گام های توسعه در آموزش پزشکی
سال:1392 | دوره:10 | شماره:2 |تعداد مقالات:23

زمینه و هدف: ارزشیابی از ارکان مهم و اساسی هر نظام آموزشی از جمله آموزش پزشکی می باشد و یکی از معیارها و ابزارهای مهم برای مقایسه و رتبه بندی دانشگاه های علوم پزشکی کشور محسوب می شود. از این رو در این مطالعه به بررسی نحوه ارزشیابی دانشجویان و مقایسه روش های مختلف سنجش دانشجویان پرداخته شد.روش کار: دانشجویان ترم پنجم رشته پزشکی، مقطع علوم پایه پزشکی ارومیه مرتبط با درس نظری قارچ شناسی پزشکی مورد ارزشیابی قرار گرفتند. آزمون های مورد استفاده در این روش شامل آزمون پیشرونده، پس آزمون، گزارش جلسات و آزمون نهایی بود. مطابق یک طرح درسی ثابت برای 9 جلسه درس نظری ضمن تدریس فصول برنامه ریزی شده، در 3 گروه سه نوع ارزشیابی مورد مقایسه قرار گرفت.یافته ها: بین میانگین آزمون های میان ترم و میانگین پس آزمون ها با آزمون نهایی یک رابطه مستقیم خطی معنی دار وجود داشت. بدین معنی که با افزایش نمرات میان ترم و پس آزمون ها، نمره نهایی افزایش یافت. به همین ترتیب بین میانگین گزارش جلسات و نمره نهایی رابطه مستقیم خطی وجود داشت.نتیجه گیری: نتایج حاصل از مطالعه حاضر موید تاثیر قابل توجه حداقل یکی از روش های ارزشیابی مستمر روی ارتقای امتحان میان ترم و همچنین امتحان پایانی بود.

زمینه و هدف: رهبران فکری یا افراد تاثیرگذار آموزشی افرادی هستند که با تاثیر روی عملکرد سایر همکاران خود به طور ویژه ای جهت انتقال دانش و فرایند ترجمان دانش مود توجه قرار گرفته اند. آگاهی از ویژگی های چنین افرادی جهت شناسایی آن ها بسیار کمک کننده است. مطالعات زیادی در حیطه های علوم اجتماعی در این زمینه انجام گرفته است، اما در حیطه علوم پزشکی تعداد معدودی مطالعه وجود دارد که بیشتر آن ها روی رشته پزشکی تمرکز داشته اند. هدف از انجام این مطالعه، شناسایی ویژگی های پرستارن تاثیرگذار آموزشی در یک محیط بیمارستانی بود.روش کار: این مطالعه یک پژوهش کیفی با روش بحث گروهی متمرکز بود که بحث گروهی به صورت نیمه ساختار یافته انجام گرفت. در این مطالعه، 16 پرستار شاغل به کار در بیمارستان افضلی پور دانشگاه علوم پزشکی کرمان انتخاب شدند. از این افراد در راستای هدف مطالعه سوال شد که «شما به هنگام برخورد با یک مشکل آموزشی، مراقبتی و درمانی از چه فردی/ افرادی مشاوره می گیرید؟». در راستای این هدف، از آن ها خواسته شد که ویژگی افرادی را که به آن ها مراجعه می کنند، ذکر نمایند. داده ها از طریق تحلیل محتوا آنالیز و سپس در حیطه های اصلی و فرعی دسته بندی شدند.یافته ها: یک پرستار برای این که به عنوان پرستار تاثیرگذار آموزشی معرفی شود، باید پنج ویژگی کلی را داشته باشد که عبارت از دانش بالا، داشتن مهارت های ارتباطی، توانایی تصمیم گیری و مشارکت، رفتارهای انسان دوستانه و داشتن تجربه و مهارت های کلینیکی است.نتیجه گیری: ویژگی «داشتن مهارت و تجربه بالینی» به عنوان یک ویژگی جدید در این مطالعه شناسایی شد. سایر ویژگی ها در سایر مطالعات (گروه های غیر پرستار) نیز شناسایی شده بودند. این نتایج نشان می دهد که یک فرد پرستار برای این که از طرف همکار خود به عنوان یک مشاور مورد مشورت قرار بگیرد، نه تنها باید چهار ویژگی شناسایی شده در سایر مطالعات را داشته باشد، بلکه باید از مهارت و تجربه بالینی نیز برخوردار باشد. این مطالعه اهمیت تجربه و مهارت بالینی در پرستاران را در مقایسه با سایر حیطه ها از جمله پزشکی نشان می دهد. داشتن تجربه و مهارت بالینی در کنار سایر ویژگی ها، به عنوان مهم ترین شاخصه های پرستاران تاثیرگذار آموزشی معرفی شدند.

زمینه و هدف: در سال های اخیر، عدم حضور دانشجویان در کلاس های درس نظری یکی از مشکلات رو به افزایش دانشگاه های علوم پزشکی است. عدم حضور در کلاس های درس، محیط پویای یاددهی- یادگیری را مختل و آن جا را به محیطی کسالت آور و ناخوشایند تبدیل می نماید. این مطالعه با هدف بررسی دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سبزوار نسبت به عوامل موثر در حضور آن ها در کلاس های درس نظری در سال 1390 انجام شد.روش کار: این مطالعه توصیفی- تحلیلی در سال 1390 بر روی 288 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سبزوار انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه ای پژوهشگر ساخته حاوی 28 سوال در طیف 5 درجه ای لیکرت استفاده شد.یافته ها: در این نظر سنجی، 215 دانشجوی دختر (74.7 درصد) و 73 دانشجوی پسر (25.3 درصد) شرکت داشتند. 79 درصد این افراد مجرد بودند. از بین عوامل موثر بر حضور در کلاس های درس نظری، بیشترین میانگین نمره مربوط به حیطه ویژگی های استاد (0.13± 0.760)، ویژگی های درس (0.755±0.18)، محیط فیزیکی (0.17±0.747) و سپس ویژگی های دانشجو (0.14± 0.747) بود.نتیجه گیری: در افزایش میزان حضور در کلاس، عواملی دخیل هستند که مهم ترین آن ها در وهله اول مسایل مربوط به استاد همچون محتوی ارایه شده در کلاس درس و جذابیت سخنان استاد می باشد. به علاوه، ویژگی های درس ارایه شده و یا مسایلی چون ساعت برگزاری کلاس در این امر دخیل می باشند، که امید است استادان و برنامه ریزان با توجه به آن ها باعث ارتقای روند یاددهی- یادگیری از طریق افزایش حضور در کلاس ها شوند.

زمینه و هدف: با تدوین سند نقشه جامع علمی کشور در حوزه سلامت، اکنون وظیفه سازمان های ذیربط است تا به اجرایی سازی این سند کلان بپردازند. از مهم ترین این سازمان ها، دانشگاه های علوم پزشکی می باشند. این مطالعه با هدف تعیین مهم ترین چالش های دانشگاه علوم پزشکی کرمان در دستیابی به اهداف نقشه جامع علمی سلامت کشور و ارایه راهکارهای اصلاحی انجام شد.روش کار: این مطالعه از نوع کاربردی است که با استفاده از روش کیفی در سال 1390 انجام شد. در این مطالعه، نمونه پژوهش (25 نفر) با روش نمونه گیری هدفمند و طبقه ای انتخاب شد. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه بود. از این افراد در خصوص چالش های دانشگاه در خصوص دستیابی به اهدف نقشه علمی سوال هایی به صورت باز پرسیده شد. تحلیل داده ها به روش تحلیل چارچوبی داده های کیفی انجام شد.یافته ها: در انتهای این مطالعه کیفی 10 مفهوم اساسی سیاست گذاری و مدیریت، تامین مالی و تسهیل فرایندهای دانشگاهی، توسعه و ارتقای منابع انسانی دانشگاه، توسعه و ارتقای آموزش، انجام تحقیق، انتشار دانش، کارآفرینی، ارایه خدمات، فرهنگ و هنجارها و تسهیل ارتباطات و 46 زیر گروه از چالش ها شناسایی گردید. در تحلیل عمیق تر این عوامل به نظر می رسد که سیاست گذاری و مدیریت، فرهنگ و هنجارها و توسعه و ارتقای آموزش چالش های جدی تری باشند.نتیجه گیری: با توجه به اهمیت دستیابی به اهداف نقشه جامع علمی سلامت کشور و نقش دانشگاه های علوم پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کرمان می بایست با تدوین برنامه ای منسجم با هدف کاهش چالش های اشاره شده در این مطالعه به ایفای نقش جدی در دستیابی به اهداف نقشه بپردازد.

زمینه و هدف: در راستای فرایند جهانی رشد و توسعه علوم و دانشگاه ها، در کشور ایران نیز توسعه مراکز علمی در دهه گذشته شتاب مضاعفی گرفته است که حاصل آن، رشد قابل ملاحظه تولیدات علمی در سال های اخیر می باشد، اما کماکان برای دستیابی به اهداف سند چشم انداز 20 ساله و کسب جایگاه اول اقتصادی، علمی و فن آوری در سطح منطقه، هنوز راه طولانی در پیش است. این مطالعه کیفی به منظور شناسایی نقاط قوت و ضعف و یافتن راهکارها و راهبردهای توسعه و مطرح شدن دانشگاه های کشور در سطح بین المللی با استفاده از نظرات خبرگان و کارشناسان کشور طراحی و اجرا شد.روش کار: این مطالعه کیفی در سه مرحله طراحی و اجرا گردید. ابتدا از طریق بارش افکار، ابعاد موضوع شکافته شد. سپس به صورت مصاحبه باز و عمیق مفاهیم با افراد علمی مرتبط، موضوعات مطرح شده در جلسه بارش افکار مورد چالش قرار گرفت. بعد از طریق یک مطالعه دلفی نظرات بیش از 30 نفر از اعضای هیات علمی در چند دانشگاه علوم پزشکی جمع آوری و آنالیز شد.یافته ها: مهم ترین راهکارهای ارایه شده در این تحقیق، توجه خاص به روابط بین الملل در سطوح مدیریت دانشگاهی و کشوری، توجه خاص به زبان انگلیسی و تقویت آن در بین استادان و دانشجویان و تغییر قوانین و مقررات و همچنین فراهم آوردن شرایط رفاهی کافی برای جذب استادان و دانشجویان خارجی است. در کل، به نظر اکثر پاسخ دهندگان، شناخت مشکلات آسان ولی یافتن راه حل های کاربردی و اجرایی نمودن آن ها دشوار می باشد.نتیجه گیری: برای حضور شایسته ایران در عرصه بین الملل، لازم است ورود به فاز جدیدی از برنامه ریزی های کلان در حوزه آموزش عالی کشور در علوم پزشکی و استفاده از ظرفیت های بالقوه موجود صورت پذیرد. در این راستا باید به تدوین نظام جامع اصلاح ساختارها و تقویت زیرساخت های دانشگاه منطبق بر الگوهای استاندارد، مورد توجه ویژه قرار گیرد.

زمینه و هدف: در آموزش دانشگاهی دو رویکرد عمیق و سطحی وجود دارد. چنانچه ارزشیابی بر مبنای درک عمیق طراحی شده باشد، می تواند یادگیری عمیق را به دنبال داشته باشد. از این رو پژوهش حاضر، به منظور بررسی شیوه های متداول ارزشیابی و ارتباط آن با رویکردهای یادگیری در دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کرمان در سال 1390 انجام شد.روش کار: این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی بود که در آن از پرسشنامه R-SPQ-2F) یا Revised study process questionnare 2 factor، به همراه سوالات مربوط به ویژگی های فردی و شیوه های متداول ارزشیابی دروس داخلی جراحی در پرستاری استفاده شد. نمونه پژوهش 198 دانشجوی پرستاری بود. داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 18 و آمار توصیفی (توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و تحلیلی (آزمون های t و (ANOVA و ضریب همبستگی Pearson مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: بیشترین آزمون مورد استفاده در نوع کتبی چند گزینه و در نوع بالینی مشاهده مستقیم مهارتهای عملی Directly observed procedural skills) یا (DOPS بود. رویکرد عمیق 5.006±34.27 و رویکرد سطحی 5.52±31.21 نمره را به خود اختصاص داد و رویکرد عمیق بیشتر بود. در ارتباط شیوه های ارزشیابی با رویکردهای یادگیری تفاوت معنی دار آماری مشاهده شد (P<0.05). بدین صورت که استفاده از آزمون های MCQ (Multiple choice question) و DOPS به تنهایی دارای رویکرد سطحی بود، در حالی که ترکیبی از آزمون ها و ارایه پروژه در آزمون های کتبی و DOPS به همراه پروژه عملی در آزمون های بالینی رویکرد عمیق یادگیری را به دنبال داشت. همچنین در سنین بالاتر، افراد مجرد و در مقطع ارشد رویکرد عمیق بیشتر بود (P<0.05).نتیجه گیری: استفاده از آزمون های MCQ و DOPS بدون توجه به نکاتی از قبیل بازاندیشی و حل مساله رویکرد سطحی را به دنبال خواهد داشت. با توجه به ارتباط شیوه های ارزشیابی با رویکردهای یادگیری دانشجویان و از آن جا که شیوه های متداول در پژوهش حاضر دانشجویان را به سمت یادگیری سطحی هدایت می کند، استفاده از ارایه پروژه در دروس نظری و عملی جهت اتخاذ رویکرد عمیق، یادگیری پایدار و توانمندسازی دانشجویان جهت پذیرش مسوولیت های حرفه ای در آینده پیشنهاد می شود.

زمینه و هدف: به دلایل متعددی نیاز به تغییر در فرهنگ، محیط آموزشی و برنامه درسی آموزش پزشکی برای حرکت به سمت ارتقای حرفه ای گری پزشکی (پایبندی به اصول حرفه ای پزشکی) لازم و ضروری به نظر می رسد. هدف این مطالعه، ارزیابی اولیه ای از نگرش دستیاران دانشگاه علوم پزشکی گیلان درباره برنامه های آموزش حرفه ای گری و نقش استادان در این زمینه در دانشکده پزشکی بود.روش کار: این مطالعه توصیفی به وسیله پرسشنامه ای که روایی و پایایی آن تایید و بر اساس مسایل فرهنگی- اخلاقی خاص کشورمان تعدیل شد، در بین 189 دستیار رشته های تخصصی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در سال تحصیلی 91-1390 انجام گردید. آنالیز اطلاعات با استفاده از آزمون Student-t و نرم افزار STATA انجام شد.یافته ها: در این مطالعه 140 دستیار از 14 رشته تخصصی با میانگین سنی 4.49±32.2 سال شرکت نمودند و پرسشنامه ها را تکمیل کردند. بیش از 50 درصد دستیاران، میزان موفقیت برنامه آموزشی را در زمینه های مختلف آموزش اصول حرفه ای گری پزشکی متوسط تا زیاد دانسته اند. بیش از40 درصد آنان نیز تاثیر استادان الگو را در آموزش این اصول زیاد دانسته اند. 62.9 درصد دستیاران بر آموزش این اصول به صورت تدریس نظری- عملی اتفاق نظر داشتند.نتیجه گیری: میزان موفقیت برنامه های آموزشی در زمینه های مختلف اصول حرفه ای گری پزشکی به نسبت خوب بوده است، اما نیاز به بهبود دارند. دستیاران اذعان دارند تاکنون اصول حرفه ای گری را در قالب یک برنامه درسی پنهان از استادان خود آموخته اند، اما این اصول باید به صورت واحدهای نظری و عملی هم تدریس شوند.

زمینه و هدف: نقشه های علم با ترسیم گرافیکی یک رشته علمی به شناسایی دقیق تر آن حوزه از علم کمک می کند. هدف این پژوهش آن بود که به بررسی تولیدات علمی و ضریب همکاری نویسندگان حوزه آموزش پزشکی طی سال های 2002 تا 2011 پرداخته شود و نقشه این حوزه از علم را ترسیم نماید.روش کار: این پژوهش توصیفی با استفاده از شاخص های علم سنجی انجام شد. مقاله های نمایه شده حوزه آموزش پزشکی در پایگاه Web of Science جامعه پژوهش بود. کلید واژه «آموزش پزشکی» جستجو شد. رکوردهای بازیابی شده وارد نرم افزار Excel و HistCite گردید و با استفاده از فنون تحلیل استنادی تحلیل انجام و نقشه علم ترسیم شد.یافته ها: متوسط رشد تولیدات علمی آموزش پزشکی 28 درصد بود. 10123 رکورد بازیابی شده در 1506 مجله منتشر شده بودند. مجله «Medical Education» بیشترین سهم را داشت. رکوردهای بازیابی شده توسط 5791 موسسه آموزشی ارایه شدند و دانشگاه Harvard فعال ترین موسسه بود. پرکارترین نویسنده بود.«Van der Vleuten»  ضریب همکاری نویسندگان در حد متوسط بود. رکوردهای بازیابی شده توسط 122 کشور منتشر شد و بیشترین تولیدات علمی متعلق به کشور امریکا بود. در نهایت 5 خوشه با موضوع «شیوه های یادگیری در آموزش پزشکی»، «افسردگی شغلی» و «اثر کاهش ساعت کاری در‍ بهبود ارایه خدمات درمانی»، «ارزیابی صلاحیت حرفه ای در آموزش پزشکی» و «رابطه علوم پزشکی و صنعت» به دست آمد.نتیجه گیری: تولید علم در حوزه آموزش پزشکی روند صعودی داشت. استفاده از نتایج این پژوهش می تواند مبنای برنامه ریزی های آتی رشته آموزش پزشکی باشد و به رشد و ارتقای این حوزه کمک کند.

زمینه و هدف: ارزشیابی در سیستم های آموزشی یکی از ارکان اصلی محسوب می گردد. در این میان، ارزشیابی از دانشجویان در مورد فرایندهای آموزشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تاکنون مطالعه ای در مورد ارزشیابی بخش نورولوژی دانشگاه علوم پزشکی کرمان بر اساس نظرات دانشجویان انجام نگرفته است، بنابراین بر آن شدیم تا با انجام این ارزیابی به کیفیت آموزش این بخش کمک نماییم.روش کار: در این مطالعه 67 نفر از دانشجویان پزشکی ورودی سال 1386 شرکت کردند. پرسشنامه مورد استفاده بر اساس منابع معتبر و نظرات استادان تهیه و روایی و پایایی در آن لحاظ گردید. اطلاعات پرسشنامه ها وارد نرم افزار SPSS شد و با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: 63 نفر (94 درصد) به نحوه تدریس استادان بخش و 62 نفر (92.5 درصد) به نحوه تدریس استادان دروس تئوری امتیاز متوسط و یا بیشتر دادند. 65 نفر (97 درصد) میزان برخوردهای خوب استادان با دانشجویان را متوسط و یا بیشتر ارزیابی کردند. از نظر کارایی 35 نفر ( 52.2درصد) به گزارش صبحگاهی، 28 نفر (41.7 درصد) به کنفرانس هفتگی و 18 نفر (26.8 درصد) به ژورنال نمره متوسط به بالا دادند.نتیجه گیری: از نظر دانشجویان، بخش نوروژی در شاخص های کلی آموزش و اخلاق پزشکی و نظم جایگاه مناسبی دارد، ولی در مورد بخشی از روندهای آموزشی مثل کنفرانس و ژورنال کلاب که با دستیاران به طور مشترک برگزار می گردد، بایستی تجدید نظر نماید.

زمینه و هدف: معرفی روش های نوین تدریس، چالش هایی در آموزش به ویژه در آموزش علوم پزشکی به وجود آورده است. هر کدام از این روش ها دارای کاربرد، جایگاه معایب و مزایای متعددی است. این مقاله مروری سیستماتیک می باشد و با هدف بررسی اثربخشی روش های نوین تدریس در آموزش علوم پزشکی انجام شد.روش کار: تعداد پایگاه ها و مطالب مورد جستجو شامل Magiran، SID، Iranmedex، Irandoc، Scopus،Web of Sciences  و مجلات ایرانی چاپ شده به صورت دستی بود که توسط 2 نفر پایگاه ها با کلید واژه های (تدریس، آموزش و علوم پزشکی) جستجو شد و با اعمال معیارهای ورود و بررسی کیفیت روش شناسی پژوهش ها، مقالات را انتخاب کردند که 32 مورد از آن ها به صورت مداخله ای (تجربی و نیمه تجربی) بود، وارد مطالعه شد. تحلیل حساسیت مقالات از نظر حجم نمونه، طراحی مطالعه و تاثیر مداخله انجام شد. سنتز کیفی مقالات و تحلیل حساسیت انجام شد.یافته ها: افزایش میزان یادگیری، افزایش رضایت، افزایش تعاملات بین فردی، افزایش تعامل فراگیران، ماندگاری اطلاعات، افزایش مشارکت و همکاری، دریافت بازخورد و خود تنظیمی فراگیران در شیوه بحث گروهی و مضامین کسب عقاید حرفه ای، مهارت های ارتباطی، کشف راه حل کسب دانش علمی، افزایش میزان یادگیری و رضایت دانشجویان، محبوبیت و مقبولیت، تعمق و تامل پیرامون مساله، در نظر گرفتن راه حل های مختلف و انتخاب بهترین راه حل، افزایش خود پنداره مثبت، افزایش انگیزه درونی، ایجاد علاقه بر یادگیری، لذت از یادگیری، توسعه تفکر انتقادی، مهارت های مطالعه، رضایت بالاتر، افزایش کیفیت آموزش، یادگیری بادوام و افزایش خود کارامدی در روش های حل مساله، بسته های فراشناختی و نقشه مفهومی بود.نتیجه گیری: روش های نوین تدریس که شامل روش حل مساله، روش بحث گروهی، روش بسته های فراشناختی و روش نقشه مفهومی می باشد، در افزایش یادگیری، رضایت دانشجویان از روش تدریس و مشارکت دانشجویان و دوام بیشتر یادگیری تاثیر داشت.

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف اصلی شناسایی گونه های غالب و غایب کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در آموزش پزشکی و چالش های پیش روی آن از منظر استادان و دانشجویان در دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شد. علاوه بر این، عوامل اصلی ایجادکننده فاصله بین وضعیت موجود و مطلوب از نظر استادان و دانشجویان پزشکی مورد بررسی قرار گرفت.روش کار: روش پژوهش توصیفی و جامعه آماری استادان و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد بودند. از نمونه گیری طبقه ای بر حسب دانشکده و فرمول حجم نمونه Cochran استفاده شد. به تعداد 188 عضو هیات علمی و تعداد 354 دانشجو به عنوان نمونه پژوهش به طور تصادفی انتخاب شدند. ابزارهای متنوعی شامل پرسش نامه، مشاهده و مصاحبه جهت جمع آوری داده ها به کار گرفته شد.یافته ها: در برخی موارد بین میزان استفاده از فاوا و وضعیت مطلوب تفاوت معنی دار و بالاتر از میانگین و در برخی موارد پایین تر از میانگین وجود داشت (P<0.1). در مواردی نیز تفاوت معنی دار نبود. یعنی دانشجویان و استادان استفاده متوسط از فاوا داشتند. به طور کلی نتایج نشان داد که استفاده در موارد عمومی فاوا مانند Word و Power point در بین دانشجویان و استادان بیشتر است؛ در حالی که فاوا امکانات بسیار بیشتری مانند امکان برقراری ارتباطات، خرید اینترنتی و ایجاد وبلاگ دارد که مورد استفاده قرار نگرفته است. دو گروه نگرش بسیار مثبتی نسبت به فناوری اطلاعات داشتند و مهارت خود در استفاده از آن را متوسط ارزیابی نمودند ((P<0.1.نتیجه گیری: نتایج حاکی از وجود رابطه مثبت معنی دار بین این سه متغیر در هر دو گروه بود (P<0.1). وضعیت مطلوب به زعم استادان و دانشجویان شامل آموزش سواد اطلاعاتی، وجود کتابخانه آنلاین و بهبود زیرساخت ها به ویژه سرعت اینترنت بود. آن ها چالش های اصلی در جهت تحقق وضعیت مطلوب را عدم مهارت کافی استاد و دانشجو در استفاده از فاوا، سیاست های آموزشی موجود و مشکلات مالی، مدیریتی، زیرساختی و فرهنگی عنوان کردند.

زمینه و هدف: از پیش تعیین نمودن اهداف آموزش عملی و قراردادن دانشجویان در برابر فرصت های یکسان آموزشی و منطبق با اهداف، از طریق راهنمای بالینی (Logbook) جزیی از ضروریات نظام آموزشی است. هدف از مطالعه حاضر، تاثیر استفاده از راهنمای بالینی در یادگیری دانشجویان پزشکی در بخش زنان و زایمان بوده است.روش کار: این مطالعه نیمه تجربی بر روی 117 نفر از دانشجویان پزشکی (کارآموز، کارورز) در سال تحصیلی 90-1389 انجام شد. دانشجویان به صورت تصادفی به دو گروه شاهد و تجربی تقسیم شدند. گروه شاهد به روش معمول و گروه تجربی با استفاده از راهنمای یادگیری بالینی آموزش دیدند. مهارت های هر دو گروه در پایان دوره به وسیله مشاهده مستقیم با چک لیست ارزیابی گردید.یافته ها: میانگین نمرات کل کارآموزان و کارورزان در گروه تجربی نسبت به گروه شاهد به طور معنی داری بیشتر بود (P<0.05)، ولی نمرات کارآموزان گروه تجربی در بعضی از مهارت ها نسبت به گروه شاهد تفاوتی نداشت.نتیجه گیری: راهنمای یادگیری بالینی برای آموزش مهارت های بالینی لازم است، ولی کافی نیست و می بایست بستر مناسب برای استفاده موثرتر آن فراهم گردد.

زمینه و هدف: از چندین سال قبل، رویکرد آموزش مبتنی بر جامعه به صورت پراکنده و با جدیتی متفاوت در دانشگاه ها اجرا گردیده و حضور کارآموزان و کارورزان در مراکز بهداشتی- درمانی، عرصه جدیدی را در آموزش پزشکی باز نموده است. این پژوهش به منظور بررسی ضرورت موضوعات آموزشی کارآموزی و کارورزی پزشکی اجتماعی از دید دانش آموختگان رشته پزشکی انجام شده است.روش کار: این مطالعه مقطعی در سال 1389 بر روی دانش آموختگان پزشکی شاغل در شهرستان بابل که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند، انجام شد. سپس اطلاعات مورد نیاز توسط پرسش نامه که در سه قسمت طراحی شده بود، جمع آوری گردید و داده ها با کمک نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های Chi-square و Fisher مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: در این مطالعه، 130 نفر از پزشکان که به طور متوسط در 5.7±10.4 سال گذشته دانش آموخته شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس یافته های این پژوهش، ارایه مباحث بهداشت حرفه ای، مدیریت بیماری و حل مشکل بهداشتی- درمانی و حضور در مرکز بهداشتی- درمانی شهری و اجرای پروژه تحقیقاتی در دوره های کارآموزی و کارورزی دانش آموختگان پس از سال 1380 به طور معنی داری بیشتر از ادوار گذشته بود. ضمن این که پزشکان شاغل در مراکز روستایی در مقایسه با سایر دانش آموختگان بر ضرورت و اهمیت مباحث مربوط به بهداشت روان، بهداشت سالمندان، بهداشت دهان و دندان، بهداشت مدارس، مدیریت بیماری و آشنایی با شیوه های ارزیابی جامعه و به کارگیری آن ها تاکید داشتند.نتیجه گیری: با توجه به نظرات پزشکان، ارایه مطالب آموزشی از جمله بهداشت حرفه ای، روان و سالمندان -که مورد توجه کمتر هستند و کاربرد زیادی در آینده شغلی پزشکان دارند-، در دوره های کارآموزی و کارورزی پزشکی اجتماعی، در کنار کم رنگ شدن مباحث تکراری و کم کاربرد همراه با برگزاری برنامه های آموزش مداوم، می تواند گامی موثر در نزدیک شدن به هدف جامعه نگر بودن آموزش پزشکی باشد.

زمینه و هدف: برنامه درسی پنهان بخش گسترده ای از برنامه است که تمام دانش غیر رسمی و گاهی اوقات ناخواسته، ارزش ها و اعتقادات را که بخشی از فرایند یادگیری در مدارس و کلاس های درس می باشد، شامل می شود. برنامه درسی پنهان رابطه جدایی ناپذیر با آموزش اخلاق دارد. بنابراین این تحقیق با هدف تبیین تجربیات استادان از شکل گیری این بعد از برنامه درسی در قالب یک تحقیق کیفی انجام شد.روش کار: این مطالعه با هدف بررسی نقش معلمان در شکل گیری برنامه درسی پنهان و در قالب یک تحقیق کیفی انجام شده و داده ها از طریق تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته است. داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته و گروه های متمرکز با 22 عضو هیات علمی در تمام گروه ها جمع آوری گردید. شرکت کنندگان با روش نمونه گیری هدفمند از گروه های مختلط در زمینه های پایه، بالینی و پرستاری انتخاب شدند.یافته ها: تجزیه و تحلیل محتوای کیفی به چهار درون مایه اصلی و 26 طبقه از نقش معلم در شکل گیری برنامه درسی پنهان مشتمل بر عوامل مرتبط با توانمندسازی معلم، ارتباط بین فردی، خصوصیات اخلاقی و شخصیتی استاد و ویژگی های تربیتی عملکرد استاد منجر گردید. همچنین هر طبقه زیر طبقاتی را شامل می شود.نتیجه گیری: با توجه به نقش معلم به شکل دهی ابعاد پنهان درسی و توجه به نقش این موضوع در شکل گیری ابعاد مختلف علمی، اجتماعی و اخلاقی - تربیتی دانشجویان پیشنهاد می شود که توجه اساسی به این بعد از برنامه درسی مد نظر استادان، مسوولین و متولیان آموزش پزشکی کشور قرار گیرد و برنامه های غنی جهت آموزش های کارگاهی ضمن خدمت مد نظر قرار گیرد.

زمینه و هدف: یادگیری با استفاده از کامپیوتر و اینترنت در قرن 21 که قرن دیجیتال است، یک امر الزامی است. استفاده از کامپیوتر و اینترنت، دستیابی به جدیدترین اطلاعات علمی در سریع ترین زمان ممکن را برای استادان و دانشجویان فراهم می سازد. هدف از این مطالعه، بررسی میزان مهارت و استفاده از کامپیوتر و اینترنت در استادان، دستیاران تخصصی و دانشجویان دندانپزشکی دانشکده دندانپزشکی کرمان بود.روش کار: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی که به صورت مقطعی انجام شد، پرسش نامه ای در اختیار 51 نفر استاد، 42 نفر دستیار و 241 نفر دانشجوی دندانپزشکی در دانشکده دندانپزشکی کرمان قرار گرفت. از این افراد سوالاتی در زمینه نحوه آشنایی، دسترسی، نوع استفاده و میزان استفاده برای امور شخصی و اداری با کامپیوتر و میزان توانایی کار با اینترنت، میزان استفاده از سرویس های اینترنت پرسیده شد. پس از تکمیل پرسش نامه، داده ها وارد نرم افزار SPSS نسخه 16 شد و با کمک آزمون Chi-square آنالیز گردید.یافته ها: آنالیزهای آماری نشان داد که میزان دسترسی به کامپیوتر در خانه و دانشگاه در میان استادان، دستیاران و دانشجویان به ترتیب 88.2، 84.7 و 85.4 درصد بود. 98 درصد استادان، 95.2 درصد دستیاران و 94.6 درصد دانشجویان از اینترنت استفاده می کردند. بیشترین میزان استفاده از کامپیوتر در بین سه گروه در طول روز 0.5 تا 2 ساعت بود. 87.4 درصد استادان، 71.4 درصد دستیاران و 71 درصد دانشجویان برای کار با اینترنت نیاز به آموزش نداشتند. استادان و دستیاران با درصد بالاتری نسبت به دانشجویان عمومی از کامپیوتر جهت فعالیت های دانشگاهی استفاده می کردند (P<0.05).نتیجه گیری: میزان مهارت و استفاده استادان از کامپیوتر و اینترنت در دانشکده دندانپزشکی کرمان بیشتر از دو گروه دستیاران و دانشجویان بود و در هر سه گروه، بین دو جنس مذکر و مونث تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت.

زمینه و هدف: مراقبت موثر در بالین، هدف اصلی آموزش پرستاری است. از طرفی ارزشیابی صحیح بالینی دانشجویان همواره از جمله سخت ترین کارهای مربیان بالینی پرستاری می باشد. با توجه به نیاز آموزش به وجود ابزارهای معتبر و پایا جهت ارزیابی عملکرد بالینی دانشجویان، این پژوهش با هدف ترجمه و روان سنجی مقیاس ارزیابی عملکرد بالینی دانشجویان پرستاری در ایران انجام شده است.روش کار: این مطالعه، یک مطالعه مقطعی بود که با هدف روان سنجی و اعتباریابی نمونه ایرانی ابزار ارزیابی عملکرد دانشجویان پرستاری در محیط های بالینی انجام شده است. در این مطالعه ابتدا مقیاس با روش برگشتی از انگلیسی به فارسی ترجمه و سپس اعتبار صوری و محتوا تعیین گردید. در طی فرایند تعیین اعتبار صوری و محتوا، دو آیتم به آیتم های ابزار اصلی اضافه شد. در این مطالعه از مربیان پرستاری در محیط های بالینی خواسته شد تا پرسش نامه های مورد نظر را بر حسب تعداد دانشجویان خود در محیط های آموزش بالینی طی مدت 5 ماه تکمیل نمایند، از این رو با توجه به تعداد آیتم های مقیاس، 275 دانشجو مورد ارزشیابی قرار گرفتند. جهت تعیین اعتبار سازه از تحلیل عاملی اکتشافی با روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. از ضریب Cronbach’s alpha جهت اندازه گیری همبستگی درونی استفاده شد.یافته ها: میانگین و انحراف معیار نمره دانشجویان به ترتیب 63.98 و 13.35بود. نتایج تحلیل عاملی استخراج سه عامل را نشان داد که شامل فرایند پرستاری با 10 آیتم (مقدار ویژه 8.99)، رفتارهای حرفه ای با 16 آیتم (مقدار ویژه 7.97) و فاکتور مهارت های تکنیکی با 2 آیتم و (مقدار ویژه 2.03) بود. پایایی مقیاس با ضریب همبستگی 0.92 Cronbach’s alpha به دست آمد.نتیجه گیری: نتایج روان سنجی مقیاس ارزیابی عملکرد دانشجویان پرستاری در محیط های بالینی نشان دهنده پایایی و اعتبار این مقیاس و امکان استفاده از این ابزار در زمینه آموزش پرستاری ایران است و به نظر می رسد که با توجه به اضافه شدن عامل مهارت های تکنیکی، این عامل نیازمند تعدیل و بسط بیشتر در زمینه پرستاری ایران می باشد.

مقدمه: افت تحصیلی دانشجویان یکی از مشکلات عمده مراکز آموزش عالی کشور است. به همین علت مطالعات متعددی در این زمینه انجام شده است که نتایج متفاوتی به دنبال داشته اند. این مطالعه با هدف، گردآوری و مقایسه پژوهش های انجام شده در این زمینه در سطح کشور انجام شده است.مواد و روش ها: با بهره گیری از اطلاعات موجود در سیستم اینترنتی و پایگاه های اطلاع رسانی داخلی از جمله IranMedex، SID،Magiran   MedLib وو پایگاه های خارجی PubMed، Web of Science، Google Scholar،ERIC   ScienceDirect وکلید واژه های «دانشجویان پزشکی»، «افت تحصیلی»، «وضعیت تحصیلی»، «پیشرفت تحصیلی» و «موفقیت تحصیلی» مورد جستجو قرار گرفتند و مقالات به دست آمده به دو دسته مرتبط و غیر مرتبط تقسیم بندی شدند.یافته ها: از 152 مقاله به دست آمده پس از حذف مقالات نامرتبط، 32 مقاله وارد مطالعه شدند. در نهایت از بین آنها تنها 9 مقاله دارای ملاک های ورود به مطالعه بوده و مورد بررسی قرار گرفتند. از نظر تحلیل محتوا جنسیت، زندگی در خوابگاه، شاغل بودن، تاهل، سن، سهمیه قبولی، فاصله زیاد بین اخذ دیپلم و ورود به دانشگاه به عنوان عوامل تاثیرگذار بر افت تحصیلی در دانشجویان پزشکی در نظر گرفته شد.نتیجه گیری: با توجه به این که این عوامل، عوامل مشترک در تمامی مقالات مطرح شده اند، از آنها می توان به عنوان عوامل موثر بر افت تحصیلی نام برد. اما در تمامی این مقالات معیار تعیین افت تحصیلی با هم متفاوت است و نقطه برش مشخص تعریف نشده است که این می تواند عامل تفاوت نتایج مقالات در نظر گرفته شود. با توجه به اهمیت این موضوع و اثرات افت تحصیلی، پیشنهاد می شود تعریف دقیق و مشخص افت تحصیلی مشخص گردد.

زمینه و هدف: Telemedicine به استفاده از ارتباطات و فناوری اطلاعات نوین جهت ارایه خدمات بالینی، مراقبت های بهداشتی و انتقال اطلاعات جهت مراقبت از بیماران از فواصل دور جغرافیایی اطلاق می شود. هدف از این مطالعه، تعیین دیدگاه و نگرش دانشجویان رشته پزشکی در زمینه ایجاد و توسعه روش های پزشکی از راه دور در دانشگاه علوم پزشکی مازندران بود.روش کار: 90 دانشجوی رشته پزشکی در نیمسال اول تحصیلی 91-1390 به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. سپس دیدگاه دانشجویان با استفاده از یک پرسش نامه 33 گویه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. پرسش نامه مشتمل بر سه قسمت اطلاعات دموگرافیک، سوال های در پنج حیطه (عوامل سازمانی، عوامل تکنولوژی، عوامل ذینفعان، سواد اطلاعاتی و عوامل محیطی) و میزان استفاده دانشجویان از حیطه های مختلف تکنولوژی (کامپیوتر، اینترنت، وب سایت های پزشکی، نرم افزارهای پزشکی و ...) بود.یافته ها: از میان سوال های مربوط به حیطه عوامل سازمانی 65.5 درصد دانشجویان نسبت به «تغییرات ساختاری در سازمان ها برای پذیرش پزشکی از راه دور» نظر مثبت داشتند. دانشجویان در میان عوامل تکنولوژی 86.7 درصد به «دسترسی به اینترنت پرسرعت»، از میان عوامل ذینفعان 58.9 درصد به «توانمندی بخش خصوصی در پیاده سازی پزشکی از راه دور»، از میان عوامل سواد اطلاعاتی 75.5 درصد به «مهارت دانشجویان در استفاده از کامپیوتر و اینترنت» و از میان عوامل محیطی 80.0 درصد نسبت به «ارزش عوامل اقتصادی برای اجرای طرح» نظر مثبت داشتند.نتیجه گیری: دانشجویان نقش عوامل اقتصادی (هزینه ها، تکنولوژی مناسب و ...) را از عوامل فرهنگی (تعامل پزشک و بیمار، فرهنگ سازی، حمایت جامعه، تمایل خانواده ها و ...) جهت ایجاد و توسعه پزشکی از راه دور مهم تر می دانستند.