علوم دارویی (pharmaceutical sciences)
سال:1379 | دوره:- | شماره:4 |تعداد مقالات:13

یکی از مشکلات اصلی سالمندان در سراسر دنیا، کاتاراکت پیری می باشد. استرس اکسیداتیو و اختلال در عملکرد پمپ یونی از علل اصلی تشکیل کاتاراکت پیری می باشد. از این رو به نظر می رسد تغییراتی که با افزایش سن حاصل می شود، از جمله میزان و فعالیت برخی فلزات نقش مهمی در ایجاد کاتاراکت داشته باشند.این مطالب با هدف تعیین وضعیت عناصر سدیم، پتاسیم و کلسیم در بیماران مبتلا به کاتاراکت صورت گرفت این تحقیق بر روی 204 نفر شامل 102 فرد مبتلا به کاتاراکت و 102 فرد سالم در بیمارستان های نیکوکاری و علوی تبریز صورت گرفت. در این بررسی شاخص های بیوشیمیایی وضعیت دریافت مواد مغزی و شاخص های آنتروپومتری مورد بررسی قرار گرفتند بررسی وضعیت تغذیه ای به روش بسامد خوراک و شاخص های بیوشیمیایی با تکنیک اتمیک ابزوربشن اندازه گیری شدند.نتایج این مطالعه نشان داد میزان سدیم در بیماران مبتلا به کاتاراکت بطور معنی داری کمتر از گروه سالم می باشد (2.7 ±44 در مقابل 2.5 ±49.7 میکروگرم در میلی لیتر به ترتیب برای گروه مورد و شاهد). ولی در مورد پتاسیم و کلسیم تفاوت معنی داری بین دو گروه مورد مطالعه مشاهده نشد. میزان دریافت گوشت، سبزیجات و میوه جات نیز به طور معنی داری در گروه سالم بیشتر از گروه مبتلا به کاتاراکت بود همچنین نمایه توده بدن در گروه سالم بیشتر از گروه مبتلا به کاتاراکت بوده (P<0.05). نتایج این مطالعه نشان می دهد که اختلال در عملکرد ریزمغذی های پمپ یونی از جمله کاهش سدیم سرم و نیز نوع تغذیه احتمالا در تشکیل کاتاراکت پیری موثر هستند.

با افزایش روز افزون استفاده از امواج الکترومغناطیسی در محیط زندگی، صنعت، مخابرات و زمینه های پزشکی، ارزیابی همه جانبه اثرات میدان های الکترومغناطیسی electromagnetic field یا emf با شدت های متفاوت بر بافت ها و ارگان های بدن شدیدا احساس می شود. گزارشات ضد و نقیض در مورد اثرات زیانبار میدان های الکترومغناطیسی با فرکانس های مختلف از عوامل محرک انجام این مطالعه بوده است. به منظور بررسی اثرات میدان الکترومغناطیس یکنواخت بر محیط های بیولوژیک یک دستگاه مولد emf با فرکانس 60-50 هرتز میدان های متغیر تا 150 گوس در 15 درجه قابل تنظیم طراحی و بعد از کالیبره کردن (درصد اطمینان 95%) مورد استفاده قرار گرفته است. برای بررسی اثرات میدان emf بر تکامل عضله قلب جنین رت، 6 رت نر و 6 رت ماده حامله، طی دوران حاملگی و نوزادان متولد شده برای دو ماه بعد از تولد، روزانه به مدت 8 ساعت در معرض میدان الکترومغناطیس با شدت ثابت 120 گوس و فرکانس 60-50 هرتز قرار گرفتند. سپس نمونه های بافتی تهیه شده از قلب با میکروسکپ نوری تحت مطالعه قرار گرفتند. بررسی هیستوپاتولوژیک نشان داد که سلول ها و هسته آنها در گروه آزمون نسبت به گروه کنترول کوچک و متراکم گردیده و هستک آنها مبهم میباشد. همچنین عروق خونی بین سلولی در گروه آزمون نسبت به گروه کنترل وسعت کمتری داشت. دستگاه emf طراحی شده در این پژوهش به علت داشتن میدان الکترومغناطیسی یکنواخت با درجات قابل تنظیم، فضای بزرگ برای قرار دادن همزمان 12 رت، تهویه مناسب تر با کنترل دمای خودکار و نشانگر تنظیم رطوبت و فشار محیط، امکان مطالعه بهتر اثرات میدان الکترومغناطیسی را فراهم می سازد. نتایج بدست آمده از قرارگیری رت در میدان الکترومغناطیسی نشان می دهد که تحت تاثیر میدان، رشد سلول های قلبی کاهش یافته و هسته سلولی متراکم گشته است.

اخیرا گزارش شده است که پودر سیر از اکسیداسیون LDL جلوگیری کرده و صدمات سلولی ناشی از LDL اکسیده را کاهش می دهد. در این مطالعه اثرات آنتی اکسیدانی سیر با تعیین تغییرات فشار خون و سطوح سرمی لیپیدها و لیپوپروتئین ها در افراد سالم، پس از دریافت پودر سیر مورد بررسی قرار گرفته است.سطوح سرمی لیپیدها و لیپوپروتئین ها (کلسترول، تری گلیسرید، LDL-C,HDL-C) و فشار خون در 31 دانشجوی پسر سالم که سن آنها بین 21-25 بود، اندازه گیری شده است. تمام دانشجویان غیر سیگاری بوده و به علت سکونت در خوابگاه دانشجوئی از رژیم غذائی مشابهی استفاده می کردند. دانشجویان مزبور پودر سیر را  400 mg/d)×3) که هر دوز مصرفی معادل هزار میکروگرم ماده موثره آلیسین بود، به مدت 4 هفته دریافت نموده و پارامترهای یاد شده مجددا اندازه گیری گردید. نتایج بدست آمده با نتایج حاصله قبل از مصرف پودر سیر مورد مقایسه قرار گرفته است.کلسترول، تری گلیسرید و HDL-C بوسیله متدهای آنزیماتیک استاندارد، لیپیدهای تام به روش کلریمتری با استفاده از راکسیون اسید فسفریک – وانیلین و LDL-C با استفاده از فرمول فرداولد (Friedewald) محاسبه گردیده است. نتایج قبل و بعد از مصرف پودر سیر با استفاده از تست آماری (t-test) با یکدیگر مقایسه شده است.در این مطالعه کاهش در سطوح سرمی لیپیدهای تام، کلسترول تام، تری گلیسرید، LDL-C و افزایش در مقادیر HDL-C و نسبت HDL-C/LDL-C مشاهده گردید. اما تنها تغییرات لیپید تام، و افزایش نسبت HDL-C/LDL-C (p>0.05) و HDL-C (p>0.05) معنی دار بود. مقایسه فشار خون قبل و بعد از مصرف پودر سیر کاهش در فشار سیستولیک و دیاستولیک را نشان داد اما معنی دار نبود.از آنجائیکه افزایش در میزان لیپید تام و کاهش HDL-C/LDL-C ممکن است یکی از عوامل خطر آتراواسکلروز باشد، بنابراین مصرف سیر برای جلوگیری از آترواسکلروز و بیماری های عروق کرونری قلب با کاهش تشکیل لیپیدهای اکسیده و تغییر در متابولیسم آنها می تواند موثر باشد.

از آنجائی که بیماری دیابت به عنوان یک بیماری پیشرونده در دراز مدت اثرات سو و جبران ناپذیری از خود باقی می گذارد، تشخیص به موقع و جلوگیری از پیشرفت آن عامل مهمی در مواجهه با این بیماری محسوب می شود. زمینه بروز تغییرات بافتی کلیه و نفروپاتی که در جریان بیماری دیابت به وقوع می پیوندد شاید ناشی از افزایش سطح لیپوفوشین در سلول های جداری لوله های کلیوی باشد که امروزه ظهور آن به عنوان پیش درآمد این بیماری به اثبات رسیده است. در ارتباط با بروز این رنگدانه که در جریان شروع دیابت به وقوع می پیوندد، مطالعات انجام شده بر این موضوع دلالت دارند که در جریان بیماری، تجزیه گلوکز و افزایش سطح پلاسمایی رادیکال های آزاد O2 در غیاب ویتامین E به بروز چنین تغییراتی دامن می زند. از طرف دیگر کاهش ویتامین E پایداری و مقاومت سلول ها را در لوله های کلیوی در مقابله با بیماری دیابت کم می کند. از آنجا که ویتامین E به عنوان یک آنتی اکسیدان و تثبیت کننده غشایی سلول ها محسوب می شود در این پژوهش هدف بر این قرار گرفت که گروهی از رت های دیابتیک با استفاده از تجویز ویتامین E تحت درمان قرار گرفته و تاثیر این ویتامین در مقابله با ظهور لیپوفوشین که زمینه ای برای پیدایش عوارض کلیوی در بیماری دیابت محسوب می شود مورد ارزیابی قرار گیرد. برای این منظور 30 رت نر دو ماهه از نژاد Wistar انتخاب شدند و به یک گروه کنترل و دو گروه تجربی (n=10) تقسیم گردیدند. نمونه های تجربی به منظور ابتلای به دیابت پس از اینکه مورد تجویز آلوکسان واقع شدند به صورت تصادفی به دو گروه تجربی 1 و 2 تقسیم شدند. گروه تجربی 1 به مدت 8 هفته با استفاده از mg/kg 10 ویتامین E به صورت روزانه و از طریق آب آشامیدنی تحت درمان قرار گرفت. پس از طول دوره همه نمونه های تجربی و کنترل تحت بیهوشی عمیق تشریح شده کلیه های آنان با فرمالین 10% فیکس شد و ضمن آماده سازی بافتی و تهیه مقاطع میکروسکوپی، مورد رنگ آمیزی اختصاصی اشمورل قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که ضمن اینکه رنگدانه لیپوفوشین به مقدار فراوان در سلول های جداری لوله های کلیوی رت های دیابتیک ( گروه تجربی 2) به چشم می خورد، وجود این رنگدانه در مقاطع مشابه از گروه تجربی 1 (درمان شده با ویتامین E) کاهش معنی داری نشان می دهد. بروز این تغییرات بر این نکته دلالت می کند که ویتامین E احتمالا به عنوان یک عامل موثر در جلوگیری از پیدایش لیپوفوشین عمل نموده و از این طریق می تواند با پیشرفت تغییرات بافتی کلیوی در رت های دیابتیک مقابله کند و به عنوان یک عامل محافظتی ایفای نقش نماید.

کاپتوپریل مهارکننده آنزیم تغییردهنده آنژیوتانسین است که در درمان فشار خون استفاده می شود. داروی محلول در آب بوده و نیمه عمر خوارکی آن 1.7 ساعت می باشد روش های گوناگونی برای فرموله نمودن داروهای محلول در آب به صورت اشکال دارویی آهسته رهش در دسترس می باشد که یکی از روش های مورد استفاده از پلیمرهای هیدروفیل و هیدروفوب می باشد در این مطالعه اثرات پلیمرهای هیدروکسی پروپیل متیل سلولز، اتیل سلولز و سدیم کربوکسی متیل سلولز و همچنین تاثیر سورفکتانت های مختلف سدیم لوریل سولفات، ستیل تری متیل آمونیوم بروماید و آرلاسل 60 روی آزاد شدن دارو مورد تحقیق قرار گرفته است. نتایج نشان داد که افزایش در مقدار هیدروکسی پروپیل متیل سلولز باعث کاهش سرعت آزاد شدن دارو از ماتریکس های مربوطه میشود. وقتی که قسمتی از HPMC  بوسیله NaCMC جایگزین می گردد سرعت آزاد شدن دارو به طور معنی داری کاهش پیدا می کند. با وجود این، اختلاف معنی داری بین سرعت آزاد سازی از ماتریکس های تهیه شده با نسبت های مختلف5:1) HPMC:NaCMc  و 1:2) وجود نداشت. حضور لاکتوز در ماتریکس های حاوی HPMC و NaCMC  سرعت آزاد شدن دارو را افزایش داد در این تحقیق مشاهده گردید که جابجائی HPMC با EC سرعت آزادسازی را کاهش داده ولی نزدیک شدن نسبت های HPMC به EC باعث افزایش سرعت آزادسازی دارو گردیده است. تاثیر سورفکتانت های مختلف در سرعت آزادسازی دارو نشان داد که این پارامتر به طور معنی داری بوسیله نوع سورفکتانت تغییر پیدا نمی کند. داده ها از دیدگاه سینتیک آزادسازی مورد بررسی قرار گرفتند و بهترین مدل کینتیکی برای رهش دارو برآورده شد.

نظر بر شیوع سردردهای میگرنی و مشکلات فراوان ناشی از آن تصمیم گرفتیم در مورد درمان های قابل دسترس بررسی به عمل آوریم که در این میان هایپریکوم را با توجه به کاربرد شایع آن در درمان میگرن در کشورمان و عدم وجود بررسی و تحقیق ثبت شده درباره آن تحت بررسی قرار داده و اثرات آن را با آمی تریپ تیلین و پروپرانولول مقایسه کردیم.از مراجعین با شکایت سردرد بر اساس کریتریای ×IHS بیماران میگرنی تشخیص داده می شد و در صورت وجود اندیکاسیون، تحت درمان پیشگیری با هایپریکوم یا آمی تریپ تیلین یا پروپرانولول به طور راندوم قرار می گرفتند و جواب به درمان از نظر کاهش دفعات و مدت و شدت حملات میگرنی به صورت ماهانه در سه نوبت متوالی بررسی می شد.از کل مراجعین با شکایت سردرد، 181 نفر میگرن تشخیص داده شد که از بین آنها تنها 96 نفر در درمان پیشگیری میگرن همکاری کردند.هایپریکوم در درجه اول در کاهش مدت و شدت حملات میگرنی موثر بوده (85.7%) و در مراتب بعدی سبب کاهش دفعات سردرد (71.4%) می شود آمی تریپ تیلین از نظر کاهش دفعات سردرد در 91.7% و از نظر مدت و شدت سردرد در 100% بیماران موثر بوده است پروپرانولول در کاهش دفعات سردرد در 100% و در کاهش مدت و شدت حملات سردرد در 80% بیماران تاثیر داشته است.

با توجه به اهمیت اندازه گیری و ارزیابی غلظت های درمانی داروهای ضد صرع، بویژه شکل آزاد دارو به جای غلظت تام سرمی آن، و ارائه برنامه های داروئی بیماران مصروع، بدون اندازه گیری و ارزیابی غلظت درمانی دارو در اغلب محیط های درمانی کشور، هدف از مطالعه حاضر، عبارت است از بررسی سطوح بزاقی و سرمی کاربامازپین در بیماران مبتلا به صرع مقاوم و غیرمقاوم، که درمان داروئی آنان بر اساس دوز تعریف شده و ارزیابی بالینی بیمار توسط پزشک صورت پذیرفته است. افراد مورد مطالعه عبارت بودند از 30 بیمار مبتلا به صرع غیرمقاوم و 24 بیمار مبتلا به صرع مقاوم به درمان داروئی مراجعه کننده به بیمارستانهای امام خمینی (ره) و رازی تبریز در سال 1378. نمونه های بزاقی و سرمی به هنگام صبح در حالت ناشتا و قبل از مصرف دوز صبحگاهی دارو، تهیه و مقادیر کاربامازپین موجود در آنها توسطHPLC  اندازه گیری شد. اگرچه میانگین دوز دریافتی کاربامازپین در افراد مقاوم بیشتر (p<0.05) از مقدار آن در افراد غیر مقاوم بود، تفاوت معنی داری در سطوح سرمی یا بزاقی دارو در این دو گروه از بیماران مشاهده نشد (p>0.05). ضمنا، این مقادیر، در پائین ترین مقدار محدوده درمانی تعریف شده بود. بنابراین، لازم است برنامه داروئی بیماران مصروع مقاوم به دارو، از طریق اندازه گیری غلظت درمانی دارو تنظیم گردد. همچنین، در بررسی حاضر شواهدی مبنی بر متفاوت بودن برخی خصوصیات فارماکوسینتیکی کاربامازپین در بیماران مصروع مقاوم، در مقایسه با بیماران غیر مقاوم بدست آمد.

هیدروژل های حساس به pH متشکل از پلی متاکریلیک اسید و استراتیلن گلیکول -5- آمینوسالیسیلیک اسید به طریق تشکیل کمپلکس های آسوسیه تهیه شده و خواص تورمی آنها در آب و مخلوط آب - اتانول مورد بررسی قرار گرفت. رفتار هیدرولیزی پلیمرها و نحوه رهش دارو از هیدروژل در محیط های بافری با pH 8.5، 7.2 و 1.2 مطالعه شد نتایج نشان دادند که میزان تورم هیدروژل ها به علت تشکیل پیوندهای هیدروژنی به محیط و نوع حلال بستگی دارد همچنین درصد اجزا سازنده هیدروژل و pH محیط هیدرولیز از عوامل اصلی موثر در هیدرولیز پلیمر و آزاد شدن 5- آمینوسالیسیلیک اسید می باشند. برخی از این هیدروژل ها برای استفاده در سیستم های دارورسانی ویژه کولون معرفی شدند.

لراتادین یک آنتاگونیست رقابتی و قوی گیرنده های H1 است که بطور انتخابی به گیرنده های H1 محیطی و با تمایل کمتری به گیرنده های H1 مغز متصل می شود بنابراین تقریبا عاری از عوارض جانبی سیستم عصبی مرکزی نظیر خواب آلودگی است.تجویز لراتادین بصورت یک قرص در روز می باشد و در تسکین علائم مربوط به بیماریهای بینی مانند رینیت های آلرژیک فصلی و نیز درمان کهیر مزمن ایدیوپاتیک به مصرف میگردد.فرمولاسیون های متعددی به صورت قرص های محتوی 10 میلی گرم لراتادین با استفاده از روش گرانولاسیون خشک و مرطوب انجام گرفت که در روش مرطوب به عنوان چسباننده از آب، چسب، نشاسته و محلول آبی PVP استفاده به عمل آمد. در جریان این پژوهش معلوم گردید که روش گرانولاسیون مرطوب با استفاده از محلول آبی PVP به عنوان چسباننده بسیار مناسب بوده و قرص های تهیه شده از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مطلوبی برخوردار بودند که در مقایسه با نوع خارجی ساخت فرانسه با نام تجارتی claritine نتایج حاصله بسیار خوب بوده و قرص ها از کلیه مشخصات نوع خارجی برخوردار بودند.

پودر گلها و برگ های خشک کراتاگوس میه ری به ترتیب توسط حلال های با قطبیت بالاروند عصاره گیری شد. عصاره های حاصل به کمک روش های مختلف کروماتوگرافی مورد بررسی قرار گرفت و فلاوونوئیدهای عمده موجود در این عصاره ها جدا و خالص سازی شد. ترکیبات بدست آمده توسط روش های H-NMR ,NMR 13C- ,IR ,UV و هیدرولیز تعیین ساختمان گردیدند که ازجمله آنها می توان به هیپروزید، ایزوکرسیتروزید، روتوزید، ویتکسین، ویتکسین رامنوزید و استیل ویتکسین رامنوزید اشاره نمود. همچنین ترکیبات فلاونوئیدی دیگر نیز بدست آمده است که ساختمان آنها در حال بررسی می باشد.

در تحقیق حاضر استیل سالیسیلک اسید با سلولز استات فتالات (CAP) اتیل سلولز (EC) و یا مخلوط آنها به روش افزودن ناحلال انکپسوله گردید و سپس منحنی های رهش دارو از میکروکپسول های تهیه شده با نسبت های مختلف دارو و پلیمر و نیز رهش دارو از میکروکپسول های پرس شده ارزیابی شد. نتایج نشان داد که کاهش نسبت دارو به پلیمر باعث کاهش سرعت آزاد سازی دارو می گردد. میکروکپسول های تهیه شده با اتیل سلولز، حداقل سرعت آزادسازی را داشته اند همچنین سرعت آزادسازی در میکروکپسول های پرس شده کاهش نشان داد که احتمالا به علت تشکیل ماتریکس غیر قابل دزانتگراسیون می باشد. مطالعات کینتیک آزادسازی دارو از هر فرمولاسیون نشان داد که رهش دارو از میکروکپسول های پرس شده از کینتیک درجه صفر پیروری می کند و نیز فرسایش قابل ملاحظه ای در میکروکپسول های پرس شده CAP یا EC و یا مخلوط آنها در مقایسه با میکروکپسول های غیر پرس شده مشاهد می شود. بر اساس معادله پپاس برای میکروکپسول های تهیه شده با EC، کینتیک رهش تقریبا درجه صفر می باشد (n=0.927).