Journal of Water and Soil Science
Year:2000 | Volume: | Issue: |Papers Count:12

در این تحقیق عملکرد هیدرولیکی آبیاری جویچه ای با سه روش مدیریت دبی جریان، شامل روش های اعمال شده توسط زارع (سنتی)، واکر و اسکوگربو، و کاهش دبی در سه مزرعه آزمایشی لورک، شرودان و دانشگاه صنعتی اصفهان، برای سه مرحله آبیاری مورد مقایسه قرار گرفت.در هر یک از مزارع آزمایشی، با در نظر گرفتن حداقل سه تکرار برای هر آزمایش، اطلاعات لازم برای هر یک از روش های فوق، شامل شکل هندسی، طول و شیب جویچه، بافت خاک، پیشروی سطحی آب، دبی ورودی و دبی خروجی جویچه جمع آوری گردید. پارامترهای معادله نفوذ کوستیاکف – لوییس، با استفاده از روش بیلان حجم تعیین شد. سپس نسبت نفوذ عمقی، نسبت پایاب و بازده کاربرد آب محاسبه گردید.نتایج نشان داد که همواره نسبت نفوذ عمقی در روش کاهش دبی بیشتر از روش واکر و اسکوگربو (6/18 درصد در مقایسه با 7/13 درصد)، و نسبت پایاب در روش کاهش دبی کمتر از روش های واکر و اسکوگربو و سنتی (به ترتیب 4/12 درصد در مقایسه با 16 و 6/20 درصد) است. تاثیر این دو عامل، یعنی نسبت نفوذ عمقی و نسبت پایاب، سبب گردید که بازده کاربرد در روش سنتی کمتر از روش های کاهش دبی واکر و اسکوگربو (به ترتیب 7/42 درصد در مقایسه با 69 و 70 درصد) باشد. در مجموع، روش کاهش دبی در مزارع با بافت خاک سنگین، در مقایسه با مزارع با بافت خاک سبک، دارای بازده کاربرد بیشتری (9/73 درصد در مقایسه با 2/51 درصد) بود.

زاینده رود یکی از عوامل حیات منطقه مرکزی ایران است و حفظ کیفیت آب آن حایز اهمیت می باشد. شور شدن و آلایش آب این رودخانه به انواع آلاینده های معدنی و آلی، خطرات جدی را برای سلامتی محیط زیست و کشاورزی منطقه به وجود می آورد. با وجود نقش شناخته شده زهکش های تخلیه شونده به زاینده رود در تغییرات کیفی آن، اطلاعاتی در مورد کیفیت و حجم زه آب این زهکش ها در دسترس نیست. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی وضعیت کمی و کیفی زه آب های تخلیه شونده به زاینده رود، از طریق سه زهکش مهم ذوب آهن، رودشت و سگزی، و هم چنین ارزیابی آثار آنها بر کیفیت آب رودخانه می باشد. بدین منظور، در سال 1377 نمونه های ماهیانه آب از سه زهکش فوق برداشته شد و پارامترهای مختلف شیمیایی و دبی هر زهکش در محل تخلیه آن به رودخانه اندازه گیری گردید.نتایج نشان داد که pH هر سه زهکش قلیایی است و تاثیر منفی بر آب رودخانه ندارد. میانگین سالیانه EC زهکش های ذوب آهن، رودشت و سگزی به ترتیب 56/5، 18/27 و 41/42 دسی زیمنس بر متر، و میزان نمک تخلیه شده از آنها به رودخانه به ترتیب 39258، 37672 و 259781 تن در سال بود. میانگین سالیانه غلظت ازت در زه آب ها به ترتیب 49/4، 92/3 و 18/4 میلی گرم در لیتر، و غلظت فسفر در زه آب ها به ترتیب 26/0، 16/0 و 12/0 میلی گرم در لیتر می باشد. مهم ترین اثر زهکش های مزبور بر کیفیت آب زاینده رود افزایش شوری آب این رودخانه، به ویژه در پایین دست است. افزایش شوری آب زاینده رود پس از تخلیه زهکش سگزی به حدی است که آب رودخانه را برای کلیه مصارف غیرقابل استفاده می کند.

هدف این مطالعه بررسی تولید و بازاریابی زعفران ایران بود. حدود 99 درصد زعفران ایران در مناطق مختلف استان خراسان تولید می شود. لذا، مطالعه جاری در این استان صورت گرفت. داده های موردنیاز از زعفران کاران شهرستان های تربت حیدریه، قاینات و گناباد، در پاییز1378، با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده، و با تکمیل 232 پرسش نامه جمع آوری شد. با استفاده از تابع متعالی، توابع تولید مناطق مورد مطالعه برآورد، و نحوه استفاده از نهاده ها بررسی گردید. کارایی فنی زعفران کاران شهرستان های مختلف با استفاده از تابع مرزی تصادفی متعالی تخمین زده شد. حاشیه های بازاریابی و کارایی بازاریابی محاسبه، و مسیر بازاریابی مناطق مورد مطالعه رسم گردید.نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که زعفران کاران از تعدادی از نهاده ها به نحو مناسب استفاده نمی کنند. محاسبه کارایی فنی نمایانگر امکان افزایش کارایی، با کاهش فاصله بین زعفران کاران دارای کارایی زیاد با دیگر بهره برداران بود. حاشیه های عمده فروشی، خرده فروشی و حاشیه بازاریابی یک کیلوگرم زعفران به ترتیب 483، 410 و 893 هزار ریال محاسبه شد. کارایی بازاریابی زعفران 155 درصد تعیین گردید.

اصلاح ژنتیکی سیب زمینی با روش های سنتی بسیار مشکل و گاهی غیرممکن است. بیوتکنولوزی و کشت بافت گیاهی یک متد مطلوب برای انتقال ژن به گیاهان، یا استفاده از ناقل اگروباکتریوم می باشد. در این مطالعه روش هایی به منظور القای شاخساره و اندام زایی و باززایی گیاه کامل، از قطعات ساقه سیب زمینی رقم دلوار، به صورت یک، دو و سه مرحله ای مورد ارزیابی قرارگرفت.در بین روش های مورد آزمایش، تنها روش یک مرحله ای با استفاده از TDZ، که یک سیتوکنین مصنوعی است، بهترین پاسخ را در باززایی گیاه نشان داد. در این محیط کشت چندین شاخساره از هر قطعه ساقه به وجود آمد. در حالی که در سایر روش ها وقتی محیط کشت با هورمون های BAP، NAA، Zeatin،2ip  و IAA استفاده شد تنها کالوس سفید و یا کالوس سبز ایجاد شد. بررسی ریخت شناسی و شمارش کروموزومی گیاهان باززایی شده شباهت بین گیاهان باززایی شده و گیاهان والد را نشان داد. نتایج حاکی از این است که سیستم باززایی به دست آمده برای رقم دلوار مناسب بوده و شرایط کشت از ایجاد تنوع ژنتیکی در گیاهان باززایی جلوگیری می نماید.

آگاهی از اثر فاصله ردیف کاشت و مقادیر مختلف بذر برای تولید دو منظوره علوفه و بذر، در بهره برداری بهینه زراعی گیاه علوفه ای بقوله یکساله امری ضروری است. در مطالعه حاضر، تاثیر فواصل مختلف ردیف و مقدار بذر بر عملکرد علوفه و بذر شبدر برسیم (Trifolium alexandrinum L.)، در طی دو سال زراعی در منطقه اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در یک طرح کرت های خرد شده، و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار، که در آن چهار فاصله ردیف به عنوان کرت های اصلی و پنج میزان بذر به عنوان کرت های فرعی بود، اجرا شد.نتایج تجزیه واریانس ترکیبی داده ها در طی دو سال نشان داد که فاصله کاشت و میزان بذر بر عملکرد ماده خشک و عملکرد بذر، ارتفاع، وزن هزار دانه و شاخص برداشت تاثیر معنی داری دارند. اثر سال و هیچ یک از اثرهای متقابل دو و سه عامله بر عملکرد بذر معنی دار نبود، در حالی که اثرهای متقابل فاصله ردیف×میزان بذر و سال×میزان بذر بر عملکرد علوفه معنی دار بودند. مقایسه میانگین ها نشان داد که فاصله ردیف های 30 و 45 سانتی متر به ترتیب با تولید 2/3912 و 3900 کیلوگرم ماده خشک در هکتار، و تیمارهای 45 و 60 سانتی متر با تولید 4/1045 و 3/1093 کیلوگرم دانه در هکتار به عنوان بهترین تیمارهای اصلی این آزمایش شناخته شدند. کاشت مقدار 24 و 20 کیلوگرم بذر در هکتار با میانگین های تولیدی 7/1244 و 1223 کیلوگرم دانه در هکتار، به ترتیب بیشترین عملکرد بذر را داشتند. کاشت 16 کیلوگرم بذر در هکتار با تولید میانگین عملکرد ماده خشک 5/3837 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد علوفه را در سال اول، و کاشت 20 کیلوگرم بذر با تولید 3/3875 کیلوگرم بیشترین عملکرد علوفه را در سال دوم ایجاد نمود. با توجه به تولید دو منظوره علوفه و بذر شبدر برسیم، مقدار 20 کیلوگرم بذر در هکتار با فاصله کاشت 45 سانتی متر، در شرایط محیطی مشابه این آزمایش قابل توصیه می باشد.

کاروتنوییدها از مهم ترین و رایج ترین رنگیزه های طبیعی هستند، که وظایف بیولوژیک مهمی را در موجودات زنده بر عهده دارند، و هم چنین، رنگ مشخص و جذابی را به بسیاری از حیوانات پرورشی می بخشند. در دو دهه اخیر استفاده از کاروتنوییدهای با منشا میکروبی، به علت دارا بودن مزایایی چون طبیعی و مقرون به صرفه بودن آنها، مورد توجه پژوهشگران واقع شده است. در این بین، مخمرهای تولیدکننده کاروتنویید با توانایی مصرف لاکتوز به ندرت جداسازی شده اند، و اطلاعات کمی در زمینه تولید کاروتنوییدهای مخمری با استفاده از سوبستراهای حاوی لاکتوز، از جمله آب پنیر گزارش شده است. در این تحقیق یک سویه از مخمر قرمز رنگ مولد کاروتنویید به نام ردوترولاآکنیوروم از شیره درختان توس منطقه ماسه چال طالقان جداسازی گردید و توسط آزمون های میکروسکوپی، ماکروسکوپی و بیوشیمیایی شناسایی شد.نتایج نشان داد که مخمر جداسازی شده توانایی مصرف لاکتوز و تولید کاروتنویید را تواما دارا می باشد. ارزیابی شرایط مطلوب کشت مقادیر ماکزیمم بیوماس و کاروتنویید را به ترتیب معادل 9.9g/lit و 290µg/g برآورد نمود. ضمنا آنالیز شیمیایی عصاره کاروتنوییدی استخراج شده از این مخمر، موید حضور بتاکاروتن، ترولین و ترولورودین، به عنوان کاروتنوییدهای اصلی تولید شده بود. با توجه به این که آب پنیر یک از فرآورده های جانبی صنایع پنیرسازی کشور است، و متاسفانه در حال حاضر اکثرا به هدر می رود و باعث آلودگی محیط زیست می شود، استفاده از این ماده در تولید مواد با ارزشی چون کاروتنوییدها می تواند از اهمیت شایانی برخوردار باشد.

ماکارونی یکی از تولیدات صنایع غذایی است که از دسته فرآورده های خمیر محسوب می گردد. فرآورده های خمیری معمولا از سمولینا تهیه می شوند. این آرد از آسیاب کردن گندم دوروم و یا گندم های سخت، تحت یک فرآیند خاص به دست می آید. در این تحقیق، برای بررسی تاثیر آنزیم آلفاآمیلاز بر کیفیت ماکارونی، سه رقم گندم دوروم، یاواروس، آلتار 84 و زردک انتخاب، و از هر رقم مقداری گندم جوانه زده تهیه شد. نمونه های جوانه زده هر رقم با نمونه های جوانه نزده همان رقم مخلوط شد تا سمولینا با سه دامنه عدد فالینگ 500-1000، 300-350 و 150-200 به دست آمد.با مطالعاتی که انجام شد، مشخص گردید که حضور فعال آنزیم آلفاآمیلاز در سمولینا باعث کاهش زمان پخت و رنگ ماکارونی تولیدی می شود. در صورتی که مقدر آنزیم کم باشد، مقدار مدول الاستیسیته و مقاومت شکنندگی ماکارونی افزایش می یابد. این تحقیق نشان داد تغییرات میزان آنزیم آلفاآمیلاز، بر رنگ سمولینا و میزان افت پخت ماکارونی تاثیر ندارد.

با توجه به اهمیت و نقش تغذیه در پرورش آبزیان بر ویژگی هایی نظیر میزان رشد و ضریب تبدیل خوراک، تاثیر غلاتی چون ذرت، و ارزن بر برخی از صفات کمی در ماهی کپور معمولی مورد آزمایش قرار گرفت. بر این اساس، 540 قطعه بچه ماهی کپور معمولی با میانگین وزنی 9±70 گرم انتخاب و در 27 قفس (هر قفس 20 قطعه ماهی) به طور تصادفی رها شدند، و پس از دو هفته سازگاری، به مدت هشت هفته مورد آزمایش قرار گرفتند. جیره های آزمایشی شامل جیره شاهد (حاوی ذرت) و جیره های حاوی جو و ارزن که در سطوح 25، 50، 70 و 100 درصد جای گزین ذرت در جیره شاهد شدند (جمعا 9 جیره)، در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند.تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده نشان داد که استفاده از جو و ارزن در جیره، نسبت به ذرت افزایش وزن بیشتری ایجاد کرد. بیشترین اقزایش وزن را جو با سطح جای گزینی 50 درصد، و کمترین افزایش وزن را ارزن با سطح 100 درصد جای گزینی به جای ذرت در جیره شاهد به خود اختصاص داد. لیکن تفاوت آنها با جیره شاهد (ذرت) معنی دار نبود (P>0.05). بیشترین میزان رشد ویژه را جیره های حاوی جو با سطح جای گزینی 50 و 100 درصد به جای ذرت نشان دادند. از لحاظ ضریب تبدیل خوراک، جیره های مختلف جو و ارزن بازده بهتری نسبت به جیره شاهد نشان دادند. جیره حاوی جو با 100 درصد جای گزینی به جای ذرت در جیره شاهد بهترین بازده تبدیل خوراک را داشت. ولی این ختلاف معنی دار نبود. به طور کلی، نتایج نشان داد که عملکرد جو بهتر از ذرت و ارزن، و عملکرد ارزن بهتر از ذرت است. این نتایج نشان می دهد که جو و ارزن می توانند به عنوان منبع جای گزین شونده مناسب برای ذرت وارداتی در جیره های ماهی کپور توصیه شوند.

مداخله دشمنان طبیعی در فعالیت یکدیگر، به بروز رفتارهایی نظیر شکارگری بین گونه ای منجر شده و کارایی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. شکارگری بین گونه ای بال توری Chrysoperla carnea  و کفش دوزک Hippodamia variegata (Goeze) در غیاب و حضور طمعه (شته جالیز(Aphis gossypii Glover  مورد مطالعه قرار گرفت.لاروهای بال توری از تخم، لارو، شفیره و حشره کامل کفش دوزک، و لاروها و حشرات کامل کفش دوزک از تخم و لارو بال توری، در غیاب و حضور طعمه تغذیه نمودند. حضور طعمه به طور معنی داری شدت تغذیه را کاهش داد. تغذیه لاروهای بال توری از تخم کفش دوزک بیشتر از تغذیه لاروها و حشرات کامل کفش دوزک از تخم بال توری بود، و این موضوع با پایه دار بودن تخم بال توری ارتباط داشت. لارو سن یک بال توری نسبت به لارو سن یک، لارو سن دو بال توری به لاروهای سنین یک و دو، و لارو سن سه بال توری نسبت به کلیه مراحل لاروی و حشره کامل کفش دوزک از لحاظ تغذیه غالب بود. لارو سن سه کفش دوزک نسبت به لارو سن یک، و لارو سن چهار کفش دوزک به لاروهای سنین یک و دو بال توری غالب بود. لاروهای سنین دو و سه بال توری از شفیره کفش دوزک تغذیه نمودند، ولی تغذیه لارو یا حشره کامل کفش دوزک از شفیره بال توری مشاهده نگردید. این موضوع به دلیل قرار داشتن شفیره بال توری در داخل پیله بود.

آزمایش هایی در زمینه ضدعفونی خاک و کنترل بوته میری خیار (Phytophthora drechsleri) با استفاده از پوشش ورقه های پلاستیک شفاف و انرژی خورشیدی (آفتاب دهی)، و هم چنین در تلفیق با کود حیوانی و یا قارچ کش متالاکسیل (ریدومیل) در اصفهان انجام یافت. ورقه های پلاستیک در گرم ترین مدت سال، یعنی تیر و مرداد، به مدت پنج هفته روی خاک کشیده شد و سپس اقدام به کشت خیار پاییزه گردید.نتایج حاصله نشان داد که دمای خاک در زیر پلاستیک 1±10 درجه سانتی گراد نسبت به شاهد افزایش داشته و رطوبت خاک نیز تا 82 درصد حفظ گردیده است. درصد بوته میری خیار در تیمارهای مذکور به ترتیب به میزان 88، 96 و 95 درصد تقلیل یافت. هم چنین، بررسی هایی که روی کنترل نماتدهای مولد گره ریشه گونه غالب Meloidogyne javanica  با روش مزبور، کود حیوانی و تلفیق هر دو انجام گرفت نشان داد که تعداد کیسه تخم روی ریشه به طور میانگین 50، 57 و 83 درصد به ترتیب در تیمارهای مذکور کاهش یافته، و جمعیت کل نماتدهای انگل نیز به ترتیب 72، 75 و 86 درصد تقلیل داشته، ولی جمعیت کل نماتدهای آزادزی فقط در تیمارهای کود حیوانی و تلفیقی به ترتیب 30 و 53 درصد افزایش یافته است. با مطالعه علف های هرز موجود نیز مشخص گردید که همه آنها در زیر پوشش ورقه های پلاستیک نابود گردیده، فقط اویارسلام (Cyperus rotundus) و شیرتیغی (Sonchus asper) به ترتیب به میزان 59 و 44 درصد کاهش یافتند.

سطح وسیعی از مراتع ایران دارای پوشش درمنه است، که مورد بهره برداری نیز قرار می گیرد. تعیین میزان بهره برداری از پوشش درمنه زار در مدیریت صحیح بهره برداری ضروری است. انتخاب روش مناسبی که دقت قابل قبول و سرعت لازم را داشته باشد، موردنیاز مرتع داران است. روش های تعیین درصد بهره برداری متداول برای گیاهان چوبی و بوته ها عبارت است از: قطع و توزین، واحد مرجع، تخمین چشمی، طول سرشاخه، قطر سرشاخه و شاخص تولید. این روش ها در مرتع قشلاقی چاره لر جرقویه، در فاصله 250 کیلومتری جنوب شرقی اصفهان انجام شد. در بین این روش ها، روش قطع و توزین دقیق ترین روش است، ولی به دلیل زمان بر بودن، مشکل است. در این تحقیق به کمک آزمون آماری تی تست میانگین روش های ذکر شده با روش قطع و توزین مقایسه گردید.نتایج نشان داد که میانگین های روش های واحد مرجع، طول سرشاخه و قطر سرشاخه با میانگین روش قطع و توزین اختلاف معنی داری ندارند. پس از مقایسه سرعت آنها، روش واحد مرجع به خاطر سرعت زیادتر، انتخاب و برای درمنه زارها معرفی گردید.

در این طرح اجتماعات گیاهی پارک ملی کلاه قاضی بررسی شده است. پارک ملی کلاه قاضی در 36 کیلومتری جنوب اصفهان واقع شده و از تنوع گیاهی و جانوری زیادی برخوردار است. در این مطالعه 214 گونه گیاهی جمع آوری شد. اجتماعات گیاهی پارک از نوع اجتماعات مناطق خشک است. با استفاده از روش کوادرات های داخل هم، حداقل سطح اجتماعات پارک مطالعه شد، و با استفاده از منحنی گونه به سطح، کوادرات 100 متر مربعی برای جمع آوری داده های تاج پوشش و تراکم هر گونه و تعیین مقدار سنگ، سنگ ریزه و لاش برگ انتخاب گردید. برای تعیین اجتماعات، از روش اوردیناسیون برای آنالیز داده ها استفاده شد.تابع پوشش گیاهی در این پارک کم و از صفر تا حداکثر پنج درصد متغیر است. اجتماعات گیاهی اصلی پارک را گونه های ذیل تشکیل می دهند:Cousinia piptocephala ، Acantholimon spp.، Anabasis aphylla، Artemisia sieberi، Pteropyrum aucheri، Scariola orientalis و Ebenus stellata. این گونه ها با دیگر گونه ها، اجتماعاتی را تشکیل می دهند. رویشگاه هایی به صورت موزاییک وجود دارد که باعث تشکیل اکوتون ها و افزایش تنوع اجتماع گیاهی در پارک می شود. اجتماعات گیاهی آب دوست در کنار چشمه سارها گسترش محدودی دارند. اکثر اجتماعات پارک از عامل ادفیک متاثر شده اند، و عامل بیولوژیک در سطح محدودی موثر بوده است. گونه ای Ficus sp. در پارک وجود دارد، که احتمال دارد گونه یا واریته جدیدی باشد.