل و طول چنگالی محاسبه شدند. وزن با ترازوی دیجیتال اندازه گیری و در برگه مخصوص نمونه برداری ثبت شد. جداول و نمودار با نرم افزار Excel 2007 رسم، تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون های T پائولی، ضریب همبستگی پیرسون و نرم افزار SPSS20 صورت گرفت. یافته ها: کمترین طول چنگالی 18 سانتی متر، بیشترین طول چنگال86  سانتی متر و میانگین طول چنگالی 282.54 سانتی متر بود. با افزایش طول چنگالی، وزن ماهی با مدل نمایی افزایش یافت (p<0.05, r=0.0151). طول و وزن ماهی، همبستگی بالایی نشان دادند (p<0.05, r=0.98). بالاترین میزان شاخص معدی- بدنی در آبان و کمترین میزان آن در خرداد بود. شاخص خالی بودن معده 32.62 به دست آمد. ترجیح غذایی ماهیان، سخت پوستان و نرم تنان بودند. ماهی موتو، غذای اصلی این گونه و یال اسبی، ساردین پهلوطلایی، پنجزاری ماهیان، شورت ماهیان، گربه ماهی و گوازیم دم رشته ای، سایر شگ ماهیان و بزماهی غذای تصادفی محسوب شدند. نتیجه گیری: این ماهی باتوجه به شاخص خالی بودن معده، به نسبت کم خور محسوب می شود. ماهیان، سخت پوستان و نرم تنان جزء رژیم غذایی و ماهی موتو غذای اصلی آن است. سایر گونه های مصرف شده شامل یال اسبی، ساردین پهلوطلایی، پنجزاری ماهیان، شورت ماهیان، گربه ماهی و گوازیم دم رشته ای، سایر شگ ماهیان و بزماهی از غذاهای تصادفی محسوب می شوند.

اهداف: افزایش مصرف آبزیان، توسعه صنعت آبزی پروری و نیاز به تولید خوراک آبزیان، دسترسی به روغن ماهی را در آینده نامعلوم می سازد.هدف پژوهش بررسی تاثیر جایگزینی روغن ماهی جیره غذایی با روغن هسته انگور بر شاخص های رشد و فعالیت آنزیم های پپسین و تریپسین ماهیان قزل آلای رنگین کمان بود. مواد و روش ها: پژوهش حاضر روی 450 قطعه ماهی قزل آلای رنگین کمان طی یک دوره 60 روزه انجام شد. در این مطالعه از جیره شاهد (A) حاوی 100% روغن ماهی و جیره های حاوی 25% (B)، 50% (C)، 75% (D) و 100% (E) روغن هسته انگور به جای روغن ماهی استفاده شد. داده ها با نرم افزار Graph Pad Prism وSPSS20  از طریق آزمون واریانس یک طرفه تحلیل شدند. یافته ها: بیشترین وزن نهایی و افزایش وزن در جیره C و کمترین آنها در D بود که اختلاف معنی داری داشتند. اختلاف معنی داری در نرخ رشد ویژه و کارآیی پروتئین جیره ها وجود نداشت. بیشترین ضریب تبدیل غذایی در جیره E و کمترین آن در C با اختلاف معنی داری مشاهده شد. بیشترین کارآیی چربی در جیره C بود. بیشترین کارآیی غذا در جیره های C و D و کمترین آن در E بود و جیره ها اختلاف معنی داری نداشتند. بیشترین فعالیت آنزیم پپسین و تریپسین در ضمایم پیلوریک در جیره C و در روده در C و D مشاهده شد. میزان بهینه جایگزینی روغن ماهی به وسیله روغن هسته انگور 50% (جیره C) برآورد شد. نتیجه گیری: جیره غذایی 50% روغن ماهی و 50% روغن هسته انگور بر بهبود شاخص های رشد و فعالیت آنزیم های پپسین و تریپسین ماهیان قزل آلای رنگین کمان موثر است.