نوآوری های آموزشی
سال:1383 | دوره:3 | شماره:9 |تعداد مقالات:6

این مقاله بر اساس نتایج به دست آمده از طرح پژوهشی "بررسی نتایج کاربرد فناوری اطلاعات در دبیرستانهای شهر تهران"، تهیه شده است. هدف آن، نوآوری در روشهای یاددهی- یادگیری مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است. تحقیق یاد شده، طی دو سال تحصیلی (82-1381 و 81-1380) 789 دانش آموز پایه اول 13 کلاس در 13 دبیرستان را زیر پوشش داشته است. دروس ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست شناسی و زبان انگلیسی (هر کلاس یکی از دروس) موضوعهای آموزشی رسمی بوده که با کمک فاوا تدریس شده است. برای گردآوری داده ها، از دو چک لیست یکی برای مشاهده روشهای یاددهی- یادگیری مبتنی بر فاوا و یکی دیگر برای وضعیت فیزیکی، تجهیزات و نرم افزارها و از سه نوع پرسشنامه و سه نوع چک لیست مصاحبه (به تفکیک برای دانش آموز، معلم و مدیر) استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ابزارهای مقایسه ای طرح سایتز "پودمان یک و پودمان دو"، روشهای آمار توصیفی و روش تفسیری (با توجه به پیشینه پژوهشی و تالیفی) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد: استفاده از فاوا سبب توسعه یادگیری مشارکتی دانش آموزان می شود و آنها را به کاوش در اطلاعات موجود در لوحهای فشرده آموزشی، اینترانت شبکه رشد دانش آموزی و شبکه مدرسه دانشگاه صنعتی شریف، شبکه اینترنت و ترجمه متون انگلیسی مربوط به دروس رسمی آنها ترغیب می کند و از طریق تهیه گزارش مطالعات خود در زمینه هایی مانند: جدول تناوبی عناصر، خورشید و کهکشان، فیزیک اتمی، نیروگاه، الکترونیک، لیزر، نفت و ... به دانش افزایی و توسعه و تعمیق محتوای آموزشی می پردازد. در ضمن فعالیتهای نوآورانه ای انجام می دهند (مانند: تبیین و تدوین گزارش تحقیق، طراحی تارنما و قرار دادن گزارش تحقیق خود در آن، ترجمه و تایپ مطالب مرتبط با دروس رسمی) که با فعالیتهای سایر دانش آموزان در کلاسهایی که فرایند یاددهی- یادگیری آنها به روش سنتی انجام می گیرد، کاملا متفاوت است. یافته های این تحقیق نشان دادند که معلمان توانستند با تغییر در روش تدریس خود، برای دانش آموزان فرصت تعامل فراهم کنند.

این مقاله درباره دیدگاه آموزش به کمک رایانه از دیدگاه سازنده گرایی است. هدف مقاله تولید نرم افزار آموزش ریاضی بر اساس دیدگاه سازنده گرایی است و میزان اثربخشی نرم افزار را به شیوه نیمه تجربی با گروه آزمایش و گواه در دوره ابتدایی مورد بررسی قرار داده است. جامعه آماری تحقیق شامل دانش آموزان استان آذربایجان غربی در سال تحصیلی 1384-1383 است. نمونه آماری شامل دو کلاس چهارم دخترانه از مدارس ابتدایی شهر ارومیه است. حجم نمونه برای گروه آزمایش برابر با 34 و برای گروه گواه برابر با 36 دانش آموز است. دانش آموزان در هر دو گروه همسان شده اند. در گروه آزمایش از آموزش نرم افزاری و در گروه گواه از آموزش معمول کلاسی استفاده شده است. از پیش آزمون و پس آزمون برای سنجش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و از چک لیست مشاهده برای اندازه گیری میزان پیشرفت فرآیند تدریس استفاده شده است. نتایج تحلیل آزمون u نشان می دهد که میان آموزش نرم افزار سازنده گرایی و انجام دادن فعالیت های گروهی (p<0.01، 3.265-=z) و همچنین میان آموزش نرم افزار سازنده گرایی و میزان پاسخ دانش آموزان به سئوالات مراحل بالای حیطه شناختی (p<0.05، 2.518- =z) تفاوت معنادار (در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه) وجود دارد. نتایج آزمون t مشخص کرد که آموزش از طریق نرم افزار سازنده گرایی باعث افزایش انگیزه (p<0.01، 3.318= t) و مهارت حل و طرح مساله (p<0.01، 2.124= t) در فراگیران نسبت به روش تدریس غیر رایانه ای می شود. همچنین پس آزمون در گروه آزمایش و گروه گواه نشان می دهد که مقدار t مشاهده شده (3.136) در گروه آزمایش بیشتر از مقدار بحرانی جدول (2.66) در سطح آلفای 1% است. بنابراین فرضیه صفر رد شده و به مفهوم تاثیر آموزشهای رایانه ای بر ارتقای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، نسبت به آموزشهای معمول مدارس که از آموزشهای غیر رایانه ای استفاده می کنند، دارد.

هدف پژوهش حاضر، اعتباریابی مقیاس شایستگی ریاضیات اوترخت برای کودکان است تا از طریق آن سطوح رشدی کودکان 4.5 تا 7.5 ساله برای شایستگی ریاضی بررسی شود. برای اعتباریابی همزمان، از دو تکلیف شکلهای نهفته استفاده شد. آزمودنیها 720 دانش آموز در شش گروه سنی بودند. تحلیل مؤلفه های اصلی نشان داد که راه حل یک عاملی بهترین تفسیر برای داده ها را فراهم می سازد. تحلیل واریانس دو طرفه نشان می دهد که سن (اما نه جنسیت) از نظر آماری معنادار است. این یافته هماهنگ با پژوهشهای دیگر در این زمینه است.

در دنیای معاصر، آموزه های پست مدرنیسم به ویژه از دیدگاه لیوتار، کم کم به دیدگاه آشنایی تبدیل می شود، به طوری که در حوزه های گوناگون سیاست، هنر، ادبیات و به ویژه تعلیم و تربیت به شکل گیری مسائل جدیدی دامن می زند که ضرورت شناخت آنها، مستلزم اجرای پژوهش است. این پژوهش با عنوان «دلالتهای تربیتی دیدگاه پست مدرنیستی لیوتار و نقد آن» انجام شده و هدف اصلی آن شرح مبانی فلسفی (هستی شناختی، معرفت شناختی و ارزش شناختی) دیدگاه لیوتار و استنباط دلالتهای تربیتی آن شامل اهداف آموزشی، برنامه درسی و شیوه های یاددهی- یادگیری و بیان کننده بحران مدرنیسم و تعلیم و تربیت مدرن است. مدرنیسم در حکم اندیشه ای اجتماعی و فلسفی، با صفاتی نظیر انسان گرایی، آزادیخواهی، ناسیونالیسم، عقل گرایی، دین گریزی و مانند آن، تاثیری گسترده بر تعلیم وتربیت در ابعاد گوناگون آن داشته است. هدف تعلیم و تربیت مدرن تربیت شهروند متمدن، متخصص و آزاد است. تعلیم و تربیت مدرن، علوم تجربی و فنی را بهترین محتوای برنامه درسی تلقی می کند و حس گرایی، تجربه گری و عقلانیت را به عنوان بهترین شیوه شناخت و روشهای مبتنی بر آن را بهترین شیوه آموزش و یادگیری می داند. لیوتار و دیگر متفکران پست مدرن، مدعی اند که مدرنیسم، با چنین ویژگیهایی، مشکلاتی جدی به دنبال دارد، زیرا دیگر جنبه های وجود بشر و نیز فرهنگها، ارزشها و عقاید دینی گروههای دیگر را نادیده می گیرد. تعلیم و تربیت پست مدرن، مبانی جهانی و ثابتی ندارد، بلکه محلی و موقتی است. بنابراین بر گفتگو، تکثرگرایی، تفاوت، دگربودگی، بررسیهای فرهنگی و ضد استبدادی و انتقاد تاکید دارد. پست مدرنیسم خطرات مطلق گرایی و سلطه دیدگاه های اکثریت حاکم، فراروایتها، فراگفتمانها و فرازبانها را آشکار و بر اهمیت دیگر دیدگاههای اقلیتی و محلی تاکید می کند. لیوتار عمدتا در مورد تصمیمات آموزشی، سکوت می کند که این خود خطرات جدیدی در پی دارد، که از جمله می توان به نسبیت باوری افراطی و متزلزل ساختن مبانی هنجاری و جامعه پذیری اشاره کرد.

یکی از چالشهای اساسی بشری در دو دهه اخیر، مساله جهانی شدن و جهانی سازی است که بر هویت و نظام ارزشی مردم، به ویژه نوجوانان و جوانان، تاثیری عمیق گذاشته است. در این مورد دانشمندان غربی مطالعات فراوانی کرده اند اما، به دلیل یک جانبه نگری نظریه های زیربنایی و فرهنگ بسته بودن ابزارهای پژوهشی آنها، نمی توان نتایج تحقیقات آنان را بدون توجه به مطالعات ملی در سایر فرهنگها، از جمله در فرهنگ ایرانی، پذیرفت و به کار بست. بر اساس این، در پژوهش مورد بحث ما، بر نظریه پردازی در مقوله جهانی شدن و نظام ارزشی و هویت دینی و ملی، مقیاسهای پژوهشی جدید (شامل ابزارهای سنجش نگرش به جهانی شدن، هویت دینی و ملی، نظام ارزشی، وضعیت روان شناختی، چگونگی فرزندپروری در خانواده، و سنجش برنامه ها و عملکردهای مدارس در موضوع جهانی شدن) طراحی و تدوین و روایی یابی و اجرا شده است تا بتوانیم به سؤالات تحقیق پاسخ دهیم. در این تحقیق، که از نوع پیمایشی و تحلیلهای همبستگی و علی- مقایسه ای است، با بررسی یک نمونه 4292 نفری از دانش آموزان پسر و دختر دبیرستانی و پیش دانشگاهی در شش استان مرکز، شمال، جنوب، شرق و غرب کشور، پنج هدف اساسی را در مورد سه نوع نگرش منفعل، مخالف، و فعال به پدیده جهانی شدن در میان دانش آموزان نوجوان و تاثیر هر نگرش را بر هویت دینی و ملی آنان، با طرح پنج سؤال اصلی و شش سوال فرعی، دنبال کرده ایم تا برای شناخت راه و روشهای واکنش مناسب (واکنش فعال و معقول) در مقابل پدیده جهانی شدن، زمینه سازیهای لازم را فراهم آوریم.

پژوهش حاضر با هدف ساخت و هنجاریابی مقیاس سنجش رشد اعتقادی انجام شده است. ابتدا مبانی نظری و تئوری رشد اعتقادی بر مبنای نظریه های گوناگون و اصول و فروع دین اسلام تدوین شد. پس از آن بر اساس آنها گویه هایی برای سنجش رشد اعتقادی تهیه شد. روایی محتوایی گویه ها، با نظر خواهی از متخصصان مورد بررسی قرار گرفت و گویه هایی که مورد توافق و تایید بیش از 75% آنان بود، به عنوان گویه های مناسب انتخاب شدند. پرسشنامه تهیه شده، در مرحله اول، روی نمونه 200 نفری از دانش آموزان اجرا شد. پس از گردآوری داده ها، ضریب اعتبار آزمون 0.82 محاسبه شد، با توجه به همبستگی هر سئوال با کل آزمون، تعداد 18 سئوال که همبستگی کمتر از 0.2 با کل آزمون داشتند، حذف و مجددا ضریب اعتبار آزمون محاسبه شد که میزان آن 0.91 بود. تحلیل عاملی سوالات رشد اعتقادی بیانگر این بود که بیش از 64 درصد واریانس نمرات رشد اعتقادی، با مقیاس ساخته شده، تبیین می شود. پس از چرخش عوامل، همبستگی میان هر سوال با هر عامل در بهترین حالت مشخص گردید، که بر اساس آن پنج عامل نامگذاری شدند. برای هنجاریابی، پرسشنامه روی 600 دانش آموز اجرا و جداول نورم به تفکیک جنسیت تهیه شد. در نهایت می توان از این پرسشنامه برای اندازه گیری رشد اعتقادی دانش آموزان برای انجام دادن پژوهشهای گوناگون استفاده کرد.