مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال:1393 | دوره:14 | شماره:2 |تعداد مقالات:11

رشته پزشکی یکی از مقدس ترین حرفه ها در عالم هستی است. تفسیر علم الابدان در حدیث " العلم العلمان، علم الادیان و علم الابدان " به مفهوم رشته پزشکی و همچنین تاکید آیه شریفه پنجم سوره مبارکه مائده مبتنی بر ارزش حفظ جان انسان ها از جمله نشانه های قداست و اهمیت این رشته نزد خداوند متعال بوده که این مهم منشا گرفته از رسالت ذاتی این . (رشته در خدمت رسانی به مردم و حفظ سلامتی افراد جامعه است).

مقدمه: امروزه تمایل زیادی به استفاده از روش های آموزشی مبتنی بر کامپیوتر برای نوجوانان وجود دارد. با توجه به محدود بودن تعداد مطالعات انجام گرفته در مورد اثربخشی این روش ها در زمینه آموزش بهداشت بلوغ، این مطالعه با هدف تعیین تاثیر نرم افزار رایانه ای بر آگاهی و عملکرد دختران نوجوان در زمینه بهداشت بلوغ انجام شد.روش ها: این کارآزمایی تصادفی کنترل شده بر روی 621 نوجوان دختر مشغول به تحصیل در مدارس راهنمایی که قاعدگی را تجربه کرده بودند، در شهر تبریز در سال 92-1391 اجرا گردید. 21 مدرسه انتخاب شده تصادفی، بر اساس نمره عملکرد پیش آزمون دانش آموزان، همسان سازی شدند و به طور تصادفی و به تعداد مساوی در گروه های کتابچه، نرم افزار و بدون مداخله تخصیص داده شدند. آگاهی و عملکرد با استفاده از پرسشنامه های خودگزارشی در دو مرحله قبل و بعد از مداخله به فاصله یک ماه جمع آوری شد. جهت مقایسه نمرات پس از مداخله در سه گروه از آزمون رگرسیون خطی با کنترل مقادیر پایه و اثر خوشه استفاده شد.نتایج: نمره آگاهی پس آزمون، در گروه نرم افزار به طور معناداری در مقایسه با هر دو گروه کتابچه (13.1 میانگین تفاوت تطبیق یافته) و بدون مداخله (16.3 میانگین تفاوت تطبیق یافته) بیش تر بود (0.001>p). تفاوت معناداری از نظر ارتقای نمره عملکرد افراد بین گروه نرم افزار با گروه کتابچه و بدون مداخله وجود نداشت.نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان می دهد که می توان جهت ارتقای آگاهی دختران نوجوان در زمینه بهداشت بلوغ از روش نرم افزار رایانه ای استفاده نمود. البته با توجه به محدودیت های مطالعه و عدم تاثیر نرم افزار بر عملکرد نوجوانان، انجام مطالعات طولانی تری در این زمینه توصیه می گردد.

مقاله ای با عنوان تاثیر برنامه آموزشی نقشه مفهومی بر تفکر انتقادی و تصمیم گیری بالینی پرستاران بخش مراقبت ویژه نوزادان در مجله آموزش در علوم پزشکی سال 1392 دوره 13 شماره 11 به چاپ رسیده است، که به صورت نیمه تجربی با روش پیش آزمون - پس آزمون صورت گرفته است (1). با توجه به اهمیت مقالات کارآزمایی بالینی در تصمیم گیری های بهداشتی و پزشکی (2) چند نکته در مورد مقاله مذکور قابل ذکر می باشد.

مقدمه: اعضای هیات علمی به عنوان ارکان اصلی دانشگاه ها، نقش مهمی درکیفیت نظام آموزش عالی دارند. با شناخت ویژگی های مطلوب اعضای هیات علمی می توان کیفیت آموزشی و اثربخشی نظام آموزشی را ارتقا بخشید. هدف از انجام این پژوهش تعیین ویژگی های یک استاد توانمند از دیدگاه اساتید رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه های علوم پزشکی کشور است.روش ها: در این مطالعه توصیفی که به صورت مقطعی انجام شد، جامعه آماری آن را کلیه اعضای هیات علمی تمام وقت رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه های علوم پزشکی کشور تشکیل دادند. نمونه گیری به روش سر شماری و شامل کل جامعه پژوهش بود (45نفر). ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه پژوهشگر ساخته بود که روایی محتوا و پایایی آن مورد تایید قرار گرفت. پرسشنامه در6 حیطه طراحی گردید که با معیار پنج درجه ای لیکرت ارزیابی شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی مستقل) استفاده شد.نتایج: یافته ها نشان داد که اولویت های اساتید، حیطه های روش تدریس (4.50±0.31) و قوانین آموزشی (4.26±0.54) بود. میانگین نمره دیدگاه اساتید زن برابر 3.99±0.313 و در اساتید مرد برابر 4.24±0.30 بود که از نظر آماری این تفاوت معنادار بود (p=0.03). میانگین کل نمره در افراد بالای 40 سال برابر 4.08±0.33 و در افراد زیر 40 سال برابر 4.30±0.25 بود که تفاوت آن از نظر آماری معناداربود (p=0.03).نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که خصوصیات و ویژگی های استاد توانمند از نظر اساتید رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی در کلیه حیطه های مورد بررسی به خصوص حیطه های روش تدریس، قوانین آموزشی، شخصیت فردی و ارتباط بین فردی از عوامل مهم در ارتقای نظام آموزش عالی و افزایش کیفیت آموزش به شمار می رود.

مقدمه: توجه به رضایت از تحصیل و رویکردهای مطالعه در یادگیری و پیشرفت دانشجویان از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی رابطه رضایت از تحصیل با رویکردهای مطالعه و پیشرفت تحصیلی دانشجویان انجام شد.روش ها: در این مطالعه توصیفی همبستگی در سال 91-90 رابطه بین رضایت از تحصیل با رویکردهای مطالعه و پیشرفت تحصیلی در 149 دانشجوی پرستاری و مامایی که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده بودند، بررسی شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های استاندارد رویکردهای مطالعه ASSIST و رضایت از تحصیل که روایی و پایایی آنها مورد بررسی و تایید قرار گرفت، استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t انجام شد.نتایج: میانگین نمره رضایت از تحصیل در بین دانشجویان 51.9±10.9 (از 14 تا 70) و میانگین نمره رویکرد عمقی و رویکرد سطحی مطالعه دانشجویان به ترتیب 59.9±6.3 و 53.5±8.4 (از 16 تا 80) بود. بین رضایت از تحصیل با پیشرفت تحصیلی همبستگی مثبت معناداری مشاهده شد (p=0.015، r=0.2). بین رضایت از تحصیل با رویکرد عمقی مطالعه همبستگی مثبت معنادار (p=0.002، r=0.26) و با رویکرد سطحی مطالعه همبستگی منفی معناداری مشاهده شد (p=0.003، r=0.24).نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از وجود رابطه بین رضایت از تحصیل و پیشرفت تحصیلی دانشجویان توجه به اهمیت و نقش رضایت از تحصیل در موفقیت بیش تر و پیشرفت تحصیلی دانشجویان در سطح دانشگاه ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: صلاحیت بین فرهنگی به عنوان جزیی بنیادی از حرفه ای گرایی (Professionalism)، در حوزه علوم پزشکی به دلیل تنوع فرهنگی مراجعین (به خصوص دانشجویان و بیماران) جایگاه منحصر به فردی دارد. با وجود اهمیت فراوان این صلاحیت هنوز ابعاد آن در کشور ناشناخته مانده است. لذا در این مطالعه به تبیین صلاحیت فرهنگی، اهمیت آن در جامعه پزشکی، چگونگی سنجش و آموزش آن و جایگاه آن در ایران پرداخته شده است.روش ها: دراین مقاله مروری ابتدا منابع کتابخانه ای و اینترنتی مختلف نظیر سایت های sceince direct، magiran، SID، pub med، Proquest با کلید واژه های فارسی و انگلیسی صلاحیت بین فرهنگی، سنجش، آموزش و اعضای هیات علمی به صورت ترکیبی و مجزا جستجو و پس از مرور مقالاتی که با موضوع ارتباط بیش تری داشتند، انتخاب و مطالب آن ها استخراج شد.نتایج: از مجموع 131 مقاله بررسی شده مستندات 68 مقاله مرتبط و معتبر استخراج شد. با توجه به ابعاد مختلف موضوع، در سه طبقه،«اهمیت صلاحیت بین فرهنگی، آموزش صلاحیت بین فرهنگی و ارزیابی صلاحیت بین فرهنگی» دسته بندی گردید . صلاحیت فرهنگی مجموعه ای از دانش، نگرش و رفتارهای مناسب است که همراه با هم به کار می روند و فرد را قادر می سازند تا به طور موثر در شرایط متفاوت فرهنگی کار کند. در حوزه مراقبت، پیوند واضحی بین صلاحیت فرهنگی، بهبود کیفیت، پیشرفت پیامدهای سلامتی و حذف نابرابری های قومی وجود دارد. در حوزه آموزش، یک دانشکده مناسب از نظر فرهنگی، مکانی است که برای توسعه فردی دانشجویان فرصتی ارائه داده و امکان توسعه گروه های مختلف فرهنگی را تسهیل نماید. بنابراین مدرسان علوم پزشکی باید نگرش، رفتار و دانش چند فرهنگی به منظور پاسخگویی مناسب به تنوع فرهنگی مراجعین (به خصوص دانشجویان و بیماران) داشته باشند.نتیجه گیری: با توجه به این که متغیرهای فرهنگی در کشور ما متاثر از عوامل گوناگونی است، ضروری است که این پدیده در شرایط فرهنگی ما بررسی شود و در خصوص راه کارهای آموزشی و سنجش آن در اساتید و دانشجویان برنامه ریزی جامعی صورت گیرد.

مقدمه: اعتمادحرفه ای یک ویژگی مطلوب ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی است و ماما به عنوان اولین فرد در تماس با مددجو باید دانش و مهارت کافی برای ارائه خدمات بالین را داشته باشد. این مطالعه با هدف بررسی و مقایسه میزان اعتماد حرفه ای دانشجویان کارشناسی مامایی دانشکده پرستاری و مامایی و شاغلین بالینی این رشته در دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال 1392 انجام شد.روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی، اعتمادحرفه ای کلیه دانشجویان مامایی و نمونه ای سهمیه ای از شاغلین بالینی مامایی بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال 1392 با استفاده از پرسشنامه پژوهشگر ساخته مورد بررسی قرارگرفت. روایی ابزار پژوهش از طریق تعیین ایندکس روایی محتوا و فاکتور آنالیز، و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد.نتایج: 101 نفر(63.9 درصد) دانشجوی مامایی و 57 نفر(36.1 درصد) شاغلین بالینی مامایی در این پژوهش شرکت کردند. میانگین نمره اعتمادحرفه ای دانشجویان سال دوم 135.77±25.27 دانشجویان سال سوم، 149±26.36، دانشجویان سال چهارم 141.03±27.53و شاغلین بالینی مامایی 158.94±19.14 از مجموع 210 نمره بود. آزمون آماری آنالیز واریانس یک طرفه، بین گروه ها از این نظر اختلاف آماری معناداری نشان داد(p=0.001).نتیجه گیری: آموزش های پایه توانسته بودند سطح قابل قبولی از اعتماد حرفه ای را در دانشجویان سال های دوم و سوم ایجاد کنند، اما اعتماد حرفه ای در طی کارآموزی عرصه میزان مناسبی نداشت. نمره اعتماد حرفه ای شاغلین بالینی نسبت به دانشجویان مامایی مطابق انتظار بالاتر بود. به موازات افزایش توانایی ها دانشجویان در سال های بالاتر باید با ایجاد محیط بالینی حمایتی، زمینه توسعه اعتماد حرفه ای دانشجویان را به وجود آورد. بررسی و شناسایی عوامل کاهش دهنده اعتماد حرفه ای در پژوهش های آینده پیشنهاد می گردد.

مقدمه: تغییرات گسترده در حوزه ی سلامت سبب گردیده بسیاری از سازمان های آموزشی علوم سلامت، درصدد اتخاذ موثرترین رویکردهای آموزشی برآیند، در این میان آموزش بین حرفه ای به عنوان یکی از رویکرد های نوین و کارآمد توجه زیادی را درسطح بین المللی به خود جذب کرده است. این مطالعه با هدف معرفی آموزش بین حرفه ای و با تمرکز بر زمینه های بروز و شکل گیری آن در علوم سلامت انجام شد.روش ها: این مطالعه ای مروری تلفیقی در سال 92-1391با جستجوی یکپارچه در پایگاه های اطلاعاتی Pub med، CINHAL Ovid، Science direct همچنین جستجو با موتور جستجوگر Google در منابع اطلاعاتی مختلف مانند مجلات معتبر علمی، گزارشات سمینارها، گزارشات انجمن ها و سازمان های آموزشی با کلید واژه های اصلی آموزش بین حرفه ای، یادگیری بین حرفه ای و عملکرد بین حرفه ای و در محدوده ی سال های 1995 تا 2013 و به طور عمده به زبان انگلیسی انجام شده است. بیش از 2000 عنوان شامل مقاله پژوهشی، گزارش، صفحات وب، نامه به سر دبیر، کتاب به دست آمد که با بررسی عناوین و خلاصه مقاله ها، 120 مقاله که ارتباط مستقیم با هدف و سوال مطالعه داشت، مورد تحلیل محتوی کیفی قرار گرفت. محتوی مقالات مذکور استخراج و نتایج نهایی با نرم افزارMAXQDA  دسته بندی، تلفیق و تنظیم گردید.نتایج: دو درون مایه اصلی، بیانگر زمینه ی شکل گیری آموزش بین حرفه ای در نظام سلامت به دست آمد. درون مایه «چالش ها» شامل چهار طبقه: تغییرات پویا و همه جانبه ی جوامع بشری، ضعف در ارائه مراقبت کیفی، بحران نیروی انسانی و نارسایی های آموزش تک حرفه ای و درون مایه« راهبردهای سازنده» شامل چهار طبقه: گسترش تعاملات بین حرفه ای، توسعه همکاری های بین حرفه ای، مراقبت تیمی مبتنی بر مددجو و تغییر در فرایند اجتماعی شدن حرفه ای دانشجویان علوم سلامت است.نتیجه گیری: آموزش بین حرفه ای با تمرکز بر تعامل بین حرفه ای و ارتقای فرآیند اجتماعی سازی حرفه ای فراگیران علوم سلامت، صلاحیت و توانمندی لازم جهت توسعه همکاری های بین حرفه ای و ارائه مراقبت تیمی جامع، یکپارچه و مبتنی بر مددجو را در دانش آموختگان، جهت مقابله با چالش های نظام سلامت فراهم می آورد.

مقدمه: ارزیابی بخش اساسی و لاینفک پزشکی است. یک روش مطلوب ارزیابی دانشجو، علاوه بر معتبر و روا بودن باید دارای تاثیر مثبت بر یادگیری دانشجو، قابل اجرا و مورد قبول اساتید و دانشجویان نیز باشد، لذا این پژ‍وهش با هدف بررسی رضایت مندی دانشجویان و اساتید از آزمون داپس در ارزیابی دانشجویان انجام گرفت.روش ها: این مطالعه آزمایشی به روش تک گروه پس آزمون بود که در آن 60 کارورز پزشکی در بخش اورژانس بیمارستان های آموزشی 22 بهمن و آریا مشهد، پس از اخذ رضایت آگاهانه و آموزش و توجیه نسبت به اجرای روش ارزیابی داپس در دوره یک ماهه بخش اورژانس، وارد مطالعه شدند. آزمون گران (23 نفر) شامل اساتید گروه و سایر افراد حرفه ای مثل پرستاران بخش بودند. انتخاب هفت مهارت پایه پزشکی و تهیه چک لیست های ارزیابی مهارت ها توسط پانل خبرگان انجام گرفت و دانشجویان دو مهارت را از این میان انتخاب و به روش داپس اجرا نمودند. یک پرسشنامه پژوهشگر ساخته در مقیاس لیکرت (نمره صفر تا 3) جهت بررسی دیدگاه دانشجویان و آزمون گران در حیطه های قابلیت اجرا، اثرات آموزشی و رضایت مندی پس از تایید روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفت. جهت تحلیل داده ها از آزمون تی student یک نمونه ای و دو نمونه ای استفاده شد.نتایج: از دید دانشجویان قابلیت اجرا، تاثیرات آموزشی و رضایت مندی امتیازات به طور معناداری از عدد 50 (متوسط نمره مورد انتظار) بیش تر بود و تاثیر آموزشی و یادگیری در این میان از بالاترین امتیاز (78±14.8) برخوردار بود. رضایت مندی از نظر آزمون گران در زمینه های یاد شده نیز به طور معناداری بیش از عدد 50 بود. رضایت مندی از آزمون دراین میان از بالاترین امتیاز (76.7±11.6) برخوردار بود.نتیجه گیری: با توجه به منطبق بودن ارزیابی به شیوه داپس بر اهداف عملکردی کوریکولوم پزشکی و نظر دانشجویان و آزمون گران که آن را یک روش ارزیابی قابل قبول و با قابلیت اجرایی در مراکز آموزشی درمانی موجود دانستند و از اجرای آن رضایت مندی داشتند، بنابراین اجرای آن در ارزیابی صلاحیت های بالینی دانشجویان پزشکی سال آخر توصیه می گردد.

مقدمه: با توجه به این که مطالعه افت تحصیلی می تواند منجر به شناسایی به موقع دانشجویان در خطر شکست تحصیلی شده و در نتیجه باعث پیشگیری از هدر رفتن سرمایه های مادی و انسانی شود، بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل تاثیرگذار بر میزان افت تحصیلی و همچنین تعیین روندهای آن در دانشگاه علوم پزشکی زنجان انجام گرفت.روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی داده های مربوط به وضعیت تحصیلی و خصوصیات دموگرافیک تمامی دانشجویان (894 نفر) دوره علوم پایه پزشکی در طی دوره 19 ساله از طریق سامانه سیستم آموزشی «سما» جمع آوری گردید. سپس داده ها به منظور تعیین ارتباط بین ویژگی های دموگرافیک و مولفه های ورودی با افت تحصیلی از روش رگرسیون لجستیک و همچنین تعیین روندهای صعودی یا نزولی میزان مشروطی از آزمون آماری ARIMA استفاده شد.نتایج: به طور کلی سالانه 28.2% از دانشجویان دچار افت تحصیلی شده بودند. تعداد دانشجویان و میزان افت تحصیلی طی دوره زمانی 1370-1379 روند نزولی داشته است ولی تعداد ورودی دانشجو و میزان افت تحصیلی در دهه 80 رو به افزایش بوده است. عوامل مهم تاثیرگذار در افت تحصیلی عبارت بود از: سن، جنس (پسر) و سهمیه منطقه یک و شاهد و ایثارگر.نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه به نظر می رسد روند افت تحصیلی تحت تاثیر تعداد دانشجوی پذیرفته شده در طی دو دهه گذشته قرار داشته است و متغیرهای تحصیلی و معیارهای ورود به دانشگاه به عنوان عوامل اصلی تاثیرگذار در آن بوده است. با توجه به اتخاذ سیاست افزایش تعداد دانشجوی پزشکی در سال های اخیر، بالارفتن میزان های افت تحصیلی بدون در نظر گرفتن رویکردهای حمایتی از دانشجویان آسیب پذیر اجتناب ناپذیر خواهد بود.