مجله روانشناسی
سال:1385 | دوره:10 | شماره:1 (پیاپی 37) ویژه نامه انگیزش و هیجان |تعداد مقالات:8

مطالعه بنیادهای زیستی پدیده های روانی موضوعی است که امروزه مورد توجه فزاینده ای قرار گرفته است. پژوهش حاضر نیز با هدف بررسی سازه های زیستی دو هیجان شرم و گناه و تمایز این دو هیجان از منظر زیرساخت های زیستی شخصیت، به مطالعه رابطه فعالیت دستگاه های مغزی/ رفتاری با مستعد بودن به احساس شرم و گناه می پردازد. بدین منظور 207 آزمودنی دختر و پسر از بین دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس با روش نمونه برداری تصادفی طبقه ای، انتخاب شدند. آزمودنی ها «پرسشنامه شخصیتی گری- ویلسن» و «مقیاس بازداری/ روی آوری رفتاری کرور و وایت» و سومین فرم تجدید نظر شده «آزمون عاطفه خود آگاهی» را به منظور اندازه گیری فعالیت دستگاه های مغزی/ رفتاری و مستعد بودن به احساس شرم و گناه تکمیل نمودند. داده های به دست آمده با استفاده از آزمون تحلیل رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که دو مولفه «نظام بازداری رفتاری» و مولفه «جنگ» از «نظام جنگ/ گریز» و مولفه اجتناب فعال از «نظام فعال ساز رفتاری» (در پرسشنامه شخصیتی گری- ویلسن) و مولفه های کشاننده و جستجوی سرگرمی از «نظام روی آوری رفتاری» (در پرسشنامه بازداری/ روی آوری رفتاری کرور و وایت) نقش معناداری (p<0.05) در پیش بینی مستعد بودن به احساس شرم دارند. در مورد مستعد بودن به احساس گناه نیز تنها «نظام بازداری رفتاری» (در پرسشنامه بازداری/ روی آوری رفتاری کرور و وایت) به عنوان متغیر پیش بین وارد معادله گردید (درصد تبیین واریانس مستعد بودن به احساس گناه نسبت به احساس شرم توسط نظام بازداری رفتاری کمتر بود). ضمنا تجزیه و تحلیل داده ها بیانگر میانگین بالاتر دختران نسبت به پسران در مستعد بودن به احساس گناه است. در مجموع یافته ها نشان می دهد که در تبیین مستعد بودن به احساس شرم در مقایسه با احساس گناه، بنیادهای زیستی نقش مهمتری را ایفا می کنند.

در این پژوهش ارتباط بین باورهای انگیزشی (شامل جهت گیری، بی انگیزشی جهت گیری انگیزش بیرونی و جهت گیری انگیزش درونی) و راهبردهای یادگیری زبان انگلیسی مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه تحقیق شامل 199 دانشجوی دانشگاه شیراز بود که در کلاس های انگلیسی عمومی حضور داشتند. این دانشجویان با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب گردیدند. برای اندازه گیری باورهای انگیزشی از «مقیاس جهت گیری های یادگیری زبان» (LLOS) و به منظور سنجش راهبردهای یادگیری زبان انگلیسی از نسخه 50 سوالی «سیاهه راهبردهای یادگیری زبان» (SILL) استفاده شد. اطلاعات جمع آوری شده به وسیله تحلیل رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که جهت گیری بی انگیزشی دارای ارتباط منفی و معنادار با نمرات راهبردهای حافظه ای، شناختی و فرا شناختی می باشد. جهت گیری انگیزش بیرونی ارتباط معناداری را با هیچ کدام از راهبردهای یادگیری زبان انگلیسی نشان نداد و در مقابل بین جهت گیری انگیزش درونی و نمرات انواع راهبردهای یادگیری زبان انگلیسی ارتباط مثبت و معنادار وجود داشت.

به منظور بررسی نقش تعدیل کننده نظام های مغزی/ رفتاری در ارتباط بین موقعیت های تنیدگی زا و تغییرات فیزیولوژیکی، 211 نفر از دانشجویان دختر مقطع کارشناسی ارشد بر اساس «پرسشنامه شخصیتی گری- ویلسن» مورد ارزیابی قرار گرفتند. سپس 60 نفر از آزمودنی ها بر اساس نمره های بالای توزیع (در ابعاد نظام فعال ساز رفتاری و نظام بازداری- رفتاری) در دو گروه )هر گروه 30 نفر( جایگزین شدند. نیمی از آزمودنی های دارای «نظام فعال ساز رفتاری قوی» در موقعیت «موفقیت» و نیمی دیگر در موقعیت «شکست» قرار گرفتند. در مورد گروه دارای «نظام بازداری رفتاری قوی» نیز این کاربندی آزمایشی اعمال شد. میزان «ضربان قلب» و «پاسخ هدایت پوست» آزمودنی ها در مرحله قبل و بعد از کاربندی آزمایشی اندازه گیری و ثبت شد. نتایج بیانگر آن بود که میزان تغییرات ضربان قلب و پاسخ هدایت پوست افراد دارای نظام بازداری رفتاری قوی در موقعیت شکست بیشتر از افراد دارای نظام فعال ساز رفتاری قوی است. همچنین، در افراد دارای نظام فعال ساز رفتاری قوی، موقعیت موفقیت بیشتر از موقعیت شکست باعث افزایش میزان تغییرات ضربان قلب و پاسخ هدایت پوست شد. در مجموع، یافته های برگرفته از این پژوهش، ضمن افزایش دانش بنیادی پژوهشگران در قلمرو و ارتباط تنیدگی- بیماری، از لحاظ کاربردی نیز زمینه را برای فهم تفات های فردی در زمینه حساسیت ساخت های مختلف عصبی و آسیب پذیری متفاوت افراد فراهم می آورد.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر آموزش راهبردی برنامه ریزی عصبی- کلامی بر بهبود شاخص های سلامت عمومی و انگیزش تحصیلی دانش آموزان دختر دبیرستانی است. به همین جهت تعداد 32 دانش آموز دختر پایه سوم دبیرستان رشته علوم انسانی به طور تصادفی انتخاب و در دو گروه 16 نفره (آزمایش و گواه) جایگزین شدند. پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) )گلدبرگ، 1972) و مقیاس انگیزش تحصیلی (AMS) ولرند و همکاران، در مرحله پیش آزمون و پس آزمون اول و دوم اجرا و متغیرهای وابسته (سلامت عمومی و انگیزش تحصیلی) مورد اندازه گیری قرار گرفت. گروه آزمایش طی 18 جلسه 90 دقیقه ای، مداخلات مبتنی بر برنامه ریزی عصبی- کلامی را به صورت گروهی دریافت نمود. مقایسه نتایج آزمون ها در مراحل پیش آزمون و پس آزمون ها نشانگر تاثیر مداخلات در بهبود شاخص های سلامت عمومی و انگیزش تحصیلی گروه آموزش در مقایسه با گروه کنترل بود.

پژوهش حاضر به بررسی مقایسه ای ارتباط هوش هیجانی و بروز و مهار خشم در بین دانشجویان می پردازد. نمونه مورد بررسی شامل 100 دانشجوی پسر بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب و با توجه به اهداف تحقیق مورد آزمون قرار گرفتند. برای جمع آوری داده های مربوط به حالت خشم، رگه خشم و میزان بروز و مهار خشم از «سیاهه بروز حالت رگه خشم اشپیلبرگر، شماره 2» (STAXI-2)، برای بررسی هوش هیجانی از «مقیاس رگه فراخلقی» (TMMS) که آن را براساس یک فرآیند پردازش اطلاعات در سه مولفه توجه هیجانی (درونشد)، تمایز هیجانی (پردازش) و بازسازی خلقی (برونشد) می سنجد، استفاده گردید. در این پژوهش از شاخص های آماری ضریب همبستگی پیرسن، ضریب تعیین و تحلیل رگرسیون چند متغیری جهت تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج به دست آمده از داده ها با توجه به فرضیات تحقیق عبارتند از: به طور کلی هوش هیجانی با حالت خشم، رگه خشم و بروز درونی و بیرونی خشم رابطه منفی، و در مقابل با مهار درونی و بیرونی خشم رابطه مثبت دارد. بررسی دقیق تر نتایج همین طور نشان داد در میان مولفه های هوش هیجانی، توجه هیجانی، بیشترین ارتباط را با حالت خشم، خشم کلامی و فیزیکی و احساس خشمگینانه دارد، و مولفه تمایز هیجانی بیشترین ارتباط را با مهار درونی و بیرونی، بروز درونی و بیرونی خشم، رگه خشم و خلق و خوی خشمگینانه دارد.

پژوهش های زیادی نقش برون ریزی و تخلیه هیجانی را به عنوان یک شیوه مقابله با تجارب تنیدگی زا در سلامت روانی، جسمانی و اجتماعی تایید نموده اند. پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین ابرازگری هیجانی، مهار هیجانی و دو سوگرایی در ابرازگری هیجانی به عنوان سبک های ابراز هیجان در موقعیت های هیجانی معمولی و سلامت عمومی و بررسی تفاوت زنان و مردان در ابرازگری هیجانی طراحی شد. در این پژوهش 203 دانشجو 90) زن و 113 مرد( با روش تصادفی چند مرحله ای از بین دانشجویان دانشگاه های شهر تهران انتخاب و به وسیله پرسشنامه های مربوط به سبک های ابراز هیجان (پرسشنامه ابرازگری هیجانی و پرسشنامه دوسوگرایی در ابرازگری هیجانی کینگ و امونز و پرسشنامه مهار هیجانی راجر و نجاریان و پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ ارزیابی شدند. اطلاعات به دست آمده از طریق روش های تحلیل رگرسیون و آزمون t برای مقایسه دو گروه مستقل تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که گرچه بین ابرازگری هیجانی و سلامت عمومی رابطه معناداری وجود ندارد، ولی رابطه ابراز هیجان منفی (مولفه ابرازگری هیجانی) با سلامت عمومی معکوس و معنادار است. مهار هیجانی به طور کلی با سلامت عمومی رابطه مستقیم و معنادار دارد ولی نشخوارگری (مولفه مهار هیجانی) بالاتر به طور معناداری با سلامت عمومی پایین تر همراه است. دوسوگرایی در ابرازگری هیجانی با سلامت عمومی رابطه معکوس و معنادار دارد و بیانگر آن است که افرادی که دو سوگرایی بالاتری در ابراز هیجان هایشان دارند، سلامت عمومی کمتری خواهند داشت. همچنین زنان بیشتر از مردان هیجان هایشان را بروز می دهند. در مجموع یافته های پژوهش حاضر، بر نقش موثر سبک های ابراز هیجان در پیش بینی سلامت و بیماری و وجود تفاوت های جنسی در ابرازگری هیجانی تاکید می کند.

هدف از پژوهش حاضر، گسترش حیطه مطالعات خود نظم دهی از طریق بررسی رابطه خود نظم دهی انگیزش با راهبردهای یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ایرانی در درس ریاضی بود. آزمودنی ها مشتمل بر 171 دانش آموز پایه اول دبیرستان 69) دختر و 102 پسر( با میانگین سنی 14 سال و 7 ماه بودند که در 8 کلاس از مدارس دولتی شهرستان شیراز به تحصیل اشتغال داشتند. ابزار سنجش در این تحقیق، «مقیاس راهبردهای خود نظم دهی انگیزشی» و «مقیاس راهبردهای یادگیری ریاضی» بود، که به منظور اجرا بین دانش آموزان ایرانی تهیه، انطباق و اعتباریابی شد. تحلیل عاملی مقیاس راهبردهای خود نظم دهی انگیزشی نشان داد که این مقیاس شامل مولفه های ارتقا علاقه، صحبت درونی عملکرد، صحبت درونی تسلط، مهار محیط و خود پاداش دهی است و مقیاس راهبردهای یادگیری ریاضی به مولفه های راهبردهای نظارتی، راهبردهای توصیفی- تلخیصی، راهبردهای تلفیقی- تحلیلی و کمک خواهی قابل تفکیک است. ضرائب آلفا کرونباخ برای مولفه های فوق از 0.58 تا 0.85 متغیر بود. تحلیل رگرسیونی نشان از آن داشت که راهبردهای یادگیری در درس ریاضی به وسیله مکانیسم های خود نظم دهی انگیزشی پیش بینی می گردد و دانش آموزان به منظور بر انگیختن فرآیندهای شناختی و فراشناختی خود از راهبردهای ارتقا علاقه، صحبت درونی تسلط و مهار محیط سود می جویند، در حالی که توجه به پیامدهای بیرونی عملکرد، بهره گیری از راهبردهای شناختی را در یادگیری ریاضی با مانع مواجه می سازد. یافته قابل تامل دیگر آن بود که پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی علاوه بر راهبردهای نظارتی، به طور مثبت، تحت تاثیر مکانیسم های خود نظم دهی انگیزشی بیرونی است. این یافته ها در پرتو نتایج تحقیقات پیشین تفسیر شد و تلویحات تربیتی آن مورد بحث قرار گرفت.