فیزیولوژی و فارماکولوژی
سال:1380 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

ادراک اشیا توسط سیستم بینایی بستگی به زاویه دید ندارد. مطالعات قبلی نشان داده اند که سلول های اینفروتمپورال به شکل اختصاصی به خصوصیات (features) نسبتا پیچیده ای از تصویر اشیا در شبکیه پاسخ می دهند. تصویر منعکس شده یک شی می تواند با فعالیت تعدادی از سلول های اینفروتمپورال که به ویژگی های متفاوت موجود در تصویر پاسخ می دهند، نماگری (Represent) شود. تغییر در زاویه دید موجب تغییر در نسبت ابعاد (Aspect ratio) تصویر شیء می گردد. مطالعه حاضر نشان داد که سلول های اینفروتمپورال تغییرات وسیعی را در نسبت ابعاد تصویر اشیاء تحمل می کنند. بنابراین پاسخ این نورون ها به شکل اشیاء، در فضای دو بعدی تصویری (Pictorial) تبیین نمی گردند بلکه پاسخ اختصاصی آنها باید در فضای چندبعدی وابسته به خصوصیات شیء تعیین گردد. بر اساس یافته های این مطالعه یک مجموعه محدود از سلول های اینفروتمپورال می تواند تصاویر منعکس شده از یک شی از زوایای مختلف را نماگری کند.

از مشکلات بارز داروهای محافظ پرتوی کنونی، سمیت بالا و گرانی زیاد آنها می باشد که استفاده از آنها را بسیار محدود می سازد. بنابراین جستجو برای داروهایی که علاوه بر ایجاد حفاظت خوب دارای سمیت پایین و قیمت مناسب باشند، ضروری است. در این تحقیق اثر حفاظت پرتوی داروهای سایمتیدین و فاموتیدین آنتاگونیست های گیرنده H2 هیستامین ـ که علاوه بر دسترس بودن، دارای عوارض جانبی بسیار اندک در انسان ها و حیوانات می باشند، در برابر پرتو گاما با دوز 2 گری، با روش آزمون میکرونوکلئی، بر روی سلول های مغز استخوان موش های نر بالغ Balb/c مورد بررسی قرار گرفت. داروی سایمتیدین در دوزهای 5/7، 15 و 30 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن و داروی فاموتیدین در دوزهای 75/0، 5/1 و 3 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن موش به روش ip (داخل صفاقی) به تنهایی یا 2 ساعت قبل از پرتوگیری موش ها، به آنها تزریق شدند. موش ها 24 ساعت بعد از تیمار کشته شده و از سلول های مغز استخوان آنها لام تهیه شد. سپس تعداد سلول های پلی کروماتیک اریتروسیت (PCE) و نوروموکروماتیک اریتروسیت (NCE) دارای میکرونوکلئی (MNNCE, MNPCE) به ازایش شمارش 1500 سلول PCE، همچنین نسبت PCE/PCE+NCE به منظور تعیین اثر سیتوتوکسیک تیمارها برای گروه های 5 تایی موش ها، محاسبه شد. پرتوگیری موش هایی که دارو دریافت نکرده بودند، باعث افزایش فراوانی MNPCE و کاهش نسبت PCE/PCE+NCE به منظور تعیین اثر سیتوتوکسیک تیمارها برای گروه های 5 تایی موش ها، محاسبه شد. پرتوگیری موش هایی که دارو دریافت نکرده بودند، باعث افزایش فراوانی MNPCE و کاهش نسبت PCE/PCE+NCE نسبت به گروه شاهد شد که به ترتیب نشان از آثار کلاستوژنیک و سیتوتوکسیک اشعه گاما داشت. تزریق سایمتیدین در موش هایی که تابش دریافت کردند باعث کاهش فراوانی (p<0.001) MNPCE و افزایش نسبت PCE/PCE+NCE نسبت به گروه تابش دیده تنها شد (P<0.001). تزریق فاموتیدین نیز در موش هایی که تابش اشعه دریافت کردند، باعث کاهش فراوانی MNPCE نسبت به گروه تابش دیده تنها شد (p<0.001) ولی اثری روی نسبت PCE/PCE + NCE نداشت. نتایج نشان می دهد فاموتیدین اثر کلاستوژنیک اشعه گاما را با نسبت حدود 9/1 برابر کاهش می دهد. در حالی که سایمتیدین این اثر را با نسبت 6/1 برابر کاهش می دهد که فاموتیدین در این خصوص از سایمتیدین اثر حفاظت پرتوی قوی تری را ایجاد کرد اما فاموتیدین اثری روی اثر سیتوتوکسیک پرتو گاما نداشت. در حالی که سایمتیدین این آسیب را نیز کاهش داد.

انسان ها و حیواناتی که در دوران جنینی مادر تحت استرس قرار گرفته است، اختلالاتی را در رفتار اجتماعی و تنظیم محور H.P.A نشان می دهند. در این مطالعه موش های بزرگ آزمایشگاهی ماده باردار در یک گروه کنترل و دو گروه تجربی قرار داده شدند. گروه های تجربی I و II از روز 14 تا 21 بارداری هر روز صبح به ترتیب مدت 2 و 3 ساعت تحت استرس بی حرکتی قرار گرفتند. در زاده های کنترل و تجربی در سن دو ماهگی پارامترهای وزن بدن و میزان اخذ غذا و آب اندازه گیری شد. نتایج حاصل حاکی از آن است که اختلاف وزن بدن و میزان اخذ غذا بین سه گروه دارای تفاوت معنی داری است(p<0.001) . میزان مصرف آب در گروه تجربی I و کنترل مربوطه مشابه بوده ولی گروه تجربی II و کنترل اختلاف معنی دار نشان می دهد (P<0.05). مطالعه حاضر به وضوح نشان داد که میزان اخذ غذا و وزن در گروه های استرس دیده (Prenatal stress = PS) در مقایسه با گروه کنترل کمتر است و افزایش مدت زمان اعمال استرس باعث کاهش بیشتر اخذ غذا، آب و وزن بدن می شود. این پژوهش نشان داد که در موش های PS کاهش میزان وزن بدن به مراتب از کاهش اخذ غذا و آب مصرف شده بیشتر است. به نظر می رسد بخشی از مکانیسم هایی که موجب کاهش وزن بدن می شود، جدا از کاهش اخذ غذا بوده و اختلالات ایجاد شده در مکانیسم وزن بدن بر عکس آنچه در موش های محروم از غذا مشاهده شده است، قابل برگشت نیست.

تحقیقات نشان داده است که گلوکز یکی از عوامل کنترل کننده ترشح اسید معده می باشد که مصرف سیستمیک آن سبب کاهش ترشح افزایش یافته اسید در موش صحرایی می گردد. در مطالعات اخیر ما نشان دادیم که -D گلوکز داخل معدی قادر است هایپراسیدیتی ناشی از پنتاگاسترین را کاهش دهد. در این پژوهش اثر -D گلوکز داخل معدی بر هایپراسیدیتی ناشی از کرباکول و هیستامین مورد بررسی قرار گرفت و سپس با اثر آن بر روی هایپراسیدیتی ناشی از پنتاگاسترین مقایسه گردید. انفوزیون وریدی کرباکول با دوز (1 μg/100g/h) و هیستامین با دوز (0.5 μg/100g/h) باعث افزایش ترشح اسید گردید که به ترتیب پس از 40 و 60 دقیقه به حداکثر رسیده و سپس در حد ثابتی باقی ماند. تجویز -D گلوکز داخل معدی در زمان حداکثر ترشح اسید توانست هایپراسیدیتی ناشی از هیستامین و کرباکول را به میزان معنی داری کاهش دهد اما این کاهش در گروه کرباکول به طور قابل توجهی کمتر از گروه هیستامین و گروه پنتاگاسترین بود که به موازات این تحقیق مورد بررسی قرار می گرفت. بنابراین می توان نتیجه گرفت که اثرات مهاری -D گلوکز داخل معدی بر هایپراسیدیتی احتمالا به دلیل اثرات مداخله گر و تعدیل کننده ای است که گلوکز در مسیرهای داخل سلولی ساخت اسید در سلول های پریتال بر جای می گذارد.

نقش پروستاگلاندین ها در تعدیل پاسخ دهی عروق زانوی موش صحرایی به فنیل افرین در التهاب مزمن بررسی شد. التهاب مفصل با تزریق ماده (FCA) Freund's Complete Adjuvant به داخل حفره مفصلی زانوی راست ایجاد و آزمایش های روی مفصب زانوی راست و چپ به مدت 28 روز پس از القای التهاب انجام شد. اندازه گیری جریان خون مفاصل آشکار شده به کمک یک دستگاه جریان سنجی لیزری داپلری انجام گرفت. تزریق FCA باعث افزایش مهنی دار قطر زانوی راست و چپ شد. ایندومتاسین (3 mg/kg i.p.) توانست قطر زانوی ملتهب را به مقدار کنترل برگرداند. کاربرد موضعی فنیل افرین (10-7 تا 10-3 مول) در موش های نرمال یک پاسخ انقباضی وابسته به غلظت را در عروق مفصل زانو ایجاد کرد. در گروه ملتهب این پاسخ انقباضی هم در زانو راست و هم زانوی چپ به مدت 21 روز کاهش یافت ولی این کاهش نسبت به گروه کنترل در زانوی چپ واضح تر از زانوی راست بوده و در روزهای 3 تا 14 معنی دار بود. بعد از درمان با ایندومتاسین، در روزهای 3 و 7 پس از تزریق FCA، پاسخ انقباض عروقی به فنیل افرین در زانوی چپ افزایش یافته و به حد کنترل برگشت ولی هیچ اثر معنی داری روی پاسخ زانوی راست نداشت. در 14 روز پس از تزریق FCA، ایندومتاسین تغییری در پاشخ انقباضی عروق زانوی چپ ایجاد نکرده و یا مقداری هم پاسخ انقباضی را کاهش داد. این داده ها پیشنهاد می کنند که پروستاگلاندین ها باعث افزایش قطر زانو در التهاب مزمن شده و به نظر می رسد که این مواد در تعدیل پاسخ های انقباضی عروقی به فنیل افرین نقش داشته باشند.

افزایش فعالیت مسیر دوپامینرژیک مزولیمبیک در اثر مهار نرونهای واسطه ای گاباارژیک در ناحیه تگمنتوم شکمی (VTA)  توسط مرفین منجر به اعتیاد روانی در حیوانات می گردد. چون عملکرد انواع گیرنده های سیستم گاباارژیک در این رابطه هنوز بدرستی معلوم نشده است، در این مطالعه نقش گیرنده های GABAA و GABAB بر بیان ترجیح شرطی مکان (Conditioned PlacePreference-CPP)  ناشی از مرفین در موش کوچک آزمایشگاهی نر نژاد سوییس -وبستر مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش های انجام شده نشان داد که موسیمول (آگونیست گیرنده GABAA) در دوزهای 0.15-1.2 mg/kg بصورت داخل صفاقی نتوانست اثر پاداشی مرفین را تغییر دهد. بیکوکولین (آنتاگونیست رقابتی گیرنده GABAA) در دوزهای 0.75-1 mg/kg و همین طور پیکروتوکسین (آنتاگونیست غیر رقابتی گیرنده GABAA) در دوز 2 mg/kg به صورت داخل صفاقی موجب افزایش معنی داری در زمان بیان ترجیح مکان شرطی شده ناشی از مرفین گردیدند. در حالیکه بکلوفن (آگونیست گیرنده GABAB) بصورت داخل صفاقی و در دوز 5 mg/kg سبب کاهش معنی داری در بیان ترجیح مکان شرطی شده ناشی از مرفین شد. تزریق سیستمیک CGP 35348 آنتاگونیست گیرنده GABAB درهیچ یک از دوزهای 2.5-400 mg/kg نتوانست تغییر معنی داری را در اثر پاداشی مرفین بوجود آورد. ضمنا در این تحقیق نشان داده شد که اثر کاهشی بکلوفن (5 mg/kg) بر بیان ترجیح مکان شرطی شده ناشی از مرفین با تزرق سیستمیک بیکوکولین (1 mg/kg)، پیکروتوکسین (2 mg/kg)، (400 mg/kg) CGP 35348، و یا بیکوکولین (0.5 mg/kg) به همراه (200 mg/kg) CGP 35348 قابل برگشت می باشد. این نتایج پیشنهاد می کنند که مهار گیرنده های GABAA ممکن است اثرات پاداشی مرفین رل تقویت نماید در حالی که تحریک گیرنده های GABAB ممکن است اثرات اداشی مرفین را کاهش دهد. از طرف دیگر نقش گیرنده های GABAC را نیز در این مورد نبایستی نادیده گرفت.

هسته مشبک پاراژیگانتوسلولاریس(PGi)  بخش وسیعی از تشکیلات پل ـ بصل النخاع شکمی را در بر می کیرد. این هسته ناهمکونی خاصی در عملکرد و سیتولوژی دارد. مطالعه کنونی بر روی موش صحرایی نر در حالت بیهوشی به کمک یکی از روش های الکتروفیزیولوژیک ثبت خارج سلولی یعنی ثبت تک واحدی (Single unit) صورت کرفته است. برای اطلاع کافی از نحوه عمل، میزان شلیک و دامنه فعالیت نورون ها در این هسته، ابتدا در 36 حیوان از 50 نورون به مدت 60 تا180 دقیقه ثبت پایه کرفته شد. میزان شلیک آنها 1 تا 37 اسپایک در ثانیه مشاهده شد. در 25 حیوان دیکر در هر نورون پس از 15 دقیقه ثبت پایه، دمای بدن حیوان بیهوش از 35.5±0.1 به 38.5±0.1 درجه سانتیکراد افزایش می یافت و در شرایط هایپرترمیانیز ثبت به مدت 30 دقیقه انجام می گرفت، 50 میکرولیتر فرمالین5.2  درصد به کف پنجه حیوان هایپرترمیک تزریق و ثبت از همان نورون به مدت یک ساعت دیکر ادامه می یافت. مطالعه قبلی ما بر روی 31 حیوان با تزریق محرک دردزای فرمالین وجود سه دسته نورون مهاری (4/48%)، تحریکی (3/19%) و بدون تغییر (3/32%) را در PGi نشان داد. در مطالعه کنونی با تزریق فرمالین در شرایط هایپرترمیا دو دسته نورون تحریکی (44%) و بدون تغییر (56%) مشاهده میشوند. احتمال می رود رهایش واسطه هایی که مهار دسته سوم در پاسخ به فرمالین را بدنبال داشته اند با القاءهایپرترمیا به نحوی بلوکه شده باشد، از طرفی افزایش فراوانی نورون های تحریکی در شرایط هایپرترمیا نیز در فرآیند تشدید درد واسطه های التهابی قابل تامل است.

جهت مقایسه تاثیر دو روش انجمادی آهسته و شیشه ای با استفاده از دو ضد یخ اتیلن گلیکول (EG) و 1 و 2 پروپاندیول (PROH) بر میزان زنده ماندن، لقاح و تکامل بعدی تخمک بالغ (متافاز II)، موش های ماده نژاد NMRI با سن شش تا ده هفته انتخاب شدند و با تزریق هورمون های hMG و hCG تحریک تخمک گذاری شدند. 12 تا 15 ساعت پس از تزریق تخمک ها از لوله فالوپ خارج و با استفاده از هیالورونیداز 1/0% توده سلولی کومولوس اطراف تخمک برداشته شد. تخمک های بالغ با استفاده از ضد یخ اتیلن گلیکول یا 1 و 2 پروپاندیول به روش آهسته (Slow freezing = S) یا شیشه ای (Vitrification = V) منجمد شده و سپس در ازت مایع نگهداری شدند. پس از ذوب، تخمک های زنده با اسپرم حاصل از اپیدیدم تلقیح شده و در محیط T6 کشت داده شدند. تعدادی تخمک نیز به عنوان شاهد نیز تلقیح شده و تکامل بعدی تمام گروه ها با استفاده از آزمون مجذور کا مورد بررسی قرار گرفت. میزان زنده ماندن تخمک های منجمد شده به روش آهسته با استفاده از اتیلن گلیکول (SE) و 1 و 2 پروپاندیول (SP) به ترتیب 56/0%، 85% و به روش شیشه ای با استفاده از اتیلن گلیکول (VE) و 1 و 2 پروپاندیول (VP) به ترتیب 80% و 7/6% بود. گروه های VE و SP با دو گروه دیگر VP و SE اختلاف معنی داری مشاهده شد (P<0.0001). درصد لقاح در گروه های SE، SP، VE، VP و کنترل به ترتیب 2/91%، 50%، 4/91%، 7% و 6/92% بود. تکامل جنین های ماحصل به مرحلة خروج از منطقه شفاف به ترتیب در گروه های مذکور 0%، 0%، 7/29%، 0% و 6/28% بود. تفاوت معنی داری از نظر میزان تکامل گروه های SE، SP و VP با گروه شاهد و VE مشاهده شد (P<0.0001). بنابراین روش انجماد شیشه ای با استفاده از ضد یخ اتیلن گلیکول به علت درصد بالای تخمک های زنده پس از ذوب و تکامل خوب جنین های ماحصل (تفاوت معنی داری را با گروه شاهد نداشتند) برای انجماد تخمک مناسب می باشد.

استفاده از استامینوفن به عنوان مسکن، تب بر و یک جانشین مناسب جهت آسپیرین در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. به هر حال مصرف بالای استامینوفن ایجاد مسمومیت کبدی و نارسایی کلیوی را در پی دارد. بدین لحاظ استفاده از یک روش مناسب، بدون تداخل جهت اندازه گیری استامینوفن سرم الزامی می باشد. روش های اسپکتروفتومتری مختلفی برای اندازه گیری استامینوفن ابداع شده است. دو تا از روش های متداول Chafetz & Walberg و ایندوفنل می باشند. جهت ارزیابی دو روش، میزان بازیافت غلظت های مختلف استامینوفن از 200-20 میلی گرم/لیتر در حضور و عدم حضور اوره و کراتی نین و همچنین در سرم طبیعی و اورمیک مطالعه گردید. متوسط میزان بازیافت استامینوفن در نمونه بدون اوره و کراتینین 79% و در نمونه حاوی اوره و کراتینین 86% می باشد که تفاضل 7% نتیجه تداخل اوره و کراتینین در روش C&W می باشد. این تفاضل از نظر آماری معنی دار می باشد p=0.005)، (t=3.24. میزان بازیافت استامینوفن در سرم طبیعی و سرم اورمی با روش C&W به ترتیب 72% و 86% می باشد که تفاضل 14% آن نشان گر تداخل اوره و کراتینین و ترکیبات فنولیک در روش اندازه گیری بوده که از لحاظ آماری نیز معنی دار می باشد p=0.0001)، (t=5.67، میزان بازیافت استامینوفن در روش ایندوفنل در حضور اوره و کراتینین و بدون حضور اوره و کراتینین و همچنین در سرم طبیعی و سرم اورمیک حدود 89% بوده که از لحاظ آماری نیز معنی دار نمی باشد. بدین معنی که اورمی و یا حضور اوره و کراتینین تأثیر و تداخلی در اندازه گیری استامینوفن به وجود نمی آورد. نتایج حاصل از ضریب تغییرات دو روش اندازه گیری در دو غلظت نمونه سرمی استامینوفن (40 میلی گرم/لیتر و 100 میلی گرم/لیتر) در مجموع نشان می دهد که دقت روش ایندوفنل در اندازه گیری استامینوفن بیشتر می باشد.

در دهه اخیر مطالعات زیادی پیشنهاد می نماید که رادیکال های آزاد مشتق از اکسیژن نقش عمده ای در پاتوژنز ضایعات ناشی از اعاده مجدد جریان خون Reperfusion Injury (RI) ایفا می نماید. اولین شواهد بر اساس نتایج غیر مستقیمی به دست آمد که حاکی از اثرات مفید آنتی اکسیدان ها پس از دوره ایسکمی در زمان پرفیوژن مجدد بوده است. در برخی از مطالعات، این رادیکال ها به صورت موضعی شناسایی شد و همچنین تولید شیمیایی این رادیکال ها توانست ضایعات سلولی مشابه RI ایجاد نماید. استفاده از تکنیک های جدیدتر در شناسایی مستقیم و تعیین مقدار این رادیکال ها، نقش آنها را در ایجاد RI و نیز تولید انفجاری شان را در اولین ثانیه های جریان مجدد خون به صورت جدی تر مطرح می نماید. تاکنون چندین فاکتور در پاتوژنز این پدیده مطرح گردیده اند که با پیشرفت تحقیقات و شناسایی مکانیسم های گوناگونی شامل دخالت سلول های آندوتلیال، اندوتلین، نیتریک اکساید، سیتوکین ها و نوتروفیل ها و ارتباط تمامی این فاکتورها با رادیکال های آزاد اکسیژن بر پیچیدگی RI افزوده می شود. آشنایی با مکانیسم های دخیل در پاتوفیولوژی آسیب های ناشی از برقراری مجدد جریان خون و نیز شرایط کلینیکی مربوطه که در نهایت موجب پیشرفت این ضایعات می شوند، می تواند سبب آگاهی بیشتر کلینیسین ها در جهت جلوگیری از RI گردد. این بررسی مروری، نگاهی مختصر به تغییرات سلولی ایجاد شده در دوره ایسکمی و ایجاد مجدد جریان خون داشته و نیز نقش احتمالی رادیکال های آزاد اکسیژن را در ایجاد این تغییرات و راه های پیشگیری از آنها را مطرح می نماید. بایستی متذکر گردد که میزان و چگونگی دخالت این رادیکال ها در آسیب های متعدد ایجاد شده در بافت ها هنوز هم مورد مطالعه گسترده ای می باشد.