مجله علوم و فنون دریایی
سال:1383 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

اثر آنتی اکسیدانهای طبیعی -b کاروتن در غلظت 100 ppm به همراه 0.1g اسید اسکوربیک به عنوان سینرژیست (BC100) و پلی فنلهای چای در غلظت (PP200) 200ppm بر کیفیت ماهی کیلکای معمولی به هنگام نگهداری در یخ مطالعه شد. شاخصهای عدد پراکسید (PV) و اسید تیوباربیتوریک (TBA) در زمانهای 38, 14 و 62 ساعت پس از صید اندازه گیری و با نمونه مشابه بدون آنتی اکسیدان شاهد مقایسه شدند. براساس نتایج آماری، اگرچه در همه تیمارها با گذشت زمان مقادیر PV و TBA به شکل معناداری (P<0.05) افزایش یافت اما نمونه های حاوی آنتی اکسیدان در مقایسه با نمونه شاهد در هر سه زمان (38, 14 و 62 ساعت) به شکل معناداری PV(p<0.05) و TBA کمتری داشت. با توجه به نتایج حاصل از آزمایش ارگانولپتیکی (صفات رنگ، بو، بافت، طعم و پس طعم) و نبود تفاوت معنادار میان دو آنتی اکسیدان می توان استفاده از هر دو نوع آنتی اکسیدان را در نگهداری این ماهی توصیه کرد.

با استفاده از نمونه برداری ماهانه انجام شده از فراوانی طولی ماهی سارم در سواحل سیستان و بلوچستان از تاریخ 81.12.15 تا 82.11.15 شاخصهای رشد، میزان مرگ و میر و میزان بهره برداری برای این ذخیره تخمین زده شد. به کمک روش شفرد نرخ رشد 0.37 (در سال) و طول بینهایت (طول چنگالی) 122 cm برآورد گردید. سن در طول صفر به کمک فرمول تجربی پائولی -0.30 محاسبه شد. معادله رشد ون برتالانفی برای این گونه به صورت Lt=122[1-exp(-0.37(t+0.30))] محاسبه شد. مرگ و میر کل به کمک منحنی خطی صید 1.49 (درسال) برآورد گردید. مرگ و میر طبیعی به وسیله فرمول تجربی پائولی 0.6 (درسال) تخمین زده شد. مرگ و میر صیادی 0.89 (درسال) برآورد گردید. ضریب بهره برداری نیز برای این گونه 0.59 محاسبه شد که بیانگر عدم فشار صیادی بر ذخیره می باشد.

میزان رشد پیش از بلوغ در ماهیان دیپلوئید و تریپلوئید قزل آلای رنگین با استفاده از شاخصهایی همچون افزایش وزن (WG)، ضریب رشد ویژه روزانه (SGR) و میزان تلفات در سال اول پرورش (به مدت 392 روز پس از شروع تغذیه فعال) درماهیان تمام ماده تریپلوئید، تمام ماده دیپلوئید، مخلوط نر و ماده تریپلوئید و مخلوط نر و ماده دیپلوئید، بررسی گردید. نتایج نشان داد میزان تلفات در تیمارهای مورد بررسی تفاوت معنی داری نداشت (p>0.05). یک ماه پس ازتفریخ، وزن اولیه ماهیان دیپلوئید به طور معناداری بالاتر از ماهیان تریپلوئید شد (p<0.05)، همچنین رشد اولیه ماهیان دیپلوئید نسبت به ماهیان تریپلوئید به طور معناداری بالاتر بود (p<0.05). سپس رشد ماهیان تریپلوئید روندی افزایشی یافت و با ماهیان دیپلوئید برابر شد. در پایان این بررسی وزن نهایی ماهیان دیپلوئید و تریپلوئید (80g) اختلاف معناداری نداشت (p>0.05). همچنین تفاوت معناداری در میزان وزن اولیه، افزایش وزن، ضریب رشد ویژه روزانه و وزن نهایی، بین جمعیتهای تمام ماده و مخلوط نر و ماده مشاهده نگردید (p>0.05). اگرچه میزان رشد اولیه ماهیان تریپلوئید کمتر از ماهیان دیپلوئید بود اما از آنجا که بزودی این کمبود رشد جبران گردید و با ماهیان دیپلوئید برابر شد، به نظر می رسد در کل عوامل رشد ماهیان دیپلوئید و تریپلوئید تمام ماده و مخلوط نر و ماده در سال اول پرورش یکسان می باشد.

به منظور تعیین نیاز فسفر در جیره میگوی آب شیرین، Astacus leptodactylus، 5 جیره با مقدار انرژی، پروتئین و چربی یکسان آزمایش شد. جیره ها با استفاده از یک جیره پایه حاوی کازئین، ژلاتین، دکسترین، نشاسته، روغن سویا، روغن ماهی، مخلوط ویتامینی و مخلوط مواد معدنی عاری از فسفر ساخته شد. سطوح مختلف مکمل فسفر شامل صفر1.5, 1, 0.5,  و 2% با افزودن منوسدیم دی هیدروژن فسفات به جیره پایه تنظیم گردید. شاه میگو با میانگین وزن اولیه 8.16 ± 1.91 g  به مدت 80 روز تغذیه شدند.کمترین افزایش وزن (1.06g) در تیمار حاوی صفر درصد مکمل فسفر و بیشترین آن در تیمار دارای 1.5 و 2% مکمل فسفر (بترتیب 2.34 و 2.52g) مشاهده گردید. این اختلاف از نظر آماری نیز معنادار بود (p<0.05). بازماندگی شاه میگوی تغذیه شده با جیره های واجد سطوح پایین مکمل فسفر (0.5, 0 و 1%) کمتر و در میگوی تغذیه شده با جیره های 1.5 و 2% مکمل فسفر بیشتر بود، اما اختلاف معناداری بین میانگین تیمارهای آزمایشی از نظر بازماندگی به دست نیامد (p>0.05). براساس رابطه رگرسیون بین مقدار فسفر جیره و افزایش وزن، میزان نیاز فسفر در جیره غذایی شاه میگو حدود %1.3 تعیین گردید. بنابراین به نظر می رسد افزودن مکمل فسفر در جیره غذایی شاه میگوی آب شیرین ضرورت دارد. همچنین پیشنهاد می گردد در فرمولبندی جیره های کاربردی برای این گونه مقدار فسفر %1.5-1 در نظر گرفته شود.

محتویات معده قزل آلای رنگین کمان با صید 73 عدد ماهی از رودخانه خرمناز و 32 عدد از رودخانه بشار بررسی شد. بیشینه، کمینه و میانگین اندازه ماهیها بترتیب 16, 46 و 26cm بود. بیشترین درصد فراوانی عناصر غذایی در رودخانه خرمناز بترتیب به نمف بهاره ها %41(plecoptera)، ناجورپایان %15.4 (Amphipoda)، لارو جنس %11.1 (Trichoptera) Hydropsyche، لارو دو بالان %9 (Diptera) و نمف یکروزه ها %5 (Ephemeroptera) متعلق بود. در رودخانه بشار بیشترین درصد فراوانی عناصر غذایی بترتیب به سیاه ماهی نابالغ %38.9 (Capoeta)، لارو %22.2 Hydropsyche، نمف یکروزه ها %13.2، پشه و مورچه 11% و خرچنگ پهن 9% مربوط بود. تنوع گونه ای در میان کفزیان در رودخانه خرمناز بیشتر از رودخانه بشار بود. با توجه به شرایط بهتر اکولوژیکی و کیفیت آب رودخانه خرمناز، تراکم ماهی قزل آلا در این رودخانه بیشتر می باشد. عناصر غذایی موجود در دستگاه گوارش قزل آلای رنگین کمان با عناصر غذایی مذکور در هر دو رودخانه رابطه خطی مثبت معناداری (در بشار  P<0.01, R2=0.98 و در خرمناز (P<0.01, R2=0.86 را نشان داد.

آثار سمیت حاد فلزات سنگین سرب، روی و کادمیوم بر بچه ماهی (3g-1) شیپ (Acipenser nudiventris) در بهار سال 1384 بررسی شد. برای این منظور آزمایشها با 5 تیمار، 3 تکرار و یک شاهد در آکواریومهای 20L، براساس روش O.E.C.D. و به صورت ساکن اجرا شدند. درون هر آکواریوم 10 عدد بچه ماهی شیپ رهاسازی شدند. طبق نتایج به دست آمده LC50 96h سرب، روی و کادمیوم بترتیب 21.580, 73.825 و 0.083mg/L تعیین گردیدند. ضمن اینکه حداکثر غلظت مجاز (MAC) سرب، روی و کادمیوم برای بچه ماهی شیپ بترتیب 2.158, 7.382 و 0.008mg/L محاسبه شدند.

سیستهای قرمز رنگ جلبک سبز، H. pluvialis در محلول غذایی و تحت شرایط سترون در اتاقک رشد کشت داده شدند. پس از آنکه سیستها به سلولهای رویشی تبدیل شدند، تحت تاثیر افزایش غلظت برخی از عناصر ریزمغذی قرار گرفتند. پس از گذشت دو هفته نتایج نشان داد که با افزایش غلظت عناصر مس، روی، منگنز و آهن محیط کشت، میزان وزن خشک، غلظت کلروفیل و آستاگزانتین محتوی جلبک و اکسیژن محلول در محیط کشت جلبک کاهش می یابد که این کاهش ناشی از سمیت مصرف زیاد عناصر ذکر شده است. تاثیر سمیت عناصر ریزمغذی ذکر شده در کاهش وزن خشک جلبک احتمالا به دلیل کاهش تقسیمات سلولی در سلولهای رویشی است. کاهش میزان کلروفیل محتوی جلبک، شاید به دلیل ممانعت از سنتزکلروفیل در غلظتهای بالای عناصر مصرف شده باشد، زیرا با افزایش غلظت عناصر محیط کشت، میزان اکسیژن محلول در آن نیز کاهش می یابد. در ضمن، مقدار آستاگزانتین محتوی جلبک نیز در تبعیت از زمان افزایش می یابد که این امر شاید به کاهش سنتز کلروفیل در اثر افزایش سن سلولهای رویشی و تبدیل آنها به سیستهای قرمز رنگ مربوط باشد.

این تحقیق با هدف ساخت توری مناسب برای صید شانه دار، M.leidyi با کمترین میزان آسیب دیدگی و با داشتن فیلتراسیون مناسب و بیشترین میزان صید انجام شد. به این منظور توری با چشمه 1mm، طول 143.3cm (کل قسمت فیلتر کننده که از دو قسمت استوانه ای و مخروطی تشکیل شده است)، قطر دهانه 40cm و جمع کننده ای با حجم 1.7L ساخته شد.پس از ساخت تور، به منظور مقایسه آن با تورهای پلانکتون گیری، نمونه برداریهایی در دو گروه طولی 4-9mm و 12.25mm از اعماق 6 و 12m و با سرعت 1m/s صورت گرفت. نتایج نشان داد بین میانگین درصد نمونه های سالم و آسیب دیده دو تور در گروه طولی 4-9mm اختلاف معنا داری مشاهده نشد (p>0.05). اما در گروه طولی 12-25mm با اختلافی معنادار (p<0.05) میانگین درصد نمونه های سالم در تور ساخته شده بیشتر از تور پلانکتون گیری به دست آمد. همچنین به منظور پی بردن به سرعت مناسب تورکشی برای صید شانه دار، نمونه برداریهایی در عمق 12m با سرعتهای 1 و 1.5 m/s به وسیله تور ساخته شده صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین تعداد نمونه های آسیب دیده در دو سرعت یاد شده، اختلاف معناداری وجود داشت (p<0.05) و سرعت مناسب تورکشی برای صید این جانور، 1m/s به دست آمد. فیلتراسیون موثر نیز در سرعت 1m/s، 1 و در سرعت 0.95, 1.5m/s به دست آمد.

تاثیر پنج جیره خالص هم ازت با سطوح مختلف چربی 13, 10, 7, 4 و 16% بر شاخصهای رشد، پوست اندازی و ماندگاری شاه میگوی چنگال باریک در یک دوره 8 هفته ای بررسی شد. در پایان آزمایش، شاه میگوی تغذیه شده با جیره 13% چربی بیشترین افزایش را نشان داد. افزایش وزن شاه میگوهای جوان تغذیه شده با جیره های حاوی 4 و 7% چربی نیز به طور معناداری (p<0.05) با جیره های آزمایشی دیگر اختلاف نشان داد. همچنین شاه میگوهای تغذیه شده از جیره های با 4% چربی کمترین و جیره های با %13-16 چربی بیشترین فراوانی پوست اندازی را به خود اختصاص دادند. میزان ماندگاری شاه میگوهای جوان بین %45-80 بود. جیره با 10% چربی بیشترین ماندگاری را همراه داشت و با شاه میگوهای جوان تغذیه شده از جیره های دیگر آزمایشی اختلاف معناداری (p<0.05) را نشان داد. به طور کلی شاه میگوهای چنگال باریک جوان به حدود %10-13 چربی در جیره های غذایی خود نیاز دارند.