توانمند سازی کودکان استثنایی
سال:1397 | دوره:9 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش راهبردهای یادگیری بر خودپنداره ریاضی دانش آموزان دختر نابینا انجام شد. این پژوهش کاربردی و از انواع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری، دانش آموزان دختر نابینای مقطع متوسطه دوم را شامل می شد که در مجتمع نابینایان نرجس تهران و ستایش مشهد در سال تحصیلی 95-96 مشغول به تحصیل بودند. نمونه مورد بررسی در این پژوهش شامل 30دانش آموز دختر نابینای پایه دهم مجتمع نابینایان نرجس تهران و ستایش مشهد است که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. در این مطالعه، برنامه آموزشی راهبردهای یادگیری پینتریچ به دانش آموزان طی 12جلسه و هر هفته 3 جلسه 45 دقیقه ای، آموزش داده شد و پرسشنامه خودپنداره ریاضی مارش به صورت پیش آزمون و پس آزمون اجرا شد. داده ها با روش تحلیل کواریانس تک متغیریANCOVA تحلیل شد. یافته ها حاکی از آن است که بین گروه آزمایش و گواه پس از انجام مداخله آزمایشی در متغیر خودپنداره ریاضی تفاوت معناداری وجود داشته است. همچنین 64درصد افزایش خودپنداره ریاضی ناشی از آموزش راهبردهای یادگیری بوده است. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش راهبردهای یادگیری، خودپنداره ریاضی دانش آموزان نابینا را افزایش می دهد، از آنجایی که راهبردهای یادگیری قابل آموزش هستند، لذا پیشنهاد می شود که برنامه ریزان تحصیلی به منظور آموزش این راهبردها اقدامات عملی را به کار گیرند.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش شایستگی اجتماعی-هیجانی بر مهارت های اجتماعی و سرمایه های روان شناختی دانش آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله ای انجام شد. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری نوجوانان دارای اختلال نافرمانی مقابله ای مشغول به تحصیل در مدارس دوره اول متوسطه شهر اهواز در سال تحصیلی 97-1396 را شامل می شد؛ از میان آن ها 30 نوجوان دارای اختلال نافرمانی مقابله ای به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه، جایگزین شدند (هر گروه 15 نفر). گروه آزمایش، آموزش شایستگی اجتماعی-هیجانی را طی نه جلسه دریافت کردند وگروه گواه هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های مهارت اجتماعی (گرشام و الیوت، 1999)، سرمایه روان شناختی (لوتانز و اولیو، 2007) و پرسشنامه سلامت روان کودکان و نوجوانان (گادو و اسپرافکین؛ 1994) استفاده شد. داده های آماری با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش شایستگی اجتماعی-هیجانی بر مهارت های اجتماعی و سرمایه های روان شناختی دانش آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله ای تاثیر معناداری داشته است (0001/0>p). علاوه بر این نتایج نشان داد که این درمان توانسته تاثیر خود را در زمان نیز به شکل معناداری حفظ کند(001/0 p<). بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان چنین نتیجه گرفت که آموزش شایستگی اجتماعی-هیجانی با بهره گیری از فنون اجتماعی و هیجانی می تواند مهارت های اجتماعی و سرمایه های روان شناختی دانش آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله ای را تحت تاثیر قرار دهد. بر این اساس آموزش شایستگی اجتماعی-هیجانی می تواند به عنوان درمانی موثر، برای بهبود مهارت های اجتماعی و سرمایه های روان شناختی دانش آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله ای استفاده شود.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه حرکات چشم (تثبیت و جهش) دانش آموزان با و بدون نارساخوانی در تکالیف ادراک بینایی انجام شد. پژوهش از نوع علی-مقایسه ای و جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع ابتدایی، با و بدون نارساخوانی، مشغول به تحصیل در مدارس عادی خرد و پارسا و نیز مراکز اختلالات یادگیری گوهر مهر و طراوت در شهر تهران در سال تحصیلی 96-97 بودند؛ که 25 دانش آموز نارساخوان و 27 دانش آموز بدون نارساخوانی به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شدند. نمونه گیری به شیوه در دسترس انجام شد و برای جمع آوری داده ها از دستگاه ردیاب چشم مدل SMI-RED استفاده شد. محرک ها شامل 21 تصویر مبتنی بر آزمون تی وی پی اس-3 که از طریق دستگاه ارائه شد. برای تحلیل یافته ها از روش آماری، تحلیل واریانس آمیخته استفاده شد. نتایج نشان داد در کل، تفاوت معنا داری در حرکات چشم دانش آموزان با و بدون نارساخوانی در تکالیف ادراک بینایی وجود نداشت، اما با لحاظ کردن سطوح دشواری تکالیف، دو گروه تفاوت معناداری در مدت زمان تثبیت و جهش چشم نشان دادند. بنابراین، می توان چنین استنباط کرد که منبع مشکلاتی که نارساخوانان به هنگام خواندن تجربه می کنند، در سطح پردازش دیداری نیست و احتمالا در سطح بالاتری از پردازش روان شناختی مشکل دارند. دشواری تکالیف، سبب ایجاد تغییر استراتژی روی حرکات چشم می شود که دانش آموزان نارساخوان از این تغییرات بی بهره اند. لذا این احتمال می رود که بتوان با تقویت ادراک بینایی در یکنواختی الگوی حرکات چشم این گروه از کودکان تغییراتی ایجاد کرد.

مهارت های ارتباطی و اجتماعی، مهم ترین مشکل دانش آموزان با آسیب شنوایی است. بدین ترتیب هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش مهارت جرات ورزی بر مهارت های اجتماعی و حرمت خود دانش آموزان با آسیب شنوایی بود. طرح پژوهشی نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل به کار برده شد. جامعه آماری شامل دانش آموزان دختر با آسیب شنوایی مقطع دبیرستان شهرستان رشت در سال تحصیلی 1395 بود. نمونه ای به حجم 30 نفر با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) جایدهی شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس مهارت های اجتماعی گرشام الیوت (1999) و حرمت خود کوپر اسمیت (1967) استفاده شد و برای گروه آزمایش، آموزش مهارت های جرات ورزی در 10 جلسه 90 دقیقه ای برگزار شد. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد آموزش مهارت های جرات ورزی موجب افزایش میزان مهارت های اجتماعی و حرمت خود دانش آموزان با آسیب شنوایی می شود (001/0= P). بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت آموزش گروهی جرات ورزی می تواند با دانش افزایی و ایفای نقش و یادگیری مشاهده ای به عنوان یک روش مداخله ای مفید برای ارتقاء مهارت های اجتماعی و حرمت خود دانش آموزان دارای مشکل شنوایی به کار رود.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه سبک های دلبستگی، محبوبیت والدین و اختلال رفتاری-عاطفی در فرزندان جانبازان با و بدون آسیب بینایی اجرا شد. روش آن توصیفی از نوع تحقیقات علی-مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش تمامی جانبازان با و بدون آسیب بینایی ساکن در شهر تهران بودند؛ گروه نمونه 100 نفر جانباز بدون آسیب بینایی و 100 نفر جانباز با آسیب بینایی را شامل می شد که از طریق روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در نهایت تعداد 184 نفر کلیه پرسشنامه ها را به صورت کامل تکمیل کردند و نمونه نهایی 184 نفر جانباز با و بدون آسیب بودند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس دلبستگی بزرگسالان (کالینز و رید، 1990)، مقیاس محبوبیت پدر (اسدی و افروز، 1393) و چک لیست رفتاری کودک (آخنباخ و رسکرولا، 2001) بود. به منظور مقایسه متغیرهای موردنظر از آزمون تی و تحلیل واریانس چند متغیری استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت معناداری در دلبستگی (05/0

پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتبارسنجی برنامه درسی ترمیمی برای دانش آموزان با اختلال های یادگیری ویژه در دوره اول ابتدایی انجام شد. پژوهش مطالعه کاربردی با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد داده بنیاد بود. جامعه آماری پژوهش تمامی معلمان و متخصصان شهرستان مراغه (515 نفر) بود که از بین آن ها حجم نمونه با استفاده از جدول تصادفی مورگان 212 نفر معلم و 40 نفر متخصص برنامه درسی انتخاب شدند. برای پاسخگویی به سوال های تحقیق، در ابتدا به مطالعه نظری موضوع تحقیق و طراحی الگو اقدام شد و سپس با طرح پرسشنامه محقق ساخته، که روایی صوری و محتوایی آن را متخصصان بررسی کردند و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ 85/0 محاسبه و در نهایت الگوی طراحی شده از دیدگاه معلمان و متخصصان اعتبارسنجی شد. داده های به دست آمده از تحقیق، با استفاده از آزمون خی دو تحلیل شد. یافته ها حاکی از آن بود که تمامی عناصر در نظر گرفته شده برای برنامه درسی ترمیمی (هدف، محتوا، روش های یاددهی-یادگیری و روش های ارزشیابی) از دیدگاه معلمان و متخصصان دارای اعتبار است و بین نظر این دو گروه به لحاظ درجه اعتبار، تفاوت معناداری وجود نداشت. با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که با در نظر گرفتن عناصر برنامه درسی ترمیمی اعتبارسنجی شده در تحقیق حاضر نسبت به کاربرد برنامه درسی برای دانش آموزان با اختلال های یادگیری ویژه در دوره اول ابتدایی اقدام شود.

اختلال وسواس فکری-عملی، اختلالی جدی است که دیگر فرایندهای روان شناختی و شناختی نوجوانان را نیز با آسیب مواجه می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان ذهن آگاهی بر کارکردهای اجرایی و همجوشی شناختی نوجوانان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی انجام شد. پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه و مرحله پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل نوجوانان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی شهر اصفهان در سال تحصیلی 97-1396 بود. در این پژوهش تعداد 30 نوجوان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه های آزمایش و گواه گمارده شدند. گروه آزمایش مداخله ذهن آگاهی را طی سه ماه در 10 جلسه 75 دقیقه ای دریافت کردند. پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه وسواس مادزلی (هاجسون و راچمن، 1980)، پرسشنامه کارکردهای اجرایی (جیوآ، ایسگویت، گای و کنورتی، 2000) و پرسشنامه و همجوشی شناختی (گیلاندرز و همکاران، 2010) بود. داده های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که درمان ذهن آگاهی بر کارکردهای اجرایی و همجوشی شناختی نوجوانان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی تاثیر معناداری داشته است(001/0 p<). بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان چنین نتیجه گرفت که درمان ذهن آگاهی می تواند به عنوان یک درمان کارآمد برای افزایش کارکردهای اجرایی و کاهش همجوشی شناختی نوجوانان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی استفاده شود.

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش برنامه فرزندپروری مثبتبر تعامل مادر با کودک آهسته گام در شهرستان های تهران انجام شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود. در این پژوهش 40 نفر از مادران دانش آموزان آهسته گام شرکت کردند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده از مدارس استثنایی شهرستان های تهران انتخاب شده بودند. شرکت کنندگان به صورت تصادفی به دو گروه 20 نفری تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه فرزندپروری مثبترا در 10 جلسه 60 دقیقه ای دریافت کردند، در حالی که به گروه کنترل این آموزش ارائه نشد. ابزار این پژوهش مقیاس رابطه مادر-کودک پیانتا (1994) بود. تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد که گروه آزمایش و کنترل حداقل در یکی از خرده مقیاس های رابطه مادر-کودک تفاوت معناداری دارند. نتایج نهایی تحلیل کوواریانس چندمتغیری حاکی از آن بود که آموزش برنامه فرزندپروری بر تعامل مادر با کودک آهسته گام اثر مثبت و معناداری داشت (001/0P<). با توجه به اینکه آموزش مهارت های فرزندپروری به بهبود تعامل مادر با کودک منجر شد. بنابراین، استفاده از برنامه آموزشی فرزندپروری مثبتبا نتایج مفید و موثری در حوزه تعامل مادر با کودک آهسته گام همراه است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامه تعامل والد-کودک بر میزان تنیدگی مادران کودکان آهسته گام با مشکلات رفتاری و کاهش مشکلات رفتاری کودکان انجام شد. این پژوهش، از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر آهسته گام با مشکلات رفتاری (7-9) در مدارس استثنایی (سال 97-96) شهرستان گرگان بودند. از این جامعه به روش نمونه گیری هدفمند، نمونه ای مشتمل بر 24 کودک و مادر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 12 نفری آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزار پژوهش، مقیاس مبتنی بر تجربه آخنباخ (2001) و مقیاس استرس فرزندپروری بری و جونز (1995) بود. ابتدا پیش آزمون در هر دو گروه آزمایش و کنترل انجام شد و سپس گروه آزمایش طی 15 جلسه 90 دقیقه ای برنامه تعامل والد-کودک را دریافت کردند. داده های جمع آوری شده با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر بررسی شدند. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که برنامه تعامل والد-کودک تاثیر معناداری بر کاهش تنیدگی مادران کودکان آهسته گام با مشکلات رفتاری و کاهش مشکلات رفتاری کودکان آهسته گام دارد. نتایج به دست آمده از مرحله پیگیری، همچنین کاهش تنیدگی مادران و کاهش مشکلات رفتاری کودکان را نشان داد. در نتیجه با بهبود مهارت های ارتباطی والدین و افزایش تعامل مثبت میان مادر و فرزند می توان تنیدگی مادران و مشکلات رفتاری کودکان را کاهش داد.

این پژوهش با هدف تعیین میزان اثربخشی آموزش بازی های رایانه ای بر انعطاف پذیری شناختی دانش آموزان با اختلال کم توجهی بیش فعالی انجام شد. پژوهش حاضر نیمه آزمایشی و طرح مورد استفاده در این پژوهش طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، دانش آموزان با اختلال کم توجهی بیش فعالی مراجعه کننده به مرکز مشاوره اهواز در سال 1397 بودند. گروه نمونه مشتمل بر 24 نفر بود که به صورت در دسترس انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه 12 نفری قرار گرفتند. گروه آزمایش طی 15 جلسه 60 دقیقه ای، هفته ای سه بار در جلسات انفرادی آموزش بازی های رایانه ای شرکت کرد و گروه کنترل هیج مداخله ای دریافت نکرد. ابزار پژوهش پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی دنیس و وندروال (2010) بود. داده های پژوهش با استفاده از روش تحلیل کوواریانس تک متغیری در نسخه 24 نرم افزار SPSS تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش بازی های رایانه ای تاثیر معناداری بر انعطاف پذیری شناختی دانش آموزان با اختلال کم توجهی بیش فعالی داشت. آموزش بازی های رایانه ای می تواند انعطاف پذیری شناختی دانش آموزان با اختلال کم توجهی بیش فعالی را افزایش دهد؛ بنابراین، برنامه ریزی به منظور استفاده از این برنامه مفید و موثر است و می تواند انعطاف پذیری شناختی را بهبود بخشد.