گیاهان دارویی
سال:1399 | دوره:19 | شماره:74 |تعداد مقالات:25

براساس آخرین بررسی های آماری و اپیدمیولوژیک در ایران، سرطان بعد از بیماری های قلبی-عروقی و حوادث، سومین عامل مرگ و میر به شمار می آید. دو آلکالویید وین بلاستین و وین کریستین که عمدتا در بخش هوایی گیاه پروانش تولید می شوند، به صورت وسیعی در درمان تومورهای انسانی مورد استفاده قرار می گیرند. لذا استفاده از روش های زیست فناوری برای افزایش تولید این آلکالویید ها یک امر ضروری به شمار می رود. با توجه به تنظیم پذیر بودن مسیر بیوسنتز ایندول آلکالوییدها (TIAs)، تغییر در غلظت پیش ماده ها و آنزیم ها توسط محرک های زیستی و غیر زیستی می تواند رویکرد مهم در این زمینه باشد. این محرک ها از طریق القاء سیستم ایمنی گیاه پروانش باعث تحریک بیوسنتز و انباشت متابولیت های وین بلاستین و وین کریستین می شوند. لذا در این مطالعه استفاده از محرک های زیستی و غیر زیستی بر روی مسیر بیوسنتز آلکالوییدهای ایندول ترپنوییدی (TIAs) جهت بهبود تولید این متابولیت ها مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. بر اساس مطالعات ما این مقاله اولین مقاله در زمینه مرور اثرات تحریک کننده ها بر تولید وین بلاستین و وین کریستین می باشد و این مقاله می تواند در روشن کردن مسیر آینده تحقیقات در این زمینه مفید باشد.

مقدمه: اغلب در نتایج مطالعات مختلف حیطه فعالیت ورزشی و مصرف مکمل های گیاهی، تناقض هایی وجود دارد. هدف: مطالعه حاضر با هدف تجمیع نتایج متناقض چندین تحقیق انجام شده درباره اثربخشی گیاه دارویی زنجبیل بر پراکسیداسیون لیپیدی در فعالیت ورزشی انجام شد. روش بررسی: این فراتحلیل شامل نتایج جمع آوری شده از مجموعا 3 مطالعه واجد شرایط است که از بین 6 تحقیق انجام شده در این زمینه برگزیده شدند. تمامی تحقیقات مورد شاهدی و انسانی بودند و اثربخشی مکمل یاری با زنجبیل را پیش از فعالیت ورزشی بر مقادیر مالون دی آلدیید ارزیابی کرده بودند. نتایج: با توجه به معنی دار نبودن مقدار P در شاخص I2، از مدل اثرات ثابت استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری نتایج با استفاده ازنسخه 2 نرم افزارCMA انجام شد و اندازه اثر از طریق اختلاف میانگین استاندارد شده (SMD) محاسبه شد. در مجموع، 7 اندازه اثر در این مطالعات مشاهده شد که 7 اندازه اثر منفی بود. بر اساس نتایج، در بررسی اثر زنجبیل، میانگین اندازه اثرهای SMD بر مالون دی آلدیید (676/0-) از لحاظ آماری معنی دار بود (0/01 ≤ P)؛ اما بین میانگین اندازه اثرهای نوع مداخله بر مالون دی آلدیید تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری: بر اساس جمع بندی نتایج مطالعات، می توان نتیجه گیری نمود، پاسخ ها به انجام فعالیت ورزشی همراه با مکمل زنجبیل نشان می دهد که احتمالا بین سازوکار دفاع ضداکسایشی در مقابل فشار اکسایشی ناشی از تمرین پاسخ متناسب به وجود می آید و مصرف این مکمل موجب کارآیی مطلوب تر دستگاه ضد اکسایشی شده است.

مقدمه: درمان لیشمانیوز به دلیل مشکلاتی از جمله قیمت و دوز بالای دارو، مقاومت در برابر دارو و عوارض جانبی یک چالش به حساب می آید. هدف: هدف از این مطالعه، معرفی ترکیبات گیاهی می باشد که در محیط درون تنی خاصیت ضدلیشمانیایی آنها ثابت شده است. روش بررسی: در این مطالعه مروری در مورد مشتقات حاصل از گیاهان دارویی با کلمات کلیدی "داروهای گیاهی با اثرات ضدلیشمانیایی در محیط درون تنی، نانوحامل، آزمایشات بالینی، مکانیسم عملکرد" با جستجوی مقالات در پایگاه های اطلاعاتی معتبر تا سال 2018 بررسی گردید. در این مقاله، 14 ترکیب گیاهی با اثرات ضد لیشمانیازیس و همچنین مکانیسم عمل و اثر درمانی ترکیبات آنها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج: این مطالعه نشان داد که بعضی از این ترکیبات که فعالیت ضدلیشمانیایی کمی داشتند پس از بارگذاری در نانو حامل ها، فعالیت ضدلیشمانیایی آنها در محیط درون تنی به میزان چشمگیری افزایش یافته است. نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که ترکیبات موثره گیاهان دارویی بخصوص همراه با نانوحامل ها برای درمان لیشمانیا مورد توجه می باشند.

مقدمه: بیسفنول A (BPA) از طریق تولید رادیکال های آزاد، عملکرد دستگاه تناسلی مردان را مختل می کند. از سوی دیگر، عصاره چای سبز (GTE) به عنوان یک آنتی اکسیدانت قوی شناخته می شود. هدف: هدف از این مطالعه بررسی اثر تیمار همزمان بیسفنول A و GTE به عنوان یک عامل آنتی اکسیدانی بر عملکرد دستگاه تناسلی مردان بود. روش بررسی: رت های نر بالغ به 4 گروه تقسیم شدند: کنترل، بیسفنول A (µ g/kg/day20)، GTE (mg/kg/day 100) و بیسفنول A + GTE و برای 8 هفته تیمار شدند. وزن بدن و وزن بیضه چپ ثبت شد و سپس ناحیه دمی اپیدیدیم چپ نیز در محیط کشتHam's F10 به چند قطعه برش داده شد. اسپرم های خارج شده به منظور بررسی تعداد، تحرک، قابلیت حیات و ناهنجاری های مورد بررسی قرار گرفتند. کیفیت کروماتین اسپرم، توسط رنگ آمیزی های هسته ای آکریدین اورانژ و آنیلین بلو بررسی شد. داده ها با روش آماری واریانس یک طرفه و تست Tukey تجزیه و تحلیل و تفاوت میانگین ها در سطح 05/0 P < معنی دار در نظر گرفته شد. نتایج: کاهش معنی داری در تعداد، تحرک و قابلیت حیات اسپرم در گروه بیسفنول A در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد. بیسفنول A بر کیفیت DNA اسپرم و جایگزینی پروتامین به جای هیستون هیچ اثری نداشت. همچنین افزایش قابل توجهی در قابلیت حیات و تحرک اسپرم، در گروه عصاره چای سبز در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که عصاره چای سبز می تواند اثرات نامطلوب بیسفنول A بر سلامت اسپرم در رت های بالغ را کاهش دهد.

مقدمه: لیشمانیوز جلدی (سالک) توسط گونه های مختلف لیشمانیا ایجاد می شود. ترکیبات پنج ظرفیتی آنتیموان به عنوان خط اول درمان سالک، همراه با محدودیت ها و عوارض جانبی می باشند. استفاده از داروهای گیاهی به دلیل سمیت و هزینه کمتر-کارایی و دسترسی بیشتر مورد توجه قرار دارند. هدف: هدف از این مطالعه بررسی اثر عصاره هیدروالکلی ریشه شیرین بیان و گلیسیریزیک اسید بر پروماستیگوت ها و آماستیگوت های لیشمانیا ماژور می باشد. روش بررسی: عصاره هیدروالکلی ریشه شیرین بیان، گلیسیریزیک اسید یا گلوکانتیم در دوزهای مختلف همراه با پروماستیگوت لیشمانیا ماژور در دمای 26 درجه سانتی گراد در پلیت کشت سلول به مدت 24 و 48 ساعت انکوبه و درصد بقا پروماستیگوت ها به روش MTT بررسی شد. سپس دوزهای مشخص از عصاره هیدروالکلی ریشه شیرین بیان، گلیسیریزیک اسید یا گلوکانتیم به کشت ماکروفاژهای آلوده به انگل لیشمانیا ماژور اضافه و بعد از 24 ساعت میانگین تعداد آماستیگوت ها در ماکروفاژها محاسبه شد. نتایج: نتایج حاصل از درصد بقا پروماستیگوت و آماستیگوت لیشمانیاماژور نشان داد که IC50 عصاره هیدروالکلی ریشه شیرین بیان، گلیسیریزیک اسید و گلوکانتیم بر پروماستیگوت به ترتیب 018/0 ± 1250، 017/0± 3000 و 043/0± 50 میکروگرم در میلی لیتر بعد از 24 ساعت و 016/0 ± 017/0، 1000/0 ± 3000 و 009/0 ± 25 میکروگرم در میلی لیتر بعد از 48 ساعت می باشد. همچنین IC50 عصاره ریشه، گلیسیریزیک اسید و گلوکانتیم بر آماستیگوت لیشمانیا ماژور به ترتیب 500، 1000 و 25 میکروگرم در میلی لیتر برآورد شد. نتیجه گیری: عصاره هیدروالکلی ریشه شیرین بیان و گلیسیریزیک اسید دارای اثر کشندگی بر پروماستیگوت و آماستیگوت لیشمانیا ماژور در شرایط برون تنی است.

مقدمه: با توجه به افزایش سویه های باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک لزوم دستیابی به ترکیبات موثره گیاهی و نانوکپسول های سنتز شده از عصاره گیاهان جهت از بین بردن این سویه ها را نشان می دهد. هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر ضد میکروبی عصاره میوه زغال اخته و نانوکپسول های سنتز شده از آنها بر سویه های باکتریایی مقاوم به آنتی بیوتیک صورت گرفت. روش بررسی: تعداد 436 نمونه از (ادرار، خلط، زخم و خون) بیماران بستری، جمع آوری شد و تعداد 50 سویه که دارای بیشترین سطح مقاومت به آنتی بیوتیک بودند، جهت بررسی خواص ضدباکتریایی ترکیبات موردنظر جداسازی شد. از میوه زغال اخته، عصاره اتری متانولی تهیه شد. خواص ضدمیکروبی ترکیبات مورد نظر به کمک روش های MIC و MBC مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: نتایج نشان داد که از میان این 50 سویه در 80 درصد از موارد باکتری E. coli و در 20 درصد از موارد باکتری Acinetobacter مولد عفونت بوده اند. نتایج سنتز نانوکپسول ها نشان داد که در غلظت های مختلف عصاره ابعاد نانوذرات متفاوت بوده، با افزایش غلظت عصاره ابعاد نانوکپسول ها بزرگ تر شده به طوری که در غلظت 5/2 میلی گرم ازعصاره نانوذراتی با ابعاد 72 نانومتر گزارش شد. همچنین در غلظت های ثابت عصاره در حضور میزان بیشتر استون ابعاد نانوذرات کوچکتر شده به طوری که در میزان 15 میلی لیتر از استون نانوذراتی معادل 66 نانومتر مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج مربوط به خواص ضد میکروبی عصاره میوه و نانوکپسول حاوی عصاره نشان داد که به ترتیب بر 36 و 56 درصد از سویه های مورد مطالعه دارای خاصیت ضدمیکروبی می باشد.

مقدمه: در سال های اخیر به دلیل افزایش مقاومت به داروهای شیمی درمانی، استفاده از ترکیبات طبیعی مورد توجه قرار گرفته است. مصفای چشم مسیح (Inula oculus-christi L. ) یکی از گونه های گیاهی از خانواده کامپوزیته (Asteraceae) می باشد که در حوزه طب سنتی نیز این گونه دارای اهمیت زیادی است. علاوه بر این، در مطالعات اخیر مشاهده شده که عصاره ی این گیاه دارای اثر سایتوتوکسیک روی سلول های سرطان سینه است. هدف: در این مطالعه اثر سایتوتوکسیک گایلاردین بر روی رده سلولی لوسمی لنفوبلاستیک حاد مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: گایلاردین از بخش های هوایی گیاه مصفای چشم مسیح استخراج شد. اثر سایتوتوکسیک آن روی رده لوسمی لنفوبلاستیک حاد Nalm-6 و PBMC به عنوان رده سلولی نرمال در دوزهای مختلف برای 24 و 48 ساعت بررسی شد. در این مطالعه از آزمون های تریپان بلو، MTT و رنگ آمیزی DAPIاستفاده شد. همچنین جهت شناخت مکانیسم مرگ سلولی از آزمون فلوسیتومتری Annexin V-PI استفاده شد. نتایج: نتایج حاصل از آزمون های blue Trypan و MTT بیانگر القاء آپوپتوز و کاهش تکثیر در سلول های Nalm-6 تیمار شده با گایلاردین به صورت وابسته به دوز و زمان بود (001/0 > P). این در حالی است که در رده سلولی PBMC حساسیت نسبت به غلظت های مختلف گایلاردین کم بود. نتایج رنگ آمیزی DAPI و آنالیز داده های فلوسایتومتری نیز تاییدی بر القاء آپوپتوز در رده سلولی Nalm-6 بود (0/001> P). نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل، گایلاردین دارای اثر سایتوتوکسیک بر روی سلول های رده لوسمی لنفوبلاستیک حاد 6 Nalm-می باشد اما برای اثبات اثربخشی آن به عنوان یک عامل مکمل در درمان این لوسمی مطالعات بیشتری نیاز است.

مقدمه: تصور بر این است که مکمل ها می توانند تا حدودی بر بافت ریه در معرض مواد سرطان زای دود سیگار از طریق چرخه سلولی، موثر باشند. سایکلین D1 ژنی است که عملکرد آن در چرخه سلولی است. هدف: هدف از پژوهش حاضر، تاثیر 12 هفته تزریق نانوکپسول سیاه دانه بر بیان ژن سایکلین D1 ریه رت ها متعاقب کارسینوژن NNK (نیتروزآمین کتون مشتق از تنباکو) بود. روش بررسی: تعداد 46 سر رت ویستار به پنج گروه (N) NNK، مکمل (S)، مکمل +(SN) NNK، کنترل (C) و حلال (V) تقسیم شدند. نانو کپسول سیاه دانه به صورت یک روز در هفته و به میزان 125 میکروگرم بر کیلوگرم وزن بدن به صورت زیر جلدی به گروه های مکمل و مکمل + NNK تزریق شد. NNK و آب مقطر نیز در گروه های NNK و حلال به صورت زیر جلدی یک بار در هفته به میزان 5/12 میلی گرم بر کیلوگرم در مدت 12 هفته تزریق شد. بیان ژن سایکلین D1 به روش Real time PCR-ABI و جهت مقایسه داده ها از آزمون پارامتریک آنالیز واریانس یک طرفه و تعقیبی توکی در سطح 05/0P ≤ استفاده شد. نتایج: نتایج بیانگر کاهش تغییرات نسبی ژن سایکلین D1 در گروه های مکمل (+NNK 003/0 =P) و حلال (0/001=P) نسبت به گروه NNK بود. این مکمل سبب کاهش تغییرات نسبی ژن سایکلین D1 در بافت ریه در معرض کارسینوژن NNK شد. نتیجه گیری: به نظر می رسد این مکمل می تواند با کاهش سایکلین D1 در روند چرخه سلولی، در کنار سایر روش های درمانی، در کاهش نقش کارسینوژنی NNK و کاهش تاثیرات منفی ناشی از سیگار ایفای نقش نماید.

مقدمه: امروزه روش های بیوتکنولوژی مانند کشت ریشه مویین و استفاده از محرک ها، پتانسیل قابل توجهی برای تولید متابولیت های ثانویه دارند. زوفا، گیاهی با مواد موثره دارویی وآنتی اکسیدان هایی مانند ترکیبات فنلی است که ویژگی های ضد جهشی، ضد سرطانی و همچنین کاهش قند خون را دارد. هدف: مطالعه اثر محرک نانوذرات نقره بر رشد و میزان ترکیبات فنلی و آنتی اکسیدانی ریشه های مویین تراریخت در دو گونه زوفای باریک برگ و دارویی، در شرایط کشت بافت می باشد. روش بررسی: در این مطالعه از چهار غلظت 0، 1/0، 2/0، 3/0 میلی گرم بر لیتر نانوذرات نقره و همچنین از سویه ی ATCC15834 باکتری Agrobacterium rhizogenes برای االقای ریشه مویین تراریخت استفاده شد. عصاره گیری از نمونه ها به روش اولتراسونیک انجام گرفت. سپس سنجش میزان فنل کل به روش اسپکتروفتومتری و در نهایت فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره با استفاده از روش مهار رادیکال آزاد 2 و '2-دی فنیل 1-پیکریل هیدرازیل (DPPH) اندازه گیری شد. نتایج: اثر تحریکی نانوذرات نقره بر صفات مورد آزمایش در دو گونه زوفا در سطح یک درصد معنی دار است. بیشترین میزان وزن خشک و وزن تر ریشه مویین به ترتیب با مقدار 8/3 و 16 گرم بر لیتر در گونه باریک برگ (H. angustifolius) و 2/3 و 14 گرم بر لیتر در گونه دارویی (Hyssopus officinalis) مشاهده شد، که همگی در غلظت 1/0 میلی گرم بر لیتر نانوذرات نقره حاصل شدند. بیشترین میزان آنتی اکسیدان در زوفای باریک برگ و زوفای دارویی به ترتیب 81/90 و 84/89 درصد به دست آمد. نتیجه گیری: به طور کلی نانوذرات نقره در این آزمایش اثر مطلوبی بر رشد ریشه مویین گیاه زوفا داشت و همجنین، در غلظت 1/0 میلی گرم، میزان تولید مواد فنلی و آنتی اکسیدان را افزایش داد.

مقدمه: ادویه ها علاوه بر ایجاد عطر و طعم مطلوب، با مهار کردن رشد انواع میکروارگانیسم ها نقش مهمی در افزایش طول عمر مفید مواد غذایی دارند. بنابراین به نظر می رسد می توان از آنها برای نگهداری مواد غذایی استفاده کرد. هدف: هدف از این مطالعه بررسی اثر عصاره مایی فلفل قرمز، فلفل سیاه و زردچوبه به تنهایی یا ترکیب با هم در دو حالت نجوشیده و جوشیده و در شرایط مختلف اسیدی و نمکی در مقابل چهار باکتری بیماری زای مواد غذایی می باشد. روش بررسی: اثر ضدمیکروبی عصاره مایی ادویه ها در دو حالت نجوشیده و جوشیده و همچنین در pH برابر با 4 تا 5/4 و در حضور 4 گرم در لیتر کلرید سدیم و به صورت ترکیبی در مقابل دو باکتری گرم مثبت (استافیلوکوکوس اوریوس و لیستریا مونوسیتوژنز) و دو باکتری گرم منفی (اشریشیاکلی و سالمونلا انتریکا) به روش رقیق سازی در محیط آگار بررسی شد. نتایج: عصاره مایی فلفل قرمز بیشترین اثر ضد میکروبی را بخصوص در حالت نجوشیده داشت. باکتری های گرم مثبت به طور کلی حساسیت بیشتری را نسبت به ادویه های مورد آزمون نشان دادند. اثرات ضد میکروبی ادویه ها در حالت نجوشیده بیشتر از حالت جوشیده بود. شرایط اسیدی و حضور نمک باعث کاهش اثر ضدمیکروبی ادویه ها شد. در بررسی اثر ترکیبی عصاره مایی ادویه ها یک اثر هم افزایی میان فلفل قرمز و فلفل سیاه مشاهده شد. نتیجه گیری: با استفاده از ترکیب ادویه ها می توان سیستم های محافظت ضد میکروبی مناسبی برای فرآورده های غذایی طراحی نمود.

مقدمه: سرطان بیماری با ظاهری متفاوت متشکل از اختلالات ‍ ‍ ژنتیک، اپی ژنتیک، درگیری متابولیتی و سیگنال سلولی، به تنهایی یا در ترکیب با هم است، که درنهایت نظم سلولی را به نفع بدخیمی به کار می گیرد. امروزه با گسترش داروهای هدفمند برای مهار مسیر خاص که منجر به پیشرفت هایی نیز شده است، باز هم نتوانسته جایگزین ترکیبات شناخته شده شوند که دارای خاصیت چند گانه در برخورد با سرطان هستند. هدف: بررسی مکانیسم های ارگولاید به عنوان یک ماده با خاصیت های درمانی متعدد. روش بررسی: ارگولاید ماده خالصه از گونه اینولا (Inula Oculus-Christi) جزء خانواده Asteraceae می باشد. در این مقاله ارگولاید برروی سل لاین لوسمی لنفوبلاستیک حاد (MOLT-4) با استفاده از تکنیک های MTT assay, Cell cycle assay, q-RTpcr, acridine orange, Annexin V/Pi مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: ارگولاید از طریق تولید ROS از طریق مسیر وابسته به اتوفاژی موجب مهار چرخه سلولی در فاز G0/G1 شد و درنهایت از طریق آبشار کاسپازی، سلول بدخیم را به سمت مرگ می برد. اپوپتوز القا شده با تکنیک انکسین V-PI بررسی شد. ارگولاید با مهار بیان ژن bcl2 و افزایش بیان ژن های bax, Beclin1, ATG5 و همچنین ژن p21 که در تنظیم چرخه سولی دخیل است سلول را به طور وابسته به دوز مهار و سپس به سمت مرگ می کشاند. نتیجه گیری: با توجه به مطالعات انجام شده و همچنین نتایج این مطالعه می توان پی برد ارگولاید نه تنها موجب مهار سرطان به طور موثر می باشد بلکه همچنین موجب فعالیت مسیرهای دیگری از جمله اتوفاژی می شود که در درمان سرطان می تواند به عنوان هدف بالقوه مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: استفاده از گیاهان دارویی در طب سنتی از دیرباز حایز اهمیت بوده است و بسیاری از این گیاهان دارویی دارای اثرات آنتی اکسیدانی، ضدالتهابی، ضدمیکروبی و ضدسرطانی می باشند. هدف: هدف از این مطالعه بررسی اثرات ضدمیکروبی و ضدسرطانی عصاره گیاه درمنه ترکمنی (Artemisia turcomanica) برروی رده سلولی سرطان معده (AGS) و اثر آن بر بیان ژن های Cyclin D1 و Cyclin E می باشد. روش بررسی: ابتدا عصاره الکلی گیاه درمنه تهیه شد و اثرات ضدمیکروبی آن مورد مطالعه قرار گرفت. اثرات کشندگی عصاره گیاه بر روی رده سلولی AGS، بعد از گذشت 24، 48 و 72 ساعت توسط روش MTT بررسی شد. در ادامه، با استفاده از روش رنگ آمیزی آنکسین FITC-V و PI، میزان مرگ آپوپتوتیک سلولی تعیین شد. در انتها ارزیابی بیان ژن های Cyclin D1 و Cyclin E با استفاده از روش Real Time PCR مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج: نتایج نشان داد که عصاره گیاه، اثرات ضدمیکروبی چشمگیری بر روی باکتری اشرشیا کلی دارد. نتایج MTT بیانگر آن بود که عصاره گیاه دارای سمیت سلولی می باشد و بیشترین اثرات آن در 24 ساعت پس از تیمار دیده شد. همچنین عصاره گیاه قادر به القا آپوپتوز در هر سه زمان در رده سلولی AGS می باشد. به طوری که بیشترین میزان آپوپتوز و کمترین میزان نکروز سلولی در مدت زمان 48 ساعت مشاهده شد. همچنین، بیان ژن های Cyclin D1 و Cyclin E بعد از تیمار سلول ها با عصاره کاهش یافت. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که عصاره گیاه درمنه دارای اثرات سیتوتوکسیک و آپوپتوتیک بر روی رده سلولی AGS می باشد، به طوری که با انجام مطالعات بیشتر می توان از عصاره این گیاه به عنوان یک محصول بیولوژیک ضد سرطانی در درمان سرطان بهره برد.

مقدمه: ملانوما خطرناک ترین نوع سرطان پوست است و بیشترین سرعت رشد را در میان انواع سرطان ها داراست. اسید اورسولیک یکی از تری ترپنوییدهای پنتاسیکلیک شناخته شده است که به طور گسترده در گیاهان دارویی از جمله گل انار وجود دارد. هدف: مطالعه حاضر به بررسی اثر سایتوتوکسیک عصاره اتانولی گل های انار و همچنین اسید اورسولیک خالص شده از آن بر سلول های ملانوما موشی B16f10 می پردازد. روش بررسی: خالص سازی اسید اورسولیک از گل های انار، با استفاده از عصاره گیری با کمک اولتراسوند و به دنبال آن فلش کروماتوگرافی فاز نرمال انجام شد. ساختار شیمیایی اسید اورسولیک خالص شده به وسیله کروماتوگرافی گازی جفت شده با اسپکتروسکوپی جرمی (GC-MS)، طیف سنجی مادون قرمز (IR) و 1H-NMR تایید شد. سپس اثر عصاره اتانولی گل های انار و همچنین اسید اورسولیک خالص شده از آن در مهار تکثیر سلول های ملانوما موشی B16f10 با استفاده از روش MTT انجام شد. نتایج: نتایج این مطالعه استخراج و خالص سازی موفق و پربازده اسید اورسولیک از گل های انار را توسط این روش فلش نشان داد. بعد از یک بار فلش کروماتوگرافی، درصد خلوص اسید اورسولیک بیش از 97 درصد و مقدار محصول 1/0 درصد پودر خشک گل انار بود. تیمار سلول های B16f10 با عصاره اتانولی گل های انار و اسید اورسولیک خالص شده از آن، فعالیت ضد تکثیری معنی داری را بعد از 48 و 72 ساعت نشان داد. این فعالیت مهاری از عصاره گل های انار به صورت وابسته به غلظت و زمان مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق حاکی از ارزشمند بودن عصاره گل های انار و اسید اورسولیک خالص شده از آن در پیشگیری و درمان ملانوما می باشد.

مقدمه: کافیین به عنوان یکی از مکمل های غذایی و پرمصرف ترین مواد محرک در بین ورزشکاران محسوب می شود. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر مصرف کافیین بر پاسخ لاکتات خون متعاقب فعالیت های درمانده ساز در شنای کرال سینه و کرال پشت شناگران جوان پسر بود. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی و میدانی بوده و 16 نفر از شناگران جوان پسر به صورت تصادفی در دو گروه تقسیم شدند. ابتدا شناگران بدون مصرف کافیین با هدف رکوردگیری اولیه در شناهای 100 متر کرال سینه و کرال پشت شرکت کردند. سپس بعد از هفت روز مجدد با مصرف کافیین رکوردگیری انجام گرفت. نمونه های لاکتات خون طی سه مرحله حالت پایه، پس از دوره مکمل دهی و بلافاصله پس از اجرای فعالیت ورزشی اخذ شد. داده ها با استفاده از آزمون های تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر، آزمون تعقیبی بونفرونی و تی همبسته و مستقل تحلیل شد. نتایج: نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که مصرف کافیین بر پاسخ لاکتات خون پس از فعالیت های درمانده ساز در مقایسه با گروه کنترل تاثیر معنی داری داشته (001/0P <) و همچنین عملکرد رکوردی شناگران را بهبود داده است (001/0P <). نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مصرف کافیین در گروه ها تاثیر معنی داری بر لاکتات خون و عملکرد شناگران دارد، ولی اختلاف معنی داری میان گروه های شنای کرال سینه و پشت مشاهده نشد.

مقدمه: از دیرباز تاکنون گیاهان دارویی خودرو به عنوان منابع دارویی مهمی مورد استفاده قرار می گرفته اند. گیاه شناسی سنتی روش های ارزشمندی را برای یافتن گیاهان دارویی جدید و داروهای گیاهی عرضه می کند. هدف: هدف از این مطالعه جمع آوری و شناسایی گیاهان دارویی منطقه چشمه گندو واقع در بخش خفری شهرستان سپیدان است. روش بررسی: در سال 1396-1395 فلور گیاهان دارویی منطقه مطالعه شد. با استفاده از نقشه های جغرافیایی، گیاهان منطقه جمع آوری و با به کارگیری تجارب افراد بومی خصوصیات دارویی گیاهان و اندام های مورد استفاده ثبت شد. سپس نمونه ها با استفاده از منابع معتبر شناسایی شد. نتایج: در مجموع، 96 گونه گیاه دارویی متعلق به 35 تیره و 87 جنس در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد که از آنها در درمان بیماری های مختلف از جمله بیماری های گوارشی، التیام زخم، آرامبخش، مقوی معده و. . . استفاده می شود. همچنین با بررسی نوع گیاهان منطقه مشخص شد که بیشترین نوع مصرف به صورت جوشانده و دم کرده است. بزرگترین تیره از نظر تعداد گونه به ترتیب تیره نعناعیان با 20 گونه و تیره کاسنیان با 14 گونه می باشد. جنس مریم گلی نیز با 5 گونه بزرگترین جنس دارویی در منطقه تعیین شد. نتیجه گیری: با شناخت توانمندی های موجود و معرفی گیاهان دارویی با ارزش بومی، می توان جهت کشت وسیع و بهره برداری، گسترش سطح کشت گیاهان دارویی بر اساس نیاز بازار داخلی و خارجی و اطلاع رسانی و فرهنگ سازی برای حفاظت از منابع طبیعی اقدام کرد. بنابراین شناسایی گیاهان دارویی موجب حفظ ذخایر ژنتیکی و کمک به استقلال و خودکفایی دارویی کشور می شود.

مقدمه: بیماران با مشکلات قلبی معمولا به دلیل روند بیماری از اختلالات خواب رنج می برند. یکی از روش های درمان اختلالات خواب، استفاده از رایحه درمانی می باشد. هدف: این مطالعه با هدف بررسی و مقایسه رایحه درمانی با عصاره های پرتقال و بهارنارنج بر کیفیت خواب بیماران مبتلا به سندرم کرونری حاد بستری دربخش مراقبت های ویژه قلبی صورت گرفته است. روش بررسی: مطالعه حاضر به روش کارآزمایی بالینی به روش تصادفی بر روی 90 بیمار صورت گرفت. نمونه ها در سه گروه رایحه درمانی با عصاره پرتقال، عصاره بهارنارنج و گروه شاهد تقسیم شدند. دو گروه تحت رایحه درمانی با این دو عصاره قرار گرفتند. در گروه شاهد تنها مراقبت های معمول صورت گرفت. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه SMHSQ و فرم مشخصات جمعیت شناختی بود. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج: میانگین نمره کیفیت خواب در دو گروه مداخله نسبت به گروه شاهد کاهش یافت و معنی دار بود (0008/0 = P) ولی مقایسه میانگین نمره کیفیت خواب در دو گروه رایحه درمانی نیز معنی دار نبود (082/0 = P). نتیجه گیری: رایحه درمانی با عصاره پرتقال و بهارنارنج سبب بهبود کیفیت خواب بیماران می شود. همچنین هر یک از رایحه ها تاثیر اختصاصی تری بر ابعاد کیفیت خواب می گذارد که می توان به عنوان رایحه درمانی انتخابی استفاده نمود.

مقدمه: گیاه مشگک (Ducrosia anethifolia (DC. ) Boiss. ) بومی ایران بوده و اسانس آن دارای خاصیت ضدسرطانی می باشد. هدف: اسانس ها به علت عدم پایداری کاربرد محدودی دارند. در این پژوهش ساخت نانولیپوزوم حاوی اسانس مشگک با فراوانی و توزیع اندازه مناسب به منظور افزایش پایداری اسانس برای استفاده در سامانه های دارورسانی مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی ترکیبات اسانس شناسایی شد و با روش آب پوشانی لایه نازک چربی لیپوزوم ها ساخته شدند. نانولیپوزوم ها با دو روش و فیلتراسیون و سونیکاسیون با دو ضریب مولی 3: 2 و 7: 3 و با نسبت V/V 1: 3 اسانس به فاز چربی ساخته شدند. نتایج: نتایج نشان داد که سایز نانوذرات ساخته شده با ضریب مولی 2: 3 با روش فیلتراسیون 8/269 نانومتر با فراوانی100 درصد و PDI 507/0 با محصورسازی 34 درصد و با روش سونیکاسیون 49/39 و 4/354 نانومتر با فراوانی 7/80 به 3/19 درصد و PDI 856/0 با محصورسازی 38 درصد به دست آمد. سایز ضریب مولی 7: 3 با روش فیلتراسیون 9/358 نانومتر با فراوانی 100 درصد و PDI 286/0 با محصورسازی 5/43 درصد و با روش سونیکاسیون 4/224 و 5330 نانومتر با فراوانی 93 به 7 درصد و PDI 229/0 با محصورسازی 46 درصد به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده این مطلب مهم است که نانولیپوزوم های ساخته شده با روش سونیکاسیون نسبت به فیلتراسیون دارای اندازه ذرات کوچکتری جهت استفاده در سیستم نانوحامل های لیپوزومی بودند و ضریب مولی 7: 3 نسبت به 3: 2 از کارایی محصورسازی بیشتری برخوردار بود.

مقدمه: آنتی موان پنج ظرفیتی ضد لیشمانیازیس مشکلات بازگشت بیماری، مقاومت دارویی، عوارض دارویی و دوره درمان طولانی مدت دارند. لذا پژوهش در مورد داروهای جدید بویژه ترکیبات گیاهی بدون عوارض جانبی ضروری می باشد. هدف: مطالعه حاضر با بررسی تاثیر عصاره هیدروالکلی زغال اخته بر فرم پروماستیگوت لیشمانیا ماژور در شرایط آزمایشگاهی و زخم ناشی از آن در موش Balb/c انجام پذیرفت. روش بررسی: رقت های مختلف عصاره هیدروالکلی گیاه زغال اخته به روش ماسراسیون تهیه شد. محیط کشت RPMI حاوی 105×5 پروماستیگوت لیشمانیا ماژور به پلیت های کشت 96 خانه اضافه شد و عصاره با غلظت های مختلف اضافه شد. محلول MTT اضافه شد و جذب نوری در طول موج 570 نانومتر خوانده شد. 60 سر موش Balb/c پس از تلقیح پروماستیگوت لیشمانیا ماژور، در قاعده دم و ایجاد ضایعه لیشمانیوز، غلظت های مختلف عصاره، به صورت یک روز در میان به مدت 30 روز به گروه های آزمون تزریق شد. قطر زخم ها و بار انگلی، قبل و پس از درمان در تمام گروه ها تعیین و نتایج ثبت شد و با نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج: یافته ها نشان داد که اثر عصاره زغال اخته بر ممانعت کنندگی رشد انگل، به دوز و زمان تیمار وابسته است و همه غلظت های عصاره توانستند باعث کاهش قطر زخم و کاهش بار انگلی شوند. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که عصاره تاثیر بالایی را در ممانعت از رشد پروماستیگوت در شرایط آزمایشگاهی و حیوانی دارد و توصیه می شود در آینده تاثیر پماد و ژل گیاهان مذکور بر لیشمانیوز جلدی مورد بررسی قرار گیرد.

مقدمه: زردی نوزادان، یک بیماری ناشی از عدم متابولیسم طبیعی بیلی روبین است که جهت درمان آن مردم به طب سنتی گرایش بسیار زیادی دارند. هدف: هدف از این بررسی راهکارهای درمانی بخصوص درمان های گیاهی، موثر در درمان زردی نوزادان به صورت تفکیک شده برای مادر و نوزاد بر مبنای طب سنتی شفاهی نقل شده توسط عطاران در استان مازندران می باشد. روش بررسی: این مطالعه مقطعی توصیفی در سال 1394 بر روی کلیه ی عطاران استان مازندران و با استفاده از یک پرسشنامه به روش گلوله برفی نمونه گیری صورت گرفت. داده های مربوط به چگونگی درمان زردی نوزادان با استفاده از فرآورده های طبیعی به روش مستقیم جمع آوری شد. نتایج: این مطالعه نشان داد که 12 گیاه دارویی برای نوزاد و 49 فرآورده ی گیاهی برای مادران نوزاد دچار زردی توصیه می شود. همچنین، 87 نفر (9/98 درصد) از عطاری ها از شیر خشت به عنوان اولین انتخاب گیاه دارویی جهت تجویز به مادر و نوزاد نام برده اند. نتیجه گیری: بر اساس این مطالعه، گیاهان دارویی شیرخشت، خاکشی، کاسنی و ترنجبین به عنوان گیاهان دارویی اصلی بودند که در استان مازندران برای درمان زردی نوزادان استفاده می شوند. بهرحال این تحقیق گام اول جهت شناسایی و توسعه داروهای جدید جهت درمان زردی نوزادان است و نیاز به مطالعات تکمیلی فارماکگنوستیک، فارماکولوژی، توکسیکولوژی، حیوانی و بویژه انجام فازهای مختلف بالینی برای ارزیابی اثرات دقیق این داروها می باشد.

مقدمه: سپسیس یا عفونت جزء دومین علت شایع مرگ و میر میان بیماران بستری در بخش های مراقبت های ویژه به شمار می رود. با توجه به عوارض ناشی از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروییدی، استفاده از گیاهان دارویی دارای خاصیت ضد التهابی، مانند گل محمدی برای درمان و کاهش عوارض ناشی از التهاب، توصیه می شود. هدف: در این تحقیق اثرات ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی اسانس گل محمدیRosa damascena Mill. در بافت ریه رت های سپتیکی شده در مدل تجربی التهابی CLP مورد ارزیابی قرار گرفت. روش بررسی: موش ها به پنج گروه کنترل منفی، کنترل مثبت و گروه های تیمار با اسانس گل محمدی و ایندومتاسین تقسیم شده و 24 ساعت پس از جراحی، پارامترهای دخیل در استرس اکسیداتیو اندازه گیری شدند. نتایج: سپسیس موجب کاهش FRAP و GSH و افزایش میزان LP، MPO، PGE2 و COX-2 شده، ولی بر روی GSTتاثیر معنی داری نداشت. اما، تیمار حیوانات با اسانس گل محمدی به صورت معنی داری در سطح این پارامتر های بیوشیمیایی موثر بوده است. همچنین، مطالعات پاتولوژی نشان می دهد که سپسیس منجر به ایجاد آسیب هایی در بافت ریه شده که این آسیب ها در اثر تیمار با اسانس گل محمدی کاهش یافته اند. نتیجه گیری: سپسیس موجب آسیب اکسیداتیو بافت ریه شده و استفاده از اسانس گل محمدی می تواند در جلوگیری و بهبود این آسیب ها موثر باشد.

مقدمه: حضور در مطب دندانپزشکی و قرار گرفتن بر روی یونیت می تواند موجب ایجاد اضطراب شود. هدف: این تحقیق با هدف مقایسه ی تاثیر استنشاق رایحه اسانس پرتقال و اسطوخودوس در مقایسه با دارونما بر میزان اضطراب دندانپزشکی مراجعین به کلینیک دندانپزشکی شهر شیراز انجام شد. روش بررسی: این مطالعه ی کارآزمایی بالینی تصادفی دو سو کور، بر روی 120 نفر مراجعه کننده به کلینیک دندانپزشکی انجام شد. بیماران به سه گروه درمان اضطراب با استشمام رایحه اسانس اسطوخودوس، پرتقال و کنجد (گروه کنترل) تقسیم شدند. پرسشنامه ی اضطراب اشپیلبرگر برای سنجش اضطراب قبل و بعد از مداخله استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ی 21 انجام شد. نتایج: نتایج مطالعه نشان داد بین میانگین نمرات اضطراب در پیش آزمون و پس آزمون در گروه دریافت کننده ی کنجد (با آماره یt (068/0-) و سطح معنی داری (501/0))، در گروه دریافت کننده ی پرتقال (با آماره ی t (465/0) و سطح معنی داری (645/0)) و در گروه دریافت کننده ی اسطوخودوس (با آماره یt (321/0) و سطح معنی داری (750/0)) تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت اما با بررسی بیشتر، تفاوت آماری معنی داری بین سطوح حالت و رگه اضطراب، قبل و بعد از مداخله، در هر سه گروه مورد مطالعه، مشاهده شد. نتیجه گیری: علیرغم اینکه بر اساس این مطالعه به نظر می رسد استفاده از اسانس پرتقال و اسطوخودوس تا حدودی باعث کاهش سطوح حالت و رگه ی اضطراب در مراجعین به دندانپزشکی شده است، مطالعات بالینی بیشتری در این زمینه ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: اگرچه سنتز و مطالعات اولیه بر روی نانو کپسول سنجد دلالت بر اثربخشی آن در پوکی استخوان در مدل تجربی موش صحرایی داشته و با افزایش معنی دار سطح خونی کلسیم همراه بوده اما سمیت این نانو کپسول تاکنون مورد ارزیابی قرار نگرفته است. هدف: در این مطالعه سمیت ژنتیکی نانوکپسول سنجد با دو آزمون ایمز (برون تن) و میکرونوکلیوس (درون تن) ارزیابی شد. روش بررسی: جهت انجام آزمون ایمز، از دو سویه سالمونلاتیفی موریوم TA100 و TA98 و جهت آزمون میکرونوکلیوس از رت های نر و ماده، پس از تجویز 45 روزه خوراکی نانوکپسول سنجد با دوز µ g/Kg 1000 صورت گرفت. بدین منظور لنفوسیت ها از طحال حیوانات تحت رژیم جدا شده و تعداد موارد میکرونوکلیوس در بین گروه های مورد و شاهد مقایسه شد. نتایج: علاوه بر اینکه نانو کپسول در آزمون ایمز فاقد هرگونه اثرات موتاژنیک بود، در مواجهه همزمان با سدیم آزاید، اثرات آنتی موتاژنیک برروی هر دو سویه سالمونلاتیفی موریوم TA100 و TA98 را نیز به وضوح نمایش داد و این یافته با کاهش معنی دار و وابسته به دوز تعداد کلونی در رقت های مختلف نانوکپسول سنجد و کنترل مثبت (سدیم آزاید) شناسایی شد (001/0 ≤ P). لیکن نتایج مطالعه در آزمون میکرونوکلیوس افزایش معنی دار تعداد میکرونوکلیوس، پل های نوکلیوپلاسمی و جوانه های هسته ای نسبت به گروه کنترل را در هر دو جنس نر و ماده نمایش داد (001/0 ≤ P). نتیجه گیری: با توجه به ارزش های درمانی نانو کپسول سنجد، بازنگری در ساختار نانو کپسول و تکرار مطالعه درون تن در دوزهای کمتر، پیش از انجام مطالعات کلینیکی این شکل اولیه دارویی ضرورت دارد.

مقدمه: بیماری پارکینسون یک اختلال نوروپاتولوژیک شایع است که به علت دژنراسیون نورون های دوپامینرژیک بخش متراکم جسم سیاه ایجاد می شود. هدف: این مطالعه، طراحی شده است تا اثرات عصاره هیدروالکلی آویشن بر غلظت مالون دی آلدیید و تیول و گلوتاتیون پراکسیداز بر مدل حیوانی بیماری پارکینسون القاشده توسط 6-هیدروکسی دوپامین را بررسی کند. روش بررسی: در این مطالعه تجربی 40 موش صحرایی نر، به 5 گروه تقسیم شدند. گروه کنترل، گروه پارکینسونی (PD)، با تزریق یک طرفه 4 میکروگرم نوروتوکسین 6 هیدروکسی دوپامین در دسته قدامی میانی مغز (MFB) پارکینسونی شدند. گروه ها پس از القای مدل پارکینسون با دوزهای 200، 100 و 400، عصاره آویشن به روش تجویز داخل معده به مدت 14 روز تیمار شدند و سپس مغز موش ها جهت ارزیابی میزان پراکسیداسیون لیپیدی و اندازه گیری میزان گروه های تیول (-SH) و گلوتاتیون پراکسیداز استخراج شدند. نتایج: افزایش معنی دار سطح مالون دی آلدیید در قشر مغز، هیپوکامپ و استریاتوم (05/0 >P) و مخچه (001/0 >P) و کاهش معنی داری در میزان تیول و آنزیم (GPX (001/0 >P در موش های پارکینسونی مشاهده شد. درمان با عصاره آویشن به طور معنی داری سبب افزایش میزان تیول (001/0 >P) و گلوتاتیون پراکسیداز (001/0 >P) و کاهش MDA در بافت هیپوکامپ و استریاتوم (001/0 >P) و در قشر مغز (01/0 >P) شد. نتیجه گیری: عصاره آویشن خاصیت آنتی اکسیدانی قوی را در مدل حیوانی پارکینسون نشان داد.

مقدمه: وابستگی به مخدر یکی از مشکلات بزرگ در سراسر دنیاست. متولیان سلامت راه های زیادی را جهت ترک مخدر پیشنهاد داده اند. از جمله این راه ها، ترک مخدر با مصرف داروهای جانشین است. داروهای مختلفی اعم از گیاهی و شیمیایی جهت ترک مخدر و درمان علایم ناشی از آن استفاده می شود. برخی داروهای گیاهی نسبت به داروهای شیمیایی مانند متادون که نارسایی کبد و. . . ایجاد می کنند، عوارض کمتری دارند و به همان اندازه موثر هستند. از جمله این گیاهان دارویی ریشه خشک شده زرشک می باشد. هدف: هدف از این مطالعه کاهش دوز روزانه متادون جهت کاهش عوارض جانبی آن و مصرف زرشک به صورت مکمل است. روش بررسی: این مطالعه یک کارآزمایی بالینی دوسوکوربود که روی مراجعین به مراکز ترک اعتیاد شهرستان سبزوار انجام شد. از بین افراد واجد شرایط 40 نفر به روش کامپیوتری و به طور تصادفی و با رضایت شخصی انتخاب شدند (دو گروه 20 نفره). بیماران همه در مرحله ثبات درمان (دوز ثابت متادون و تجویز به صورت هفتگی) قرار داشتند. گروه مداخله تحت درمان شربت متادون و کپسول خود ساخته زرشک و گروه شاهد تحت درمان شربت متادون و پلاسبوبه مدت 2 ماه قرار گرفتند. نتایج: یافته های مطالعه نشان داد تفاوت معنی داری بین اثربخشی زرشک در مقایسه با پلاسبو بر روی درد عضلانی، اسهال، وسوسه، آبریزش بینی ناشی از ترک مواد مخدر وجود داشت (0/001>P). ولی تفاوت معنی داری بین 2 گروه از نظر اثر بر بی اشتهایی ناشی از ترک دیده نشد. نتیجه گیری: عصاره زرشک می تواند به صورت مکمل همراه با متادون جهت کاهش علایم سندرم ترک کمک کننده باشد.

مقدمه: نوع و مقدار ترکیبات موثره گیاهان دارویی در رویشگاه های طبیعی مختلف، تحت تاثیر عوامل جغرافیایی مختلف از جمله ارتفاع از سطح دریا قرار دارد. هدف: هدف از این مطالعه، شناخت اثر ارتفاع از سطح دریا بر کمیت و کیفیت ترکیبات اسانس گیاه مشگک (Ducrosia anethifolia (DC. ) Boiss. ) در رویشگاه های طبیعی آن در منطقه استان سیستان و بلوچستان بود. روش بررسی: اندام های هوایی گیاه مشگک در مرحله گل دهی کامل از ارتفاعات مختلف رویشگاه های گیاه در استان سیستان و بلوچستان شامل گروه های ارتفاعی 400-0، 800-400، 1200-800 و 1600-1200 متر ارتفاع از سطح دریا جمع آوری و در سایه خشک شدند. اسانس نمونه ها به روش تقطیر با آب با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج و سپس جهت تعیین کمیت و کیفیت ترکیبات اسانس از دستگاه های GC و GC/MS استفاده شد. نتایج: نتایج نشان داد که ارتفاع رویشگاه تاثیر معنی داری بر میزان ترکیبات اصلی اسانس داشته است و cis-Chrysanthenyl acetate با میانگین 77/44 درصد، مهمترین ترکیب اصلی اسانس بود که در ارتفاعات 400-0 و 800-400 متر از سطح دریا مشاهده شد. همچنین n-Decanal، α-Pinene، Citronellal و p-Cymene به ترتیب با 59/7، 37/3، 70/2 و 91/1 درصد از ترکیبات اصلی دیگر اسانس بودند که میزان آنها در ارتفاعات مختلف به طور معنی داری متفاوت بود. نتیجه گیری: بین ارتفاع از سطح دریا محل رویش گیاه مشگک و میزان ترکیبات اسانس گیاه دارویی مشگک رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین ارتفاع از سطح دریا یک عامل مهم در تغییرات ترکیبات اسانس این گیاه می باشد.