خانواده و پژوهش
سال:1398 | دوره:16 | شماره:1 (پیاپی 42) |تعداد مقالات:7

پژوهش حاضر به منظور تعیین اثربخشی آموزش مهارتهای مقابله با زورگویی از طریق قصه گویی بر کاهش قربانی شدن در دانش آموزان 7 تا 9 ساله انجام شده است. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی بود. جامعه آماری همه ی دانش آموزان 7 تا 9 ساله ای بودند که در سال 96-1395 در منطقه آموزشی یک تهران مشغول به تحصیل بودند و براساس پرسشنامه قربانی شدن نمرات بالایی به دست آوردند. روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای دو مرحله ای بود که در مرحله نهایی 30 دانش آموز براساس معیارهای ورود به پژوهش انتخاب شدند و به روش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش به مدت 10 جلسه ی 45 دقیقه ای و به طور هفتگی در معرض مداخله قصه درمانی قرار گرفتند. داده های پژوهش، با استفاده از مقیاس قربانی چندبعدی ماینارد و جوزف (2000) گردآوری شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس تک و چندمتغیره استفاده شد. بررسی داده ها نشان داد آموزش مهارتهای مقابله با زورگویی از طریق قصه بر کاهش قربانی شدن دانش آموزان پسر 7 تا 9 ساله تأثیر داشته است. اگرچه این آموزش بر همه ی مؤلفه های قربانی شدن دارای تأثیر مثبت بوده است، اما بیشترین تأثیر مربوط به خرده مقیاس قربانی شدن کلامی و کمترین تأثیر مربوط به خرده مقیاس حمله برای تملک بوده است. کاربرد مداخله های روان شناختی آموزش مهارتهای مقابله با زورگویی از طریق قصه گویی در مدارس می تواند به پیشگیری از قربانی شدن کودکان و افزایش عزت نفس آنها کمک کند.

پژوهش حاضر با هدف طراحی و آزمون الگوی مدرسه پژوهش محور، به روش آمیخته انجام شده است. در بخش کیفی پژوهش راهبرد پدیدارشناسی و در بخش کمّی، روش توصیفی از نوع الگویابی معادلات ساختاری مورد استفاده قرارگرفته است. ابزار گردآوری داده ها، در بخش کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته با 25 نفر از اساتید دانشگاه فرهنگیان و پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، کارشناسان حوزه های ذیربط وزارت آموزش و پرورش، مدیران پژوهش سراهای برتر دانش آموزی و معلمان موفق بود که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند. در بخش کمّی ابزار پژوهش پرسشنامه بود که از میان 5256 نفر دبیر زن دوره متوسطه، 450 نفر که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده بودند، در تکمیل آن شرکت کردند. بر اساس نتایج به دست آمده از مصاحبه ها و مطالعه ادبیات و پیشینه پژوهش، الگوی اولیه مدرسه پژوهش محور با چهار بعد مدیر پژوهش-محور در بردارنده سه مؤلفه ترویج پژوهشگری، تسهیل پژوهشگری و رهبری توزیعی، بعد معلم پژوهش محور شامل سه مؤلفه باور پژوهشی، دانش و مهارتهای حرفه ای و ارتباطات و تعاملات حرفه ای، بعد فرهنگ و ساختار پژوهش محور شامل چهار مؤلفه فرهنگ پژوهش محور، ساختار حمایتی و توانمندساز، قوانین حمایت کننده، و منابع و بعد آموزش و یادگیری پژوهش محور شامل هفت مؤلفه مدیریت کلاس، تدریس پژوهش محور، محتوای آموزشی پژوهش محور، ارزشیابی پژوهش محور، تقویت مهارتها، تکلیف و تشویق پژوهش محور بود. برای سنجش اعتبار مدل طراحی شده از شاخص نیکویی برازش استفاده شد که معادل 0/809 به-دست آمد. این میزان، اعتبار الگوی به دست آمده را در حد قوی ارزیابی کرد.

مشارکت اجتماعی فرایندی است آگاهانه، داوطلبانه و جمعی با در نظر داشتن اهدافی معین که یکی از ویژگیهای توسعه اجتماعی و متغیری تأثیرگذار در توسعه همه جانبه و از موضوعات اصلی در مطالعات توسعه است. در مقاله حاضر ضمن توصیف مشارکت اجتماعی، تلاش شده است تا با اتخاذ رویکردی نظری، عوامل مؤثر بر آن به شیوه ای تجربی در شهرستان تکاب بررسی شود. پیش فرض مقاله این است که بخشی از زمینه ها و علل توسعه نیافتگی شهرستان تکاب متأثر از بی توجهی و عدم مشارکت شهروندان و انفعال آنها در مواجهه با مسائل و موضوعات مبتلابه شهرستان است. از نظر روش شناختی این مطالعه به شیوه مطالعات پیمایشی و با کاربرد تکنیک پرسشنامه در میان معلمان شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی به اجرا در آمده است. حجم نمونه 255 نفر بوده است که با شیوه نمونه گیری طبقه ای متناسب، نمونه ها انتخاب شده و مورد مصاحبه قرار گرفته اند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که میزان مشارکت اجتماعی در میان معلمان چندان مطلوب نیست و در مؤلفه های مشارکت اجتماعی (مشارکت در فعالیتهای عام المنفعه، مشارکت در فعالیتهای شهری و محلی و عضویت در تشکلها) سطح مشارکت تقریباً پایین تر از متوسط است. در بعد تبیینی تحلیل نتایج نشان می دهد که شاخصهای «انسجام اجتماعی»، «احساس بی قدرتی»، «سن» و «میل به پیشرفت» به ترتیب بیشترین تأثیر را بر مشارکت اجتماعی معلمان دارند و می توانند بیش از 40 درصد از واریانس مشارکت اجتماعی را تبیین کنند.

طی چند دهه گذشته شاهد افزایش چشمگیر استفاده نوجوانان از اینترنت به ویژه برای برقراری ارتباط با دیگران بوده ایم. این امر با تعاملات رو در رو و دیگر جنبه های زندگی روزانه تداخل پیدا کرده و نگرانیهایی را سبب شده است. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی و تبیین تجارب واقعی نوجوانان درباره ی گرایش به برقراری ارتباط با دیگران در فضای سایبری انجام گرفته است. روش پژوهش کیفی و از نوع پدیدارشناسی است. جامعه ی آماری پژوهش دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی 96-1395 بوده است که از میان آنها 14 نفر به روش نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب شده اند. اطلاعات از طریق مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته با شرکت کنندگان گردآوری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از رویه تحلیل داده های پدیدار شناسی تجربی موستاکاس استفاده شده است. به طور کلی دو محتوای اصلی از نتایج این پژوهش استخراج شد که عبارت اند از: 1) فضای سایبری مکانی است برای برقراری ارتباط اجتماعی آسان با دوستان و آشنایان 2) فضای سایبری مکانی است برای تجربه ارتباط با افراد ناآشنا و غریبه. با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش پیشنهاد می شود که برای پیشگیری از مسائل ناشی از استفاده نادرست از اینترنت و برقراری روابط ناسالم سایبری، مسئولان و دست اندرکاران امور آموزشی و پژوهشی به منظور فرهنگ سازی در این زمینه، برنامه ریزی و اقدامات مناسب انجام دهند.

سرمایه اجتماعی به مجموعه منابع بالقوه و بالفعلی گفته می شود که با عضویت در شبکه های اجتماعی و سازمانها به وجود می آید. مفهوم سرمایه اجتماعی به دلیل ماهیت و محتوایی که دارد تقریباً با همه ی موضوعات و مسائل مطرح در حوزه انسانی و اجتماعی ارتباط پیدا می کند و اخیرا به مثابه ی یک عامل اجتماعی مؤثر بر سلامت سازمانی مطرح شده است. رضایت شغلی مؤلفه ای تعیین کننده و اثرگذار در تمام سازمانهاست که می تواند راندمان و بهره وری را تحت تأثیر خود قرار دهد. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی معلمان شهر یزد انجام شده است. جامعه آماری پژوهش معلمان شهر یزد هستند که حجم نمونه براساس فرمول کوکران 271 نفر برآورد شده است. شیوه نمونه گیری طبقه ای متناسب است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه رضایت شغلی مینه سوتا (MSQ) با همبستگی درونی 0/84 و پرسشنامه محقق ساخته سرمایه اجتماعی با آلفای کرونباخ 083 است. یافته ها نشان دادند که میان ابعاد سرمایه اجتماعی (اعتماد، مشارکت، کیفیت شبکه، هنجار و انسجام اجتماعی) با رضایت شغلی ارتباطی معنادار وجود دارد. تحلیل رگرسیونی نشان داد که متغیرهای اعتماد اجتماعی و انسجام اجتماعی 24 درصد از تغییرات متغیر رضایت شغلی را تبیین می کنند. در نتیجه هنگامی که سرمایه اجتماعی (اعتماد، مشارکت، شبکه، هنجار، انسجام اجتماعی) کارکنان افزایش می یابد رضایت شغلی آنان نیز افزایش می یابد و این فرایند در نهایت سبب افزایش بهره وری می شود.

هدف از پژوهش حاضر تدوین الگویی برای مدرسه اثربخش در دوره ی اول متوسطه متناسب با معیارهای جامعه ایرانی و براساس سند تحول بنیادین، برنامه درسی ملی و اهداف دوره اول متوسطه بود. برای تحقق بخشیدن به این هدف، ابتدا با بررسی مبانی نظری و تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور در زمینه مدارس اثربخش، تعداد 16 مؤلفه استخراج و در قالب پرسشنامه اولیه تنظیم شد. این پرسشنامه برای تعیین روایی صوری و محتوایی به روش کیفی و کمی میان 15 نفر از صاحب نظران علوم تربیتی شمال غرب کشور توزیع شد و مورد تایید قرار گرفت. برای بررسی پایایی به دو شیوه همسانی درونی(آلفای کرونباخ) و آزمون-آزمون مجدد (ضریب همبستگی درون طبقه ای)، پرسشنامه اصلاح شده بر اساس نتایج روایی صوری و محتوایی، در میان 60 نفر از اعضای جامعه به صورت آزمایشی اجرا شد(0/982=α و 0/931=ICC). پس ازتایید روایی و پایایی، پرسشنامه میان نمونه ای 217 نفری از اعضای جامعه اجرا شد و داده های آن با شاخصهای آمار توصیفی(میانگین، انحراف معیار) و آمار استنباطی(آزمون t تک نمونه ای) از طریق نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم افزار Amos نشان داد که الگوی 16 مؤلفه ای مدارس اثربخش دارای برازندگی مناسبی است و در اولویت بندی مؤلفه های الگوی مدرسه اثربخش، دستیابی به اهداف با ضریب برآورد شده استاندارد 0/88 مؤثرترین و مؤلفه انتظارات سطح بالا از دانش آموزان با ضریب برآورد شده استاندارد 0/55، کم ترین تاثیر را دارند.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه ی ویژگیهای شخصیتی و درگیری والدین در امور تحصیلی فرزندان با انگیزش تحصیلی در دانش آموزان مقطع متوسطه است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی و با روش همبستگی است. جامعه ی آماری این پژوهش همه ی دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانهای شهر ابرکوه در سال تحصیلی 1394-1393 بودند. نمونه ی پژوهش شامل 250 نفر (149 دختر و 101 پسر) بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای پژوهش از پرسشنامه ی انگیزش تحصیلی (والرند و همکاران، 1992)، پرسشنامه ی شخصیتی پنج عاملی نئو و پرسشنامه ی درگیری والدین در امور تحصیلی فرزندان (ثنایی، 1375) استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که ابعاد برون گرایی، انعطاف پذیری، سازگاری و وظیفه شناسی و درگیری والدین در امور تحصیلی رابطه ی معنادار و مستقیم با انگیزش درونی دارند، اما انعطاف پذیری، وظیفه شناسی و درگیری والدین در امور تحصیلی به صورت مناسب می توانند انگیزش درونی را پیش بینی کنند که سهم وظیفه-شناسی بیشتر بود. ابعاد برون گرایی، سازگاری و وظیفه شناسی و درگیری والدین در امور تحصیلی رابطه ی معنادار و مستقیم با انگیزش بیرونی دارند، اما تنها بعد وظیفه شناسی و درگیری والدین در امور تحصیلی به صورت مناسب می توانند انگیزش بیرونی را پیش بینی کنند که سهم وظیفه شناسی بیشتر بود. ابعاد انعطاف پذیری، سازگاری و وظیفه شناسی رابطه ی معنادار و معکوس بابی انگیزگی دارند، اما تنها ابعاد انعطاف پذیری و وظیفه شناسی به صورت مناسب می توانند بی انگیزگی را پیش بینی کنند که سهم وظیفه شناسی بیشتر بود.