گیاهان دارویی
سال:1399 | دوره:19 | شماره:75 |تعداد مقالات:24

قریب به 19 سال از شروع به کار فصلنامه گیاهان دارویی می گذرد. در طول این مدت، فصلنامه فراز و نشیب های زیادی را طی کرده است. زمستان 1380 اولین شماره با 8 مقاله فارسی به چاپ رسید. از همان ابتدا، هر مقاله علاوه بر متن کامل فارسی، حاوی چکیده به زبان انگلیسی نیز بود. در پاییز سال 1381 همزمان با چاپ شماره چهارم، موفق به اخذ رتبه علمی پژوهشی از کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور گردید.

مقدمه: به علت اثربخشی کم درمان های موجود در ترک اعتیاد و عوارض نامطلوب داروهای صناعی، می توان حرکت به سمت استفاده از روش فارماکولوژی معکوس جهت تولید داروی کم هزینه تر، موثرتر و کم خطرتر را به عنوان یک راهکار مفید در نظر گرفت. هدف: با توجه به تاریخچه ی طولانی طب سنتی ایران در زمینه تشخیص و درمان بیماری ها از جمله اعتیاد، این تحقیق با نگاه به متون اصیل طب ایرانی، به بررسی مطالعات حیوانی و بالینی گیاه تاتوره و فرآورده ی حب الشفا جهت درمان اعتیاد به تریاک می پردازد. روش بررسی: این مقاله شامل سه بخش می باشد: بررسی متون طب ایرانی، مطالعات حیوانی و کارآزمایی بالینی. نتایج: در متون طب ایرانی دو شیوه اصلی فارماکولوژیک برای درمان عادت به افیون، تدریج و تعویض بیان شده است. در تحقیقات صورت گرفته، اثر تاتوره بر کمیت های سندرم ترک فارماکولوژیک موش صحرایی نسبت به متادون معنی دارتر بود. مطالعات سم شناسی حب الشفا هیچ گونه عارضه جانبی و آسیب بافتی نشان نداد. مطالعات حیوانی تفاوت معنی داری در امتیاز کل داده ها بین گروه متادون و حب الشفا نشان نداد. مطالعات بالینی حب الشفا بر روی علایم ترک بیماران مبتلا به مواد اپیوییدی حاکی از اثر این فرآورده در کنترل علایم محرومیت و افسردگی نسبت به دو گروه دارونما و کلونیدین بود. اثر حب الشفا به عنوان درمان نگهدارنده در افراد مبتلا به سوء مصرف مواد افیونی باعث کاهش وسوسه، اضطراب و افسردگی نسبت به دارونما در طول زمان شد. نتیجه گیری: نتایج مطالعات نشان دهنده اثربخشی حب الشفا در تمامی فازهای درمان اعتیاد می باشد. البته برای اثبات این یافته ها نیاز به مطالعات بیشتر می باشد.

مقدمه: بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل در سالمندان است. از آنجایی که هنوز پاتوژنز دقیق این بیماری مشخص نیست، درمان های موجود از کارایی لازم برخوردار نیستند. بنابراین استفاده از درمآنهای مکمل از جمله طب سنتی ایران جهت بهبود عملکرد حافظه رو به افزایش است. هدف: هدف از انجام این تحقیق بررسی نسخه های دارویی موجود در کتب طب سنتی ایرانی جهت پیشگیری و درمان بیماری آلزایمر و معرفی پرکاربرد ترین گیاهان دارویی موجود در آنها می باشد. روش بررسی: در این مطالعه با کلیدواژه های "نسیان"، "فراموشی"، "حافظه" و "ذکر" نسخه های دارویی مربوطه از 6 کتاب معتبر دارویی طب ایرانی استخراج شد و فرآورده های طبیعی ذکر شده در این نسخ جمع آوری و میزان فراوانی آنها ثبت شد. همچنین نام علمی و خواص فارماکولوژیکی این فرآورده های طبیعی در پایگاه های علمی Google scholar و PubMed، Medline و Scopus جستجو شدند. نتایج: از مجموع 96 نسخه بررسی شده 262 گیاه استخراج شد که 40 گیاه دارای بیشترین فراوانی بودند. این گیاهان مانند فلفل، دارچین، زنجبیل، هلیله و کندر دارای خواص نوروپروتکتیو، آنتی آلزایمر و آنتی اکسیدانت بوده که با توجه به نقش استرس اکسیداتیو در ایجاد بیماری آلزایمر، می توانند در بهبود علایم این بیماری موثر باشند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه، طب سنتی ایرانی روش های درمانی بسیاری را برای بیماری آلزایمر معرفی نموده است که اثبات یا رد اثربخشی و ایمنی آنها نیازمند مطالعات بالینی است.

مقدمه: اتنوبوتانی مطالعه کاربرد سنتی و محلی گیاهان مناطق مختلف توسط افراد محلی و فرهنگ های مختلف است. هدف آن توصیف روابط میان فرهنگ ها و گیاهان با تمرکز بر چگونگی استفاده از آنها می باشد. افراد محلی و سالخوردگان هر منطقه اغلب اطلاعات زیادی در مورد کاربردهای سنتی گیاهان دارند. هدف: هدف این پژوهش معرفی مهم ترین گونه های گیاهی دارویی شهرستان ابهر و کاربردهای آنها در درمان های سنتی است. روش بررسی: پس از بررسی منطقه، گفت و گو با افراد مطلع بومی و دریافت اطلاعات محلی، گیاهان دارویی شهرستان ابهر طی سال های 95-94 جمع آوری شد و با شناسایی علمی آنها نام فارسی، نام محلی و اندام های مورد استفاده، خواص دارویی و نحوه استفاده نیز تعیین شد. نتایج: یافته های تحقیق حضور 71 گونه گیاهی دارویی متعلق به 29 خانواده را نشان می دهد. خانواده های Asteraceae، Fabaceae و Lamiaceae با 11، 10 و 8 گونه، به ترتیب مهم ترین خانواده های گیاهی دارویی در منطقه مورد مطالعه هستند. مهم ترین کاربردهای دارویی گیاهان شهرستان ابهر در درمان ناراحتی های گوارشی (93/54 درصد) است. همچنین استفاده به شکل های دم کرده و جوشانده (06/76 درصد) یا به صورت عصاره (03/38 درصد) بیشترین مورد کاربرد را دارد. نتیجه گیری: وجود 71 گونه گیاه دارویی با استفاده های متنوع آنها توسط افراد بومی در درمان بیماری ها در شهرستان ابهر نشان دهنده ارزش طب سنتی در این منطقه می باشد که حفظ و توسعه این دانش بومی می تواند در درمان مناسب تر، کم هزینه تر و با عوارض جانبی کمتر برخی بیماری ها نقش بسزایی داشته باشد. هم چنین آموزش مردم محلی جهت حفاظت از این گنجینه های عظیم طبیعی و اجتناب از برداشت بی رویه گیاهان دارویی امری ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: یکی از مشکلات اصلی دیابت افزایش سطح گلوکز خون است. آنزیم آلفاگلوکوزیداز با تجزیه پلی ساکاریدها، به این افزایش گلوکز خون کمک می کند. مهار این آنزیم یکی از استراتژی های مهم در درمان دیابت می باشد. هدف: هدف از این مطالعه بررسی اثر مهارکنندگی ترکیبات طبیعی فلاونی موجود در میوه ها و گیاهان بر فعالیت آنزیم آلفاگلوکوزیداز در محیط in silico بود. روش بررسی: این تحقیق به شیوه توصیفی-تحلیلی صورت گرفت. به این منظور، ابتدا ساختار ترکیبات فلاونی و آلفاگلوکوزیداز به ترتیب از پایگاه های PubChem و PDB دریافت شدند. سپس خصوصیات فیزیکوشیمیایی ترکیبات فلاونی توسط پایگاه Zink و سرور Swiss ADME پیش بینی شدند. در نهایت، برای انجام داکینگ مولکولی و برهم کنش میان ترکیبات فلاونی و آنزیم به ترتیب از محیط های Molegro Virtual Docker 6. 0 وMolegro Molecular Viewer 2. 5 استفاده شد. نتایج: ترکیبات فلاونی مورد بررسی از لحاظ خصوصیات فیزیکوشیمیایی مطلوب هستند و همچنین تمامی ترکیبات فلاونی مورد مطالعه قادر به مهار آنزیم آلفاگلوکوزیداز هستند. اما از میان این ترکیبات، دو ترکیب نوبیلتین و لوتیولین به ترتیب با 78/98-و 87/96-کیلوژول بر مول کمترین انرژی منفی و بنابراین امتیاز داکینگ بیشتری نسبت به کنترل مثبت (میگلیتول) داشتند. نتیجه گیری: ترکیبات فلاونی مورد بررسی بویژه نوبیلتین به دلیل قرارگیری مناسب در جایگاه فعال آنزیم، از اثر مهارکنندگی بیشتری نسبت به سایر ترکیبات مشابه برخوردار است. در نتیجه بعد از مطالعه بیش تر این ترکیب در محیط های برون تنی و درون تنی ممکن است بتوان از آن به عنوان یک گزینه مناسب جهت مهار آلفاگلوکوزیداز و در نتیجه درمان دیابت استفاده نمود.

مقدمه: کاهوی مواج (Lactuca undulata Ledeb. ) گیاهی یکساله از تیره کاسنی است. یکی از مهم ترین ترکیبات فیتوشیمیایی سازنده این گیاه که در صنایع دارویی و غذایی اهمیت دارد، شیکوریک اسید است. هدف: هدف از تحقیق حاضر بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی کاهوی مواج جمع آوری شده از رویشگاه های مختلف ایران است. روش بررسی: به این منظور ساقه گیاهان در فاز زایشی از قم، بیارجمند، دشت میرزابایلو در خراسان شمالی، فیروزکوه و چشمه علی دامغان جمع آوری شدند. سپس میزان شیکوریک، کافییک و کلروژنیک اسید با دستگاه HPLC آنالیز شدند. همچنین میزان فنل، فلاونویید و تانن کل اندازه گیری شد. فعالیت آنتی اکسیدانی نمونه ها به روش DPPH مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج: داده های حاضر نشان داد که نمونه های جمع آوری شده از فیروزکوه، بیشترین میزان شیکوریک اسید (5/3 میلی گرم بر گرم وزن خشک) و نمونه های قم، بیشترین میزان کافییک اسید (26/1 میلی گرم بر گرم وزن خشک) را داشتند. همچنین میزان فنل کل از 53/13 در نمونه های فیروزکوه تا 86/18 میلی گرم در هر گرم وزن خشک در نمونه های قم متغیر بود. نتایج حاصل نشان داد که میزان فلاونویید کل در بین نمونه های جمع آوری شده از 5 منطقه مختلف در سطح 5 درصد و میزان تانن کل در سطح 1 درصد تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند. از طرفی دیگر بالاترین و کمترین فعالیت آنتی اکسیدانی به ترتیب مربوط به نمونه های جمع آوری شده از قم و بیارجمند بود. نتیجه گیری: نتایج حاضر نشان داد که کاهوی مواج جمع آوری شده از فیروزکوه بالاترین میزان شیکوریک اسید را داشته و می تواند به عنوان یک گیاه بومی ایران منبع مناسبی برای تولید شیکوریک اسید باشد.

مقدمه: میزان سایتوکین هایی مثل IL-13, IL-4, IL-1B, TNF-α و IL-10 در کولون افراد مبتلا به کولیت اولسرلتیو نسبت به افراد سالم تغییر می کنند. مطالعات قبلی نشان می دهند که شیلاجیت کولیت اولسراتیو را بهبود بخشیده، بنابراین این احتمال داده شد که شیلاجیت با تاثیر بر میزان سایتوکین توانسته کولیت اولسراتیو را بهبود بخشد. هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات شیلاجیت بر میزان IL-13, IL-4, IL-1B, TNF-α و IL-10 در کولیت اولسراتیو می باشد. روش بررسی: در این مطالعه ی تجربی، 49 سر موش صحرایی آزمایشگاهی سفید جنس نر با وزن 250-180گرم به طور تصادفی به 7 گروه تقسیم شدند که شامل گروه های شم، کولیت اولسراتیو، حلال خوراکی، شیلاجیت خوراکی، سولفاسالازین، حلال داخل مقعدی، شیلاجیت داخل مقعدی بودند. برای ایجاد کولیت اولسراتیو 2 سی سی اسید استیک (4 درصد) به روش تنقیه تجویز شد. 4 روز پس از ایجاد کولیت، به مدت 4 روز شیلاجیت با دوز 250 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت گاواژ و یا تنقیه، سولفاسالازین با دوز 250 میلی گرم بر کیلوگرم به شکل گاواژ تجویز شد. نتایج: گروه شیلاجیت خوراکی IL-13, IL-10 را افزایش و IL-1β , TNF-α را کاهش داد. شیلاجیت میزان IL-4 IL-13, IL-10, TNF-α را به مقادیر نرمال در گروه شم نزدیک کرد. نتیجه گیری: با توجه به اینکه نسبت وزن روده به وزن بدن حیوان در گروه های شیلاجیت نسبت به گروه سولفاسالازین کمتر بود می توان نتیجه گرفت که شیلاجیت با تغییر مناسب تر در مقادیر سایتوکین ها در مقایسه با سولفاسالازین توانسته است التهاب را بیشتر کاهش دهد.

مقدمه: شقاقل ایرانی با نام علمی Polygonatum orientale Desf. (تیره ی Asparagaceae) بومی جنگل های شمال ایران است. گونه های دیگر جنس Polygonatum در درمان دیابت و کاهش قند خون مورد استفاده قرار می گیرد. هدف: بررسی اثر کاهنده قند خون عصاره هیدروالکلی ریزوم P. orientale و تاثیر مصرف آن بر فاکتورهای آنتی اکسیدانی حیوان دیابتی شده بوسیله استرپتوزوسین می باشد. روش بررسی: سمیت حاد عصاره اتانولی 70 درصد با خوراندن دوزهای مختلف افزایشی از عصاره به حیوان انجام شد. سپس تعداد 30 موش صحرایی نر در گروه های کنترل سالم، کنترل دیابتی، کنترل مثبت (متفورمین) و سه گروه دیابتی (دوزهای 200، 400 و mg/kg 800) تقسیم شدند. تاثیر 28 روز گاواژ عصاره بر گلوکز خون، آنزیم های سوپراکسید دسموتاز (SOD) و کاتالاز (Catalase) و همچنین ظرفیت کلی آنتی اکسیدانی پلاسما (با انجام آزمون FRAP) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: مقایسه ی گروه های کنترل با عصاره اتانولی گیاه شقاقل ایرانی نشان داد که موثرترین غلظت در کاهش گلوکز خون، دوز 800 میلی گرم بر کیلوگرم و موثرترین غلظت در کاهش آنزیم SOD، دوزهای 200 و 400 میلی گرم بر کیلوگرم بوده اند. نتیجه گیری: عصاره اتانولی ریزوم گیاه شقاقل ایرانی اثر هایپوگلایسمیک در موش صحرایی دیابتی دارد که این اثر می تواند به حضور ترکیباتی مانند ساپونین های استروییدی، فلاونویید ها و یا پلی ساکارید ها و مکانیسم هایی مانند کاهش تولید گلوکز کبدی، کاهش برداشت گلوکز از کبد و افزایش حساسیت گیرنده های انسولینی مرتبط باشد.

مقدمه: فرآیند تولید نانومواد شامل تهیه مواد اولیه، سنتز نانومواد در مقیاس تجاری و استفاده از آنها در بسیاری از زمینه های پزشکی، بهداشت، کشاورزی، داروسازی، شیمی و غیره می باشد. هدف: تولید اقتصادی و سبز نانوذرات طلا با اندازه های کمتر از 20 نانومتر توسط عصاره بذر گل مغربی (Oenothera biennis) تحت تاثیر فاکتورهای محیطی موثر و بهینه شده از اهداف اصلی این پژوهش می باشد. روش بررسی: عصاره بذر گل مغربی، با کمک امواج فراصوت تهیه شد. محلول نمک کلرید طلای 1/0 میلی مولار تهیه و پس از افزودن به عصاره گیاهی با غلظت های معین و آزمون pH های مختلف، نمونه ها در دمای های متفاوت انکوباسیون و در مدت زمان های مختلف مورد بررسی قرار گرفتند. از میان نمونه های تهیه شده، 16 نمونه بر اساس جدول آرایه های متعامد آزمایش تاگوچی و با استفاده از نرم افزار Minitab18، انتخاب و استفاده شد. نتایج: نتایج نشان داد از بین 16 حالت پیشنهادی مبتنی بر روش تاگوچی، غلظت 200: 400 میکرولیتر نمک طلا به عصاره گیاهی، 10pH=، دمای 50 درجه سانتی گراد و مدت زمان 24 ساعت سطوح بهینه هر فاکتور می باشند. نمونه بهینه جهت آنالیزهای طیف سنج تبدیل فوریه مادون قرمز (FTIR)، پراش پرتو ایکس (XRD)، پتانسیل زتا (Zeta potential) و میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از میکروسکوپ الکترونی عبوری، اندازه نانوذرات سنتز شده را بین 10-2 نانومتر نشان داد. نتیجه گیری: بیوسنتز نانوذرات طلا توسط عصاره بذر گل مغربی با استفاده از روش تاگوچی، روشی موفق، مقرون به صرفه و با زمان بری کوتاه است.

مقدمه: گرایش عمومی جامعه به استفاده از عصاره های طبیعی به عنوان ترکیبات ضد میکروب، پاداکسنده و نگهدارنده در طی سال های اخیر افزایش یافته است. هدف: هدف این پژوهش بهبود خصوصیات کاربردی دو گیاه زوفا و چوچاق است که با مقایسه افزایش پایداری خصوصیات ضد میکروبی و ضد اکسیدانی نانولیپوزوم های حاوی عصاره های آنها با ترکیبات شاهد (عصاره های آزاد) محقق می شود. روش بررسی: عصاره گیری آبی پس از شناسایی هر دو گیاه انجام پذیرفت و نانولیپوزوم های چوچاق، زوفا و ترکیب آنها بر اساس روش آب پوشانی لایه نازک تولید شد. آزمون های بازده درون پوشانی، ظرفیت بارگذاری، اندازه ذرات با دستگاه پراکندگی نور پویا، پتانسل زتا با زتا سایزر، فعالیت آنتی اکسیدانی با روش رادیکال مقاوم DPPH و خاصیت ضدمیکروبی به روش چاهک تعیین شد. نتایج: نانولیپوزوم های حاوی عصاره چوچاق به طور معنی داری ظرفیت بارگذاری (5/17 درصد) و بازده درون پوشانی (5/23 درصد) بیشتری داشتند. میانگین اندازه ذات نانولیپوزوم عصاره چوچاق به طور محسوسی نسبت به سایر نمونه ها بالاتر (21/54 نانومتر) بود. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها بعد از کپسولاسیون در نانولیپوزوم افزایش یافت و EC50 عصاره چوچاق نانولیپوزومی به 14/27 (میکروگرم بر میلی لیتر) کاهش یافت. در میان باکتری ها استرپتوکوکوس اینیه (43/19 میلی متر) و استافیلوکوکوس اوریوس (38/18 میلی متر) به ترتیب در حضور نانولیپوزوم های حاوی عصاره چوچاق و زوفا هاله ی عدم رشد بیشتری در مقایسه با سایر باکتری ها از خود نشان دادند. نتیجه گیری: نانولیپوزم های حاوی عصاره ی چوچاق و زوفا می تواند به بهترین شکل خصوصیات کاربردی این گیاهان دارویی را افزایش دهد و جهت کاربرد صنعتی توصیه می شود.

مقدمه: دقت داشتن و عدم اضطراب دو عامل مهم در نحوه کار دانشجویان پرستاری می باشد. برای کاهش اضطراب و افزایش دقت راه های متفاوتی از جمله رایحه درمانی پیشنهاد شده است. هدف: این مطالعه با هدف تاثیر استنشاق اسانس نعناع فلفلی بر اضطراب و دقت دانشجویان پرستاری در بخش اورژانس ویژه بیمارستان های آموزشی بیرجند انجام شده است. روش بررسی: نوع مطالعه کارآزمایی بالینی می باشد. یک قطره اسانس نعناع (گروه آزمایش، 32 = n) و یک قطره روغن بادام شیرین (دارونما، 32 = n) روی گاز داخل ماسک ریخته و به مدت 20 دقیقه در مدت 4 روز مورد استشاق قرار گرفت. دو پرسشنامه دقت بوناردل و پرسشنامه اضطراب اشپیلبرگر قبل و بعد از مداخله توسط هر دو گروه پر شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 22 مورد آزمون قرار گرفت. در مطالعه از آزمون های تی تست، تی زوجی، کولمگروف اسمیرنوف، و آزمون کای دو استفاده شد. نتایج: نتایج این مطالعه نشان داد که از نظر متغیرهای دموگرافیک هر دو گروه همسان هستند. نتیجه آزمون تی زوجی در مقایسه میانگین نمره اضطراب در دو گروه اختلاف معنی داری قبل و بعد از مداخله نشان نداد (05/0P). نتیجه گیری: اسانس نعناع فلفلی به نسبت گروه دارونما توانست باعث افزایش دقت دانشجویان پرستاری شود که با یافته های مطالعات دیگر مطابقت دارد.

مقدمه: التهاب در محل آسیب عصب، از دلایل درد نوروپاتی بوده و دیده شده که زردچوبه و کورکومین به عنوان یک عامل ضدالتهاب عمل نموده و احتمالا موجب کاهش درد نروپاتی می شوند. هدف: در این مطالعه اثر زردچوبه و کورکومین بر پاسخ های رفتاری درد حاصل از (Chronic Constriction Injury) CCI مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: در این مطالعه تجربی از موش های نر بالغ نژاد ویستار (200 تا 250 گرم) استفاده شد. از روش Bennet & Xie با بستن 4 گره شل، جهت ایجاد CCI استفاده شد. دو هفته بعد تزریق داخل صفاقی حلال، زردچوبه 60 میلی گرم و کورکومین 30 و 60 میلی گرم به ازاء هر کیلوگرم آغاز و تا روز 26 روزانه ادامه یافت. پاسخ های رفتاری با آزمون آلودینیای مکانیکی و هایپرآلژزیای حرارتی در روزهای 14، 17، 20، 23، 26 و 40 بررسی شد. نتایج: نتایج نشان داد تزریق کورکومین با دوز 30 میلی گرم موجب کاهش آلودینیای مکانیکی از روز 20 و کاهش هایپرآلژزیای حرارتی از روز 23 شد و این اثرات تا روز چهلم ادامه یافت. تزریق کورکومین با دوز 60 میلی گرم در روز 26 آلودینیای مکانیکی و هایپرآلژزیای حرارتی را کاهش داد. زردچوبه با دوز 60 میلی گرم اثری بر آلودینیا و هایپرآلژزیا نشان نداد. نتیجه گیری: یافته ها نشان داد که احتمالا کورکومین می تواند در کاهش دردهای نوروپاتی حاصل از CCI موثر باشد. مطالعات قبلی پیشنهاد نموده اند که احتمالا این اثر از طریق کاهش پراکسیداسیون لیپیدی و درنهایت کاهش شدت التهاب اعمال می شود.

مقدمه: گیاه سگ دندان بشاگردی (Pycnocycla bashgardiana Mozaffarian) از گونه های اندمیک دارویی در استان هرمزگان می باشد. به دلیل وجود ماده با ارزش میریستیسین در اندام های این گیاه، از آن به صورت دم کرده در درمان برخی بیماری ها استفاده می شود. هدف: بررسی میزان و نوع ترکیبات اسانس سرشاخه گیاه در مراحل مختلف فنولوژیکی شامل رویشی، آغاز گلدهی، گلدهی کامل و بذردهی. روش بررسی: اسانس نمونه ها توسط کلونجر استخراج شد و ترکیبات آن بوسیله دستگاه GC و GC/MS مشخص گردید. نتایج: بیشترین بازده اسانس (22/2 درصد) مربوط به آغاز گلدهی گیاه است. بازده اسانس در مراحل رویشی، گلدهی کامل و زمان بذردهی به ترتیب 64/0، 54/1 و 74/0 درصد محاسبه شد. به طور کلی، 39 ترکیب در اسانس گیاه شناسایی شد که برخی از این ترکیبات تنها در یک مرحله از رشد گیاه و برخی نیز در هر چهار مرحله وجود داشتند. مقایسه ترکیبات اسانس نشان داد که در همه مراحل 6 ترکیب پاراسیمن، سیس بتا اوسیمن، میریستیسین، سابینن، ترانس بتا اوسیمن و ایزومیریستیسین از ترکیبات اصلی می باشند. میریستیسین در تمام مراحل به عنوان یکی از سه ترکیب با درصد بالا بوده به طوری که مقدار آن در مرحله رویشی 71/52، آغاز گل دهی 8/12، گلدهی کامل 6/8 و در بذردهی 17 درصد مشاهده شد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این تحقیق، بیشترین میزان میریستیسین در مرحله رویشی و قبل از رسیدن گیاه به مرحله گلدهی است. درحالی که بیشترین میزان ترانس بتا اوسیمن و سیس بتا اوسیمن در مرحله گلدهی و بیشترین میزان ایزو مریستیسین، سابینن و پاراسیمن در مرحله بذردهی گیاه می باشد.

مقدمه: نانوذرات اکسید سریم بسته به گونه گیاهی، شرایط کشت، غلظت و روش مورد استفاده می تواند اثرات متفاوتی بر القا فرآیندهای فیزیولوژیکی و متابولیتی گیاهان داشته باشد. هدف: بررسی تاثیر نانو اکسید سریم در غلظت های مختلف به دو روش محلول پاشی برگی و تغذیه خاک طی دو مرحله رشد بر ویژگی های مورفو-فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی مریم گلی قرمز. روش بررسی: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با غلظت های مختلف نانوذرات اکسید سریم (0، 250، 500، 1000 میلی گرم در لیتر) در دو مرحله رشد (رویشی و زایشی) و به دو روش محلول پاشی برگی و تغذیه خاکی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: بیشترین وزن خشک اندام هوایی گیاه در تیمار محلول پاشی برگی با غلظت 250 میلی گرم در لیتر نانو اکسید سریم و در مرحله زایشی مشاهده شد. محتوی کلروفیل a در تیمار تغذیه خاکی با 250 میلی گرم در لیتر نانو اکسید سریم در مرحله زایشی بیشترین مقدار بود. همچنین، بیشترین مقدار فنل، فلاونویید و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره برگ در گیاهان تحت تیمار محلول پاشی برگی با 500 میلی گرم در لیتر نانو اکسید سریم در مرحله زایشی حاصل شد. درحالی که در روش تغذیه خاک بیشترین مقدار اسید رزمارینیک و تانشینون ریشه در تیمار 500 میلی گرم در لیتر نانو اکسید سریم و در مرحله زایشی حاصل شد که به ترتیب 7/58 و 6/24 درصد نسبت به شاهد موردنظر افزایش داشت. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده در این مطالعه، غلظت 250 و 500 میلی گرم در لیتر نانو اکسید سریم به روش محلول پاشی برگی در دوره زایشی بیشترین تاثیر را بر بهبود ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی و فعالیت آنتی اکسیدانی مریم گلی قرمز گذاشت.

مقدمه: گلنار (Punica granatum var. pleniflora) از خانواده انار یا Puniaceae می باشد که به عنوان گل انار غیرمثمر شناخته می شود. هدف: در مطالعه کنونی، اثرات محافظت کنندگی کبدی عصاره آبی گلنار در سمیت کبدی القاء شده توسط تترا کلرید کربن (CCl4) در موش های صحرایی نر و همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی برون تن (in vitro) و درون تن (in vivo) این عصاره بررسی شد. خواص آنتی اکسیدانی و مهار کنندگی رادیکال های آزاد در برون تن، به روش DPPH و اندازه گیری پلی فنل و فلاونویید نیز ارزیابی شد. روش بررسی: سمیت کبدی بوسیله تتراکلرایدکربن القا شد و حیوان های مورد آزمایش سه دوز مختلف عصاره را به صورت خوراکی دریافت کردند. نتایج: در انتهای آزمایش غلظت سرمی مارکرهای آسیب کبدی شامل: آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلکالین فسفاتاز (ALP)، گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)، بیلی روبین و پروتیین تام خون در حیواناتی که توسط تتراکلراید کربن مسموم شده بودند، توسط عصاره کاهش یافت (001/0>P). علاوه بر این، در بخش درون تن عصاره توانست استرس اکسیداتیو کبدی ایجاد شده توسط تترا کلراید کربن را کاهش دهد که با افزایش گلوتاتیون (GSH) و کاهش لیپیدپراکسیداسیون کبدی مشخص می شود (001/0>P). در عین حال، این عصاره توانست وزن نسبی کبد را که در اثر مسمومیت با این سم کبدی افزایش یافته بود، بهبود ببخشد (001/0>P). نتیجه گیری: به عنوان نتیجه گیری می توان گفت که بخشی از اثر محافظت کنندگی عصاره آبی گلنار در برابر آسیب کبدی ناشی از تتراکلراید کربن، می تواند بواسطه خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره باشد.

مقدمه: ریحان (Ocimum basillicum L. ) یکی از مهم ترین گیاهان دارویی متعلق به خانواده Lamiaceae است که اسانس آن حاوی ترکیبات ترپنوییدی مهمی مانند مونوترپن و سزکویی ترپن ها می باشد. این ترکیبات به طور وسیعی به عنوان دارو مورد استفاده قرار می گیرند. هدف: هدف از این تحقیق، بررسی اثر تنش خشکی بر بیان برخی ژن های دخیل در بیوسنتز مونوترپن و سزکویی ترپن ها و ترکیبات اسانس ریحان بود. روش بررسی: تنش خشکی در سه سطح 100 (شاهد)، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی در مرحله 8-6 برگی اعمال شد. بیان ژن هایی از جمله سلینن سنتاز (SES)، بتا-میرسن سنتاز (MES)، گاما-کادینن سنتاز (CDS)، آلفا-زینجبرن سنتاز (ZIS) و ژرانیول سنتاز (GES) و ترکیبات تولید شده توسط این ژن ها در رقم کشکنی لولوی گیاه ریحان، در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تیمار و سه تکرار ارزیابی شد. نتایج: تجزیه داده های مربوط به مطالعه بیان ژن ها نشان داد که تنش خشکی 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی بیان ژن GES را به ترتیب 2 و 8/3 برابر، بیان ژن MYS را به ترتیب 16 و 4/17 برابر و بیان ژن ZIS را به ترتیب 31/1 و 41/1 برابر نسبت به کنترل افزایش می دهد در حالی که بیان ژن SES تقریبا ثابت و بیان ژن CDS کاهش یافت. نتیجه گیری: نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین تیمارها برای ترکیبات ژرانیول، بتا-میرسین و گاما-کادینن نشان داد تنش خشکی میزان ژرانیول را کاهش، ولی میزان ترکیبات بتا-میرسین و گاما-کادینن را افزایش می دهد همچنین نتایج نشان داد که تغییرات بیان ژن MYS با روند تغییرات بتا-میرسن مطابقت دارد.

مقدمه: جنس Nepeta حاوی گونه های مختلف یکساله و چندساله می باشد که حدود 250 گونه از این جنس از نقاط مختلف جهان گزارش شدند. گونه پونه سای تاج کرکی (N. eremokosmos Rech. f. ) از گونه های انحصاری ایران است که به طور خودرو در استان سمنان می روید و هنوز تحقیقی روی اسانس آن در رویشگاه های طبیعی این گونه انجام نشده است. هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی کمی و کیفی اسانس این گیاه در دو رویشگاه آن (در محدوده 1700 تا 2100 متر از سطح دریا) طی دو مرحله فنولوژیکی (رویشی و گلدهی) انجام شد. روش بررسی: سرشاخه های گلدار در بهار و تابستان 1396 جمع آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک شدند و به روش تقطیر با آب اسانس گیری شدند. برای شناسایی ترکیب های تشکیل دهنده اسانس، از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایج: بیشترین درصد اسانس در رویشگاه اروانه و مرحله گلدهی (9/1 درصد) و کمترین مقدار آن در رویشگاه افتر و مرحله رویشی (043/0 درصد) مشاهده شد. بتا-پینن، 8، 1-سینیول، ترانس پینوکارویول و میرتنال ترکیبات اصلی اسانس گیاه بودند. بتا-پینن و میرتنال در طی مرحله رشد کاهش، ولی 8، 1-سینیول افزایش یافت. ترانس پینوکارویول تغییری طی مراحل رشد نداشت. مقدار این ترکیبات در رویشگاه اروانه به طور جزیی بیشتر از رویشگاه افتر بود. نتیجه گیری: رویشگاه اروانه به دلیل شرایط خاکی و اقلیمی مناسب تر دارای مقدار اسانس بیشتر و همچنین غلظت ترکیبات 8، 1-سینیول و ترانس پینوکارویول بهتری نسبت به رویشگاه افتر بود. از نظر مراحل رویشی، مرحله گلدهی دارای اسانس بیشتر و مقدار 8، 1-سینیول بیشتری بود، بنابراین بهترین زمان برای دستیابی به بیشترین مقدار اسانس با حداکثر مقدار 8، 1-سینیول دوره گلدهی گیاه است.

مقدمه: امروزه تمایل به استفاده از بیوپلیمرهای زیست تخریب پذیر به عنوان یکی از فنآوری های مناسب برای جلوگیری از اکسیداسیون مواد غذایی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. هدف: مطالعه حاضر به منظور تهیه، فیلم جدید زیست تخریب پذیر حاوی عصاره هیدروالکلی (اتانول) آزاد و ریزپوشانی شده کک کش بیابانی (Pulicaria gnaphalodes (Vent. ) Boiss. ) دارای خاصیت آنتی اکسیدانی در شرایط آزمایشگاهی می باشد. روش بررسی: در این بررسی اثرات فیلم های مختلف تهیه شده بر روی ویژگی های مکانیکی، آنتی اکسیدانی، راندمان درون پوشانی، نفوذپذیری در برابر بخار آب، ریز ساختار و خصوصیات رنگ مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج: میانگین اندازه ذرات 166-153 نانومتر و کارایی درون پوشانی درصد 07/73-88/49 به دست آمد. نانولیپوزوم با کمترین اندازه و بیش ترین کارایی درون پوشانی با نمونه های فیلم ادغام شدند. نتایج به دست آمده از طیف فعل و انفعالات جدید بین کیتوزان و نانولیپوزوم را نشان داد. با وجود افزایش زردی و کاهش در شاخص های سفیدی، ترکیب نانولیپوزوم ها سختی مکانیکی وخواص آنتی اکسیدانی را بهبود بخشیده و منجر به کاهش نفوذپذیری بخار آب می شود. نتیجه گیری: ویژگی های فیلم های کیتوزان-زیین متاثر از میزان عصاره به کار رفته است که به طور کل سبب بهبود ویژگی های فیلم ها و خواص آنتی اکسیدانی آنها شد. با توجه به این ویژگی ها از این فیلم می توان در نگهداری مواد غذایی استفاده نمود.

مقدمه: آویشن شیرازی با نام علمی Zataria multiflora Boiss. گیاهی متعلق به خانواده ی نعناعیان است. این گیاه تنها در مناطق مرکزی و جنوبی ایران، قسمت هایی از پاکستان و افغانستان می روید. از این گیاه دارویی به عنوان چاشنی در بسیاری از غذاها در ایران استفاده می شود. بررسی ها نشان داده است. گیاه Zataria multiflora دارای اثرات افزایش قدرت ایمنی، ضد درد، ضد التهابی، آنتی اکسیدان، ضد باکتری، ضد ویروسی، ضد عفونی کننده و ضد قارچی است و نیز به طور گسترده ای در طب سنتی به عنوان داروی ضد درد، ضد اسهال، برای درمان بیماری های عفونی و مشکلات گوارشی استفاده می شود. هدف: بررسی فیتوشیمیایی عصاره متانولی آویشن شیرازی به کمک تکنیک های مختلف کروماتوگرافی و اسپکتروسکوپی می باشد. روش بررسی در این تحقیق اجزای اصلی تشکیل دهنده عصاره متانولی آویشن شیرازی به روش کروماتوگرافی ستونی فاز نرمال و کروماتوگرافی نیمه تهیه ای فاز معکوس C18 به روش HPLC جداسازی، خالص سازی و شناسایی شد. نتایج: سه فلاونویید گلیکوزید به نام های آپی ژنین-7-O-گلیکوزاید (1)، لوتیولین-7-O-گلیکوپیروناید (2) و لوتیولین-7-O-روتینوزاید (3) شناسایی شد ساختار آنها توسط مطالعات اسپکتروسکوپی NMR یک بعدی و دوبعدی نظیر 1H-1H-COSY، HSQC و HMBC تعیین شده است. همچنین سه ترکیب رزمارینیک اسید (4)، اولیانولیک اسید (5)، اورسولیک اسید (6) با بررسی طیف جرمی و الگوی شکست آنها شناسایی شدند. نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که گیاه آویشن شیرازی منبع غنی از اجزا پلی فنولی و ترپنوییدی می باشد.

مقدمه: کاروتنوییدها رنگدانه هایی با اثرات فیزیولوژیکی مهم در بدن انسان می باشند که در تقویت سیستم ایمنی و کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان نقش دارند. هدف: با توجه به اهمیت این مواد و وجود مقادیر بالای آنها در هویج و به منظور شناسایی منطقه جغرافیایی مناسب تر برای دست یابی به محصولاتی با بالاترین میزان این ترکیبات، مطالعه حاضر انجام گرفت. روش بررسی: نمونه ها از شش منطقه عمده هویج کاری، واقع در استان های خوزستان و اصفهان جمع آوری و بررسی شدند. همچنین اثرات تغییرات شرایط آب و هوایی در میزان این مواد نیز مورد مطالعه قرار گرفت. از نمونه ها عصاره تهیه و آزمایش های تعیین مقادیر کل کلروفیل، کاروتنوییدها و بتاکاروتن به روش اسپکتروفتومتری به ترتیب در طول موج های 663، 645، 480 و 436 نانومتر انجام شد. نتایج: بیشترین میانگین اندازه گیری شده میزان کلروفیل در برگ ها (42/1 میلی گرم بر گرم) و میزان کاروتنویید تام (62/54 میکروگرم بر گرم) و بتا کاروتن (97/24 میکروگرم بر گرم) موجود در ریشه گیاه، مربوط به اندیمشک در استان خوزستان بود. همچنین کم ترین مقادیر کلروفیل، کاروتنویید تام و بتاکاروتن مربوط به دستگرد در استان اصفهان بود، که میزان آنها به ترتیب 61/0 میلی گرم بر گرم، 72/18 میکروگرم بر گرم و 98/1 میکروگرم بر گرم بدست آمد. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که در استان خوزستان، پارامترهایی نظیر دما (25-5/23 درجه سانتی گراد)، رطوبت نسبی (58-5/49 درصد) و میزان بارندگی (570-260 میلی متر در سال) شرایط مناسب تری برای فعالیت متابولیکی هویج داشته و در نتیجه باعث افزایش معنی دار میزان کاروتنوییدها و بتا کاروتن در این محصول گیاهی شده است.

مقدمه: شهرستان ماهنشان با مساحت 2815 کیلو متر مربع واقع در غرب استان زنجان، از آبادترین و بکرترین مناطق استان است که با دارا بودن دشت ها و مناطق مرتفع، رویشگاه های متنوع، خاک و منابع آبی مناسب، از غنای بالای تنوع گونه های گیاهی برخوردار است. بخش قابل توجهی از این گیاهان دارای خواص دارویی از جمله درمان بیماری های گوارشی می باشند که تاکنون مورد مطالعه دقیق قرار نگرفته اند. هدف: شناسایی گونه های گیاهی دارویی شهرستان و آشنایی با کاربردهای سنتی آنها جهت معالجه بیماری های گوارشی می باشد. روش بررسی: پس از بررسی و آشنایی مقدماتی با منطقه در طی سال های97-96 گونه های گیاهی مورد نظر جمع آوری شد. به طور همزمان پرسشگری از افراد مطلع بومی در رابطه با گیاهان دارویی موثر در درمان ناراحتی های گوارشی انجام شده و بعد از شناسایی دقیق علمی، نام فارسی، نام محلی، اندام های مورد استفاده، نحوه مصرف و خاصیت دارویی آنها نیز گردآوری شد. نتایج: طبق نتایج به دست آمده، تعداد 88 گونه گیاهی متعلق به 30 خانواده در منطقه جهت درمان بیماری های گوارشی استفاده می شود. خانواده های Lamiaceae با 16 گونه، Asteraceae با 15 گونه و Apiaceae و Fabaceae با 7 گونه از مهم ترین خانواده های گیاهی دارویی هستند و بیشتر به صورت دم کرده و جوشانده مصرف می شوند. نتیجه گیری: با توجه به سابقه تاریخی استفاده از گیاهان دارویی در شهرستان، این پژوهش می تواند مقدمه ای برای بهره مندی بهتر و علمی تر از گیاهان دارویی منطقه باشد. شناسایی و بهربرداری علمی از گیاهان دارویی منطقه می تواند کمک شایانی به حفظ خزانه ژنتیکی گیاهی و هم چنین توسعه اشتغال محلی از طریق تولید فراورده هایی گیاهی با عوارض جانبی کمتر و اثر بخشی بیشتر باشد.

مقدمه: کلبسیلا پنومونیه به عنوان یکی از مهم ترین عوامل ایجاد کننده عفونت های بیمارستانی بویژه عفونت زخم ها پس از جراحی مطرح می باشد. یکی از مکانیسم های مقاومت این باکتری به آنتی بیوتیک ها مخصوصا سیپروفلوکساسین، وجود پمپ های افلاکس می باشد. هدف: بررسی تاثیر عصاره گیاه شوید کوهی (Grammosciadium platycarpum Boiss. & Hausskn. ) بر روی بیان ژن پمپ افلاکسoqxA در سویه های بالینی مقاوم به آنتی بیوتیک کلبسیلا پنومونیه می باشد. روش بررسی: در این مطالعه تجربی، نمونه های بالینی از بیمارستان های شهر تهران جمع آوری شد و ایزوله های کلبسیلا پنومونیه جداسازی شد و به دنبال آن سویه های مقاوم به سیپروفلوکساسین و حاوی ژن پمپ افلاکس oqxA با روش PCR شناسایی شد. در انتها، میزان بیان ژن پمپ افلاکس oqxA در سویه های تیمار شده با عصاره گیاه شوید کوهی با روش Real Time PCR مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: در این مطالعه، تعداد 50 ایزوله کلبسیلا پنومونیه جداسازی شد و نتایج حساسیت آنتی بیوتیکی نشان داد که 70 درصد (35 نمونه) مقاوم به سیپروفلوکساسین بودند و ژن oqxA در 43 درصد (15 نمونه) از سویه های کلبسیلا پنومونیه مقاوم مشاهده شد. نتایجReal Time PCR نشان داد که بیان ژن oqxA در سویه های تیمار شده با عصاره کاهش بیان معنی داری داشتند. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که عصاره گیاه شوید کوهی باعث مهار بیان پمپ افلاکس در سویه های کلبسیلا پنومونیه می شود و با مطالعات بیشتر می توان از عصاره این گیاه به عنوان کاندید دارو استفاده نمود.

مقدمه: سوختگی چهارمین ترومای شایع در سراسر جهان است که سالیانه افراد زیادی دچار آن می شوند. استفاده از کرم سولفادیازین نقره 1 درصد جزو رایج ترین درمان های موجود در درمان زخم سوختگی می باشد که مهم ترین عارضه آن تاخیر در التیام زخم می باشد. هدف: جهت شناسایی و بررسی داروی موثر در درمان زخم سوختگی، این مطالعه با هدف مقایسه اثر پانسمان با کرم بابونه و کرم سولفادیازین نقره 1 درصد بر بهبود زخم سوختگی درجه دو انجام شد. روش بررسی: این کارآزمایی بالینی سه سو کور در درمانگاه سوانح سوختگی اصفهان انجام شد. 67 نفر از بیماران دارای معیارهای ورود که دارای زخم سوختگی درجه دو با وسعت 1-10 درصد بودند، به روش تصادفی در دو گروه قرار گرفتند. 34 نفر با کرم بابونه و 33 نفر با کرم سولفادیازین نقره روزانه تا ترمیم زخم پانسمان شدند. مدت زمان ترمیم زخم بر اساس چک لیست مورد ارزیابی قرار گرفت، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری کای اسکویر، تی مستقل و فیشر انجام شد. نتایج: بررسی داده ها نشان داد که میانگین مدت زمان ترمیم زخم در گروه تحت درمان با کرم بابونه 96/0 ± 26/6 روز و در گروه کرم سولفادیازین نقره4/1 ± 42/10 روز می باشد که بین دو گروه اختلاف معناداری مشاهده شد (001/0

مقدمه: آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که می توانند رادیکال های آزاد واکنش گر را مهار کنند و از اکسیداسیون مولکول های دیگر جلوگیری نمایند. باتوجه به اثرات نامطلوب آنتی اکسیدان های سنتزی استفاده از آنتی اکسیدان های طبیعی در سال های اخیر اهمیت یافته است. متابولیسم ثانویه گیاهان منبع غنی از ترکیبات فنلی و فلاونوییدی هستند که از مهم ترین آنتی اکسیدان های طبیعی به شمار می آیند. هدف: در این پژوهش آزمایشگاهی بهینه سازی فرایند استخراج ترکیبات فنلی و فلاونوییدی از گیاه پرسیاوشان(Adiantum capillus-veneris L. ) به کمک امواج فراصوت از طریق آزمون سطوح پاسخ انجام شد. روش بررسی: در بهینه سازی فرایند استخراج از طرح مرکب مرکزی با چهار متغیر مستقل شامل مقدار پودر گیاه) g 9/0-1/0) و مقدار حلال (ml 17-5)، دما (Cº 60-20) و زمان (min 25-5) در5 سطح شامل 26 آزمون با 2 تکرار در نقطه مرکزی استفاده شد. اندازه گیری محتوای کل فنل و فلاونویید به ترتیب با استفاده از روش فولین-سیوکالتو و کلرید آلومینیم انجام شد. نتایج: در شرایط بیهنه، مقادیر متغیر ها به صورت مقدار گیاه پودر شده (g 7/0)، حجم حلال (ml 16)، مدت زمان امواج فراصوت (min 20) دقیقه ودمای حمام امواج فراصوت (º C40) تنظیم شد. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که مدل ریاضی درجه دوم با دقت بالایی به منظور پیش بینی مقادیر بهینه پارامترهای مورد مطالعه عمل کرده است. تحت این شرایط میزان بازده استخراج برای ترکیبات فنل کل و فلاونویید به ترتیب mg/g 46/9 و mg/g 22/5 به دست آمد.