مدیریت سازمان های دولتی
سال:1399 | دوره:8 | شماره:3 (پیاپی 31) |تعداد مقالات:10

اصلاحات فناوری محور، به ویژه در بخش دولتی، «با جامعه در حال دیجیتالی شدن» در دستور کار اکثر کشورهای دنیا قرار گرفته است. مدل «حکومت باز»، با تکیه بر «داده باز»، ازجمله مدل های نوین حکمرانی دیجیتال برای پیاده سازی اصلاحات است. همگامی با برخی پارادایم ها (پارادایم حکومت باز) ضرورتی اجتناب ناپذیر در راستای کاربست خط مشی های اصلاح نظام اداری است. حکومت باز، یکی از دیگر از نتایج تکامل دولت دیجیتال و پارادایم مذکور است. بنابراین، هدف این پژوهش ارایه الگویی مبتنی بر حکمرانی در عصر دیجیتال، «مدل حکومت باز»، جهت تسریع اصلاحات اداری در وزارت کشور است. روش اجرای پژوهش، کیفی و از نوع تحلیل مضمون است. این پژوهش بنیادی است. روش گردآوری داده و اطلاعات، روش کتابخانه ای بوده با ابزار فیش برداری انجام می شود. همچنین ضمن مصاحبه با خبرگان دانشگاهی و اجرایی صاحب نظر در موضوع مطالعه تلاش می شود تا داده های مکمل جمع آوری و تحلیل شوند. این مصاحبه ها به صورت هدفمند با 16 خبره دانشگاهی و اجرایی متخصص درزمینه موضوع انجام شدند. با کدگذاری باز و محوری داده های حاصل از مصاحبه (بخش کیفی پژوهش)، 6 مضمون اصلی بر اساس «مدل استیفن و نگندی» برای اصلاح نظام اداری، شناسایی و سپس اولویت بندی شدند. در کدگذاری باز 71 کد اولیه از مصاحبه با خبرگان استخراج شد که نهایتا این شبکه مضامین در 6 مضمون اصلی دسته بندی شدند. اولویت این مضامین از منظر خبرگان (در بخش کیفی پژوهش)، برای اصلاح خط مشی های نظام اداری به واسطه کاربست حکومت باز، به ترتیب نیازمند بازمهندسی نظام فرهنگی، فناوری، نظام اقتصادی به منزله مهم ترین عوامل اصلاح نظام اداری است.

امروزه در همه سازمان ها، مهم ترین رکنی که در رسیدن به اهداف سازمان تاثیر می گذارد، مدیریت است. مدیر در سازمان به عنوان نماینده رسمی، به منظور برقراری هماهنگی و افزایش اثربخشی در راس امور قرار می گیرد. لذا، یکی از عواملی که برای مدیران بسیار ضروری و حیاتی است، وجود شایستگی های مدیریتی است و یکی از حوزه های که نیازمند مدیران شایسته است، صنایع خلاق است. هدف پژوهش حاضر ارایه طراحی مدل شایستگی مدیران صنایع خلاق در خبر تلویزیون است. روش پژوهش مورد استفاده کیفی و از نظریه داده بنیاد است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل مدیران و خبرگان فعال در حوزه صنایع خلاق و مخصوصا بخش خبر تلویزیون بود. نمونه گیری در پژوهش حاضر به صورت نظری انجام گرفت که تعداد 11 نفر از مدیران و خبرگان با استفاده از این روش انتخاب گردیدند. در این تحقیق از ابزار مصاحبه برای جمع آوری دیدگاه های مدیران و متخصصان حوزه صنایع خلاق استفاده شده است. ابزار پژوهش شامل مصاحبه بدون ساختار و باز بود. نتایج به دست آمده به صورت کلی نشان داد که شایستگی های موردنیاز مدیران صنایع خلاق در خبر تلویزیون شامل چهار مقوله کلی شایستگی های مدیریتی، شایستگی های کاربردی، شایستگی های فردی و شایستگی های تخصصی می شود که شایستگی های کاربردی خود شامل چهار زیر مقوله (آگاهی به عوامل محیط دور و نزدیک، دانش تخصصی و حرفه ای، دانش مکمل، تجربه و حسن شهرت) است. شایستگی های فردی شامل چهار زیر مقوله (شجاعت و جسارت، هوش هیجانی بالا، رفتار سازمانی مثبت گرا، خویشتن شناسی) است. شایستگی های مدیریتی شامل سه زیر مقوله (مهارت های فنی و اجرایی، مهارت های انسانی و ارتباطی، مهارت های ذهنی و فکری) است و شایستگی های تخصصی نیز شامل دو زیر مقوله (خبرشناسی و مخاطب شناسی) است.

نقش، رفتاری است که با توجه به موقعیت و پایگاه اجتماعی، از افراد انتظار می رود. اهمیت نقش های وزرا بر کسی پوشیده نیست. وزرا-در قله سیاست و مدیریت-مدیران سازمان های بزرگی به نام وزارتخانه ها هستند که کوچک ترین تصمیمات آن ها می تواند آثار بزرگی داشته باشد؛ لذا فقدان الگوی نقش ها برای آن ها، نه تنها آن ها را از عملکرد بهینه، دور و آن ها را با ابهامات و کشمکش های زیادی مواجه می کند بلکه پیشرفت سازمان ها را نیز کند می کند؛ بنابراین، نظر به خلا نظری موجود، این پژوهش بر طراحی الگوی نقش های وزرا تمرکز کرد. سپس، ازآنجاکه بررسی و جمع بندی یافته های مطالعات گذشته، گام مهمی در ترسیم تصویر جامعی از آن ها است فراترکیب آن ها را مدنظر قرار داد؛ پس در گام اول، با جست وجوی فراگیر منابع، 131 منبع به دست آمد که در پالایشی سه مرحله ای به 50 منبع مرتبط، کاسته شد؛ که پس از پالایش، تحلیل و جمع بندی شناسه های آن ها به 27 مفهوم و 7 مقوله بدین شرح منتج شد: نقش روابط عمومی، نقش خط مشی ای، نقش سیاسی، نقش اجرایی، نقش پارلمانی، نقش حزبی و نمایندگی مجلس و نقش بین المللی. سپس یافته ها با روش دلفی اعتبارسنجی شد که درنهایت نقش حزبی و نمایندگی مجلس و دو مفهوم ذیل آن حذف شدند. این اعتبارسنجی نشان می دهد که نقش یادشده و مفاهیم آن، در ایران معتبر نیست.

مدیریت منابع انسانی الکترونیک فرصتی برای بهره ورتر کردن متخصصان منابع انسانی از طریق رهانیدن آنان از بسیاری از وظایف و کارهای روتین و متمرکز کردن آن ها بر روی ابعاد استراتژیک شغلشان است. هدف از این پژوهش کیفی ارایه مدل مدیریت منابع انسانی الکترونیک در صنعت بانکداری است. برای استخراج مولفه های اصلی مدیریت منابع انسانی الکترونیک از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده و با 36 نفر از خبرگان بخش منابع انسانی در بانک ها مصاحبه های عمیقی انجام شده است. افراد مورد مطالعه این پژوهش را خبرگان بخش منابع انسانی در صنعت بانکداری تشکیل دادند که مشارکت کنندگان با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع نمونه گیری نظری انتخاب شدند. در این پژوهش با استفاده از روش داده بنیاد کوربین و استراوس در مرحله کدگذاری باز 15 مقوله و 31 مفهوم استخراج شد. در مرحله کد گذاری محوری بر اساس مفاهیم مقوله محوری، شرایط علی، راهبرد، بستر، شرایط مداخله گر و پیامدها، مدل پارادایمی ارایه شد و در مرحله کدگذاری انتخابی مدل نظری برخاسته از یافته های پژوهش معرفی و تشریح شد. مدیریت منابع انسانی الکترونیک به عنوان یک نوآوری و توسعه در زیرساخت های اساسی مدیریت منابع انسانی شناخته شده است که نتایج آن در یک پدیده جدید و به وسیله تغییرات مهم ظاهر شده است.

هدف از انجام این پژوهش تدوین مدلی جهت شناسایی اصول حاکمیت شرکتی با محوریت هییت مدیره در بانکهای دولتی می باشد. ماهیت این پژوهش اکتتشافی با رویکرد استقرایی و فلسفه آن تفسیری با جهت توسعه ای است برای این منظور از روش کیفی نظریه داده بنیاد استفاده گردید. جامعه آماری، اساتید آشنا به مبحث حاکمیت شرکتی در حوزه های مالی، اقتصاد و مدیریت بودند همچنین برای انتخاب نمونه از ترکیب روش های هدفمند قضاوتی و روش گلوله برفی استفاده شد. داده های پژوهش، از مصاحبه نیمه ساختار یافته با دوازده نفر از اساتید دانشگاهی جمع آوری گردید. در نتیجه تجزیه و تحلیل داده های پژوهش به روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی، مدلی استخراج گردید که از آن، نقش هییت مدیره به عنوان شرایط علی و ساختار هییت مدیره به عنوان پدیده مرکزی و ویژگی های هییت مدیره به عنوان عوامل زمینه ای و مداخله گر و در نهایت پاسخگویی به عنوان پیامد و خروجی بدست آمد.

یکی از مهمترین فرآیندهایی که در مدیریت منابع انسانی توجه چندانی به آن نشده است؛ موضوع مدیریت مسیر شغلی می باشد. همچنین، با توجه به عصر کنونی که عصر اقتصاد دانشی خوانده می شود؛ دانش و کارکنان دانشی اهمیتی دوچندان یافته اند. بنابراین، مساله مورد بررسی در این پژوهش، تعیین اهمیت معیارهای موثر بر مسیر شغلی کارکنان دانشی در دو گروه پژوهشگری و مدیریتی است؛ از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر، اولویت بندی عوامل موثر بر مسیر شغلی کارکنان دانشی پژوهشگاه صنعت نفت است. برای اولویت بندی عوامل موثر بر مسیر شغلی در این پژوهش از مدل تحلیل شبکه ای فازی با رویکرد برنامه ریزی غیرخطی استفاده شده است. استفاده از این روش در مقایسه با سایر روش های اولویت بندی، به دلیل داشتن مفروضاتی است که با شرایط واقعی تصمیم گیری هم خوانی بیشتری دارد. در این پژوهش، 6 عامل به عنوان عوامل موثر بر مدیریت مسیر شغلی کارکنان دانشی شناسایی شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که در میان شش معیار اصلی مورد بررسی در دو گروه کارکنان دانشی ترتیب تاثیرگذاری معیارها بر مسیر شغلی همانند بوده است. شایستگی های اختصاصی دارای بیشترین اهمیت در مسیر شغلی کارکنان دانشی هر دو گروه بوده است و پس از آن به ترتیب؛ معیار ارزیابی عملکرد، ویژگی های مزیت ساز؛ دوره های آموزشی؛ سابقه کاری و تحصیلات قرار دارند.

هدف این پژوهش مفهوم پردازی دلبستگی شغلی کارکنان بر مبنای بازی وارسازی است. در "بازی وارسازی"، به منظور بسط دادن دلبستگی شغلی کارکنان از مدل چوی (2015) براساس نگاشت شناختی بهره گرفته شد. همچنین مدل به طور کامل مورد اعتبارسنجی قرار گرفت. در این پژوهش، از مولفه های "سرزندگی"، "فدایی شدن"، "مجذوب شدن" و "شناخته شدن/مطرح شدن" به عنوان دلبستگی شغلی کارکنان استفاده شد. در ادامه نیز به کمک 8 رانه "معنای حماسی و ندای درون"، "پیشرفت و دستاورد"، "توانایی بروز خلاقیت و بازخورد"، "مالکیت و تصاحب"، "نفوذ اجتماعی و وابستگی"، "کمیابی و بی صبری"، "پیش بینی ناپذیری و کنجکاوی" و "ضرر و پیشگیری" که در قالب 4 وجه طراحی "زیبایی شناسی"، "زمینه داستانی"، "تکنولوژی" و "عناصر" ایجاد شده بود، به پیاده سازی دلبستگی شغلی کارکنان بر مبنای بازی وارسازی پرداخته شد. و مشخص شد که برای هر مولفه از دلبستگی شغلی کارکنان می توان شرایطی را از بازی به وجود آورد که بتوان آن را افزایش داد، همچنین براساس یافته-های پژوهش روند بازی را می توان با توجه به موقعیت های کاری کارکنان بروزسانی کرد. نتایج نشان می دهد، رویکرد انگیزشی بازی وارسازی می تواند، کارکنان را در شریطی قرار دهد که به راحتی انگیزه (درونی و بیرونی) آنان را افزایش دهد.

از مهم ترین پشتوانه های کار کارمندان در پیشبرد اهداف یک سازمان، اصل مردم داری و حمایتی است که مردم نسبت به کارمندان دارند. با رسوخ مدرنیته در تمام عرصه های جامعه، خلا این اصل بیش از پیش در جامعه احساس می شود. مردم داری معیارهای فراوانی دارد از این رو، ضروری است که ابزارهای لازم برای بررسی این ویژگی در دسترس افراد مسیول باشد. هدف پژوهش حاضر ساخت و هنجاریابی آزمون مردم داری در کارمندان بانک مسکن بود. برای دستیابی به این هدف بر اساس مبانی نظری آزمونی با 22 گویه ساخته شد. برای شناسایی مشکلات احتمالی، این آزمون به گروهی از روان شناسان و متخصصان داده شد که پس از ارزیابی داده ها، دو گویه آزمون حذف شدند. سپس آزمون به طور آزمایشی بر روی 50 نفر از گروه نمونه اجرا و برخی از گویه ها تغییر یافتند. نوع پژوهش توصیفی-پیشمایشی و آزمودنی های پایانی 1176 نفر از کارمندان بانک مسکن کشور بودند که 200 نفر علاوه بر آزمون مردم داری به آزمون ملاکی خدمت رسانی (رشید، 1391) نیز پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، آلفای کرونباخ، تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی استفاده شد. یافته ها نشان داد آزمون مردم داری ساخته شده سه عامل مسیولیت پذیری، همدلی و برونگرایی را می سنجد. پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ 0. 85 بدست آمد. این آزمون همبستگی بالایی با آزمون خدمت رسانی نشان داد (r=0. 76). با توجه به میزان پایایی و روایی به دست آمده پرسشنامه اندازه گیری مردم داری ابزاری مناسب به شمار می رود.

جریان نوپدید فناوری­ های همگرا (انبیک یا شزان) که از ترکیب چهار فناوری پیشرفته (شامل ریز فناوری، زیست­ فناوری، فناوری اطلاعات و علوم شناختی) حاصل آمده است، تمامی برساخته­ های اجتماعی بشر ازجمله سازمان و نظام اداری را تحت تأثیری شدید و انقلابی قرار خواهد داد. این مقاله می­ کوشد تا نحوه حضور جریان همگرایی فناورانه شزان در نظام اداری ایران را آینده­ نگاری کند و سناریوهای محتمل از وقوع نظام اداری همگرا در این کشور را تشریح نماید. تحقیق کیفی و توصیفی حاضر با تکنیک پویش محیطی، عوامل مؤثر بر همگرایی فناورانه را شناسایی و با تکنیک تحلیل شبکه اجتماعی و نرم­ افزار UCINET آن­ ها را اولویت­ بندی می­ کند. سپس با انتخاب دو عامل اولویت­ دار و استفاده از تکنیک سناریونویسی، آینده­ های فراروی نظام اداری کشور ترسیم می ­ شود. یافته­ های این پژوهش نشان می دهد که از میان عوامل هفت­ گانه مؤثر بر همگرایی فناورانه در ایران، «ظرفیت­ های فناورانه» و «محیط سیاسی» با بالاترین مقدار شاخص ­ های مرکزیت بینابینی و مرکزیت درجه­ ای به عنوان عوامل اولویت­ دار شناخته می­ شوند و از تعامل عدم­ قطعیت­ های مربوط به این دو عامل، چهار سناریو (شامل پیشتاز/ دنباله­ رو/ منزوی/ خاموش) برای وقوع نظام اداری همگرا قابل پیش­ بینی است. این مطالعه نشان می­ دهد که نظام اداری جمهوری اسلامی ایران، ناگزیر تحت تأثیر جریان همگرایی فناورانه قرار خواهد گرفت، اما چگونگی این تأثیرپذیری به شدت وابسته به دو عامل اصلی شامل شرایط سیاسی جامعه و توانمندی ­ های فناورانه است.

جلب مشارکت بخش خصوصی در پروژه های مشارکتی بخش عمومی کشور، نیازمند یک الگوی سازمانی متناسب با انتظارات بخش خصوصی است و هدف این مطالعه به عنوان یک پژوهش کاربردی، توصیفی، اکتشافی و آمیخته، ارائه الگوی سازمانی بخش عمومی به منظور جذب مشارکت بخش خصوصی در پروژه های عمومی است که در دو مرحله کیفی و کمّی انجام شده است. در مرحله کیفی عوامل مؤثر بر تصمیم سرمایه گذار بخش خصوصی در قالب کدها، مفاهیم، تم های فرعی و تم های اصلی با رویکرد پدیدارشناسی تعیین و در ادامه این عوامل سازمانی با روش دیمتل به عوامل اثرگذار و اثرپذیر دسته بندی شده اند. جامعه آماری پژوهش شامل سرمایه گذاران پروژه های بخش عمومی و خبرگان این حوزه بوده اند که 13 نفر سرمایه گذار و 9 نفر خبره به صورت قضاوتی و هدفمند انتخاب شده و مشارکت کرده اند. روش گردآوری داده ها به صورت میدانی بوده که در بخش کیفی فرم مصاحبه باز و ضبط مصاحبه ها و در بخش کمّی فرم های جمع آوری نظر خبرگان به عنوان ابزار استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد یازده تم اصلی در بخش عمومی شامل سامانه ها، تبلیغات، فرآیندهای کاری، حاکمیت سازمانی، منابع انسانی، ارتباطات، اعتمادسازی، برندسازی، شواهد فیزیکی سازمان، جذابیت شاخص های اقتصادی و اجتماعی و واقعی بودن شرایط پروژه های پیشنهادی در تصمیم بخش خصوصی به مشارکت با بخش عمومی مؤثر هستند که از بین آن ها، فرآیندهای سازمانی، منابع انسانی درگیر در فرآیند جلب مشارکت ها و حاکمیت سازمانی بخش عمومی تأثیرگذارترین عوامل و اعتمادسازی، برندسازی و ارتباطات به عنوان تأثیرپذیرترین عوامل مرتبط با بخش عمومی هستند.